Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Tığujıqo Qızbeç Şeretlıqo (Qərbi Çərkəz: ШэрэлIыкъо Тыгъужъыкъо Къызбэч, romanlaşdırılmış: Kazbek, Ğezil Bek və ya Guzbek kimi də yazılmışdır), Çərkəz (Adıq) əsgər və komandir. O, Rus-Çərkəz müharibəsi zamanı ən nüfuzlu çərkəz liderlərindən biri olub. O, ailəsinin rus ordusu tərəfindən öldürülməsinə şəxsən şahid olub və Çərkəz ordusunda sürətlə yüksəlib. Ömrünün sonrakı dövrlərində övladlarının müharibədə həlak olmasına şahid olub. Qızbəc süvari komandiri idi və düşmən arxasına basqın etməkdə uğurları ilə məşhur idi. O, Rusiya imperiyasından tərəfini dəyişmək və imperiya tərəfinə qoşulmaq üçün çoxlu təkliflər alsa da, hamısını rədd etdi. Onu şəxsən tanıyan Ceyms Bell onun "Çərkəz Aslanı" adlandırıldığını qeyd edib.
| Tığujıqo Qızbeç Şeretlıqo | |
|---|---|
| ШэрэлIыкъо Тыгъужъыкъо Къызбэч | |
 Portreti Qizbeci şəxsən tanıyan Ceyms Bell çəkib | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Ləqəbi | Çərkəzistan |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şapsığya, Çərkəzistan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şapsığya, Çərkəzistan |
| Uşağı | Sayı bəlli olmayan döyüşdə öldürülən oğullar |
| Atası | Şeretlıqo Tığuj |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti |  Çərkəzistan |
| Qoşun növü | Süvari |
| Xidmət illəri | 1810-1840 |
| Rütbəsi | Komandir |
| Döyüşlər | Rus-Çərkəz Müharibəsi |
Bioqrafiya
Ad
Qızbeç adı Qızılbek adının qısa formasıdır və müxtəlif mənbələrdə Ğuz Bek, Ğezil Bek və Kazbek kimi də yazılır. O, Osmanlı sənədlərində Qızıl bəy kimi xatırlanır. Qızbəçin əsl soyadı Şeretlıqodur, Tığujıqo isə "Tığuc oğlu" deməkdir. Tiquc sözü çərkəz adı olmaqla yanaşı, həm də "qurd" deməkdir. Çərkəzlərin "-qo" şəkilçisi ilə bitən həm soyadları, həm də ləqəbləri olub. Bu şəkilçi türk adlarındakı "-oğlu" şəkilçisi ilə sinonimdir.
Gənclik
Çərkəzlər öz tarixlərini yazmadıqları və bütün məlumatlar kənar mənbələrdən gəldiyi üçün Qızbəçin gəncliyi haqqında məlumat təfərrüatlı deyil. 1777-ci ildə Naşhe (Qərbi Çərkəz: Нашъхьэ), həmçinin Beannaş (Qərbi Çərkəz: Беаннаш) kəndində Şeretlıqo adlı zadəgan bir ailədə anadan olub və hərbi təhsil alıb.
Hərbi karyera
Çərkəz inqilabı
Qızbəç gənc olanda Şapsuq bölgəsində başladı. Kəndlilər zadəganlara qarşı üsyan qaldırdılar. Əsilzadə olmasına baxmayaraq, Qızbəc kəndlilərin tərəfini seçdi və 1796-cı il iyunun 10-da kəndli üsyançıları ilə birlikdə vuruşdu. Bu hadisədən sonra Qızbəç yoxa çıxıb. Onun adı 1796–1810-cu illər arasında heç bir mənbədə çəkilmir. Çərkəz şifahi hekayələrinə görə, bu dövrdə Qızbəç ilk olaraq Anapada Osmanlı Paşası Həsən Paşa ilə görüşüb və həcc ziyarətinə gedərək İslam təhsili almış, daha sonra Misirə gedərək Çərkəz Məmlükləri və Mehmed Əli Paşa ilə görüşmüşüb. Onun bu dövrdə Napoleonun ordusuna qatıldığına dair rəvayətlər də var. 1810-cu ildə qəti şəkildə geri gəldi və yazılı mənbələrdə yenidən görünməyə başladı. Bundan sonra o, Çərkəz ordusunda döyüşməyə davam etdi.
Rus-Çərkəz müharibəsi
İngilis macəraçı Ceyms Bell Qızbeçin cəsarətini yüksək qiymətləndirir və bildirir ki, rus əsgərləri Qızbeçin adını eşidən kimi qaçmağa başlayırlar. Mənbələrdə qeyd olunur ki, rus çarı Qızbeçin fotosunun hazırlanması və alması üçün Qızbeçə müraciət göndərib, Qızbeçin bundan imtina edir.
Rus-Çərkəz müharibəsi Qərbi Çərkəzistana çatanda Qızbeçin mübarizəsi başladı. 1810–1840-cı illərdə rus qarnizonlarına hücum etdi. Bu müddət ərzində o, bütün ailəsinin qətlinə şahid olub. 1821-ci ildə Şapsuq ərazisində rus ekspedisiyasını məğlub etdi.
İngilis Favell Lee Mortimer bunu demişdi:
 | Guz Beg adında bir Çerkes vardı (ve belki de hala hayattadır); ve kendisine "Çerkesya Aslanı" lakabını kazandı. Ruslara saldırmak için her zaman küçük adam gruplarını yönetiyordu. Bir gün tarlalarda hasat yapan bazı Rus askerleri buldu. Yaklaştığında, tarlada iki yüz tırpan bırakarak dehşet içinde kaçtılar. O da tırpanları aldı. Ama bu aslanın başına büyük bir felaket geldi. Bir oğlu vardı. Çocuğu savaşlara ilk götürdüğünde, onu düşmandan asla kaçmaması, tam ortasından geçmesi için görevlendirdi. Bir gün Guz Beg, Rus askerlerinin arasına dalmıştı ki, aniden atına bir top saplandı ve baş aşağı yere savruldu. Aslan askerlerin arasında yatıyordu. Tam ölmek üzereydi ki, aniden genç bir savaşçı onu kurtarmaya koştu; kendi oğluydu! Ama bu kadar çok insan arasında ne yapılabilir ki! Bir Çerkes atlı birliği olay yerine koştu ve Guz Beg'i alıp götürdü; ama oğlunu kurtarmak için çok geç kalmışlardı. Sadece yiğit çocuğun cesedini taşıyabildiler. Guz Beg çok üzüldü; ama yine de ülkesi için savaşmaya devam etti. |  |
| | «Güz bəy adlı bir çərkəz var idi (bəlkə də indi də var); və özünə "Çərkəz Aslanı" ləqəbini qazandırdı. O, həmişə ruslara hücum etmək üçün kiçik qruplara rəhbərlik edirdi. Bir gün o, tarlalarda bir neçə rus əsgərinin məhsul yığdığını gördü. Yaxınlaşanda dəhşət içində iki yüz dərəni çöldə qoyub qaçdılar. O da tırpanı götürdü. Lakin bu aslanın başına böyük bir fəlakət gəldi. Bir oğlu var idi. Oğlanı ilk dəfə döyüşlərə aparanda ona tapşırdı ki, heç vaxt düşməndən qaçmamaq, onun içindən keçmək lazımdır. Günlərin bir günü Quz bəy rus əsgərlərinin sırasına girərkən qəfildən atına top dəydi və o, başıaşağı yerə yıxıldı. Aslan əsgərlərin arasında uzanmışdı. O, ölmək üzrə idi ki, qəfil gənc bir döyüşçü onu xilas etməyə qaçdı; öz oğlu idi! Amma bu qədər insan arasında nə etmək olar! Çərkəz süvari dəstəsi hadisə yerinə qaçaraq Quz bəgi aparıb; lakin oğlunu xilas etmək üçün çox gecikdilər. Onlar ancaq igid oğlanın meyitini daşıya bildilər. Guz bəg çox üzüldü; lakin o, yenə də vətəni uğrunda mübarizəni davam etdirirdi. » (Favel Li Mortimer) | |
1830-cu ildə Yelizavinskaya qalasına hücum edib və qalanı dağıdıb. 1834-cü ildə 1700 əsgərlə 14 minlik rus ordusunu tələyə salaraq məhv etdi. Həmin il o, 1200 əsgərlə daha 6000 nəfərlik rus ordusunu tələyə salaraq məhv etdi. O, bir neçə rus qarnizonunu, o cümlədən Maryanskaya, Georgie, Afepskaya və Apenskayanı məhv etdi. 1837-ci ildə Nikolayev qalasını ələ keçirdi. O, 1838-ci ilin oktyabrında sağ qalan digər uşaqlarının ölümünün şahidi oldu. Orada olan Ceyms Bellin dediyinə görə, Qızbeç təsirlənmədi və "Rəbb nə istəsə" dedi. 1840-cı ildə Waya Tuapse və Chaps qarnizonlarını ələ keçirdi.
Rus generalı Olşevski yazırdı:
| | « "Şapsuqlar Qara dəniz sahillərinin ən təhlükəli sakinləri hesab olunurlar... Şapsuqlar öz cəsarətləri və mətanətləri sayəsində hər yerdə bizi böyük itkilərə məruz qoydular. Onların arasında Kazbek Tuğuzukov kimi güclü liderlər də var idi." (General Melenty Yakovlevich Olshevski) | |
Ölüm
Qızbəç 29 fevral 1840-cı ildə əməliyyat zamanı aldığı xəsarətlərdən öldü. Ölməzdən əvvəl kəlmə-i şəhadət gətirdi. Həmin vaxt onun altı müxtəlif ölümcül yarası var idi.
İrs
Kazbek/Qızbeç adı bu gün çərkəzlər və ümumiyyətlə Şimali Qafqazlılar arasında ən çox yayılmış adlardan biridir. 2014-cü ildə Rusiya-Çərkəz müharibəsinin 150-ci ildönümündə çərkəz fəallar Qızbəçə heykəl ucaltmaq üçün kampaniyaya başlayıblar. Fandreyzinq 2015-ci ildə başlamışdır. 28 aprel 2018-ci ildə heykəltəraşlıq tamamlandı. Türkiyə Cümhuriyyəti Hacı Qızbeçin xatirəsinə poçt markası hazırlayıb.
Mənbə
- "Milletin Özgürlüğü İçin Canla Başla Mücadele Ettiler!". cherkessia.net. 2021. 15 Ağustos 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 15 Ağustos 2021.
- . Journal of a Residence in Circassia: During the Years 1837, 1838 and 1839 (İngilizce). 1840. 12 Mart 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 12 Mart 2023.
- Çerkeslerin İslamlaşması (Türkçe). İz Yayıncılık. 20 Şubat 2012. ISBN . (#accessdate_missing_url)
- Amjad Jaimukha, p. 156
- "Bir Halk, Farklı İki Dünya". 9 Şubat 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 2 Aralık 2014.
- Chirg, Razvitie 53–54
- Kdz. Ereğli Kuzey Kafkasya Kültür Platformu, "Şeretl'ıko Hacı Kızbeç"
- Kasht, Ali M. Kizbech
- Как воин, Тугужуко пользовался большим уважением среди противников. Царские генералы вступали с ним в переговоры и неоднократно предлагали перейти на службу России. Император Николай I за большую сумму пытался приобрести у Кызбэча его портрет. Но "лев черкесов" относился с презрением ко всем предложениям русских.
- Far Off; Or, Asia and Australia Described (İngilizce). New York. 1852. 28 Mart 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 28 Mart 2023.
- Khasht, Ali M. عن شجاعة الشابسوغ
- Архив Раевских: в 5 томах. 3: Письма 1839—1841 гг. СПб.: . ред. и примеч. . 1910. 422.
- Лермонтов и Кавказ // . № 1. М. 1941. 254.
- Роман М. Ю. Лермонтова «Герой нашего времени»: Комментарий (PDF). -М.. 1966. 125.
- Классическое наследие и современность. Л.: ; Лен. отд. Редкол.: (отв. ред.), , , . 1981. 144.
- "www.fond-adygi.ru - Чемсо Газий. Памятник народному герою Хаджи-Кизбечу Шеретлуко". 26 Şubat 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 26 Şubat 2020.
- "Türkiye Posta Pulunda Çerkes Kahramanı…". 12 Nisan 2018. 2023-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2 Haziran 2023.
- "Тыгъужъыкъо Къызбэч" (adıgey). Адыгэ Макъ. 2 Kasım 2016. 2023-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2 Haziran 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Tigujiqo Qizbec Seretliqo Qerbi Cerkez SherelIyko Tyguzhyko Kyzbech romanlasdirilmis Kazbek Gezil Bek ve ya Guzbek kimi de yazilmisdir Cerkez Adiq esger ve komandir O Rus Cerkez muharibesi zamani en nufuzlu cerkez liderlerinden biri olub O ailesinin rus ordusu terefinden oldurulmesine sexsen sahid olub ve Cerkez ordusunda suretle yukselib Omrunun sonraki dovrlerinde ovladlarinin muharibede helak olmasina sahid olub Qizbec suvari komandiri idi ve dusmen arxasina basqin etmekde ugurlari ile meshur idi O Rusiya imperiyasindan terefini deyismek ve imperiya terefine qosulmaq ucun coxlu teklifler alsa da hamisini redd etdi Onu sexsen taniyan Ceyms Bell onun Cerkez Aslani adlandirildigini qeyd edib Tigujiqo Qizbec SeretliqoSherelIyko Tyguzhyko KyzbechPortreti Qizbeci sexsen taniyan Ceyms Bell cekibSexsi melumatlarLeqebi CerkezistanDogum tarixi 1777Dogum yeri Sapsigya CerkezistanVefat tarixi 29 fevral 1840Vefat yeri Sapsigya CerkezistanUsagi Sayi belli olmayan doyusde oldurulen ogullarAtasi Seretliqo TigujHerbi fealiyyetiMensubiyyeti CerkezistanQosun novu SuvariXidmet illeri 1810 1840Rutbesi KomandirDoyusler Rus Cerkez MuharibesiBioqrafiyaAd Qizbec adi Qizilbek adinin qisa formasidir ve muxtelif menbelerde Guz Bek Gezil Bek ve Kazbek kimi de yazilir O Osmanli senedlerinde Qizil bey kimi xatirlanir Qizbecin esl soyadi Seretliqodur Tigujiqo ise Tiguc oglu demekdir Tiquc sozu cerkez adi olmaqla yanasi hem de qurd demekdir Cerkezlerin qo sekilcisi ile biten hem soyadlari hem de leqebleri olub Bu sekilci turk adlarindaki oglu sekilcisi ile sinonimdir Qizbec oz ati ile Onu Qizbec in dostu James Bell cekib Genclik Cerkezler oz tarixlerini yazmadiqlari ve butun melumatlar kenar menbelerden geldiyi ucun Qizbecin gencliyi haqqinda melumat teferruatli deyil 1777 ci ilde Nashe Qerbi Cerkez Nashhe hemcinin Beannas Qerbi Cerkez Beannash kendinde Seretliqo adli zadegan bir ailede anadan olub ve herbi tehsil alib Herbi karyera Cerkez inqilabi Qizbec genc olanda Sapsuq bolgesinde basladi Kendliler zadeganlara qarsi usyan qaldirdilar Esilzade olmasina baxmayaraq Qizbec kendlilerin terefini secdi ve 1796 ci il iyunun 10 da kendli usyancilari ile birlikde vurusdu Bu hadiseden sonra Qizbec yoxa cixib Onun adi 1796 1810 cu iller arasinda hec bir menbede cekilmir Cerkez sifahi hekayelerine gore bu dovrde Qizbec ilk olaraq Anapada Osmanli Pasasi Hesen Pasa ile gorusub ve hecc ziyaretine gederek Islam tehsili almis daha sonra Misire gederek Cerkez Memlukleri ve Mehmed Eli Pasa ile gorusmusub Onun bu dovrde Napoleonun ordusuna qatildigina dair revayetler de var 1810 cu ilde qeti sekilde geri geldi ve yazili menbelerde yeniden gorunmeye basladi Bundan sonra o Cerkez ordusunda doyusmeye davam etdi Rus Cerkez muharibesi Sapsuq bolgesinin sancagi Ingilis maceraci Ceyms Bell Qizbecin cesaretini yuksek qiymetlendirir ve bildirir ki rus esgerleri Qizbecin adini esiden kimi qacmaga baslayirlar Menbelerde qeyd olunur ki rus cari Qizbecin fotosunun hazirlanmasi ve almasi ucun Qizbece muraciet gonderib Qizbecin bundan imtina edir Rus Cerkez muharibesi Qerbi Cerkezistana catanda Qizbecin mubarizesi basladi 1810 1840 ci illerde rus qarnizonlarina hucum etdi Bu muddet erzinde o butun ailesinin qetline sahid olub 1821 ci ilde Sapsuq erazisinde rus ekspedisiyasini meglub etdi Ingilis Favell Lee Mortimer bunu demisdi Guz Beg adinda bir Cerkes vardi ve belki de hala hayattadir ve kendisine Cerkesya Aslani lakabini kazandi Ruslara saldirmak icin her zaman kucuk adam gruplarini yonetiyordu Bir gun tarlalarda hasat yapan bazi Rus askerleri buldu Yaklastiginda tarlada iki yuz tirpan birakarak dehset icinde kactilar O da tirpanlari aldi Ama bu aslanin basina buyuk bir felaket geldi Bir oglu vardi Cocugu savaslara ilk goturdugunde onu dusmandan asla kacmamasi tam ortasindan gecmesi icin gorevlendirdi Bir gun Guz Beg Rus askerlerinin arasina dalmisti ki aniden atina bir top saplandi ve bas asagi yere savruldu Aslan askerlerin arasinda yatiyordu Tam olmek uzereydi ki aniden genc bir savasci onu kurtarmaya kostu kendi ogluydu Ama bu kadar cok insan arasinda ne yapilabilir ki Bir Cerkes atli birligi olay yerine kostu ve Guz Beg i alip goturdu ama oglunu kurtarmak icin cok gec kalmislardi Sadece yigit cocugun cesedini tasiyabildiler Guz Beg cok uzuldu ama yine de ulkesi icin savasmaya devam etti Favell Lee Mortimer Guz bey adli bir cerkez var idi belke de indi de var ve ozune Cerkez Aslani leqebini qazandirdi O hemise ruslara hucum etmek ucun kicik qruplara rehberlik edirdi Bir gun o tarlalarda bir nece rus esgerinin mehsul yigdigini gordu Yaxinlasanda dehset icinde iki yuz dereni colde qoyub qacdilar O da tirpani goturdu Lakin bu aslanin basina boyuk bir felaket geldi Bir oglu var idi Oglani ilk defe doyuslere aparanda ona tapsirdi ki hec vaxt dusmenden qacmamaq onun icinden kecmek lazimdir Gunlerin bir gunu Quz bey rus esgerlerinin sirasina girerken qefilden atina top deydi ve o basiasagi yere yixildi Aslan esgerlerin arasinda uzanmisdi O olmek uzre idi ki qefil genc bir doyuscu onu xilas etmeye qacdi oz oglu idi Amma bu qeder insan arasinda ne etmek olar Cerkez suvari destesi hadise yerine qacaraq Quz begi aparib lakin oglunu xilas etmek ucun cox gecikdiler Onlar ancaq igid oglanin meyitini dasiya bildiler Guz beg cox uzuldu lakin o yene de veteni ugrunda mubarizeni davam etdirirdi Favel Li Mortimer 1830 cu ilde Yelizavinskaya qalasina hucum edib ve qalani dagidib 1834 cu ilde 1700 esgerle 14 minlik rus ordusunu teleye salaraq mehv etdi Hemin il o 1200 esgerle daha 6000 neferlik rus ordusunu teleye salaraq mehv etdi O bir nece rus qarnizonunu o cumleden Maryanskaya Georgie Afepskaya ve Apenskayani mehv etdi 1837 ci ilde Nikolayev qalasini ele kecirdi O 1838 ci ilin oktyabrinda sag qalan diger usaqlarinin olumunun sahidi oldu Orada olan Ceyms Bellin dediyine gore Qizbec tesirlenmedi ve Rebb ne istese dedi 1840 ci ilde Waya Tuapse ve Chaps qarnizonlarini ele kecirdi Rus generali Olsevski yazirdi Sapsuqlar Qara deniz sahillerinin en tehlukeli sakinleri hesab olunurlar Sapsuqlar oz cesaretleri ve metanetleri sayesinde her yerde bizi boyuk itkilere meruz qoydular Onlarin arasinda Kazbek Tuguzukov kimi guclu liderler de var idi General Melenty Yakovlevich Olshevski Olum Qizbec 29 fevral 1840 ci ilde emeliyyat zamani aldigi xesaretlerden oldu Olmezden evvel kelme i sehadet getirdi Hemin vaxt onun alti muxtelif olumcul yarasi var idi IrsKazbek Qizbec adi bu gun cerkezler ve umumiyyetle Simali Qafqazlilar arasinda en cox yayilmis adlardan biridir 2014 cu ilde Rusiya Cerkez muharibesinin 150 ci ildonumunde cerkez feallar Qizbece heykel ucaltmaq ucun kampaniyaya baslayiblar Fandreyzinq 2015 ci ilde baslamisdir 28 aprel 2018 ci ilde heykelterasliq tamamlandi Turkiye Cumhuriyyeti Haci Qizbecin xatiresine poct markasi hazirlayib Menbe Milletin Ozgurlugu Icin Canla Basla Mucadele Ettiler cherkessia net 2021 15 Agustos 2021 tarixinde Istifade tarixi 15 Agustos 2021 Journal of a Residence in Circassia During the Years 1837 1838 and 1839 Ingilizce 1840 12 Mart 2023 tarixinde Istifade tarixi 12 Mart 2023 Cerkeslerin Islamlasmasi Turkce Iz Yayincilik 20 Subat 2012 ISBN 9789753558716 accessdate missing url Amjad Jaimukha p 156 Bir Halk Farkli Iki Dunya 9 Subat 2014 tarixinde Istifade tarixi 2 Aralik 2014 Chirg Razvitie 53 54 Kdz Eregli Kuzey Kafkasya Kultur Platformu Seretl iko Haci Kizbec Kasht Ali M Kizbech Kak voin Tuguzhuko polzovalsya bolshim uvazheniem sredi protivnikov Carskie generaly vstupali s nim v peregovory i neodnokratno predlagali perejti na sluzhbu Rossii Imperator Nikolaj I za bolshuyu summu pytalsya priobresti u Kyzbecha ego portret No lev cherkesov otnosilsya s prezreniem ko vsem predlozheniyam russkih Far Off Or Asia and Australia Described Ingilizce New York 1852 28 Mart 2023 tarixinde Istifade tarixi 28 Mart 2023 Khasht Ali M عن شجاعة الشابسوغ Arhiv Raevskih v 5 tomah 3 Pisma 1839 1841 gg SPb red i primech 1910 422 Lermontov i Kavkaz 1 M 1941 254 Roman M Yu Lermontova Geroj nashego vremeni Kommentarij PDF M 1966 125 Klassicheskoe nasledie i sovremennost L Len otd Redkol otv red 1981 144 www fond adygi ru Chemso Gazij Pamyatnik narodnomu geroyu Hadzhi Kizbechu Sheretluko 26 Subat 2020 tarixinde Istifade tarixi 26 Subat 2020 Turkiye Posta Pulunda Cerkes Kahramani 12 Nisan 2018 2023 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2 Haziran 2023 Tyguzhyko Kyzbech adigey Adyge Mak 2 Kasim 2016 2023 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2 Haziran 2023