Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Miladdan iki min, üç min il öncə[1] bu bölgədə (Lulubi) və (Qutti) tayfaları məskən salmışlar, həmin bölgəyə miladd
| İskəmər | |
|---|---|
an qabaq Manna deyərmişlər[2]. Aşur şahı, Parsuva-dan hərəkətə keçib dağları, gədikləri aşıb Misov (Misov=Mişo, Mişov) ölkəsinə gəldi.Ulusunər (Osunu) ona böyük miqdarda hədiyyələr verdi… Sonra Manna şahı (Ulusunu) Sarqonla anlaşdı, Urarto ilə savaşa girib Urmu gölünün şimal hissəsi Manna ərazisi olan Misovu azad edib, Manna dövlətini geri qaytardı. Diyakonov başqa bir yerdə yazırdı: »Sarqonun yazılarında Urmu gölünün şimalı Sankibutu adlandırılır.Kəndlərini gözəl bağ-bağatlı, bulaqlarını qaynar uzun su kanalları, ormanlı-meşəli dağları, verimli torpaqları və əkinçilik sahəsinin modern üslub əsasında qurulduğunu qeyd edir.« (1və2) Professor Zehtabi yazır: »Urartolar bugünkü Güney mahalını yüz il əlində saxlamış, burada eləcə də Təbriz və Salmas məntəqəsində bu yüz il ərzində böyük əkinçilik işləri və abadanlıq tədbirləri görmüşlər.« (2) Sonralar bu bölgəyə Güney adı verildi. Bu söz təbiətdən qaynaqlanan sözdür, türkcəmizdə cənub deməkdir, daha doğrusu Mişov dağlarının cənubu anlamını ifadə edir. Daha sonra Ərvənəg-Ənzab, bu gün isə (3) Şəbistər rəsmi dövlət dairələrində (1351-1950) ilə qədər tanınmış Ərvənəg-Ənzaba xalq içində hələdə Güney deyilir. Bu bölgə Təbrizin şimal qərbində yerləşmişdir.Həmdullah Mustovfi bu haqda belə yazır(4): »Təbriz yeddi bölümdən ibarətdir, dördüncü bölümü Ərvənəgdir, on beş ağac uzunluğu beş ağac eni var.« Başqa bir sözlə uzunluğu yüz on kilometr[3] (110 km), eni otuz kilometrdir (30 km). Dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 1275-1300m –dir[4].Güneyin şimalında Mərənd, şimal şərqində Əhər, qərbində Salmas, cənubunda Urmu gölü yerləşir.Mişov dağı 100 km uzunu 30 km eni ilə bu bölgəni bir divar kimi ikiyə bölür. Mişov dağının ən yüksək zirvəsi Ələmlardır. Ələmdarın hündürlüyü 3165m-dir. Bu zirvə Təsi şəhərinin istiqamətində yerləşir. İndi yüksək zirvəsi Fələk dağıdır ki, hündürlüyü 3155m-dir. İran Coğrafiya Sözlüyü kitabında Uzun yel (2910) və Kosaaba (Kosababa) (3040)zirvələrin adı yüksək qeydə alınmışdır. (5) Bu dağın şərq istiqaməti Mirov (Moro) dağıdır. Morov dağının ən yüksək zirvəsinin hündürlüyü də 2187m-dir. Bu dağın Urmu istiqaməti isə Marmişov adlanır. (6) Güney Təbrizin 10 km-dən başlanaraq Salmas şəhərinə qədər davam edir, iki min dörd yüz kvadrat kilo-metrə malikdir.
Bu ərazidə 87 kənd və 2 mərkəzi rayon (bəxş ) 8 qəsəbə 6 şəhər var, mərkəzi isə Şəbistərdir. 1951-1330-cu ilin rəsmi statistik mə'lumatına görə Güneyin71 kəndində 87970-nüfus yaşayırmış. (7)
Səfərlər şəhərlər arası asfalt yol və gəmidən əlavə dəmir yolu vasitəsi ilə də olur. Bu gün Güney iki yol vasitəsi ilə Avropanı Təbrizə bağlayır.
1- Dəmir yolu
2- Avtomobil yolu (8)
İskəmər (İsmikəmər ) 3 km (9) Sofyanın şimal qərbində 6 km Şəbistərin şimal şərqində (10) 34 km Təbrizin şimalında 80 km, Naxçıvanın cənubunda 670 km Tehran məsafəsində 34 dəqiqə zaman fərqi ilə yerləşir.
İskəmərin hüdudları: Mişov dağlarında Bənd Çır-çır hüdudları, Mişov dağlarının güney qismi doğu-batı istiqamətində, şərqində yerləri Qətqahi Yengicə (Yencə) Sofyan, cənub və cənub şərq dəmir yolunun altında karvan yolunun hüdudları, cənub qərbdə Ne'mətullah kəhərlik yerlərinə qədər və cənubunda Ərdəkan dərəsi, həddarası davamı Əlabaslar, Meytərmət və Sərkənzə hüdudlarına qədər tanımışdır.
Meteoroloji: İskəmərin 6–5 km-lik məsafəsində olan (11) meteoroloji mərkəzinin verdiyi bilgiyə görə 1971 və 1972-ci illərdə 367/3 mili litrə qədər yağış və havanın soyuqluğu Bəhmən (yanvar) aylarında 27/30-dərəcəyə qədər şaxta olar, istiliyi isə Tir (iyul) aylarında 40 dərəcəyə yüksəlir. 1979-1980 (1358-1359)-ci illərin Mehr (oktyabr) ayından e'tibarən 219/1 mili litr yağış yağmış, 1980-1981(1360-1361)-in Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 336/2 mili litrə yağış yağmışdır.
1982-83-cü ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən208/7 mili litr.
1983-84-cü ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 189 mili litr.
1984-85-ci ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 264/3 mili litr.
1985-86-cı ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 273 mili litr.
1986-87-ci ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 166/4 mili litr.
1987-88-ci ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən 334/7 mili litr.
1988-89-cu ilin Mehr (oktyabr) ayından e'htibarən125/4 mili litr.
Küləklər: Bu bölgədə əsən Ağ yel (Cənub yeli) Qara yel (Şimal yeli), (12) Və'də yeli, Meh yeli, Təbriz yeli, Xoy, Salmas, Xiyavan, Miyankəməran yelləri.
Ağ yel- Cənub və cənub qərbdən əsir. Aralıq dəniz (Ağ dəniz) istiqmətindən gəlir. Bu yel Mişov dağının qarlarının əriməsinə səbəb olur və bə'zən ağ yağışın yağması ilə birlikdə yazın gəlməsinin müjdəsini verir.
Qara yel- Şimal şərqdən cənub qərb istiqamətində əsir. Payızın xəbərçisidir. Əkinçilər bu yeldən faydalanıb xırman sovurarlar.
Xiyavan yeli- Qərbdən və Miyankəməran yeli isə şərqdən
Meh yeli- Payızda əsməyə başlayar, bu yel Mişov dağlarından cənub istiqamətində əsir, soyuq hava gətirir.
Təbriz yeli-YaydaTəbriz istiqamətində əsir,sərin və xoş hava gətirir.
Və'də yeli- Və'də yeli qışdan sonra yerin nəfəs alması ilə əlaqələndirilir, bayrama neçə həftə qalandan başlayır, özü ilə bərabər yazı gətirir və qarların əriməsinə səbəb olur, ilk bahar başlayır.
Xoy və Salmas yelləri də bu şəhərlərin istiqamətində əsir.
Sosial həyat- Heyvandarlıq, əkinçilik, bağçılıq, arıçılıq, toxuma sənayəsi (xalı, xalça, kilim, gəbə,…).
Alış-verişdən əlavə bə'zi texniki (sənət ) işlər ( dülgərlik, dəmirçilik,…və sayirə) dayanır. Yeddi yüzə (700) yaxın yeraltı su kanalları və kəhriz var. Bunların yarısı təxrib olub. Qalan yarısı isə təqribən istifadədədir, Ərvənəq-Ənzab kitabında quyuların dərinliyi 120 m qeyd edilir.
İskəmərin yeraltı su, bulaq və kəhrizləri:
Çimən suyu
Hözəmər kəhrizi
Çeşmə suyu
Dib göl
Ara göl
Abbasava bulağı
Taza kəhriz
Nurməmməd suyu
Şah Murad gölü
Qətgahi kəhriz
Çay gölü
Qatırçı bulağı
Təkə əli bulağı[5]'''
Yengicə suyu[6]'''
İskəmərdə mekanizə dərin su motorları:
Qədim motoru
Cəmşid motoru
Əhməd motoru
İsmayıl motoru
Statistika- Güney əhalisi tamamı ilə Türk və müsəlmandır. 1330-1951-ci ildə İran Coğrafiya Sözlüyü kitabında yazır İskəmərin (Sifidkəmər) nüfus sayı 1550-Şiə və Türk(13).
1335-1956-ci il statistik mə'lumata görə bu kəndin əhalisi 1394 nəfərdən ibarət idi, 648 kişi 710 qadın (14).
Ölkə Şenlikləri Sözlüyü, 1-ci cildində yazır: İsmikəmər (Sifidkəmər) Sofyanın kəndlərindəndir, əhalisi 190 nəfər ailə 338.
Cahad Sazəndəginin statistik mə'lumatına görə, 1360-1981-ci ildə Şərqi Azərbaycan bölümündə yazır: İskəmər (Sifidkəmər) 620 nəfər 460 ailə .
1375-1996-cı ildə statistik mə'lumata görə, yazır: Sifidkəmər-İsmikəmər cənubi Mişov kəndlərindən, evlərinin
sayı 234.
Ailələrin sayı 246.
Əhalinin sayı 1127 nəfər (15).
Ailə həyatı: İskəmərin qonaq sevərliyi, mehribanlığı, cəsarətli və döyüşən insanları dillər əzbəridir. Ailə bağlılıqları o qədər möhkəmdir ki, 80 ildə yalnız 6 boşanma davası açılmışdır.
Kənd təsərrüfat məhsulları: sulu buğda, dem buğda 53,
Sulu arpa 40, dem arpa 13, və sayirə 13,
Bağçılıq məhsulları 560
Mal-davarın sayı 330 baş
75-96-cı ilin statistik mə'lumatında deyilir: (16)
qara mal 250 baş,
qoyun 600 baş,
at və eşşək 221 baş.
Bağçılıq məhsulları və üzüm növləri: nar, armud, alma, alı, gilənar, sarıgilas, hülü, şaftalı, çiyələk, ağtut, qarağat, qaratut, ərik, qohun, qarpız,qıra, xiyar,zərinc, badam,cəviz, fındıq, püstə.
Üzüm növləri:
Kişmiş üzüm
Əsgəri üzüm
Göy üzüm
Qara üzüm
Ağ üzüm
Gəlin barmağı
Şahani üzüm
Xatın barmağı
Əli baba
Dödə
Qırmızı üzüm
Qırmızı sahabı
Qızıl üzüm
Təbərzə
Xəlili
Vaxtı ilə bu növ məhsulları Təbriz, Sofyan, Mərənd, Şəbistər, İstanbul, Bakı, Dağıstan kimi şəhərlər və mahallara aparıb satarmışlar.
İskəmərdə yeddi günlərin adı:
Sofyan bazarı
İskəmər ((kənd))bazarı
Kündür bazarı
Sis bazarı
çövstər bazarı
Xumna bazarı
Cümə günü
İskəmərdə deyilən çəki daşları :
Xalvar …………….......…...500 kilo
Batman …………....…..….5 kilo
Bir çərək …………...…..250 qram
Bir siyə …………....…….125 qram
Bir ponza ………..……..62/5 qram
Dirəm (dirhəm) ………31 qram
İskəməri yoxsulluğa , fəlakətə uğradan səbəblər nədir ?
1-Xalqın öz ana dilində təhsil ala bilməməsi.
2-Yerli əhalinin şəhərlərə və sayir yerlərə köçmək yaxud sürülməsi.
3-Yeni sənayənin bu bölgədə heç görünməməsi.
4-Dövlət iqtisadi və sosial yardımlarının kifayət qədər olmaması.
5-İnfilyasının yüksək səviyyədə olması.
6-Narkotik maddələrin yayğınlaşması.
7-Su azlığı.
8-Xalqın təbiətdən bilimsiz və yersiz istifadə etməsi nəticəsində meşəliklərin yox olması və ərazinin çölləşməsi (məsələn qışların soyuq olmasına görə ağaclar odun yerinə yandırılır və ağac dalları kəsilib yarpaqları heyvanlara yem edilir).
9-Əazinin bitkisiz olması nəticəsində torpaq yağışla birlikdə axıb gedir və çölləşmə təhlükəsi daha da artır .
10-Təbrizin petrokimya fabrikasının buraxdığı zəhərli maddələri bu bölgənin heyvan, bitki, tarın (əkinçilik) məhsularına tə'sir etmiş və onları verimsiz əmələ gətirmişdir.
Bunlar ölkəmizdə yoxsulluğa, aclığa …bu kimi səbəblərə yol açır.
Güney əhalisi xüsusi ilə İskəmərlilər keçmişdə iş probləminin həlli üçün Bakı, Tiflis ,İstanbul, Rusiyaya … gedərdilər. Kənd əhalisinin böyük qismi indi də olan Tehranda , Tabrizdə, Urmuda, Bakıda, Gencədə və Qazaxda yaşayırlar. Bu gün 500-600 evdən ibarət olan kənddə cəmi 300 ailə yaşayır. Tehranda isə (17) 500 ailədən ibarət 3000 nəfər yaşayır. Təqribən həmin sayda da Təbriz, Urmu, sofyan, Bakı, Gəncə, …də yaşayırlar.
Tə'lim-tərbiyə:
Hər guşəsinin öyüd verən və uzun bir tarixi xatırladan İskəmər məktəbidir, bu məktəbdə İbrahim Dəryani 1330-1951-ci ildə 103 nəfər ilə eyitimə başladı. Bu məktəbin ilk öyrətmənləri Hüseynqulu Purşir, Səməd Tahiri, Məhəmməd Əlinuhi, Əli kövsərzadə, Kərim Rəsuli olmuşdur.
İnşaat materialları: Binaların bir çoxunun materialı daş, kərpic, çiy kərpic, çamur və betondan ibarətdir.
Urmu gölü: Dünya göllərinin içərisində sahəsinə görə 20-ci yeri tutur. Azərbaycanda isə 2-ciliyə sahibdir. Demək, Xəzər gölündən (dənizdən) sonra ən böyük göl Urmu gölüdür. Van gölünün qardaşı sayılan Urmu gölü, şimal-cənub məsafəsi 130–1140 km-dir. Eni orta hesabla 15–50 km-dir. Dərinliyi isə 16-18 metrə çatır. Bu göl 35 min kv-m sahəsi vardır. Suyun azalıb-çoxalması ilə əlaqədar 4-6 min kv-km qədər yüksəlir. Bu gölün şəfalı suyu bir çox xəstəliklərin xüsusi ilə dəri və romatisma xəstələklərinin müalicəsində mühüm rol oynayır, elə bu üzdən Azərbaycanın turist mərkəzlərindən biri sayılır.
Urmu gölü Yunesko tərəfindən qorunan 59 təbii bölgələrin biridir. Hər hansı bir istifadə, xüsusi ilə, Göy (Qoyun) adasında qadağan olmuşdur.
Urmu gölünün adaları:
Bu göldə 102 ada və daş qayalıq var. Ən tanınmışlar aşağıdakılardır:
Şaha (İslami) ada
Qoyun dağı
Eşşək ada
Doqquzlar adası
Arpadərə adası
Gəmiçi ada
Daş ada
Yastı ada (mirkid ada)
Arzu ada [1]
İspir ada
Mirkid ada
Yalnız Şaha adası məskunlaşmışdır. Bu ada ilin bə'zi aylarında yarım adaya çevrilir. Bu adanın 9 km uzunu 3 km eni var, demək təqribən 254 kvadrat metr sahəyə malikdir. Ərvənəq-ənzab kitabında adanın sahəsi 95 kvadrat metr qeyd olunmuşdur. Bu ərazidə 7 kənd var.
Kəndlərin adları:
Saray
Gəmiçi
Ağgünbəz
Borçalı (Boraçarlu)
Qıbçaq
Teymurlu
Xarallı (Bəhramabad)
1355-ci il statistik mə'lumatına görə bu adada 861 ailə və 4615 nəfər yaşayır. Adaya daha da gözəllik verən ətraf dağlarıdır. Bu dağlardan ən böyük və ən yüksək zirvəyə malik olanı Düyün dağıdır ki, zirvə yüksəkliyi 2180 metrdir. Hulakuxan adına bir qala var və Hulakuxanın qəbri də bu qaladadır [2].
Urmu gölünə axan çaylar:
Bu gölə axan çayların bir çoxu Mişov, Savalan, Səhənd və Mirov dağlarından axan sellərdən əmələ gəlir.
Axan çaylar:
İskəmər çayı
Kaftar alı çayı
Çay dərəsi
Hiriz çayı
Kimer su
Sufi çayı
Acı çay
Ulu çay
Marağa çayı
Tufarqan çayı
Mirov çayı
Lilan çayı
Quru çay
Keçi çayı
Qala çayı
Cığatay çayı (zərrinə)
Tatau çayı (siminə)
Qadir çayı
Barandız çayı (Baba)
Şəhər çayı (Sur, Sru)
Nazlı çayı
Zola çayı
Bərkişli çayı
Sərdar çayı'[3]'
Bu çayların bir çoxu iqlim şəraitindən asılı olaraq qurumuşdur. Urmu gölünün duzu %30-%28 dir, şorluq dərəcəsinin artma səbəblərinin biri də Acı çay kimi şor suların oraya axmasıdır.
Bu gölün limanları:
Şarabxana[4]
Qolmanxana
Heydərava [5]
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Miladdan iki min uc min il once 1 bu bolgede Lulubi ve Qutti tayfalari mesken salmislar hemin bolgeye miladdIskemer an qabaq Manna deyermisler 2 Asur sahi Parsuva dan herekete kecib daglari gedikleri asib Misov Misov Miso Misov olkesine geldi Ulusuner Osunu ona boyuk miqdarda hediyyeler verdi Sonra Manna sahi Ulusunu Sarqonla anlasdi Urarto ile savasa girib Urmu golunun simal hissesi Manna erazisi olan Misovu azad edib Manna dovletini geri qaytardi Diyakonov basqa bir yerde yazirdi Sarqonun yazilarinda Urmu golunun simali Sankibutu adlandirilir Kendlerini gozel bag bagatli bulaqlarini qaynar uzun su kanallari ormanli meseli daglari verimli torpaqlari ve ekincilik sahesinin modern uslub esasinda quruldugunu qeyd edir 1ve2 Professor Zehtabi yazir Urartolar bugunku Guney mahalini yuz il elinde saxlamis burada elece de Tebriz ve Salmas menteqesinde bu yuz il erzinde boyuk ekincilik isleri ve abadanliq tedbirleri gormusler 2 Sonralar bu bolgeye Guney adi verildi Bu soz tebietden qaynaqlanan sozdur turkcemizde cenub demekdir daha dogrusu Misov daglarinin cenubu anlamini ifade edir Daha sonra Erveneg Enzab bu gun ise 3 Sebister resmi dovlet dairelerinde 1351 1950 ile qeder taninmis Erveneg Enzaba xalq icinde helede Guney deyilir Bu bolge Tebrizin simal qerbinde yerlesmisdir Hemdullah Mustovfi bu haqda bele yazir 4 Tebriz yeddi bolumden ibaretdir dorduncu bolumu Ervenegdir on bes agac uzunlugu bes agac eni var Basqa bir sozle uzunlugu yuz on kilometr 3 110 km eni otuz kilometrdir 30 km Deniz seviyyesinden yuksekliyi 1275 1300m dir 4 Guneyin simalinda Merend simal serqinde Eher qerbinde Salmas cenubunda Urmu golu yerlesir Misov dagi 100 km uzunu 30 km eni ile bu bolgeni bir divar kimi ikiye bolur Misov daginin en yuksek zirvesi Elemlardir Elemdarin hundurluyu 3165m dir Bu zirve Tesi seherinin istiqametinde yerlesir Indi yuksek zirvesi Felek dagidir ki hundurluyu 3155m dir Iran Cografiya Sozluyu kitabinda Uzun yel 2910 ve Kosaaba Kosababa 3040 zirvelerin adi yuksek qeyde alinmisdir 5 Bu dagin serq istiqameti Mirov Moro dagidir Morov daginin en yuksek zirvesinin hundurluyu de 2187m dir Bu dagin Urmu istiqameti ise Marmisov adlanir 6 Guney Tebrizin 10 km den baslanaraq Salmas seherine qeder davam edir iki min dord yuz kvadrat kilo metre malikdir Bu erazide 87 kend ve 2 merkezi rayon bexs 8 qesebe 6 seher var merkezi ise Sebisterdir 1951 1330 cu ilin resmi statistik me lumatina gore Guneyin71 kendinde 87970 nufus yasayirmis 7 Seferler seherler arasi asfalt yol ve gemiden elave demir yolu vasitesi ile de olur Bu gun Guney iki yol vasitesi ile Avropani Tebrize baglayir 1 Demir yolu 2 Avtomobil yolu 8 Iskemer Ismikemer 3 km 9 Sofyanin simal qerbinde 6 km Sebisterin simal serqinde 10 34 km Tebrizin simalinda 80 km Naxcivanin cenubunda 670 km Tehran mesafesinde 34 deqiqe zaman ferqi ile yerlesir Iskemerin hududlari Misov daglarinda Bend Cir cir hududlari Misov daglarinin guney qismi dogu bati istiqametinde serqinde yerleri Qetqahi Yengice Yence Sofyan cenub ve cenub serq demir yolunun altinda karvan yolunun hududlari cenub qerbde Ne metullah keherlik yerlerine qeder ve cenubunda Erdekan deresi heddarasi davami Elabaslar Meytermet ve Serkenze hududlarina qeder tanimisdir Meteoroloji Iskemerin 6 5 km lik mesafesinde olan 11 meteoroloji merkezinin verdiyi bilgiye gore 1971 ve 1972 ci illerde 367 3 mili litre qeder yagis ve havanin soyuqlugu Behmen yanvar aylarinda 27 30 dereceye qeder saxta olar istiliyi ise Tir iyul aylarinda 40 dereceye yukselir 1979 1980 1358 1359 ci illerin Mehr oktyabr ayindan e tibaren 219 1 mili litr yagis yagmis 1980 1981 1360 1361 in Mehr oktyabr ayindan e htibaren 336 2 mili litre yagis yagmisdir 1982 83 cu ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren208 7 mili litr 1983 84 cu ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren 189 mili litr 1984 85 ci ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren 264 3 mili litr 1985 86 ci ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren 273 mili litr 1986 87 ci ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren 166 4 mili litr 1987 88 ci ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren 334 7 mili litr 1988 89 cu ilin Mehr oktyabr ayindan e htibaren125 4 mili litr Kulekler Bu bolgede esen Ag yel Cenub yeli Qara yel Simal yeli 12 Ve de yeli Meh yeli Tebriz yeli Xoy Salmas Xiyavan Miyankemeran yelleri Ag yel Cenub ve cenub qerbden esir Araliq deniz Ag deniz istiqmetinden gelir Bu yel Misov daginin qarlarinin erimesine sebeb olur ve be zen ag yagisin yagmasi ile birlikde yazin gelmesinin mujdesini verir Qara yel Simal serqden cenub qerb istiqametinde esir Payizin xebercisidir Ekinciler bu yelden faydalanib xirman sovurarlar Xiyavan yeli Qerbden ve Miyankemeran yeli ise serqden Meh yeli Payizda esmeye baslayar bu yel Misov daglarindan cenub istiqametinde esir soyuq hava getirir Tebriz yeli YaydaTebriz istiqametinde esir serin ve xos hava getirir Ve de yeli Ve de yeli qisdan sonra yerin nefes almasi ile elaqelendirilir bayrama nece hefte qalandan baslayir ozu ile beraber yazi getirir ve qarlarin erimesine sebeb olur ilk bahar baslayir Xoy ve Salmas yelleri de bu seherlerin istiqametinde esir Sosial heyat Heyvandarliq ekincilik bagciliq ariciliq toxuma senayesi xali xalca kilim gebe Alis verisden elave be zi texniki senet isler dulgerlik demircilik ve sayire dayanir Yeddi yuze 700 yaxin yeralti su kanallari ve kehriz var Bunlarin yarisi texrib olub Qalan yarisi ise teqriben istifadededir Erveneq Enzab kitabinda quyularin derinliyi 120 m qeyd edilir Iskemerin yeralti su bulaq ve kehrizleri Cimen suyu Hozemer kehrizi Cesme suyu Dib gol Ara gol Abbasava bulagi Taza kehriz Nurmemmed suyu Sah Murad golu Qetgahi kehriz Cay golu Qatirci bulagi Teke eli bulagi 5 Yengice suyu 6 Iskemerde mekanize derin su motorlari Qedim motoru Cemsid motoru Ehmed motoru Ismayil motoru Statistika Guney ehalisi tamami ile Turk ve muselmandir 1330 1951 ci ilde Iran Cografiya Sozluyu kitabinda yazir Iskemerin Sifidkemer nufus sayi 1550 Sie ve Turk 13 1335 1956 ci il statistik me lumata gore bu kendin ehalisi 1394 neferden ibaret idi 648 kisi 710 qadin 14 Olke Senlikleri Sozluyu 1 ci cildinde yazir Ismikemer Sifidkemer Sofyanin kendlerindendir ehalisi 190 nefer aile 338 Cahad Sazendeginin statistik me lumatina gore 1360 1981 ci ilde Serqi Azerbaycan bolumunde yazir Iskemer Sifidkemer 620 nefer 460 aile 1375 1996 ci ilde statistik me lumata gore yazir Sifidkemer Ismikemer cenubi Misov kendlerinden evlerinin sayi 234 Ailelerin sayi 246 Ehalinin sayi 1127 nefer 15 Aile heyati Iskemerin qonaq severliyi mehribanligi cesaretli ve doyusen insanlari diller ezberidir Aile bagliliqlari o qeder mohkemdir ki 80 ilde yalniz 6 bosanma davasi acilmisdir Kend teserrufat mehsullari sulu bugda dem bugda 53 Sulu arpa 40 dem arpa 13 ve sayire 13 Bagciliq mehsullari 560 Mal davarin sayi 330 bas 75 96 ci ilin statistik me lumatinda deyilir 16 qara mal 250 bas qoyun 600 bas at ve essek 221 bas Bagciliq mehsullari ve uzum novleri nar armud alma ali gilenar sarigilas hulu saftali ciyelek agtut qaragat qaratut erik qohun qarpiz qira xiyar zerinc badam ceviz findiq puste Uzum novleri Kismis uzum Esgeri uzum Goy uzum Qara uzum Ag uzum Gelin barmagi Sahani uzum Xatin barmagi Eli baba Dode Qirmizi uzum Qirmizi sahabi Qizil uzum Teberze Xelili Vaxti ile bu nov mehsullari Tebriz Sofyan Merend Sebister Istanbul Baki Dagistan kimi seherler ve mahallara aparib satarmislar Iskemerde yeddi gunlerin adi Sofyan bazari Iskemer kend bazari Kundur bazari Sis bazari covster bazari Xumna bazari Cume gunu Iskemerde deyilen ceki daslari Xalvar 500 kilo Batman 5 kilo Bir cerek 250 qram Bir siye 125 qram Bir ponza 62 5 qram Direm dirhem 31 qram Iskemeri yoxsulluga felakete ugradan sebebler nedir 1 Xalqin oz ana dilinde tehsil ala bilmemesi 2 Yerli ehalinin seherlere ve sayir yerlere kocmek yaxud surulmesi 3 Yeni senayenin bu bolgede hec gorunmemesi 4 Dovlet iqtisadi ve sosial yardimlarinin kifayet qeder olmamasi 5 Infilyasinin yuksek seviyyede olmasi 6 Narkotik maddelerin yayginlasmasi 7 Su azligi 8 Xalqin tebietden bilimsiz ve yersiz istifade etmesi neticesinde meseliklerin yox olmasi ve erazinin collesmesi meselen qislarin soyuq olmasina gore agaclar odun yerine yandirilir ve agac dallari kesilib yarpaqlari heyvanlara yem edilir 9 Eazinin bitkisiz olmasi neticesinde torpaq yagisla birlikde axib gedir ve collesme tehlukesi daha da artir 10 Tebrizin petrokimya fabrikasinin buraxdigi zeherli maddeleri bu bolgenin heyvan bitki tarin ekincilik mehsularina te sir etmis ve onlari verimsiz emele getirmisdir Bunlar olkemizde yoxsulluga acliga bu kimi sebeblere yol acir Guney ehalisi xususi ile Iskemerliler kecmisde is probleminin helli ucun Baki Tiflis Istanbul Rusiyaya gederdiler Kend ehalisinin boyuk qismi indi de olan Tehranda Tabrizde Urmuda Bakida Gencede ve Qazaxda yasayirlar Bu gun 500 600 evden ibaret olan kendde cemi 300 aile yasayir Tehranda ise 17 500 aileden ibaret 3000 nefer yasayir Teqriben hemin sayda da Tebriz Urmu sofyan Baki Gence de yasayirlar Te lim terbiye Her gusesinin oyud veren ve uzun bir tarixi xatirladan Iskemer mektebidir bu mektebde Ibrahim Deryani 1330 1951 ci ilde 103 nefer ile eyitime basladi Bu mektebin ilk oyretmenleri Huseynqulu Pursir Semed Tahiri Mehemmed Elinuhi Eli kovserzade Kerim Resuli olmusdur Insaat materiallari Binalarin bir coxunun materiali das kerpic ciy kerpic camur ve betondan ibaretdir Urmu golu Dunya gollerinin icerisinde sahesine gore 20 ci yeri tutur Azerbaycanda ise 2 ciliye sahibdir Demek Xezer golunden denizden sonra en boyuk gol Urmu goludur Van golunun qardasi sayilan Urmu golu simal cenub mesafesi 130 1140 km dir Eni orta hesabla 15 50 km dir Derinliyi ise 16 18 metre catir Bu gol 35 min kv m sahesi vardir Suyun azalib coxalmasi ile elaqedar 4 6 min kv km qeder yukselir Bu golun sefali suyu bir cox xesteliklerin xususi ile deri ve romatisma xesteleklerinin mualicesinde muhum rol oynayir ele bu uzden Azerbaycanin turist merkezlerinden biri sayilir Urmu golu Yunesko terefinden qorunan 59 tebii bolgelerin biridir Her hansi bir istifade xususi ile Goy Qoyun adasinda qadagan olmusdur Urmu golunun adalari Bu golde 102 ada ve das qayaliq var En taninmislar asagidakilardir Saha Islami ada Qoyun dagi Essek ada Doqquzlar adasi Arpadere adasi Gemici ada Das ada Yasti ada mirkid ada Arzu ada 1 Ispir ada Mirkid ada Yalniz Saha adasi meskunlasmisdir Bu ada ilin be zi aylarinda yarim adaya cevrilir Bu adanin 9 km uzunu 3 km eni var demek teqriben 254 kvadrat metr saheye malikdir Erveneq enzab kitabinda adanin sahesi 95 kvadrat metr qeyd olunmusdur Bu erazide 7 kend var Kendlerin adlari Saray Gemici Aggunbez Borcali Boracarlu Qibcaq Teymurlu Xaralli Behramabad 1355 ci il statistik me lumatina gore bu adada 861 aile ve 4615 nefer yasayir Adaya daha da gozellik veren etraf daglaridir Bu daglardan en boyuk ve en yuksek zirveye malik olani Duyun dagidir ki zirve yuksekliyi 2180 metrdir Hulakuxan adina bir qala var ve Hulakuxanin qebri de bu qaladadir 2 Urmu golune axan caylar Bu gole axan caylarin bir coxu Misov Savalan Sehend ve Mirov daglarindan axan sellerden emele gelir Axan caylar Iskemer cayi Kaftar ali cayi Cay deresi Hiriz cayi Kimer su Sufi cayi Aci cay Ulu cay Maraga cayi Tufarqan cayi Mirov cayi Lilan cayi Quru cay Keci cayi Qala cayi Cigatay cayi zerrine Tatau cayi simine Qadir cayi Barandiz cayi Baba Seher cayi Sur Sru Nazli cayi Zola cayi Berkisli cayi Serdar cayi 3 Bu caylarin bir coxu iqlim seraitinden asili olaraq qurumusdur Urmu golunun duzu 30 28 dir sorluq derecesinin artma sebeblerinin biri de Aci cay kimi sor sularin oraya axmasidir Bu golun limanlari Sarabxana 4 Qolmanxana Heyderava 5 Istinadlar