Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kenninq (kenning, qədim Norveç mənşəli sözdən törəmişdir (kenna- “bilmək”, “tanımaq”, “hiss etmək”), müasir island tələffüzündə [cʰɛnːiŋk]) — skandinav skaldik poeziyası üçün, habelə ingilis-sakson və kelt poeziyası üçün səciyyəvi olan azı iki isimdən ibarət məcaz növüdür. Kenninq hər hansı əşyanın və ya şəxsin adi adını əvəz etmək üçün istifadə edilir. Məsələn, “Odinin oğlu” Toru bildirir, “Dalğa qabanı” deyəndə dəniz, “Arı canavarı” (Beovulf) deyəndə ayı nəzərdə tutulur. Kenninqlərin quruluşu prinsipləri və çoxsaylı nümunələrinə Kiçik Eddada və digər saqalarda rast gəlmək olar.
Kenninqin anlayışı və quruluşu
Rudolf Mayssnerin və Andreas Xoyslerin əsərlərindən qaynaqlanan müasir kenninq nəzəriyyəsinə uyğun olaraq, kenninq “özül” (Grundwort) və “təsvir”dən (Bestimmung) ibarət ikiüzvlü isimləşmiş parafrazdır. Kenninq adi isimlər və ya poetik isimlər (heiti) vasitəsilə qurula bilər. Heitiyə misal olaraq hökmdar mənasında işlədilən “hilmir” (hərfi tərcüməsi “dəbilqə paylayan”) sözünü göstərmək olar.
Kenninqlə adları da əvəz etmək mümkündür. XI əsrdə yazılmış “Həyat mahnısı”nda Grettir öz qardaşı Dromund ləqəbli Torsteyni “uzaq dənizin böyük gəmisi (stórskip rauðahafs), polad ilahının qatili Reginin evi(stálgoðs bani ok Regins skáli)” adlandırır. Əgər bu “tapmaca”nı təhlil etsək görərik ki, “drómundr” sözü “uzaq səyahət üçün nəzərdə tutulmuş gəmi”ni bildirir, “polad ilahının qatili” ilah Tora aid kenninqdir, Torun adı Torsteyn adının birinci hissəsini təşkil edir. “Reginin evi” kenninqi isə “daş”(steinn) mənasını verir və Torsteyn adının ikinci hissəsinə aiddir.
Mürəkkəb kenninqlər də mövcuddur. Məsələn, “Qılınclar fırtınasının göyrüşü” (“Qılınclar fırtınası”- “döyüş”; “döyüşün göyrüş ağacı”- “əsgər”) və ya “Körfəzlərin marallarının torpağındakı alovun cökəsi” (“Körfəz maralı”- “gəmi”, “dəniz alovu”- “qızıl”, ).
Ən uzun kenninq “Xoşxasiyyətli Hakon haqqında Saqa”da işlədilən aşağıdakı yeddiüzvlü kenninq sayılır: ləpə şalbanının günəşinin Menya zənginin çarpaz atanı. “Ər/Döyüşçü/Toralv” mənası verən bu kenninqi belə izah etmək olar: ləpə şalbanı – gəmi, gəminin günəşi- qalxan, Menya- dişi nəhəngin adı, Menyanın zəngi- döyüş, döyüş çarpazı- ox.
Originalda altı üzvdən ibarət digər “ər/döyüşçü” mənası verən digər uzun kenninq XI əsrdə yaşamış skald Tord Sereksson tərəfindən tərtib edilmişdir və belə səslənir: “nausta blakks hlémána gífrs drífu gimsløngvir”, yəni “gəmi tövləsinin atını gizlədən ayın dişi nəhənginin alovlu çovğununu atan”
Burada “gəmi tövləsinin atı” gəmini, “gəmini gizlədən ay” qalxanı, “qalxan dişi nəhəngi” təbərzini, “təbərzin çovğunu” döyüşü, “döyüş alovu” qılıncı, “qılınc atan” isə döyüşçünü bildirir
Kenninqlərin iyerarxiyası
Əgər kenninqlərin iyerarxiyasını piramida şəklində təsəvvür etsək, görərik ki, piramidanın zirvəsini saqaların əsas qəhrəmanı olan kişi-döyüşçü kenninqi tutur (ən uzun kenninqlər də məhz kişi-döyüşçü kenniqnləridir). “Kiçik Edda”da Snorri Sturluson yazır: “Kişi üçün hansı kenninqlər var? Kişini onun işlərinə görə adlandırırlar. Onu sahibliyində olan əmlaka, hədiyyə etdiyi əmlaka görə, əcdadlarına və sələflərinə görə adlandırmaq olar”
Qadınlara və hətta ilahlara və hökmdarlara aid kenninqlər daha aşağı mövqedədir. Daha sonrakı mövqe döyüş, silah, qızıl və gəmi (“Dəniz xizəyi”, “Qripnirin atı” və s.) kenninqlərinə aiddir. Növbəti mövqe döyüş quşu (qarğa) və döyüş heyvanı (canavar) kenninqlərinə, qan və meyid kenninqlərinə aiddir. Piramidanın aşağl “mərtəbə”lərini dəniz və səma, od və ilan, poeziya və skald (aşıq) kenniqləri, özülünü isə əl, sinə, ruh, ürək, torpaq, daş və s. kenninqlər tutur.
Xristianlığın təsiri
X əsrin sonu- XI əsrin əvvəllərində xristianlığın qəbulu yeni kenninqlərin meydana çıxmasına səbəb oldu. Xristian Allahını təsvir edən ilk kenninqlər arasında “Səma günəşi knyazı” (himins roðla oðlingr), “Roma konunqu” (Róms konungr), “Rahibləri sınayan” (munka reynir) kenninqlərini nümunə göstərmək olar. Məryəm Ananı (Bakirə Mariya) təsvir etmək üçün “Müqəddəs ruhun olduğu yer” (heilags anda sæti), “arvadların konunqu” (vífa konungr), “Qadınların höfdinqi” (snóta hofðingi) və hətta “Günahlardan azad edən” (bols léttir) kimi kenninqlərdən istifadə edilirdi.
Kenninqlərin tərcüməsi
Kenninqlərin tərcüməsi elə də çətin deyil, çünki onlar şablon qaydada qurulur. Məsələn, “palıd”, “kötük”, “dirək” kimi sözlər bir qayda olaraq kişini bildirən kenninqlərdə istifadə edilir. “Mübahisə” sözünün arxasınca zəncir kimi uzanan sözlərin sayından asılı olmayaraq, bir qayda olaraq, “müharibə” kimi tərcümə olunacaq məcaz alınacaq.
İstinadlar
- Сага о Хаконе Добром, 2021-01-19 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-16.
- (PDF), 2013-02-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2014-04-16.
- Е.Гуревич, И.Матюшина.Поэзия скальдов, 2021-05-07 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-16.
- О. А. Смирницкая. О поэзии скальдов в «Круге Земном» и её переводе на русский язык, 2021-01-19 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-16.
Ədəbiyyat
- Младшая Эдда 2013-02-28 at the Wayback Machine
- Елена Ароновна Гуревич, Инна Геральдовна Матюшина. Поэзия скальдов. – М.: РГГУ, 1999. Ответственный редактор Е. М. Мелетинский. Рецензенты: Н. Л. Андреев, М. Ю. Гвоздецкая
- О. А. Смирницкая. О поэзии скальдов в «Круге Земном» и её переводе на русский язык
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kenninq kenning qedim Norvec menseli sozden toremisdir kenna bilmek tanimaq hiss etmek muasir island teleffuzunde cʰɛnːiŋk skandinav skaldik poeziyasi ucun habele ingilis sakson ve kelt poeziyasi ucun seciyyevi olan azi iki isimden ibaret mecaz novudur Kenninq her hansi esyanin ve ya sexsin adi adini evez etmek ucun istifade edilir Meselen Odinin oglu Toru bildirir Dalga qabani deyende deniz Ari canavari Beovulf deyende ayi nezerde tutulur Kenninqlerin qurulusu prinsipleri ve coxsayli numunelerine Kicik Eddada ve diger saqalarda rast gelmek olar XVIII esre aid nesrin titul vereqiKenninqin anlayisi ve qurulusuRudolf Mayssnerin ve Andreas Xoyslerin eserlerinden qaynaqlanan muasir kenninq nezeriyyesine uygun olaraq kenninq ozul Grundwort ve tesvir den Bestimmung ibaret ikiuzvlu isimlesmis parafrazdir Kenninq adi isimler ve ya poetik isimler heiti vasitesile qurula biler Heitiye misal olaraq hokmdar menasinda isledilen hilmir herfi tercumesi debilqe paylayan sozunu gostermek olar Kenninqle adlari da evez etmek mumkundur XI esrde yazilmis Heyat mahnisi nda Grettir oz qardasi Dromund leqebli Torsteyni uzaq denizin boyuk gemisi storskip raudahafs polad ilahinin qatili Reginin evi stalgods bani ok Regins skali adlandirir Eger bu tapmaca ni tehlil etsek gorerik ki dromundr sozu uzaq seyahet ucun nezerde tutulmus gemi ni bildirir polad ilahinin qatili ilah Tora aid kenninqdir Torun adi Torsteyn adinin birinci hissesini teskil edir Reginin evi kenninqi ise das steinn menasini verir ve Torsteyn adinin ikinci hissesine aiddir Murekkeb kenninqler de movcuddur Meselen Qilinclar firtinasinin goyrusu Qilinclar firtinasi doyus doyusun goyrus agaci esger ve ya Korfezlerin marallarinin torpagindaki alovun cokesi Korfez marali gemi deniz alovu qizil En uzun kenninq Xosxasiyyetli Hakon haqqinda Saqa da isledilen asagidaki yeddiuzvlu kenninq sayilir lepe salbaninin gunesinin Menya zenginin carpaz atani Er Doyuscu Toralv menasi veren bu kenninqi bele izah etmek olar lepe salbani gemi geminin gunesi qalxan Menya disi nehengin adi Menyanin zengi doyus doyus carpazi ox Originalda alti uzvden ibaret diger er doyuscu menasi veren diger uzun kenninq XI esrde yasamis skald Tord Sereksson terefinden tertib edilmisdir ve bele seslenir nausta blakks hlemana gifrs drifu gimslongvir yeni gemi tovlesinin atini gizleden ayin disi nehenginin alovlu covgununu atan Burada gemi tovlesinin ati gemini gemini gizleden ay qalxani qalxan disi nehengi teberzini teberzin covgunu doyusu doyus alovu qilinci qilinc atan ise doyuscunu bildirirKenninqlerin iyerarxiyasiEger kenninqlerin iyerarxiyasini piramida seklinde tesevvur etsek gorerik ki piramidanin zirvesini saqalarin esas qehremani olan kisi doyuscu kenninqi tutur en uzun kenninqler de mehz kisi doyuscu kenniqnleridir Kicik Edda da Snorri Sturluson yazir Kisi ucun hansi kenninqler var Kisini onun islerine gore adlandirirlar Onu sahibliyinde olan emlaka hediyye etdiyi emlaka gore ecdadlarina ve seleflerine gore adlandirmaq olar Qadinlara ve hetta ilahlara ve hokmdarlara aid kenninqler daha asagi movqededir Daha sonraki movqe doyus silah qizil ve gemi Deniz xizeyi Qripnirin ati ve s kenninqlerine aiddir Novbeti movqe doyus qusu qarga ve doyus heyvani canavar kenninqlerine qan ve meyid kenninqlerine aiddir Piramidanin asagl mertebe lerini deniz ve sema od ve ilan poeziya ve skald asiq kenniqleri ozulunu ise el sine ruh urek torpaq das ve s kenninqler tutur Xristianligin tesiriX esrin sonu XI esrin evvellerinde xristianligin qebulu yeni kenninqlerin meydana cixmasina sebeb oldu Xristian Allahini tesvir eden ilk kenninqler arasinda Sema gunesi knyazi himins rodla odlingr Roma konunqu Roms konungr Rahibleri sinayan munka reynir kenninqlerini numune gostermek olar Meryem Anani Bakire Mariya tesvir etmek ucun Muqeddes ruhun oldugu yer heilags anda saeti arvadlarin konunqu vifa konungr Qadinlarin hofdinqi snota hofdingi ve hetta Gunahlardan azad eden bols lettir kimi kenninqlerden istifade edilirdi Kenninqlerin tercumesiKenninqlerin tercumesi ele de cetin deyil cunki onlar sablon qaydada qurulur Meselen palid kotuk direk kimi sozler bir qayda olaraq kisini bildiren kenninqlerde istifade edilir Mubahise sozunun arxasinca zencir kimi uzanan sozlerin sayindan asili olmayaraq bir qayda olaraq muharibe kimi tercume olunacaq mecaz alinacaq IstinadlarSaga o Hakone Dobrom 2021 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 16 PDF 2013 02 28 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 16 E Gurevich I Matyushina Poeziya skaldov 2021 05 07 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 16 O A Smirnickaya O poezii skaldov v Kruge Zemnom i eyo perevode na russkij yazyk 2021 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 16 EdebiyyatMladshaya Edda 2013 02 28 at the Wayback Machine Elena Aronovna Gurevich Inna Geraldovna Matyushina Poeziya skaldov M RGGU 1999 Otvetstvennyj redaktor E M Meletinskij Recenzenty N L Andreev M Yu Gvozdeckaya O A Smirnickaya O poezii skaldov v Kruge Zemnom i eyo perevode na russkij yazykHemcinin baxSaga