Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katalan böhranı kimi də bilinən 2017-2018 İspaniya Konstitusiya böhranı — İspan mərkəzi hökuməti və Katalan regional hökuməti arasında mövcud olan siyasi qarşıdurma.
Arxaplan
Katalan müstəqilliyinin dəstəklənmənin artmasının səbəbi İspaniya Konstitusiya Məhkəməsinin 2010-cu ildəki qərarı ilə əlaqədərdir. Belə ki, bu qərarla 2006-cı ildə regional hökumətə verilmiş bir sıra səlahiyyətlər ləğv edilmişdir. Müstəqillik tərəfdarlarının artması 2015-ci ildəki regional seçkilərdə Katalan Parlamanetində müstəqillik tərəfdarı olan partiyaların çoxluq əldə etməsi ilə nəticələndi və Karles Puçdemon Kataloniyanın Prezidenti seçildi. Yeni Prezident Kataloniyanın müstəqilliyi ilə əlaqədar referendum keçirməyi və nəticələrinin qəti olacağını vəd edirdi. 2017-ci ilin iyul ayında referendumun həmin ilin oktyabr ayının 1-ində keçiriləcəyi elan edildi. İspan hökuməti belə bir referendumun ölkənin Konstitusiyasına zidd olduğunu bildirərək nəticələri tanımayacağını bildirdi.
Böhranın başlanğıcı
Senytabr ayında Katalan Parlamenti “Kataloniyanın öz müqəddəratını təyin etmə referendumu haqqında” qanun qəbul etdi. Buna cavab olaraq İspaniya Baş Naziri - Mariano Raxoy Konstitusiya Məhkəməsinə qanunun ləğv olunması məqsədi ilə müraciət etdi. Konstitusiya Məhkəməsi müstəqillik barəsində olan qanun və referendumu ləğv etsə də, Katalan hökuməti nə ispan mərkəzi hakimiyyətinin nə də ki məhkəmələrin qərarlarını icra etməyəcəyini bəyan etdi.
İnkişafı
Referendum
Ləğv olunmasına baxmayaraq, referendum Oktyabrın 1-ində planlandığı kimi keçirildi. Gün boyunca Kataloniyada polislə toqquşmalarda çox sayda insan yaralandı. Güc strukturları referendum üçün hazırlanmış seçki bülletenlərini müsadirə etdilər. Polis zorakılığına etiraz olaraq sonrakı günlərdə Barselona və digər şəhərlərdə etiraz aksiyaları təşkil olundu. Eyni zamanda müstəqillik əleyhdarları da bir sıra yerlərdə yürüşlər təşkil etdilər.
10 Oktyabrda Katalonya parlamentində keçirilən parlament sessiyasında Puigdemont "Kataloniyanın müstəqil dövlət olmaq hüququ qazandığını" elan etdi və "Kataloniya xalqının müstəqil respublika olmaq mandatı" olduğunu müdafiə etdi . Lakin o, parlamentin İspan hökuməti ilə dialoq aparmaq məqsədi ilə formal müstəqilliyin elan edilməyəcəyini bildirdi. Bundan sonra, İspan hökuməti müstəqilliyin elan edilib-edilmədiyinin dəqiqləşdirilməsi üçün regional hökumətə ultimatum verdi. Eyni zamanda, cavab tədbirlərinin görülməsi məqsədi ilə işlərə başladı.
İspan hökuməti Konstitusiyanın 155-ci maddəsinin tədbiq olunmasını və Katalan regional hökumətinin səlahiyyətlərinə xitam verilməsinin mümkünlüyünün müzakirə ediləcəyini elan etdi. Rəsmi Madrid Kataloniya üzərində birbaşa idarəçilik yaradılmasını məqsədəuyğun hesab edirdi. 1978-ci il İspan Konstitusiyasının 155-ci maddəsi mərkəzi hökumətə bü xüsusda əlavə səlahiyyətlər verir. Belə ki,
"Əgər özünüidarəetmə icması ona konstitusiya və ya digər qanunlar ilə qoyulmuş öhdəliklərini yerinə yetirmirsə və ya İspaniyanın ümumi marağına ciddi zərər verə bilən bir şəkildə hərəkət etsə, hökumət həmin icmanı öhdəliklərin yerinə yetirməsinə məcbur etmək üçün zəruri olan bütün tədbirləri görməli və ya yuxarıda göstərilən ümumi maraqları müdafiə etməlidir".
Nəticə
Katalan hökuməti “birbaşa idarəçilik”in qarşısını almaq üçün 27 Oktyabr tarixində Parlamentdə müstəqilliyin birtərəfli elan edilməsi ilə bağlı səsvermə keçirdi. Müxalifət partiyalarının boykotuna baxmayaraq, Katalan Parlamenti müstəqilliyə səs verdi. Bundan dərhal sonra, İspaniya Baş Naziri Kataloniya Parlamanentini, İcra Kabinetini ləğv etdi və Dekabr ayının 20-sində regional seçkilərin keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul etdi. Eyni zamanda İspaniya Konstitusiya Məhkəməsi müstəqillik bəyannaməsini ləğv etdi. İspaniya Baş prokuroru José Manuel Maza, Puigdemont və digər Katalan liderlərinə qarşı üsyan, dövlətə qarşı çağırışlar və mənimsəmə maddələri ilə cinayət axtarışı elan etdi. Karles Puigdemont və bir sıra Katalan rəsmiləri istintaqdan yaxa qurtarmaq məqsədi ilə digər ölkələrə qaçdılar.
İstinadlar
- Gilbert, Mark. "Catalonia Cries "Freedom!" Market Says "Not So Fast..."". Bloomberg. 7 September 2017. 7 August 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 9 September 2017.
- "Catalonia to hold self-determination referendum on October 1, 2017". Barcelona. Catalan News Agency. 9 June 2017. 26 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 20 September 2017.
- "Catalonia's parliament approves law aimed at independence from Spain". Efe. Madrid. 7 September 2017. 23 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 9 September 2017.
- Minder, Raphael. "Catalonia Independence Bid Pushes Spain Toward Crisis". The New York Times. Barcelona. 8 September 2017. 5 May 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 9 September 2017.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-05-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-09.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-09.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-09.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Katalan bohrani kimi de bilinen 2017 2018 Ispaniya Konstitusiya bohrani Ispan merkezi hokumeti ve Katalan regional hokumeti arasinda movcud olan siyasi qarsidurma ArxaplanKatalan musteqilliyinin desteklenmenin artmasinin sebebi Ispaniya Konstitusiya Mehkemesinin 2010 cu ildeki qerari ile elaqederdir Bele ki bu qerarla 2006 ci ilde regional hokumete verilmis bir sira selahiyyetler legv edilmisdir Musteqillik terefdarlarinin artmasi 2015 ci ildeki regional seckilerde Katalan Parlamanetinde musteqillik terefdari olan partiyalarin coxluq elde etmesi ile neticelendi ve Karles Pucdemon Kataloniyanin Prezidenti secildi Yeni Prezident Kataloniyanin musteqilliyi ile elaqedar referendum kecirmeyi ve neticelerinin qeti olacagini ved edirdi 2017 ci ilin iyul ayinda referendumun hemin ilin oktyabr ayinin 1 inde kecirileceyi elan edildi Ispan hokumeti bele bir referendumun olkenin Konstitusiyasina zidd oldugunu bildirerek neticeleri tanimayacagini bildirdi Bohranin baslangiciSenytabr ayinda Katalan Parlamenti Kataloniyanin oz muqedderatini teyin etme referendumu haqqinda qanun qebul etdi Buna cavab olaraq Ispaniya Bas Naziri Mariano Raxoy Konstitusiya Mehkemesine qanunun legv olunmasi meqsedi ile muraciet etdi Konstitusiya Mehkemesi musteqillik baresinde olan qanun ve referendumu legv etse de Katalan hokumeti ne ispan merkezi hakimiyyetinin ne de ki mehkemelerin qerarlarini icra etmeyeceyini beyan etdi InkisafiReferendum Legv olunmasina baxmayaraq referendum Oktyabrin 1 inde planlandigi kimi kecirildi Gun boyunca Kataloniyada polisle toqqusmalarda cox sayda insan yaralandi Guc strukturlari referendum ucun hazirlanmis secki bulletenlerini musadire etdiler Polis zorakiligina etiraz olaraq sonraki gunlerde Barselona ve diger seherlerde etiraz aksiyalari teskil olundu Eyni zamanda musteqillik eleyhdarlari da bir sira yerlerde yurusler teskil etdiler 10 Oktyabrda Katalonya parlamentinde kecirilen parlament sessiyasinda Puigdemont Kataloniyanin musteqil dovlet olmaq huququ qazandigini elan etdi ve Kataloniya xalqinin musteqil respublika olmaq mandati oldugunu mudafie etdi Lakin o parlamentin Ispan hokumeti ile dialoq aparmaq meqsedi ile formal musteqilliyin elan edilmeyeceyini bildirdi Bundan sonra Ispan hokumeti musteqilliyin elan edilib edilmediyinin deqiqlesdirilmesi ucun regional hokumete ultimatum verdi Eyni zamanda cavab tedbirlerinin gorulmesi meqsedi ile islere basladi Ispan hokumeti Konstitusiyanin 155 ci maddesinin tedbiq olunmasini ve Katalan regional hokumetinin selahiyyetlerine xitam verilmesinin mumkunluyunun muzakire edileceyini elan etdi Resmi Madrid Kataloniya uzerinde birbasa idarecilik yaradilmasini meqsedeuygun hesab edirdi 1978 ci il Ispan Konstitusiyasinin 155 ci maddesi merkezi hokumete bu xususda elave selahiyyetler verir Bele ki Eger ozunuidareetme icmasi ona konstitusiya ve ya diger qanunlar ile qoyulmus ohdeliklerini yerine yetirmirse ve ya Ispaniyanin umumi maragina ciddi zerer vere bilen bir sekilde hereket etse hokumet hemin icmani ohdeliklerin yerine yetirmesine mecbur etmek ucun zeruri olan butun tedbirleri gormeli ve ya yuxarida gosterilen umumi maraqlari mudafie etmelidir NeticeKatalan hokumeti birbasa idarecilik in qarsisini almaq ucun 27 Oktyabr tarixinde Parlamentde musteqilliyin birterefli elan edilmesi ile bagli sesverme kecirdi Muxalifet partiyalarinin boykotuna baxmayaraq Katalan Parlamenti musteqilliye ses verdi Bundan derhal sonra Ispaniya Bas Naziri Kataloniya Parlamanentini Icra Kabinetini legv etdi ve Dekabr ayinin 20 sinde regional seckilerin kecirilmesi ile bagli qerar qebul etdi Eyni zamanda Ispaniya Konstitusiya Mehkemesi musteqillik beyannamesini legv etdi Ispaniya Bas prokuroru Jose Manuel Maza Puigdemont ve diger Katalan liderlerine qarsi usyan dovlete qarsi cagirislar ve menimseme maddeleri ile cinayet axtarisi elan etdi Karles Puigdemont ve bir sira Katalan resmileri istintaqdan yaxa qurtarmaq meqsedi ile diger olkelere qacdilar IstinadlarGilbert Mark Catalonia Cries Freedom Market Says Not So Fast Bloomberg 7 September 2017 7 August 2020 tarixinde Istifade tarixi 9 September 2017 Catalonia to hold self determination referendum on October 1 2017 Barcelona Catalan News Agency 9 June 2017 26 July 2020 tarixinde Istifade tarixi 20 September 2017 Catalonia s parliament approves law aimed at independence from Spain Efe Madrid 7 September 2017 23 November 2020 tarixinde Istifade tarixi 9 September 2017 Minder Raphael Catalonia Independence Bid Pushes Spain Toward Crisis The New York Times Barcelona 8 September 2017 5 May 2022 tarixinde Istifade tarixi 9 September 2017 Arxivlenmis suret 2019 05 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 09 Arxivlenmis suret 2017 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 09 Arxivlenmis suret 2019 04 06 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 09