Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məzar qartalı (lat. Aquila heliaca) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin qartal cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.
| Məzar qartalı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Məzar qartalı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Qanadları enli, böyük qartaldır. Ümumi rəngi tünd-qonurdur. Amma başında sarı “papağı”, çiyinlərində isə ağ xallar birləşib, uzunsov "güzgü" əmələ gətirib. Səsi it hürməsini xatırladır.
Yayılması
Avropada və Asiyada yayılıb, qışlamaq üçün Afrikaya qədər miqrasiya edir. Azərbaycanda dağətəyi sahələrdə nəsil verir, düzənlərdə qışlayır.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Qaya, yarğan və seyrək ağac olan sahələrdə nəsil verir. Adətən aprel ayında, hündür ağacda böyük (150x70 sm) yuva tikir. Hər cütün 2-3 yuvası olur, növbə ilə hər il təmir edib, 2-3 ədəd ağ yumurta verir, 43 günə qədər kürt yatır. Balalar 55-60 günlük olanda uça bilir, amma yenə də yuvasını tərk etmirlər. Erkək quş yem daşıyır, ana quş onu qəbul edib balalara yedizdirir. Məzar qartalı leş yeməyi xoşlayır, eyni vaxtda siçandan tutmuş dovşana qədər məməliləri, bildirçindən ördəyə və iri ağnaza qədər quşları (hətta yırtıcı quşları) ovlayır. Yemini yerdən götürür.
Sayı
XX əsrin axırına qədər çoxsaylı, XX əsrin ortalarında adi saylı, 1970-ci ildən sonra nadir olub, cəmi 12 cüt quş qeyd edilib. Son 10 ildə nəslinin kəsilmə təhlükəsi daha da çoxalıb, növün nəsilvermə dövründə (may-iyul) cəmi 5 cüt quş qeyd edilib: Turyançay Dövlət Təbiət Qoruğunda 1, Kiçik Qafqazın dağətəyi rayonunda 2, Zuvand Yasaqlığında 2.
Azalma səbəbi
Uzun illər zərərli yırtıcı hesab edilib ovlanması, seyrək dağətəyi meşələrdən hündür ağacların tam qırılması, yem bazasının zəifləməsi və zəhərlənməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağandır. Respublikanın Qırmızı kitabına daxil edilib. Bakı zooparkında nümayiş etdirilir. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir. Beynəlxalq miqyasda qorunur.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yuva sahəsində hündür ağacların qorunub saxlanılması, qorunan ərazilərdən kənarda olan yuvasına təbiət abidəsi statusunun verilməsi.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mezar qartali lat Aquila heliaca heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qirgikimiler destesinin qirgilar fesilesinin qartal cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir Mezar qartaliElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Deste QirgikimilerFesile QirgilarYarimfesile QartallarCins QartalNov Mezar qartaliBeynelxalq elmi adiAquila heliaca Savigny 1809 Sekil axtarisiITIS 175413NCBI 52410TesviriQanadlari enli boyuk qartaldir Umumi rengi tund qonurdur Amma basinda sari papagi ciyinlerinde ise ag xallar birlesib uzunsov guzgu emele getirib Sesi it hurmesini xatirladir YayilmasiAvropada ve Asiyada yayilib qislamaq ucun Afrikaya qeder miqrasiya edir Azerbaycanda dageteyi sahelerde nesil verir duzenlerde qislayir Yasayis yeri ve heyat terziQaya yargan ve seyrek agac olan sahelerde nesil verir Adeten aprel ayinda hundur agacda boyuk 150x70 sm yuva tikir Her cutun 2 3 yuvasi olur novbe ile her il temir edib 2 3 eded ag yumurta verir 43 gune qeder kurt yatir Balalar 55 60 gunluk olanda uca bilir amma yene de yuvasini terk etmirler Erkek qus yem dasiyir ana qus onu qebul edib balalara yedizdirir Mezar qartali les yemeyi xoslayir eyni vaxtda sicandan tutmus dovsana qeder memelileri bildircinden ordeye ve iri agnaza qeder quslari hetta yirtici quslari ovlayir Yemini yerden goturur SayiXX esrin axirina qeder coxsayli XX esrin ortalarinda adi sayli 1970 ci ilden sonra nadir olub cemi 12 cut qus qeyd edilib Son 10 ilde neslinin kesilme tehlukesi daha da coxalib novun nesilverme dovrunde may iyul cemi 5 cut qus qeyd edilib Turyancay Dovlet Tebiet Qorugunda 1 Kicik Qafqazin dageteyi rayonunda 2 Zuvand Yasaqliginda 2 Azalma sebebiUzun iller zererli yirtici hesab edilib ovlanmasi seyrek dageteyi meselerden hundur agaclarin tam qirilmasi yem bazasinin zeiflemesi ve zeherlenmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerOvlanmasi qadagandir Respublikanin Qirmizi kitabina daxil edilib Baki zooparkinda numayis etdirilir CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxildir Beynelxalq miqyasda qorunur Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYuva sahesinde hundur agaclarin qorunub saxlanilmasi qorunan erazilerden kenarda olan yuvasina tebiet abidesi statusunun verilmesi IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax