Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Purpur səhləb (lat. Orchis purpurea) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin səhləb cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status / National IUCN Status: "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN B1ab (i, iii, iv) + 2ab(iv). Azərbaycanın nadir növüdür.
| Purpur səhləb | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Purpur səhləb | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Kökyumrusu uzunsov və ya uzunsov- yumurtavaridir. Gövdəsi 30-80 sm hündürlükdədir. Yarpaqları enli-oval və ya lansetli, ellipsşəkilli, küt, 3-6 sm enində, 20 sm-dək uzunluqdadır. Çiçəkləri iri, vanil iylidir. Çiçək qrupu sıx, uzunsov-yumurtavaridir. Çiçəkyanlığının xarici yarpaqları ellipsşəkilli, yumurtavari, iti, üç damarcıqlı, tünd-bənövşəyi rəngdə; daxili yarpaqları isə xətvari, 9 mm-dək uzunluqda; dоdaqcığı 15 mm-dək uzunluqda, ağ və ya ağ-çəhrayı rəngli, tünd nöqtə şəklində ləkəlidir. Mahmızı küt, bükülmüş, bir neçə dəfə yumurtalıqdan qısadır. Kök yumrularının uzunluğu 4 sm-ə qədər olub, uzunsov və ya uzunsov-yumurtaşə-killidir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə-meyvə əmələgətirmə dövrü may-iyun aylarına təsadüf edir. Orta dağ qurşağına kimi kolluqlarda, meşələrdə, meşə talalarında rast gəlinir, toxumla çoxalır, işıqsevən, quraqlığa az davamlı, dekorativ bitkidir.
Yayılması
Böyük Qafqazın Quba hissəsi (Quba rayonu — Quba şəhəri ətrafında, Qonaqkənd qəsəbəsində, Qusar rayonu — Qusar şəhəri ətrafında), Böyük Qafqazın şərqi (İsmayıllı rayonu — İvanovka kəndi, Şamaxı rayonu — Astraxanka, Xilmilli kəndləri ətrafında), Bozqır yaylası (Şəki şəhəri ətrafında), Kiçik Qafqazın şimalı (Daşkəsən rayonu — Bayan kəndi ətrafında), Abşeronda (Puta qəsəbəsi ətrafında) rast gəlinir.
Sayı və tendensiyası
Fraqmentləşmiş sahənin və yaşayış mühitinin keyfiyyətinin davam edən azalması müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Əhali tərəfindən geniş istifadə edilməsi populyasiyanın azalma tendensiyasını yaradır.
Mühafizə tədbirləri
AMEA-nın Botanika bağında becərilir. Hazırda xüsusi qorunma tədbirləri həyata keçirilmir. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.
Becərilməsi
Azərbaycanın Botanika İnstitutunun Botanika bağında becərilir.
Sinonimləri
- Orchis maxima K. Koch
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Purpur sehleb lat Orchis purpurea bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin sehlebkimiler fesilesinin sehleb cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve status National IUCN Status Nesli kesilmek tehlukesinde olanlar kateqoriyasina aiddir EN B1ab i iii iv 2ab iv Azerbaycanin nadir novudur Purpur sehlebElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SehlebkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins SehlebNov Purpur sehlebBeynelxalq elmi adiOrchis purpurea Huds 1762Sekil axtarisiNCBI 59346EOL 1136330Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Kokyumrusu uzunsov ve ya uzunsov yumurtavaridir Govdesi 30 80 sm hundurlukdedir Yarpaqlari enli oval ve ya lansetli ellipssekilli kut 3 6 sm eninde 20 sm dek uzunluqdadir Cicekleri iri vanil iylidir Cicek qrupu six uzunsov yumurtavaridir Cicekyanliginin xarici yarpaqlari ellipssekilli yumurtavari iti uc damarciqli tund benovseyi rengde daxili yarpaqlari ise xetvari 9 mm dek uzunluqda dodaqcigi 15 mm dek uzunluqda ag ve ya ag cehrayi rengli tund noqte seklinde lekelidir Mahmizi kut bukulmus bir nece defe yumurtaliqdan qisadir Kok yumrularinin uzunlugu 4 sm e qeder olub uzunsov ve ya uzunsov yumurtase killidir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCicekleme meyve emelegetirme dovru may iyun aylarina tesaduf edir Orta dag qursagina kimi kolluqlarda meselerde mese talalarinda rast gelinir toxumla coxalir isiqseven quraqliga az davamli dekorativ bitkidir YayilmasiBoyuk Qafqazin Quba hissesi Quba rayonu Quba seheri etrafinda Qonaqkend qesebesinde Qusar rayonu Qusar seheri etrafinda Boyuk Qafqazin serqi Ismayilli rayonu Ivanovka kendi Samaxi rayonu Astraxanka Xilmilli kendleri etrafinda Bozqir yaylasi Seki seheri etrafinda Kicik Qafqazin simali Daskesen rayonu Bayan kendi etrafinda Abseronda Puta qesebesi etrafinda rast gelinir Sayi ve tendensiyasiFraqmentlesmis sahenin ve yasayis muhitinin keyfiyyetinin davam eden azalmasi musahide olunur Mehdudlasdirici amillerEhali terefinden genis istifade edilmesi populyasiyanin azalma tendensiyasini yaradir Muhafize tedbirleriAMEA nin Botanika baginda becerilir Hazirda xususi qorunma tedbirleri heyata kecirilmir Yayilma yerlerinde antropogen tesiri azaltmaq meqsedi ile yasaqliqlarin teskili populyasiya seviyyesinde genetik tedqiqi toxumlarinin toxum bankinda saxlanilmasi berpasinin temin edilmesi yeni yayilma yerlerinin axtarilmasi teklif olunur BecerilmesiAzerbaycanin Botanika Institutunun Botanika baginda becerilir SinonimleriOrchis maxima K KochIstinadlarHemcinin bax