Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hirkan ağcaqayını (lat. Acer hyrcanum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sabunağacıkimilər fəsiləsinin ağcaqayın cinsinə aid bitki növü.
| Hirkan ağcaqayını | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Hirkan ağcaqayını | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Ümumi yayılması
Kiçik Asiya, Rusiya (Dağıstan), Türkiyə, Livan, Balkan ölkələri və İranda təbii arealı vardır.
Azərbaycanda yayılması
Böyük və Kiçik Qafqazda Alazan-Əyriçay vadisində, Naxçıvan MR və Talış dağlarında (Diabar) meşələrin tərkibində təbii halda yayılmışdır. Statusu: Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT.
Bitdiyi yer
Aşağı dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağına qədər əhəngli və işıqlı quru yamaclarda yayılmışdır.
Təbii ehtiyatı
Təbiətdə arealı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Təbiətdə 18 m-ə qədər hündürlüyü və 30 sm-ə qədər diametri olan ağacdır. Cavan zoğları qırmızımtıl-qəhvəyi, yaşlı budaqları boz-qonur rəngdədir. Tumurcuqları qəhvəyi rəngdədir. Yarpaqları ilk vaxtlar sarımtıl tükcüklərlə örtülü olur, sonralar isə çılpaqlaşır. Yarpaqları 5 dilimli, 10–12 sm enində, 5–10 sm uzunluqdadır, qaidəsi ürəkvarıdır. Üstdən tünd yaşıl, altdan ağımtıl və ya sarımtıl rəngdə olub, cavan vaxtı sıx tükcüklərlə örtülü olur. Sonradan bu tükcüklər tökülərək ancaq əsas yarpaq damarlarının künclərində xal şəklində qalmış olur. Dilimləri enli, uzunsov-yumurtavari, itiucludur. Küt, itidişlidir. Çiçəkləri bir yerə toplaşmış qrup halında olur. Çiçəkləri xırda başlıq formasından, meyvə əmələ gəldikdə isə bir yerə sıxılmış çiçək qrupundan ibarətdir. Kasa yarpaqları çılpaq, tərs yumurtavarı olub, 3,5 mm uzunluqdadır.
Ləçəkləri sarımtıl-xırda olub, kasa yarpaqlardan bir qədər uzundur. Erkəkcikləri ləçəklərdən iki dəfə uzundur. Qanadlı meyvələri çılpaq, 2,5–4,5 sm uzunluqda olub, demək olar ki, paralel yerləşmişdir. Bəzən qanadlarının kənarları ilə bir-birinə toxunmuş olur. Qanadlar sarımtıl-qonur rəngdədir. Meyvə yuvası hamar, parlaq qəhvəyi rəngdədir. İyul ayında çiçəkləyir, sentyabrda meyvə verir.
Çoxalması
Toxum və kök pöhrələri ilə çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi
Əsasən toxumla çoxalır.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
Qəbul edilmiş qoruma tədbiri yoxdur.
Zəruri qoruma tədbirləri
Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na salınması və mühafizə edilməsi zəruridir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hirkan agcaqayini lat Acer hyrcanum bitkiler aleminin sabunagacicicekliler destesinin sabunagacikimiler fesilesinin agcaqayin cinsine aid bitki novu Hirkan agcaqayiniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste SabunagaciciceklilerFesile SabunagacikimilerYarimfesile Cins AgcaqayinNov Hirkan agcaqayiniBeynelxalq elmi adiAcer hyrcanum Fisch amp C A Mey 1838Sekil axtarisiNCBI 290838Umumi yayilmasiKicik Asiya Rusiya Dagistan Turkiye Livan Balkan olkeleri ve Iranda tebii areali vardir Azerbaycanda yayilmasiBoyuk ve Kicik Qafqazda Alazan Eyricay vadisinde Naxcivan MR ve Talis daglarinda Diabar meselerin terkibinde tebii halda yayilmisdir Statusu Azerbaycanin nadir bitkisidir NT Bitdiyi yerAsagi dag qursagindan yuxari dag qursagina qeder ehengli ve isiqli quru yamaclarda yayilmisdir Tebii ehtiyatiTebietde areali genis deyildir Bioloji xususiyyetleriTebietde 18 m e qeder hundurluyu ve 30 sm e qeder diametri olan agacdir Cavan zoglari qirmizimtil qehveyi yasli budaqlari boz qonur rengdedir Tumurcuqlari qehveyi rengdedir Yarpaqlari ilk vaxtlar sarimtil tukcuklerle ortulu olur sonralar ise cilpaqlasir Yarpaqlari 5 dilimli 10 12 sm eninde 5 10 sm uzunluqdadir qaidesi urekvaridir Ustden tund yasil altdan agimtil ve ya sarimtil rengde olub cavan vaxti six tukcuklerle ortulu olur Sonradan bu tukcukler tokulerek ancaq esas yarpaq damarlarinin kunclerinde xal seklinde qalmis olur Dilimleri enli uzunsov yumurtavari itiucludur Kut itidislidir Cicekleri bir yere toplasmis qrup halinda olur Cicekleri xirda basliq formasindan meyve emele geldikde ise bir yere sixilmis cicek qrupundan ibaretdir Kasa yarpaqlari cilpaq ters yumurtavari olub 3 5 mm uzunluqdadir Lecekleri sarimtil xirda olub kasa yarpaqlardan bir qeder uzundur Erkekcikleri leceklerden iki defe uzundur Qanadli meyveleri cilpaq 2 5 4 5 sm uzunluqda olub demek olar ki paralel yerlesmisdir Bezen qanadlarinin kenarlari ile bir birine toxunmus olur Qanadlar sarimtil qonur rengdedir Meyve yuvasi hamar parlaq qehveyi rengdedir Iyul ayinda cicekleyir sentyabrda meyve verir CoxalmasiToxum ve kok pohreleri ile coxalir Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleriBaslica olaraq insan fealiyyetidir BecerilmesiEsasen toxumla coxalir Qebul edilmis qoruma tedbirleriQebul edilmis qoruma tedbiri yoxdur Zeruri qoruma tedbirleriAzerbaycanin Qirmizi Kitabi na salinmasi ve muhafize edilmesi zeruridir IstinadlarHemcinin bax