Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəmirbulaq məscidi və ya Hacı İmamverdi məscidi — İrəvan şəhərinin Dəmirbulaq məhəlləsində XVII–XVIII əsrlərə aid məscid.
| Dəmirbulaq məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | İrəvan |
| Tikilmə tarixi | 1909 |
| Üslubu | İran memarlığı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Şəhərin Dəmirbulaq məhəlləsində yerləşdiyi üçün Dəmirbulaq məscidi, məscid binasının üstündə düzəldilmiş günlüyə görə isə Günlüklü məscid adlanmışdır.
Məscid İrəvan şəhərinin varlı şəxslərindən olan Hacı Müzəffər Ağa tərəfindən 1909 əsrlərdə tikdirilmişdir. 1988-ci ilə qədər fəaliyyət göstərən və şəhərin dindar müsəlmanlarına xidmət edən məscid həmin ilin fevral ayında erməni millətçiləri tərəfindən hücuma məruz qalmış, talan edilmiş və yandırılmışdır. Məscid Getar çayı üzərindəki körpünün yaxınlığında yerləşdiyi üçün bəzi mənbələrdə ona Körpübulağı adı ilə rast gəlinir. İrəvanın 1856-cı il xəritəsində məscidin adı bu formada verilmişdir, lakin Mehrabovun planı ilə həmin yerdə "Dəmirbulaq məscidi" olduğu qeyd olunmuşdur. Gevond Alişanın "Ayrarat" əsərində "Qırxbulaq məscidi" kimi qeyd edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin fotoşəkillərinə baxdıqda belə nəticəyə gəlmək olar ki, məscid tufla tikilmiş və ya üzlənmişdi. Onun ən azı üç asimmetrik günbəzi olmuşdu. Əsas və cənub günbəzləri kərpicdən hörülmüş, günbəzin yuxarısına aparan spiral pilləkənlərin kərpic çıxıntıları olmuşdu. Digər daha kiçik günbəz ehtimal ki, qalayla örtülmüşdü.
Məscidin minarəsi yox idi. Əvəzində məscid binasının damında açıq havada 1,5–2 metr hündürlüyündə kvadrat şəkilli meydança inşa edilmiş, onun üzərində dəmir barmaqlıqlarla əhatələnmiş məhəccər quraşdırılmışdı. Dörd yanı açıq olan məhəccərin üstü dəmir təbəqə ilə örtüldüyündən bu məscid Çətirli məscid adlanırdı. Həmin məscid rəsmi sənədlərdə Dəmirbulaq məscidi adlandırılmışdır. Arxitektura baxımından belə məscidlər adətən "Güldəstə" məscidləri tipinə aid edilir. Sonralar yerləşdiyi məkanın adına uyğun olaraq, həmin məscid rəsmi sənədlərdə Dəmirbulaq məscidi adlandırılmışdır.
Tarixi
Üzərindəki kitabədə məscidin hicri təqvimi ilə 1327-ci ildə – yəni miladi təqvimi ilə 1909-cu ildə inşa edildiyi göstərilmişdi. 1909-cu ildə Dəmirbulaqda Hacı Müzəffər ağa tərəfindən tikdirilmiş bu məscid 1940-cı illərdə sökülmüşdür. Bəzən məscid binasının sonradan hamam kimi fəaliyyət göstərdiyi də deyilir. İrəvan şəhərində 1988-ci ilədək fəaliyyət göstərən yeganə məscid Çətirli məscid və yaxud yerləşdiyi ərazinin adına uyğun olaraq adlandırılan Dəmirbulaq məscidi olmuşdur. 1988-ci il fevralın 23-də erməni vandalları İrəvan şəhərindəki Dəmirbulaq məscidini və M. F. Axundov adına 9 №-li azərbaycanlı orta məktəbin binasını yandırmışdılar. 1990-cı ildə Dəmirbulaq məscidi yerlə-yeksan edilmişdir, lakin sonradan xarici jurnalistlərə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı xoşməramlı münasibət göstərdiklərini nümayiş etdirmək məqsədilə Dəmirbulaq məscidinin yanmış divarlarını rəngləmişdilər ki, yanğının izləri ört-basdır edilmiş olsun. Yerində çoxmərtəbəli yaşayış binası tikilmişdir.
ABŞ tədqiqatçısı Robert Kullen İrəvana etdiyi səfər haqqında "The New Yorker" qəzetində 15 aprel 1991-ci il tarixli yazısında şəhərdəki azərbaycanlılara məxsus olmuş yeganə fəaliyyət göstərən məsciddən – Dəmirbulaq məscidindən bəhs etmişdir.
Britaniyalı tədqiqatçı Tomas de Vaal 2000-ci ildə İrəvanda səfərdə olarkən Robert Kullenin təsvir etdiyi yerə getmişdir. Tomas de Vaal yazır: "İrəvan sirlərlə dolu şəhərdir. Mənə elə gəlir ki onlardan biri mərkəzi meydanın yaxınlığında Vardanans küçəsindəki 22 №-li çoxmərtəbəli yaşayış evinin arxasinda yerləşir.
Ermənistan SSR Nazirlər Sovetinin yanında Erməni Kilsələri Şurasının 17 avqust 1981-ci ildə verdiyi arayışda Babayev Əkbər Cəfər oğlunun Dəmirbulaq məscidinin icraiyyə orqanının sədri olduğu göstərilmişdir. Həmin orqanın 2 iyun 1985-ci ildə verdiyi digər arayışda Myasnikyan rayonu, Nərimanov küçəsi-145 (hazırda Vardanans küçəsi) ünvanında yerləşən Dəmirbulaq məscidi üçün siqnalizasiya quraşdırılması məsələsi qaldırılmışdır.
İstinadlar
- İbrahim Bayramov. "Qərbi Azərbaycan: tarixi həqiqətlər və ya Ermənistanın etnik təmizləmə siyasəti". Bakı, "Şərq-Qərb", 2012. səh.276
- "Qədim Azərbaycan yurdu". www.elibrary.az. 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
- "Dəmirbulaq məscidi". haqqinda.az. 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
- Ermənistanda Azərbaycan mədəni irsinə qarşi vandalis 2011-01-24 at the Wayback Machine m
- Nazim Mustafa. İrəvan xanlığı: Erməni vandallarının yox etdiyi İrəvan məscidləri. Bakı. 2016.
- "Dəmirbulaq məscidi". www.ens.az. 2022-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
- Ələkbərli Əziz. Qərbi Azərbaycan abidələri. Bakı: “Nurlan” nəşriyyatı. 2007.
- "Dəmirbulaq məscidi". iravan1918.com. 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
- "İRƏVANDA, ERMƏNİ TERRORUNUN QURBANI – DƏMİRBULAQ MƏSCİDİ". millikimlik.az. 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
- "Məscidlər". iravan.preslib.az. 2021-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- İrəvandakı tarixi məscidimiz dağıdılıb və yerində bina tikilib — VİDEO
- Caliber.az mission landed in Armenia: investigation into the footsteps of vandals — Exclusive photo facts
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Demirbulaq mescidi ve ya Haci Imamverdi mescidi Irevan seherinin Demirbulaq mehellesinde XVII XVIII esrlere aid mescid Demirbulaq mescidi40 10 21 sm e 44 30 49 s u Olke ErmenistanYerlesir IrevanTikilme tarixi 1909Uslubu Iran memarligi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaSeherin Demirbulaq mehellesinde yerlesdiyi ucun Demirbulaq mescidi mescid binasinin ustunde duzeldilmis gunluye gore ise Gunluklu mescid adlanmisdir Mescid Irevan seherinin varli sexslerinden olan Haci Muzeffer Aga terefinden 1909 esrlerde tikdirilmisdir 1988 ci ile qeder fealiyyet gosteren ve seherin dindar muselmanlarina xidmet eden mescid hemin ilin fevral ayinda ermeni milletcileri terefinden hucuma meruz qalmis talan edilmis ve yandirilmisdir Mescid Getar cayi uzerindeki korpunun yaxinliginda yerlesdiyi ucun bezi menbelerde ona Korpubulagi adi ile rast gelinir Irevanin 1856 ci il xeritesinde mescidin adi bu formada verilmisdir lakin Mehrabovun plani ile hemin yerde Demirbulaq mescidi oldugu qeyd olunmusdur Gevond Alisanin Ayrarat eserinde Qirxbulaq mescidi kimi qeyd edilmisdir Memarliq xususiyyetleriMescidin fotosekillerine baxdiqda bele neticeye gelmek olar ki mescid tufla tikilmis ve ya uzlenmisdi Onun en azi uc asimmetrik gunbezi olmusdu Esas ve cenub gunbezleri kerpicden horulmus gunbezin yuxarisina aparan spiral pillekenlerin kerpic cixintilari olmusdu Diger daha kicik gunbez ehtimal ki qalayla ortulmusdu Mescidin minaresi yox idi Evezinde mescid binasinin daminda aciq havada 1 5 2 metr hundurluyunde kvadrat sekilli meydanca insa edilmis onun uzerinde demir barmaqliqlarla ehatelenmis meheccer qurasdirilmisdi Dord yani aciq olan meheccerin ustu demir tebeqe ile ortulduyunden bu mescid Cetirli mescid adlanirdi Hemin mescid resmi senedlerde Demirbulaq mescidi adlandirilmisdir Arxitektura baximindan bele mescidler adeten Guldeste mescidleri tipine aid edilir Sonralar yerlesdiyi mekanin adina uygun olaraq hemin mescid resmi senedlerde Demirbulaq mescidi adlandirilmisdir TarixiUzerindeki kitabede mescidin hicri teqvimi ile 1327 ci ilde yeni miladi teqvimi ile 1909 cu ilde insa edildiyi gosterilmisdi 1909 cu ilde Demirbulaqda Haci Muzeffer aga terefinden tikdirilmis bu mescid 1940 ci illerde sokulmusdur Bezen mescid binasinin sonradan hamam kimi fealiyyet gosterdiyi de deyilir Irevan seherinde 1988 ci iledek fealiyyet gosteren yegane mescid Cetirli mescid ve yaxud yerlesdiyi erazinin adina uygun olaraq adlandirilan Demirbulaq mescidi olmusdur 1988 ci il fevralin 23 de ermeni vandallari Irevan seherindeki Demirbulaq mescidini ve M F Axundov adina 9 li azerbaycanli orta mektebin binasini yandirmisdilar 1990 ci ilde Demirbulaq mescidi yerle yeksan edilmisdir lakin sonradan xarici jurnalistlere ermenilerin azerbaycanlilara qarsi xosmeramli munasibet gosterdiklerini numayis etdirmek meqsedile Demirbulaq mescidinin yanmis divarlarini renglemisdiler ki yanginin izleri ort basdir edilmis olsun Yerinde coxmertebeli yasayis binasi tikilmisdir ABS tedqiqatcisi Robert Kullen Irevana etdiyi sefer haqqinda The New Yorker qezetinde 15 aprel 1991 ci il tarixli yazisinda seherdeki azerbaycanlilara mexsus olmus yegane fealiyyet gosteren mescidden Demirbulaq mescidinden behs etmisdir Britaniyali tedqiqatci Tomas de Vaal 2000 ci ilde Irevanda seferde olarken Robert Kullenin tesvir etdiyi yere getmisdir Tomas de Vaal yazir Irevan sirlerle dolu seherdir Mene ele gelir ki onlardan biri merkezi meydanin yaxinliginda Vardanans kucesindeki 22 li coxmertebeli yasayis evinin arxasinda yerlesir Ermenistan SSR Nazirler Sovetinin yaninda Ermeni Kilseleri Surasinin 17 avqust 1981 ci ilde verdiyi arayisda Babayev Ekber Cefer oglunun Demirbulaq mescidinin icraiyye orqaninin sedri oldugu gosterilmisdir Hemin orqanin 2 iyun 1985 ci ilde verdiyi diger arayisda Myasnikyan rayonu Nerimanov kucesi 145 hazirda Vardanans kucesi unvaninda yerlesen Demirbulaq mescidi ucun siqnalizasiya qurasdirilmasi meselesi qaldirilmisdir IstinadlarIbrahim Bayramov Qerbi Azerbaycan tarixi heqiqetler ve ya Ermenistanin etnik temizleme siyaseti Baki Serq Qerb 2012 seh 276 Qedim Azerbaycan yurdu www elibrary az 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Demirbulaq mescidi haqqinda az 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Ermenistanda Azerbaycan medeni irsine qarsi vandalis 2011 01 24 at the Wayback Machine m Nazim Mustafa Irevan xanligi Ermeni vandallarinin yox etdiyi Irevan mescidleri Baki 2016 Demirbulaq mescidi www ens az 2022 06 27 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Elekberli Eziz Qerbi Azerbaycan abideleri Baki Nurlan nesriyyati 2007 Demirbulaq mescidi iravan1918 com 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 IREVANDA ERMENI TERRORUNUN QURBANI DEMIRBULAQ MESCIDI millikimlik az 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Mescidler iravan preslib az 2021 09 23 tarixinde Istifade tarixi 11 iyun 2023 Hemcinin baxErmenistan erazisindeki Azerbaycan medeni irsine aid abidelerin siyahisiXarici kecidlerIrevandaki tarixi mescidimiz dagidilib ve yerinde bina tikilib VIDEO Caliber az mission landed in Armenia investigation into the footsteps of vandals Exclusive photo facts