Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yosunlar (lat. Algae) — çoxhüceyrəli orqanizmlər.
| Yosunlar | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Yosunlar | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Tarixi
torpaqlar digər adı ilə mamırlar Yer kürəsi üzərində 3 milyon il əvvəl meydana gəlmiş və təxminən 1,5–2 milyon il planetimizin vahid canlıları olmuşlar. Bu qədim aerob fotosintezedici orqanizmlərin sayəsində heterotroflar yaşaya bilmişlər. Yer üzərində üzvi maddənin sintezində yosunların mühüm rolu vardır. Bu orqanizmlər günəş düşən durğun sularda dənizdə, hətta qayalar üzərində və s. geniş yayılmışdır. Bunların 125 000-dən çox növləri məlum deyil
Yosunların formaları
Yosunlar ibtidai avtotrof bitkilər olub, əsasən suda yaşayırlar. Lakin onlara yer kürəsinin hidrosferdən əlavə, atmosfer və litosferin bütün sahələrində təsadüf olunur. Onlar təkhüceyrəli, çoxhüceyrəli və kolonial formalı olub, müxtəlif ekoloji şəraitə uyğunlaşmışlar. Tərkibində xlorofil və digər piqmentlər olduğuna görə bitkilər kimi fotosintez qabiliyyətinə malikdirlər.
Yosunların quruluşu
Yosunların diferensiasiya olunmuş kökləri, yarpaqları, çiçəkləri və toxumları olmur. Onların orqanizmi tallom adlanan gövdə cismindən ibarətdir. Çox iri ölçülü bəzi yosunlar rizoidlərlə (yalançı köklərlə) substrata yapışır. Bu orqanizmlər sadə bölünmə, zoosporlar və cinsiyyətli yolla çoxalırlar. Bəzilərində nəsil növbələşməsinə də (qonur yosunlarda) təsadüf olunur.
Yosunların tərkibində olan rəngli piqmentlər onları bitkilər aləminə aid edir. Təbii ki, ibtidai bitkilərin təkamülündə bu orqanizmlər keçid rolu oynamışlar.
Yosunlar fitotrof olduqlarına görə əsasən torpağın üst qatında (0–10sm) yayılmışlar və dərinliyə getdikcə onların miqdarı azalır. Lakin 2–3 m dərinlikdə nadir halda tək-tək müşahidə olunur.
Torpaqda qızılı və qırmızı yosunlara nadir halda rast gəlmək olur. Əkilən torpaqlarda yosunların miqdarı xam torpağa nisbətən yüksək olur. Hesablamalar göstərir ki, 10sm-ə qədər dərinliyi olan 1qr torpaqda 100000–300000-dək, əkilən torpaqlarda isə 1 milyondan 3 milyona qədər yosun hüceyrələri müşahidə olunur. Deməli 1 ha torpaqda 100–200 kq-a qədər yosun biokütləsi olur. Bu qədər çəkiyə malik biokütlə torpaqda fəal inkişaf edib, çoxalır və torpaq həyatında mühüm rol oynayırlar.
Yosunların torpaq həyatında rolu
Yosunlar torpaq həyatında bir sıra proseslərdə fəal iştirak edirlər:
- Yosunlar torpağı üzvi maddələrlə zənginləşdirir və bəziləri azot fiksə edir və digər mikroorqanizmlərin inkişafını stimulə edir. Fotosintez prosesi nəticəsində topladıqları üzvi birləşmələr yosun tələf olduqdan sonra torpağa keçir.
- Əmələ gələn üzvi birləşmələr nəinki bakteriyaların yemini, hətta torpaqda toplanan humusun əsasını təşkil edir.
- Mineral suxurların torpağa çevrilməsi prosesində yosunlar əsas rol oynayır. Krakatau adasında püskürən vulkan bütün canlıları məhv etmiş və hər yeri mineral kütlə olan isti lava örtmüşdü, lakin suxurlar soyuduqdan sonra onun üzərində əmələ gələn ilk canlı yosunlar olmuşdur. Bunların əmələ gətirdikləri metabalizm məhsulları ilə həmin suxurlar tədricən parçalanır və orada üzvi maddələr, humus əsasən yosunlar hesabına əmələ gəlmiş və beləliklə, bitkilərin inkişafı üçün şərait yaranmışdır. Analoji hala məhsuldar olmayan torpaqlarda da rast gəlmək olur.
- Yosunlar torpağın üst qatında inkişaf edərək, onun üzərini pərdə ilə örtür və beləliklə torpağı eroziyadan qoruyur. Belə pərdənin altında su rejimi və fiziki-kimyəvi şəraiti də dəyişir ki, bu da öz növbəsində torpağın formalaşmasına təsir göstərir.
- Yosunların ifraz etdiyi selik bilavasitə torpağın strukturlaşmasına kömək edir.
- Yosunların tənəffüs nəticəsində əmələ gətirdikləri O2 bitkilərin köklərinin oksigenə olan tələbatını ödəyir və eyni zamanda torpaqda yaşayan aerob bakteriya və göbələklərin inkişafları üçün şərait yaradır, bunlar da öz növbəsində üzvi maddələrin minerallaşma prosesini aparırlar.
- Torpaqdakı yosunlar orada yaşayan ibtidailərin yemini təşkil edir.
- Yosunların torpaq həyatındakı ən böyük rolu torpaqda azot rejimini tənzim etməkdir. Onlar bir tərəfdən torpaqda olan azotlu maddələri alıb, öz bədənlərində üzvi azotlu birləşmələrə çevirirlər və beləliklə də azotun bir hissəsi bitkilər tərəfindən mənimsənilən formaya keçir. Digər tərəfdən də burada olan yosunların bir çox növləri torpağın atmosfer hesabına azotlu maddələrlə zənginləşməsini təmin edirlər. Hindastanda, Yaponiyada və Çində göy-yaşıl yosunlardan düyü əkilən sahənin məhsuldarlığını artırmaqda azot mənbəyi kimi istifadə olunur.
- Laminariya yosunundan sarılıq və raxit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur.
- Qırmızı və qonur yosunlarindan alınan aqar-aqar maddəsindən isə qənnadı sanayesindən, mikrobiologiyada istifadə edilir.
Yosunların çoxalma üsulları
- Vegetativ (bölünmə ilə, tallomun hissələri ilə, tumurcuqla və s.)
- Qeyri-cinsi (spor və zoosporlarla)
- Cinsi (konyuqasiya) və ya avtoqamiya
- Qametlərin qovuşması nəticəsində cinsi çoxalma. Qametlərin ölçü və formasından asılı olaraq izoqamiya, heteroqamiya, ooqamiya kimi prosesləri ayırd edirlər.
Yosunların şöbələri
- Pirofit
- Qızılı
- Diatom
- Sarımtıl-yaşıl
- Qonur
- Qırmızı
- Evqlen
- Yaşıl
- Xara
Yaşam şəraitinə görə qrupları
Yaşama şəraitinə görə suda və sudan kənarda yaşayan yosunlar ayırd edilir.
Suda yaşayan yosunlar
Suda yaşayan yosunlar 3 böyük qrupa bölünür: plankton (suda asılmış halda) və bentos (su hövzələrinin dibində) və ya perifiton (sualtı qayaları örtür).
İstifadəsi
Yosunların böyük praktik əhəmiyyəti vardır, müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur. Hər şeydən əvvəl yosunlar əsas qida mənbələrindən biridir. Bir çox növ insan qidasını, dəniz heyvanlarının, xüsusilə balıqların, xərçəngkimilərin və s. yemini təşkil edir. Yosunlar suyun öz-özünə tənzimlənməsində, mineral suxurların parçalanmasında mühüm rol oynayır. Yosunların bəzi növlərindən polisaxarid-algin, qırmızı və qonur yosunlardan isə mikrobiologiyada geniş tətbiq edilən aqar-aqar alınır. Qonur yosunlardan alınan algin və alginatlar yapışdırıcı xüsusiyyətə malik olduğundan bunlar yeyinti məhsullarına, dərman preparatlarından həblər hazırlanmasında, kağıza, sintetik liflərə və plastik kütlələrə qatılır.
Yosunlar kosmosun fəth edilməsi problemində də böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar atmosferdə olan CO2 mənimsəyib O2 xaric edir. Yosunların torpaqda da rolu böyükdür. Bunların arasında atmosfer azotunu fiksə edən növlər də məlumdur.
Yosunların çoxalıb yayılması ilə dənizlərin, göllərin, su hövzələrinin məhsuldarlığı hesablanır.
Yosunların ifraz etdiyi selik torpağın strukturuna təsir edir. Mikroskopik yosunların bir çoxu torpaqda yaşayan ibtidailərin qidasını təşkil edir. Humusun əmələ gəlməsində və bitkilərin oksigenlə təmin edilməsində bunlar böyük rol oynayır. Torpağın məhsuldarlığını artırmaqda bəzi yosunlardan gübrə kimi istifadə olunur.
Torpaqda mühüm rolu olan yosunlardan, prokariotlara aid olan göy-yaşıl, əsil yosunlardan isə yaşıl və diatom yosunları göstərmək olar. Yosunlar süxurların aşınmasında və ilkin torpaqəmələgəlmə proseslərində fəal iştirak edir. Yosunları öyrənən elm alqologiya adlanır.
Yosunlar xərçəng əleyhinə xassələrə malikdirlər. Antioksidantlar. Dəniz yosunları güclü antioksidantlara malikdirlər. Onların yaşadığı oksidativ mühitə cavab olaraq yosunlarda güclü antioksidant xassəsi yaranıb. Fotosintez qabiliyyətinə malik olaraq dəniz yosunları işıqda və oksigenin yüksək artıqlığı miqdarında sərbəst radikallar və digər güclü oksidləşdiricilər əmələ gətirir. Onlardan müdafiə üçün yosunlar güclü antioksidant müdafiə mexanizmini inkişaf etdirir ki, bu da sərbəst radikallardan səmərəli azad olmağa kömək edir. — Antiproliferativ, iltihab əleyhinə, anginogen və antiaqreqat xassələrə malikdirlər. Xərçəng əleyhinə tam kokteyldir. — Şiş hüceyrələrini özlərini məhvə təhrik edir. — Qlikemiyaya nəzarətə kömək edir, şiş hüceyrələrinə onlar üçün yaxşı qida olan şəkəri toplamağa mane olur. — Hormonların tənzimləyicisidir. Estrogenlərin və fitoestrogenlərin hormonal sistemlərini tənzimləməyə kömək edir, hormon asılılığı, şişlərin yaranma riskini azaldır. — Yapon qadınlarında reproduktiv həyat qısadır və qanda estrogenlərin miqdarı Avropa qadınlarında olduğundan azdır. Bu iki faktor süd vəzinə, uşaqlığın selikli qişasına və yumurtalıqlara estrogenlərin təsirini azaldır və bununla da hormon asılılıqlı şişlərin yaranması təhlükəsini azaldır. — Yosunlar orqanizmdə akkumulyasiya olunmuş ağır metalların kənarlaşdırılmasına kömək edir. — Fukoidanlara və fukoksantinlərə malikdir ki, bu iki maddə xərçəng üçün öldürücüdür. Yosunlar, daha çox da kombu və vakame fukoidanlara malikdir. Şəkərlərin bu mürəkkəb polimerləri şiş hüceyrələrinin özünü məhvini yaratmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Fukoidanlar melanoma şiş hüceyrələri tozunu, yoğun bağırsaq, süd vəzi, ağ ciyər, qara ciyər, öd kisəsi, yumurtalıqlar, böyrək xərçənginin, leykemiyanın çoxalmasının qarşısını almaq üçün faydalıdır. Fukosantın xərçəngə qarşı mübarizə üçün dənizin hədiyyəsidir. Bu, sarı piqment olub dəniz yosunlarında çoxdur. O, şiş əleyhinə təsirə malikdir, xərçəng hüceyrələrinin böyüməsinin qarşısını alır. Əlavə olaraq o, bizə çəki azaltmaqda və qanda şəkəri tənzimləməkdə kömək edir – başqa sözlə, kökəlməkdən və şəkərli diabetdən qaçmaqda kömək edir. — Yosunlar immun sistemini intensiv stimullaşdırır. Onlar immun sisteminin güclü stimullaşdırıcısı olan betaqlükanlarla zəngindirlər.
— Bir laboratoriyanın əməkdaşları son mərhələdə olan leykozlu siçovullar üzərində təcrübə aparıb, yosunların və müxtəlif farmokoloji preparatların siçovulların immun sisteminə təsirini müqayisə ediblər. Yalnız yosunların təsiri müsbət nəticə verib. Yosunlar iltihab əleyhinə, antikoaqulyant, antianqiogen və antiproliferativ xarakteristikalara malik olduğundan onlar xərçəng ilə mübarizədə nanohissəcik kimi istifadə olunurlar. Əhəmiyyətlidir! Yosunlar xərçəngin iki ilkin mərhələsində xüsusilə faydalıdır: başlanğıcda və inkişafda. Onlar sağlam hüceyrələrə təsir etmədən xüsusi ximoterapiya kimi işləyirlər.
Bu məqalə . |
== İstinadlar ==
- WildNet (ing.).
- Q. Məmmədov. Torpaqşünasliq və torpaq coğrafiyasinin əsasları. Bakı, Elm, 2007
1. Фернандес Одиле. Мои рецепты от рака. Откровения врача, победившего болезнь / Одиле Фернандес, – Москва, Эксмо, 2019, 512с. – Рак победим. 2. NKPİ.az saytı,2019–10-11
Mənbə
- Biologiya. Bitkilər, Bakteriyalar, Göbələklər , Şibyələr. (Vəsait-sorğu kitabçası). — Bakı, "Şərq-Qərb", 2010.
- Ботаника: Курс альгологии и микологии. Под ред. Ю. Т. Дьякова. — М.: Издательство МГУ, 2007
- Водоросли // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
- Водоросли, лишайники и мохообразные СССР. Под ред. Л. В. Гарибовой. — М.: Мысль, 1978
- Горбунова Н. П. Альгология. — М.: "Высшая школа", 1991
- Жизнь растений в 6-ти тт. Том 3. Водоросли. Лишайники. Под ред. А. А. Фёдорова. — М.: Просвещение, 1977
- В. А. Крыжановский, Г. Л. Билич. Биология. Полный курс. В 3-х тт. Том 2. Ботаника. — М.: ООО "Издательский дом "ОНИКС 21 век"", 2002
- Курс низших растений. Под ред. М. В. Горленко. — М.: "Высшая школа", 1981
- Малый практикум по низшим растениям. — М.: "Высшая школа", 1976
- Паршикова Т. В. Поверхностно-активные вещества как фактор регуляции развития водорослей. — К.: Фитосоциоцентр, 2004. — 276 с. — .
- Храмцов А. К. Краткое руководство по определению родов пресноводных водорослей. — Минск, 2004.
- Tullock J. H. Natural reef aquarium: simplified approaches to creating living saltvater microcosmos. — Neptune Sity, NJ: T. F. H. Publications, 1997. — .
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yosunlar lat Algae coxhuceyreli orqanizmler YosunlarElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir YosunlarBeynelxalq elmi adiAlgaeSekil axtarisi 514429FW 167464Tarixitorpaqlar diger adi ile mamirlar Yer kuresi uzerinde 3 milyon il evvel meydana gelmis ve texminen 1 5 2 milyon il planetimizin vahid canlilari olmuslar Bu qedim aerob fotosintezedici orqanizmlerin sayesinde heterotroflar yasaya bilmisler Yer uzerinde uzvi maddenin sintezinde yosunlarin muhum rolu vardir Bu orqanizmler gunes dusen durgun sularda denizde hetta qayalar uzerinde ve s genis yayilmisdir Bunlarin 125 000 den cox novleri melum deyilYosunlarin formalariYosunlar ibtidai avtotrof bitkiler olub esasen suda yasayirlar Lakin onlara yer kuresinin hidrosferden elave atmosfer ve litosferin butun sahelerinde tesaduf olunur Onlar tekhuceyreli coxhuceyreli ve kolonial formali olub muxtelif ekoloji seraite uygunlasmislar Terkibinde xlorofil ve diger piqmentler olduguna gore bitkiler kimi fotosintez qabiliyyetine malikdirler Yosunlarin qurulusuTallom Yosunlarin diferensiasiya olunmus kokleri yarpaqlari cicekleri ve toxumlari olmur Onlarin orqanizmi tallom adlanan govde cisminden ibaretdir Cox iri olculu bezi yosunlar rizoidlerle yalanci koklerle substrata yapisir Bu orqanizmler sade bolunme zoosporlar ve cinsiyyetli yolla coxalirlar Bezilerinde nesil novbelesmesine de qonur yosunlarda tesaduf olunur Yosunlarin terkibinde olan rengli piqmentler onlari bitkiler alemine aid edir Tebii ki ibtidai bitkilerin tekamulunde bu orqanizmler kecid rolu oynamislar Yosunlar fitotrof olduqlarina gore esasen torpagin ust qatinda 0 10sm yayilmislar ve derinliye getdikce onlarin miqdari azalir Lakin 2 3 m derinlikde nadir halda tek tek musahide olunur Torpaqda qizili ve qirmizi yosunlara nadir halda rast gelmek olur Ekilen torpaqlarda yosunlarin miqdari xam torpaga nisbeten yuksek olur Hesablamalar gosterir ki 10sm e qeder derinliyi olan 1qr torpaqda 100000 300000 dek ekilen torpaqlarda ise 1 milyondan 3 milyona qeder yosun huceyreleri musahide olunur Demeli 1 ha torpaqda 100 200 kq a qeder yosun biokutlesi olur Bu qeder cekiye malik biokutle torpaqda feal inkisaf edib coxalir ve torpaq heyatinda muhum rol oynayirlar Yosunlarin torpaq heyatinda roluYosunlar torpaq heyatinda bir sira proseslerde feal istirak edirler Yosunlar torpagi uzvi maddelerle zenginlesdirir ve bezileri azot fikse edir ve diger mikroorqanizmlerin inkisafini stimule edir Fotosintez prosesi neticesinde topladiqlari uzvi birlesmeler yosun telef olduqdan sonra torpaga kecir Emele gelen uzvi birlesmeler neinki bakteriyalarin yemini hetta torpaqda toplanan humusun esasini teskil edir Mineral suxurlarin torpaga cevrilmesi prosesinde yosunlar esas rol oynayir Krakatau adasinda puskuren vulkan butun canlilari mehv etmis ve her yeri mineral kutle olan isti lava ortmusdu lakin suxurlar soyuduqdan sonra onun uzerinde emele gelen ilk canli yosunlar olmusdur Bunlarin emele getirdikleri metabalizm mehsullari ile hemin suxurlar tedricen parcalanir ve orada uzvi maddeler humus esasen yosunlar hesabina emele gelmis ve belelikle bitkilerin inkisafi ucun serait yaranmisdir Analoji hala mehsuldar olmayan torpaqlarda da rast gelmek olur Yosunlar torpagin ust qatinda inkisaf ederek onun uzerini perde ile ortur ve belelikle torpagi eroziyadan qoruyur Bele perdenin altinda su rejimi ve fiziki kimyevi seraiti de deyisir ki bu da oz novbesinde torpagin formalasmasina tesir gosterir Yosunlarin ifraz etdiyi selik bilavasite torpagin strukturlasmasina komek edir Yosunlarin teneffus neticesinde emele getirdikleri O2 bitkilerin koklerinin oksigene olan telebatini odeyir ve eyni zamanda torpaqda yasayan aerob bakteriya ve gobeleklerin inkisaflari ucun serait yaradir bunlar da oz novbesinde uzvi maddelerin minerallasma prosesini aparirlar Torpaqdaki yosunlar orada yasayan ibtidailerin yemini teskil edir Yosunlarin torpaq heyatindaki en boyuk rolu torpaqda azot rejimini tenzim etmekdir Onlar bir terefden torpaqda olan azotlu maddeleri alib oz bedenlerinde uzvi azotlu birlesmelere cevirirler ve belelikle de azotun bir hissesi bitkiler terefinden menimsenilen formaya kecir Diger terefden de burada olan yosunlarin bir cox novleri torpagin atmosfer hesabina azotlu maddelerle zenginlesmesini temin edirler Hindastanda Yaponiyada ve Cinde goy yasil yosunlardan duyu ekilen sahenin mehsuldarligini artirmaqda azot menbeyi kimi istifade olunur Laminariya yosunundan sariliq ve raxit xesteliyinin mualicesinde istifade olunur Qirmizi ve qonur yosunlarindan alinan aqar aqar maddesinden ise qennadi sanayesinden mikrobiologiyada istifade edilir Yosunlarin coxalma usullariVegetativ bolunme ile tallomun hisseleri ile tumurcuqla ve s Qeyri cinsi spor ve zoosporlarla Cinsi konyuqasiya ve ya avtoqamiya Qametlerin qovusmasi neticesinde cinsi coxalma Qametlerin olcu ve formasindan asili olaraq izoqamiya heteroqamiya ooqamiya kimi prosesleri ayird edirler Yosunlarin sobeleriPirofit Qizili Diatom Sarimtil yasil Qonur Qirmizi Evqlen Yasil XaraYasam seraitine gore qruplariYasama seraitine gore suda ve sudan kenarda yasayan yosunlar ayird edilir Suda yasayan yosunlar Suda yasayan yosunlar 3 boyuk qrupa bolunur plankton suda asilmis halda ve bentos su hovzelerinin dibinde ve ya perifiton sualti qayalari ortur IstifadesiYosunlarin boyuk praktik ehemiyyeti vardir muxtelif meqsedler ucun istifade olunur Her seyden evvel yosunlar esas qida menbelerinden biridir Bir cox nov insan qidasini deniz heyvanlarinin xususile baliqlarin xercengkimilerin ve s yemini teskil edir Yosunlar suyun oz ozune tenzimlenmesinde mineral suxurlarin parcalanmasinda muhum rol oynayir Yosunlarin bezi novlerinden polisaxarid algin qirmizi ve qonur yosunlardan ise mikrobiologiyada genis tetbiq edilen aqar aqar alinir Qonur yosunlardan alinan algin ve alginatlar yapisdirici xususiyyete malik oldugundan bunlar yeyinti mehsullarina derman preparatlarindan hebler hazirlanmasinda kagiza sintetik liflere ve plastik kutlelere qatilir Yosunlar kosmosun feth edilmesi probleminde de boyuk ehemiyyete malikdir Onlar atmosferde olan CO2 menimseyib O2 xaric edir Yosunlarin torpaqda da rolu boyukdur Bunlarin arasinda atmosfer azotunu fikse eden novler de melumdur Yosunlarin coxalib yayilmasi ile denizlerin gollerin su hovzelerinin mehsuldarligi hesablanir Yosunlarin ifraz etdiyi selik torpagin strukturuna tesir edir Mikroskopik yosunlarin bir coxu torpaqda yasayan ibtidailerin qidasini teskil edir Humusun emele gelmesinde ve bitkilerin oksigenle temin edilmesinde bunlar boyuk rol oynayir Torpagin mehsuldarligini artirmaqda bezi yosunlardan gubre kimi istifade olunur Torpaqda muhum rolu olan yosunlardan prokariotlara aid olan goy yasil esil yosunlardan ise yasil ve diatom yosunlari gostermek olar Yosunlar suxurlarin asinmasinda ve ilkin torpaqemelegelme proseslerinde feal istirak edir Yosunlari oyrenen elm alqologiya adlanir Yosunlar xerceng eleyhine xasselere malikdirler Antioksidantlar Deniz yosunlari guclu antioksidantlara malikdirler Onlarin yasadigi oksidativ muhite cavab olaraq yosunlarda guclu antioksidant xassesi yaranib Fotosintez qabiliyyetine malik olaraq deniz yosunlari isiqda ve oksigenin yuksek artiqligi miqdarinda serbest radikallar ve diger guclu oksidlesdiriciler emele getirir Onlardan mudafie ucun yosunlar guclu antioksidant mudafie mexanizmini inkisaf etdirir ki bu da serbest radikallardan semereli azad olmaga komek edir Antiproliferativ iltihab eleyhine anginogen ve antiaqreqat xasselere malikdirler Xerceng eleyhine tam kokteyldir Sis huceyrelerini ozlerini mehve tehrik edir Qlikemiyaya nezarete komek edir sis huceyrelerine onlar ucun yaxsi qida olan sekeri toplamaga mane olur Hormonlarin tenzimleyicisidir Estrogenlerin ve fitoestrogenlerin hormonal sistemlerini tenzimlemeye komek edir hormon asililigi sislerin yaranma riskini azaldir Yapon qadinlarinda reproduktiv heyat qisadir ve qanda estrogenlerin miqdari Avropa qadinlarinda oldugundan azdir Bu iki faktor sud vezine usaqligin selikli qisasina ve yumurtaliqlara estrogenlerin tesirini azaldir ve bununla da hormon asililiqli sislerin yaranmasi tehlukesini azaldir Yosunlar orqanizmde akkumulyasiya olunmus agir metallarin kenarlasdirilmasina komek edir Fukoidanlara ve fukoksantinlere malikdir ki bu iki madde xerceng ucun oldurucudur Yosunlar daha cox da kombu ve vakame fukoidanlara malikdir Sekerlerin bu murekkeb polimerleri sis huceyrelerinin ozunu mehvini yaratmaq qabiliyyetine malikdirler Fukoidanlar melanoma sis huceyreleri tozunu yogun bagirsaq sud vezi ag ciyer qara ciyer od kisesi yumurtaliqlar boyrek xercenginin leykemiyanin coxalmasinin qarsisini almaq ucun faydalidir Fukosantin xercenge qarsi mubarize ucun denizin hediyyesidir Bu sari piqment olub deniz yosunlarinda coxdur O sis eleyhine tesire malikdir xerceng huceyrelerinin boyumesinin qarsisini alir Elave olaraq o bize ceki azaltmaqda ve qanda sekeri tenzimlemekde komek edir basqa sozle kokelmekden ve sekerli diabetden qacmaqda komek edir Yosunlar immun sistemini intensiv stimullasdirir Onlar immun sisteminin guclu stimullasdiricisi olan betaqlukanlarla zengindirler Bir laboratoriyanin emekdaslari son merhelede olan leykozlu sicovullar uzerinde tecrube aparib yosunlarin ve muxtelif farmokoloji preparatlarin sicovullarin immun sistemine tesirini muqayise edibler Yalniz yosunlarin tesiri musbet netice verib Yosunlar iltihab eleyhine antikoaqulyant antianqiogen ve antiproliferativ xarakteristikalara malik oldugundan onlar xerceng ile mubarizede nanohissecik kimi istifade olunurlar Ehemiyyetlidir Yosunlar xercengin iki ilkin merhelesinde xususile faydalidir baslangicda ve inkisafda Onlar saglam huceyrelere tesir etmeden xususi ximoterapiya kimi isleyirler Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Istinadlar WildNet ing Q Memmedov Torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasinin esaslari Baki Elm 2007 1 Fernandes Odile Moi recepty ot raka Otkroveniya vracha pobedivshego bolezn Odile Fernandes Moskva Eksmo 2019 512s Rak pobedim 2 NKPI az sayti 2019 10 11MenbeBiologiya Bitkiler Bakteriyalar Gobelekler Sibyeler Vesait sorgu kitabcasi Baki Serq Qerb 2010 Botanika Kurs algologii i mikologii Pod red Yu T Dyakova M Izdatelstvo MGU 2007 Vodorosli Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Vodorosli lishajniki i mohoobraznye SSSR Pod red L V Garibovoj M Mysl 1978 Gorbunova N P Algologiya M Vysshaya shkola 1991 Zhizn rastenij v 6 ti tt Tom 3 Vodorosli Lishajniki Pod red A A Fyodorova M Prosveshenie 1977 V A Kryzhanovskij G L Bilich Biologiya Polnyj kurs V 3 h tt Tom 2 Botanika M OOO Izdatelskij dom ONIKS 21 vek 2002 Kurs nizshih rastenij Pod red M V Gorlenko M Vysshaya shkola 1981 Malyj praktikum po nizshim rasteniyam M Vysshaya shkola 1976 Parshikova T V Poverhnostno aktivnye veshestva kak faktor regulyacii razvitiya vodoroslej K Fitosociocentr 2004 276 s ISBN 966 306 083 8 Hramcov A K Kratkoe rukovodstvo po opredeleniyu rodov presnovodnyh vodoroslej Minsk 2004 Tullock J H Natural reef aquarium simplified approaches to creating living saltvater microcosmos Neptune Sity NJ T F H Publications 1997 ISBN 1 890087 01 7 Istinadlar