Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Metanol(metil spirti, karbinol, oduncaq spirti)- CH3OH - sadə biratomlu spirt, rəngsiz zəhərli mayedir. Havayla 6,98-35,5 % qatılıqda partlayıcı qarışıq yaradır. Metanol su və üzvü birləşmələrlə istənilən nisbətdə qarışır.
| Metanol | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | CH3OH |
| Molyar kütlə | 32,04 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 0,7918 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | -97 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 64,7 °S |
| 440 °C | |
| Buxarın təzyiqi | 13.020 ± 1 Pa, 96 ± 1 mm Hg |
| Kimyəvi xassələri | |
| 15,5 ± 0,1 | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 67-56-1 |
| PubChem | 887 |
| RTECS | PC1400000 |
| ChEBI | 17790 |
| BMT nömrəsi | 1230 |
| ChemSpider | 864 |
Tarixi
Metanolu ilk dəfə 1661 ildə Boyl tərəfindən təzə mişarlanmış bərk növ oduncağın quru distilləsindən almışlar.
Alınması
Metanol ilk dəfə olaraq R.Boyl tərəfindən 1661-ci ildə oduncağın quru distilləsi məhsullarında müşahidə olunmuşdur (buradan da metanolun adı yaranmışdır - ağac spirti). Təmiz halda metanol 1834-cü ildə Y.Dyuma və E. Peliqo tərəfindən ayrılmışdır və onlar metanolun kimyəvi formulunu müəyyən etmişlər. Metanolun alınmasının bir neçə üsulu mövcuddur: qarışqa turşusunun duzlarının termiki parçalanması, metanın natamam oksidləşməsi və sintez- qazdan alınması və.s. Müasir sənayedə metanolu dəm qazı ilə hidrogen qarışığını 250 0C-də 150-200 atm. təzyiqdə CuO və ya ZnO katalizatorların iştiraki ilə alırlar. Bu zaman aşağıdakı tənlik üzrə reaksiya gedir və metil spirti alınır.
- CO + 2H2→CH3OH
- CH2O + H2→CH3OH
Fiziki xassələri
Metanol və ya metil spirti CH3OH rəngsiz, asan sıxıcı maye olub, 64.65¿0C qaynama, -97.90C kristallaşma temperaturuna və 0.792 t/m3 sıxlığa malikdir. Bərk halda iki kristallik formada olur ki, mənfi 115.750C-də biri o birisinə keçir.
Kimyəvi xassələri
- Metanolun oksidləşməsi nəticəsində formaldehid alınır:
CH3OH+CuO→CH2O+Cu+H2O
- Metanolun yanma reaksiyası:
2CH3OH+3O2→2CO2+4H2O
- Sadə və mürəkkəb efirlərin alınması:
CH3OH+C2H5OH→CH3OC2H5+H2O
- Metanolun oksidləşməsi ilə qarışqa turşusu alınır:
- Metanolun oksosintez reaksiyası zamanı sirkə turşusu alınır:
Tətbiqi
Metanolun benzinə əlavə edilməsi yanacağın tam yanması nəticəsində zərərli tullantıları azalda bilər. Bununla yanaşı, dünya sənayesində metanol artıq əminliklə müxtəlif sahələrdə geniş məhsul çeşidi istehsalında əvəzsiz xammal kimi mühüm yer tutub. Bu, mebel sənayesində istifadə edilən laminat, süni dəri və toxuculuq məmulatları üçün sintetik liflərin və hətta sirkə turşusunun istehsalı sahələridir. Metanoldan dizel yanacağının ekoloji cəhətdən təmiz əvəzedicisi olan dimetilefir maddəsi alınır. Dimetilefirdən şəhər nəqliyyatında istifadə etmək xüsusilə sərfəlidir.
Toksikliyi
Metanol çox zəhərlidir. Onun 10 qramını içən adam kor ola bilər, artıq miqdarı isə ölmə səbəb ola bilər.
Mənbə
- Yeni ekoloji təhlükəsiz proseslər. Səlimova N.Ə., Şahpələngova B.Ş. Baki, ADNA, 2008, s. 110
- Большая советская энциклопедия. 1975. Т 16. с. 161.
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0397.html.
- Ballinger P., Long F. A. Acid Ionization Constants of Alcohols. II. Acidities of Some Substituted Methanols and Related Compounds 1,2 (ing.). // J. Am. Chem. Soc. / P. J. Stang ACS, 1960. Vol. 82, Iss. 4. P. 795–798. ISSN 0002-7863; 1520-5126; 1943-2984 doi:10.1021/JA01489A008
- https://www.lachimie.org/docs/org/ch8_alcools_phenols_thiols.pdf. S. 11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Metanol metil spirti karbinol oduncaq spirti CH3OH sade biratomlu spirt rengsiz zeherli mayedir Havayla 6 98 35 5 qatiliqda partlayici qarisiq yaradir Metanol su ve uzvu birlesmelerle istenilen nisbetde qarisir MetanolUmumiKimyevi formulu CH3OHMolyar kutle 32 04 q molFiziki xasseleriSixliq 0 7918 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 97 SQaynama noqtesi 64 7 S440 CBuxarin tezyiqi 13 020 1 Pa 96 1 mm HgKimyevi xasseleripKa displaystyle pK a 15 5 0 1TesnifatiCAS da qeyd nom 67 56 1PubChem 887RTECS PC1400000ChEBI 17790BMT nomresi 1230ChemSpider 864TarixiMetanolu ilk defe 1661 ilde Boyl terefinden teze misarlanmis berk nov oduncagin quru distillesinden almislar AlinmasiMetanol ilk defe olaraq R Boyl terefinden 1661 ci ilde oduncagin quru distillesi mehsullarinda musahide olunmusdur buradan da metanolun adi yaranmisdir agac spirti Temiz halda metanol 1834 cu ilde Y Dyuma ve E Peliqo terefinden ayrilmisdir ve onlar metanolun kimyevi formulunu mueyyen etmisler Metanolun alinmasinin bir nece usulu movcuddur qarisqa tursusunun duzlarinin termiki parcalanmasi metanin natamam oksidlesmesi ve sintez qazdan alinmasi ve s Muasir senayede metanolu dem qazi ile hidrogen qarisigini 250 0C de 150 200 atm tezyiqde CuO ve ya ZnO katalizatorlarin istiraki ile alirlar Bu zaman asagidaki tenlik uzre reaksiya gedir ve metil spirti alinir CO 2H2 CH3OH CH2O H2 CH3OHFiziki xasseleriMetanol ve ya metil spirti CH3OH rengsiz asan sixici maye olub 64 65 0C qaynama 97 90C kristallasma temperaturuna ve 0 792 t m3 sixliga malikdir Berk halda iki kristallik formada olur ki menfi 115 750C de biri o birisine kecir Kimyevi xasseleriMetanolun oksidlesmesi neticesinde formaldehid alinir CH3OH CuO CH2O Cu H2O Metanolun yanma reaksiyasi 2CH3OH 3O2 2CO2 4H2O Sade ve murekkeb efirlerin alinmasi CH3OH C2H5OH CH3OC2H5 H2O Metanolun oksidlesmesi ile qarisqa tursusu alinir Metanolun oksosintez reaksiyasi zamani sirke tursusu alinir TetbiqiMetanolun benzine elave edilmesi yanacagin tam yanmasi neticesinde zererli tullantilari azalda biler Bununla yanasi dunya senayesinde metanol artiq eminlikle muxtelif sahelerde genis mehsul cesidi istehsalinda evezsiz xammal kimi muhum yer tutub Bu mebel senayesinde istifade edilen laminat suni deri ve toxuculuq memulatlari ucun sintetik liflerin ve hetta sirke tursusunun istehsali saheleridir Metanoldan dizel yanacaginin ekoloji cehetden temiz evezedicisi olan dimetilefir maddesi alinir Dimetilefirden seher neqliyyatinda istifade etmek xususile serfelidir ToksikliyiMetanol cox zeherlidir Onun 10 qramini icen adam kor ola biler artiq miqdari ise olme sebeb ola biler MenbeYeni ekoloji tehlukesiz prosesler Selimova N E Sahpelengova B S Baki ADNA 2008 s 110 Bolshaya sovetskaya enciklopediya 1975 T 16 s 161 http www cdc gov niosh npg npgd0397 html Ballinger P Long F A Acid Ionization Constants of Alcohols II Acidities of Some Substituted Methanols and Related Compounds 1 2 ing J Am Chem Soc P J Stang ACS 1960 Vol 82 Iss 4 P 795 798 ISSN 0002 7863 1520 5126 1943 2984 doi 10 1021 JA01489A008 https www lachimie org docs org ch8 alcools phenols thiols pdf S 11