Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avstraliya şirinsu timsahı (lat. Crocodylus johnstoni) — əsl timsahlar sinfinin dümayəndəsi. Avstraliyanın şimalında şirin suda yaşayır. Əvvəlcə kəşf edənin soyadının yazılmasında bir səhv olduğu üçün Crocodylus johnsoni, yəni Conson timsahı adını alır (Robert Arthur Johnstone, 1843–1905). Səhv bir müddət sonra düzəldilsə də, ədəbiyyatda hər iki ada rast gəlinir.
| Avstraliya şirinsu timsahı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Avstraliya şirinsu timsahı | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Görünüşü
Bu nisbətən kiçik bir timsah növüdür. Erkəklər çox nadir hallarda 2,5–3 m-dən çox böyüyürlər. Bu ölçüyə çatmaq üçün canlıya 25–30 il lazımdır. Dişilər ümumiyyətlə 2,1 m-dən çox deyil. Arqayl gölü və Nitmilek Milli Parkı kimi ərazilərdə əvvəllər 4 metrə qədər olan fərdlərə rast gəlinmişdir. Sifəti qeyri-adi dərəcədə ensizdir. Ağzında kəskin dişlər vardır. Dişlərin sayı 68–72-dir. Pulcuqları olduqca böyükdür, pəncələrin böyür nahiyyəsində pulcuqların forması yumrudur.
Həyat tərzi
Bütün dar boyunlu timsahlar kimi, bu növün də pəhrizinin əsası balıqlar təşkil edir. Əlavə olaraq yetkinlər suda-quruda yaşayanlar, quşlar, kiçik sürünənlər və məməlilərlə qidalana bilirlər. Ümumiyyətlə timsah oturaq vəziyyətdə ovun kifayət qədər yaxınlaşmasını gözləyir sonra başın sürətli bir hərəkəti ilə şikarı tutur. Quru fəsildə qida çatışmazlığı və aşağı temperatur səbəbindən fəaliyyəti əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Şirin su timsahı insanlar üçün zərərsiz hesab olunur. Təhlükə vəziyyətində dişləyə bilsə də, çənəsi ümumiyyətlə yetkin insana ölümcül ziyan vuracaq qədər güclü deyil.
Çoxalması
Yumurtalar iyul-sentyabr aylarında çayda suyun səviyyəsinin kəskin aşağı düşdüyü zaman cütləşdikdən 6 həftə sonra qoyulur. Tədqiqat nəticələrinə görə eyni populyasiyanın dişiləri eyni üç həftəlik dövrdə yumurta qoyur. Çay sahillərində tez-tez bir-birlərinə çox yaxın olan dəliklər qazırlır və 12–20 sm dərinlikdə yumurta qoyurlur. Bir dişi 4 ilə 20 yumurta qoyur. İnkubasiya dövrü, inkubasiya şərtlərindən asılı olaraq 65 ilə 95 gün arasındadır (ümumiyyətlə təxminən 75 ilə 85 gün arasında). Təxminən 32 °C temperaturda inkubasiya baş tutur. Erkəklər bundan 2 dərəcə yuxarı, dişilər isə altı dərəcə aşağı olduqda meydana gəlir.
Yuvaların təxminən 2/3 hissəsini varanlar, Avstraliya qarğaları və vəhşi donuzlar məhv edir. Bu valideynlərin yuvaları qorumasız buraxdığı vaxt baş verir. Bəzi illərdə yağış mövsümü çox erkən gəlir və nəticədə bütün yuvalar su altında qalır. Bəzən timsahlar valideynlərinin köməyi olmadan suya çıxa bilir. Erkəklər daraqlı timsah müşahidə edildiyi müddətə qədər nəslini qoruyur.
Sayları
Avstraliya şirinsu timsahı Avstraliyanın şimal bölgələrində yaşayır: Qərbi Avstraliya, Kvinslend və Şimal Ərazisi. Şirin su obyektlərinə — çaylara, göllərə və bataqlıqlara üstünlük verirlər. Əsas təbii düşməninin — daraqlı timsahın sayının azaldığı illərdə, sahilə yaxın çay mənsəblərində görülür. Çayların yuxarı axınlarında daha kiçik (1,5 m-dən çox olmayan) tünd rəngli bir şirin su timsahı var, lakin bu populyasiya ayrı bir yarımnöv əmələ gətirmir.
Növlərin ümumi sayı nisbətən sabitdir və 50–100 min fərd təşkil edir. 1950–1960-cı illərdə şirin su timsahı dərisi üçün ovlanmışdır, lakin qısa müddətdə bu növü qorumaq üçün tədbirlər görülmüşdür. İndi dəri üçün kiçik fermalarda timsahlar yetişdirilir. Növlər üçün əsas təhlükə yaşayış mühitinin azalmasıdır. 1970-ci illərdən bəri şirin su timsahlarının araşdırılması və sayını izləmək üçün proqramlar var.
Ömrü
Dünyanın ən yaşlı timsahı Avstraliya zooparkında yaşayan Cənab Freşi adlı bir (ing. Mr Freshy) timsahdır. Yaşının təqribən 134 il olduğu təxmin edilir. İddialara görə bu timsah 100 il Keyp-York yarımadasındakı Murxed çayında yaşamışdır. Dominant erkək olan canlı olmuşdur. Yerli qəbilə üçün müqəddəs bir heyvan sayılmışdır. 1970-ci ildə Bob İrvin və Stiv İrvin timsahı iki dəfə vuran ovçulardan qurtarır. Güllə atəşinə məruz qalan timsah sağ gözünü itirir. Bundan sonra cənab Freşi Avstraliya Zooparkına yerləşdirilir. Avstraliya zooparkının veb saytında cənab Freşinin "doğum tarixi" 01 yanvar 1875-ci il olaraq göstərilmişdir. Ancaq bu tarix təbiətdəki Avstraliya şirinsu timsahı nəslinin çıxma vaxtı ilə üst-üstə düşmür (iyul-sentyabr ayları aralığında yumurta qoyur, inkubasiya müddəti 65 ilə 95 gün arasındadır), buna görə də cənab Freşin göstərilən yaşı şübhəlidir.
Digər mənbələr Avstraliya şirinsu timsahının qapalı vəziyyətdə olan maksimum ömrü 20 il qiymətləndirilir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1997.
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Britton, Adam. "Crocodylus johnstoni ". . 17 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 16 June 2009.
- "AnAge: The Animal Ageing and Longevity Database. Crocodylus johnstoni". 2007-08-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-19.
Xarici keçidlər
- "Crocodylus johnsoni". (ingilis).
- crocodilian.com: Crocodylus johnstoni (ing.)
- Пресноводный крокодил на zooclub.ru
- Crocodylus johnstoni (ing.)
- Crocodylus johnstoni на AnAge: The Animal Ageing and Longevity Database
- на Australiazoo.com.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avstraliya sirinsu timsahi lat Crocodylus johnstoni esl timsahlar sinfinin dumayendesi Avstraliyanin simalinda sirin suda yasayir Evvelce kesf edenin soyadinin yazilmasinda bir sehv oldugu ucun Crocodylus johnsoni yeni Conson timsahi adini alir Robert Arthur Johnstone 1843 1905 Sehv bir muddet sonra duzeldilse de edebiyyatda her iki ada rast gelinir Avstraliya sirinsu timsahiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Avstraliya sirinsu timsahiBeynelxalq elmi adiCrocodylus johnsoni Gerard Krefft 1873Sekil axtarisiITIS 551774NCBI 184234EOL 795282FW 321263GorunusuBu nisbeten kicik bir timsah novudur Erkekler cox nadir hallarda 2 5 3 m den cox boyuyurler Bu olcuye catmaq ucun canliya 25 30 il lazimdir Disiler umumiyyetle 2 1 m den cox deyil Arqayl golu ve Nitmilek Milli Parki kimi erazilerde evveller 4 metre qeder olan ferdlere rast gelinmisdir Sifeti qeyri adi derecede ensizdir Agzinda keskin disler vardir Dislerin sayi 68 72 dir Pulcuqlari olduqca boyukdur pencelerin boyur nahiyyesinde pulcuqlarin formasi yumrudur Heyat terziButun dar boyunlu timsahlar kimi bu novun de pehrizinin esasi baliqlar teskil edir Elave olaraq yetkinler suda quruda yasayanlar quslar kicik surunenler ve memelilerle qidalana bilirler Umumiyyetle timsah oturaq veziyyetde ovun kifayet qeder yaxinlasmasini gozleyir sonra basin suretli bir hereketi ile sikari tutur Quru fesilde qida catismazligi ve asagi temperatur sebebinden fealiyyeti ehemiyyetli derecede azalir Sirin su timsahi insanlar ucun zerersiz hesab olunur Tehluke veziyyetinde disleye bilse de cenesi umumiyyetle yetkin insana olumcul ziyan vuracaq qeder guclu deyil CoxalmasiYumurtalar iyul sentyabr aylarinda cayda suyun seviyyesinin keskin asagi dusduyu zaman cutlesdikden 6 hefte sonra qoyulur Tedqiqat neticelerine gore eyni populyasiyanin disileri eyni uc heftelik dovrde yumurta qoyur Cay sahillerinde tez tez bir birlerine cox yaxin olan delikler qazirlir ve 12 20 sm derinlikde yumurta qoyurlur Bir disi 4 ile 20 yumurta qoyur Inkubasiya dovru inkubasiya sertlerinden asili olaraq 65 ile 95 gun arasindadir umumiyyetle texminen 75 ile 85 gun arasinda Texminen 32 C temperaturda inkubasiya bas tutur Erkekler bundan 2 derece yuxari disiler ise alti derece asagi olduqda meydana gelir Yuvalarin texminen 2 3 hissesini varanlar Avstraliya qargalari ve vehsi donuzlar mehv edir Bu valideynlerin yuvalari qorumasiz buraxdigi vaxt bas verir Bezi illerde yagis movsumu cox erken gelir ve neticede butun yuvalar su altinda qalir Bezen timsahlar valideynlerinin komeyi olmadan suya cixa bilir Erkekler daraqli timsah musahide edildiyi muddete qeder neslini qoruyur SaylariAvstraliya sirinsu timsahi Avstraliyanin simal bolgelerinde yasayir Qerbi Avstraliya Kvinslend ve Simal Erazisi Sirin su obyektlerine caylara gollere ve bataqliqlara ustunluk verirler Esas tebii dusmeninin daraqli timsahin sayinin azaldigi illerde sahile yaxin cay menseblerinde gorulur Caylarin yuxari axinlarinda daha kicik 1 5 m den cox olmayan tund rengli bir sirin su timsahi var lakin bu populyasiya ayri bir yarimnov emele getirmir Novlerin umumi sayi nisbeten sabitdir ve 50 100 min ferd teskil edir 1950 1960 ci illerde sirin su timsahi derisi ucun ovlanmisdir lakin qisa muddetde bu novu qorumaq ucun tedbirler gorulmusdur Indi deri ucun kicik fermalarda timsahlar yetisdirilir Novler ucun esas tehluke yasayis muhitinin azalmasidir 1970 ci illerden beri sirin su timsahlarinin arasdirilmasi ve sayini izlemek ucun proqramlar var OmruDunyanin en yasli timsahi Avstraliya zooparkinda yasayan Cenab Fresi adli bir ing Mr Freshy timsahdir Yasinin teqriben 134 il oldugu texmin edilir Iddialara gore bu timsah 100 il Keyp York yarimadasindaki Murxed cayinda yasamisdir Dominant erkek olan canli olmusdur Yerli qebile ucun muqeddes bir heyvan sayilmisdir 1970 ci ilde Bob Irvin ve Stiv Irvin timsahi iki defe vuran ovculardan qurtarir Gulle atesine meruz qalan timsah sag gozunu itirir Bundan sonra cenab Fresi Avstraliya Zooparkina yerlesdirilir Avstraliya zooparkinin veb saytinda cenab Fresinin dogum tarixi 01 yanvar 1875 ci il olaraq gosterilmisdir Ancaq bu tarix tebietdeki Avstraliya sirinsu timsahi neslinin cixma vaxti ile ust uste dusmur iyul sentyabr aylari araliginda yumurta qoyur inkubasiya muddeti 65 ile 95 gun arasindadir buna gore de cenab Fresin gosterilen yasi subhelidir Diger menbeler Avstraliya sirinsu timsahinin qapali veziyyetde olan maksimum omru 20 il qiymetlendirilir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1997 The Reptile Database ing P Uetz 2015 Britton Adam Crocodylus johnstoni 17 July 2011 tarixinde Istifade tarixi 16 June 2009 AnAge The Animal Ageing and Longevity Database Crocodylus johnstoni 2007 08 19 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 19 Xarici kecidler Crocodylus johnsoni ingilis crocodilian com Crocodylus johnstoni ing Presnovodnyj krokodil na zooclub ru Crocodylus johnstoni ing Crocodylus johnstoni na AnAge The Animal Ageing and Longevity Database na Australiazoo com