Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yağlıağac (lat. Aleurites) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Yağlıağac | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Yağlıağac | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Əhəmiyyəti
Yağlıağac toxumlarının tərkibində 48,0-57,5% yaxşı keyfiyyətli tez quruyan texniki yağ vardır. Yağlıağac yağının tərkibində 80%-ə qədər eleostearin turşusu vardır ki, bu da yağa xüsusi keyfiyyət polimerləşmə və tez quruma xüsusiyyəti verir. Üzərinə yağlıağac yağı çəkilməsi metalları korroziyadan (çürümədən), ağacları isə rütubətdən xarab olmadan və göbələk çürüməsindən qoruyur. Yağlıağac yağının texniki əhəmiyyəti böyükdür. O tibbi aparatların istismarı zamanı çürümə əleyhinə örtük kimi qiymətlidir. Ondan həmçinin lakların, mina və boyaların alınmasında da istifadə edilir. Təyyarələr, sərnişin qatarları, hərbi, sərnişin və ticarət gəmilərinin sualtı hissələri yağlıağac boyaları (lakları) ilə örtülür. Yağlıağacdan hazırlanmış xüsusi izoləedici qatlar yüksək gərginlikli transformatorlara və kabellərə çəkilir.
Aşağı keyfiyyətli yağlıağac yağı plyonka, müşəmbə (linoleum), qaloş lakı hazırlanmasında istifadə olunur. Yağlıağac yağı alınarkən çıxan tullantıdan gübrə kimi istifadə edilir. Bu tullantının tərkibində 7,6% azot, 25% fosfor olur. Jmıxı zəhərlidir. Ondan kazein və plastmas əldə edilir. Yandıqda da nazik his (qurum) əmələ gətirir ki, ondan da tuş (mürəkkəb) hazırlanır. Oduncağı yüngüldür, suda deformasiya olunmur. Ondan mebel, musiqi alətləri və s. hazırlanır.
Çində və Hind-Çin ölkələrində yağlıağac yağı tibdə qusma və işlətmə dərmanı kimi istifadə edilir, irinli yaralara və yanıqlara çəkilən məlhəmlərin (mazların) tərkibinə daxil edilir. Yağlıağac meyvələrinin tərkibində zəhərli maddə vardır. Bu maddənin xüsusiyyətləri bu günə qədər tam öyrənilməmişdir. Yağlıağacla zəhərlənmə əlamətləri insanlarda qusma, mədədə kəskin ağrı, başgicəllənmə, nəbzin artması və s. şəklində təzahür edir. Yağlıağac yağının əsas zəhərləyici maddəsi saponindir. Saponin insan qanına keçdikdə qanın parçalanmasına (hemolizinə) səbəb olur.
Yayılması
Yağlıağac subtropik texniki bitki olub Çində və Yaponiyada 26 və 330 şimal enliliklərində yabanı halda yayılmışdır. Mədəni əkinləri ABŞ-də, Argentina və Paraqvayda mövcud dur. Yağlıağac MDB ərazisində əsasən qərbi Gürcüstanın subtropik rayonlarında bitir. Az miqdarda yağlıağac əkinlərinə Azərbaycanın subtropik rayonlarında və Krasnodar vilayətində də rast gəlinir. 1986-cı ildə dünyada 100 min tona yaxın yağlıağac istehsal olunmuşdur ki, bunun da yarıdan çoxunu (60 min tonunu) Çin istehsal etmişdir. Argentina və Paraqvay da əhəmiyyətli dərəcədə yağlıağac becərirlər. İldə 12 min tona qədər yağ ixrac edirlər. Yağlıağac az miqdarda (2 min ton) Braziliya və keçmiş SSRİ-də (1 min ton) isteh sal olunurdu. Mədəni yağlıağac yabanı formaların əhilləşdirilməsi nəticəsində yaradılmışdır.
Növləri
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yagliagac lat Aleurites bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin sudleyenkimiler fesilesine aid bitki cinsi YagliagacElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MalpigiyaciceklilerFesile SudleyenkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins YagliagacBeynelxalq elmi adiAleurites J R Forst amp G Forst Sekil axtarisiITIS 28206NCBI 123497FW 319930EhemiyyetiYagliagac toxumlarinin terkibinde 48 0 57 5 yaxsi keyfiyyetli tez quruyan texniki yag vardir Yagliagac yaginin terkibinde 80 e qeder eleostearin tursusu vardir ki bu da yaga xususi keyfiyyet polimerlesme ve tez quruma xususiyyeti verir Uzerine yagliagac yagi cekilmesi metallari korroziyadan curumeden agaclari ise rutubetden xarab olmadan ve gobelek curumesinden qoruyur Yagliagac yaginin texniki ehemiyyeti boyukdur O tibbi aparatlarin istismari zamani curume eleyhine ortuk kimi qiymetlidir Ondan hemcinin laklarin mina ve boyalarin alinmasinda da istifade edilir Teyyareler sernisin qatarlari herbi sernisin ve ticaret gemilerinin sualti hisseleri yagliagac boyalari laklari ile ortulur Yagliagacdan hazirlanmis xususi izoleedici qatlar yuksek gerginlikli transformatorlara ve kabellere cekilir Asagi keyfiyyetli yagliagac yagi plyonka musembe linoleum qalos laki hazirlanmasinda istifade olunur Yagliagac yagi alinarken cixan tullantidan gubre kimi istifade edilir Bu tullantinin terkibinde 7 6 azot 25 fosfor olur Jmixi zeherlidir Ondan kazein ve plastmas elde edilir Yandiqda da nazik his qurum emele getirir ki ondan da tus murekkeb hazirlanir Oduncagi yunguldur suda deformasiya olunmur Ondan mebel musiqi aletleri ve s hazirlanir Cinde ve Hind Cin olkelerinde yagliagac yagi tibde qusma ve isletme dermani kimi istifade edilir irinli yaralara ve yaniqlara cekilen melhemlerin mazlarin terkibine daxil edilir Yagliagac meyvelerinin terkibinde zeherli madde vardir Bu maddenin xususiyyetleri bu gune qeder tam oyrenilmemisdir Yagliagacla zeherlenme elametleri insanlarda qusma medede keskin agri basgicellenme nebzin artmasi ve s seklinde tezahur edir Yagliagac yaginin esas zeherleyici maddesi saponindir Saponin insan qanina kecdikde qanin parcalanmasina hemolizine sebeb olur YayilmasiYagliagac subtropik texniki bitki olub Cinde ve Yaponiyada 26 ve 330 simal enliliklerinde yabani halda yayilmisdir Medeni ekinleri ABS de Argentina ve Paraqvayda movcud dur Yagliagac MDB erazisinde esasen qerbi Gurcustanin subtropik rayonlarinda bitir Az miqdarda yagliagac ekinlerine Azerbaycanin subtropik rayonlarinda ve Krasnodar vilayetinde de rast gelinir 1986 ci ilde dunyada 100 min tona yaxin yagliagac istehsal olunmusdur ki bunun da yaridan coxunu 60 min tonunu Cin istehsal etmisdir Argentina ve Paraqvay da ehemiyyetli derecede yagliagac becerirler Ilde 12 min tona qeder yag ixrac edirler Yagliagac az miqdarda 2 min ton Braziliya ve kecmis SSRI de 1 min ton isteh sal olunurdu Medeni yagliagac yabani formalarin ehillesdirilmesi neticesinde yaradilmisdir NovleriAleurites moluccanusIstinadlarHemcinin bax