Tiksi buxtası — Laptevlər dənizinin cənubunda yerləşən buxta. Buxta Lena deltasının cənub-şərqində yerləşir. Buxtanın eni çıxacaqda 17 km, uzunluğu isə 21 km təşkil edir. Oktyabr ayından İyul ayına qədər buzlarla örtülü olur. Qabarmanın hündürlüyü 30 sm-dir. Buxtanın maksimal dərinliyi 11 metrdir. Şimal şərhədləri buzlarla sanki cızılmışdır.
Tiksi buxtası | |
---|---|
rus. Бухта Тикси | |
Ümumi məlumatlar | |
Tip | Buxta (körfəz) |
Dərin yeri | 11 m |
Yerləşməsi | |
Ölkələr | |
Akvatoriyası | |
| |
|
Coğrafiyası
Buxtada Brusnev adası yerləşir. Adada maksimal hündürlük 26 metrdir. Buxta Neelov buxtasından Bıkovski yarımadası ilə ayrılır (Kolıçev bərzəxi). Dənizdən isə Muostas (şimaldan) və Kosistıy (cənubdan) burunları ilə ayrılır. Buxtaya çoxlu sayda kiçik çay tökülür. Onlar arasında ən irisi Soqodur. Buxtanın qərbində, Bulunkan körfəzində Tiksi qəsəbəsi və limanı yerləşir. Buxtanın cənub-şərqində yerləşən, Soqo körfəzinin sahilində şaxtaçıların evlərindən ibarət olan qəsəbənin qalıqları vardır. Bu qəsəbə də eyni adı daşıyırdı. Soqo çayının mənsəbində Tiksi hidrometroloji stansiya yerləşir. Buxtada yerləşən körfəzlər:Bulunkan, Soqo. Buxtada yerləşən burunlar:Razdelnıy, Kosistıy, Antonov, Soqo, Bulunkan. Şərq hissədən bir başa açıq dənizə çıxışı vardır.
Tarix
Buxta ilk dərə rus səyyahı Dmitri Laptev tərəfindən 1739-cu ildə təsvir edilmişdir. O buxtanı Qorelaya buxtası adlandırır. Sonradan onun adı Tiksi olaraq adlandırılır. Buxtanın adının dəyişdirilməsi barədə ticarət limanının keçmiş rəyisi Nikolay Vasileviç Zozulya «Mayak Arktika» qəzetində yazmışdır.
1822-ci ildə rus ekspedisiyasının rəhbəri Pyotr Fyodroviç Yana çayından Olenyok çayına qədər olan Şimal Buzlu okeanı sahillərini xəritəyə salır. Bu zaman buxtanıb təsviri iki şturman köməkçiləri olan İley Berejnı və Pyotr İlin tərəfindən təsvir edilir. Sonuncu buxta haqqında bunj yazırdı:
Buxtanın sahilləri düzəndir, dağlar ondan uzaqdır. Buxta kiçikdir və göl kimi yayda buzdan axad olur. Mərkəzində daşdan ibarət olan kiçik bir ada vardır. |
Buxta Eduart Vasileviç Tollun və Aleksandr Kolçakın 1901—1902-ci illər ərzində təşkil etdikləri ekspedisiyaların əsas məntəqələrindən biri olmuşdur. 1903-cü ildə Fyodr Andreeviç Matisen buxtanın ilk şəkilini çəkmişdir. 1912-ci ildə buxtaya Boris Vilkiskinin təşkil etdiyi ekspedisiyaya aid Taymır və Vayqaç gəmisi daxil olmuşdur. Burada naviqasiya işarəsi və astronomik məntəqə quraşdırılır. 1919—1921-ci ildə birinci Sovet Ust-Lenskaya ekspedisiyası Frodr Matisev və Nikolay İvanoviç Evqenovun başçılığı altında buxtaya daxil olmuşdur. 1920-ci ildə Pavel Konstantinoviç Xmıznikov ilk dəfə Soqo və Bulunkan buxtalarının insturmental şəkillini çəkmişdir.
Ədəbiyyat
- Стручков, А. И. Очерки по истории Булунского улуса / А. И. Стручков; Администрация муницип. образования «Булунский улус (район)». — Якутск: Бичик, 2005. — 360 с.
İstinadlar
- "Topoqrafik xəritə R-52-III,IV — 1 : 200 000". 2021-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tiksi buxtasi Laptevler denizinin cenubunda yerlesen buxta Buxta Lena deltasinin cenub serqinde yerlesir Buxtanin eni cixacaqda 17 km uzunlugu ise 21 km teskil edir Oktyabr ayindan Iyul ayina qeder buzlarla ortulu olur Qabarmanin hundurluyu 30 sm dir Buxtanin maksimal derinliyi 11 metrdir Simal serhedleri buzlarla sanki cizilmisdir Tiksi buxtasirus Buhta TiksiUmumi melumatlarTip Buxta korfez Derin yeri 11 mYerlesmesi71 39 sm e 129 10 s u Olkeler Rusiya SaxaAkvatoriyasi Laptevler deniziTiksi buxtasiTiksi buxtasiCografiyasiBuxtada Brusnev adasi yerlesir Adada maksimal hundurluk 26 metrdir Buxta Neelov buxtasindan Bikovski yarimadasi ile ayrilir Kolicev berzexi Denizden ise Muostas simaldan ve Kosistiy cenubdan burunlari ile ayrilir Buxtaya coxlu sayda kicik cay tokulur Onlar arasinda en irisi Soqodur Buxtanin qerbinde Bulunkan korfezinde Tiksi qesebesi ve limani yerlesir Buxtanin cenub serqinde yerlesen Soqo korfezinin sahilinde saxtacilarin evlerinden ibaret olan qesebenin qaliqlari vardir Bu qesebe de eyni adi dasiyirdi Soqo cayinin mensebinde Tiksi hidrometroloji stansiya yerlesir Buxtada yerlesen korfezler Bulunkan Soqo Buxtada yerlesen burunlar Razdelniy Kosistiy Antonov Soqo Bulunkan Serq hisseden bir basa aciq denize cixisi vardir TarixBuxta ilk dere rus seyyahi Dmitri Laptev terefinden 1739 cu ilde tesvir edilmisdir O buxtani Qorelaya buxtasi adlandirir Sonradan onun adi Tiksi olaraq adlandirilir Buxtanin adinin deyisdirilmesi barede ticaret limaninin kecmis reyisi Nikolay Vasilevic Zozulya Mayak Arktika qezetinde yazmisdir 1822 ci ilde rus ekspedisiyasinin rehberi Pyotr Fyodrovic Yana cayindan Olenyok cayina qeder olan Simal Buzlu okeani sahillerini xeriteye salir Bu zaman buxtanib tesviri iki sturman komekcileri olan Iley Berejni ve Pyotr Ilin terefinden tesvir edilir Sonuncu buxta haqqinda bunj yazirdi Buxtanin sahilleri duzendir daglar ondan uzaqdir Buxta kicikdir ve gol kimi yayda buzdan axad olur Merkezinde dasdan ibaret olan kicik bir ada vardir Buxta Eduart Vasilevic Tollun ve Aleksandr Kolcakin 1901 1902 ci iller erzinde teskil etdikleri ekspedisiyalarin esas menteqelerinden biri olmusdur 1903 cu ilde Fyodr Andreevic Matisen buxtanin ilk sekilini cekmisdir 1912 ci ilde buxtaya Boris Vilkiskinin teskil etdiyi ekspedisiyaya aid Taymir ve Vayqac gemisi daxil olmusdur Burada naviqasiya isaresi ve astronomik menteqe qurasdirilir 1919 1921 ci ilde birinci Sovet Ust Lenskaya ekspedisiyasi Frodr Matisev ve Nikolay Ivanovic Evqenovun basciligi altinda buxtaya daxil olmusdur 1920 ci ilde Pavel Konstantinovic Xmiznikov ilk defe Soqo ve Bulunkan buxtalarinin insturmental sekillini cekmisdir EdebiyyatStruchkov A I Ocherki po istorii Bulunskogo ulusa A I Struchkov Administraciya municip obrazovaniya Bulunskij ulus rajon Yakutsk Bichik 2005 360 s Istinadlar Topoqrafik xerite R 52 III IV 1 200 000 2021 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 01