Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Markus Tullius Sisero (lat. Marcus Tullius Cicero, 3 yanvar e.ə. 106[…], Arpino[d], İtaliya[d], Qədim Roma – 7 dekabr e.ə. 43[…], Formiya, İtaliya[d], Qədim Roma) — Qədim Romalı natiq, filosof, siyasi xadim, hüquqşünas və siyasi nəzəriyyəçi. Romada varlı, zadəgan ailəsinə mənsub olan Siseron bütün zamanların ən böyük natiqlərindən biri hesab edilir. Latın dilinin əsas fəlsəfə dili olmasında böyük xidməti olmuşdur. Maykl Qranta görə, Siseronun Avropa ədəbiyyatı və ideyalarına təsiri istənilən nasirin dilə xidmətindən daha artıqdır.
| Mark Tulli Siseron | |
|---|---|
| lat. M.Tullius M.f.M.n. Cor. Cicero | |
 | |
| Doğum tarixi | 3 yanvar e.ə. 106[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 7 dekabr e.ə. 43[…](63 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Vətəndaşlığı | |
| Əsas maraqları | fəlsəfə, Ritorika, ədəbiyyat |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Uşaqlıq və gənclik illəri
Markus Tullius Siseron Romanın 100 kilometrliyində yerləşən Arpinum şəhərində anadan olmuşdur. Atasının Qədim Romada yuxarı təbəqəyə mənsub olması Siseronun erkən yaşlarından təhsilinə də ciddi təsir etmişdir. Siseronun soyadı qədim latın dilindəki cicer , yəni noxud sözündən gəlir. Plutarx qeyd edir ki, bunun da səbəbi Siseronun ulu babalarından birinin burnundakı noxudabənzər xalın olması ilə bağlıdır. İlk öncə hüquq sahəsində əla təhsil alan gənc Sisero, daha sonralar ədəbiyyat və fəlsəfə ilə məşğul olmağa başlamışdır.
Siseronun müasir astronomiyaya da böyük təsiri olmuşdur. Səyyah və tədqiqatçı Nikolay Kopernik səyahəti zamanı Siseronun Yer kürəsi ilə bağlı fikirlərindən də istifadə etdiyini etiraf etmişdi.
Ailəsi
E.ə təxminən 79-cu ildə yuxarı təbəqəyə mənsub Terantiya ilə evləndi. Bu evlilikdən Siseronun qızı Tulliya və oğlu Markus anadan oldu. Qızının erkən yaşlarında ölümü ona həyatı boyunca unutmayacağı bir kədər bəxş etdi. Markusun da özü kimi fəlsəfə ilə məşğul olmasını istəsə də, Markus hərb sahəsini daha üstün tuttu.
- Bu fəsillərə aid mənbələr
- Əlisa Nicat. Dünya tarixçiləri. Bakı,1998. səh.32–33.
- İnternet Fəlsəfə Ensiklopediyası, Siseron
Dövlət qulluğunda
Eyni zamanda Siseron siyasi xadim idi, müxtəlif vaxtlarda Roma imperiyasının məsul vəzifələrində çalışmışdır. M. ö. 63-cü ildə Romanın ən yüksək vəzifəsi olan konsul görəvinə seçilmişdir. O, diktatura və kral hakimiyyətinə qarşı olmuş, respublika quruluşunun qorunub saxlanmasının tərəfdarı kimi tanınmış, ona görə də Sezarla ixtilafa girmişdir.
Romada vətəndaş müharibəsi dövründə Qaius Yulius Sezar (lat. Gaius Iulius Caesar) hakimiyyətə gəldikdən sonra Siseron dövlət işlərindən uzaqlaşmış, fəlsəfi yaradıcılıqla məşğul olmuş, kitablar yazmışdır. Ancaq, Sezarın öldürülməsindən sonra Romada yenidən vətəndaş savaşı başlamışdır. O zaman Oktavianus və Antonius hakimiyyətə iddialı idilər. Ona görə də, Siseron yenidən siyasətə qarışmışdır. O hesab edirdi ki, Sezardan sonra Romada respublikanı bərpa etmək mümkün olacaqdır. Ancaq, o zaman imperatorluq iddiasında olan Antonius hakimiyyəti ələ almağa cəhd etmişdir. Bu məqsədlə o, müvəqqəti olaraq başqa iddiaçılar olan Lepidus və Oktavianusla birləşmişdir. İmperatorluğu rədd edən Siseron isə Antoniusa qarşı çıxış etmişdir. Respublikaçılar vətəndaş savaşında yeniləndən sonra Siseron "xalq düşməni" elan olunaraq qəsd nəticəsində Antoniusun qatilləri tərəfindən öldürülmüşdür.
- Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi. Bakı: 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, 2016, s. 187–188.
Əsərləri
Siseron öz əsərlərində ilk dəfə latın dilində fəlsəfi terminologiya yaratmışdır. Eyni zamanda o, keçmişdə yaşayan alimlərdən və filosoflardan xəbər vermiş, onların fikirlərini qələmə almışdır. Buna görə də, sonralar Siseronun əsərləri aristotelsonrası fəlsəfəsinin çox dəyərli qaynağı kimi də istifadə edilmişdir. Bununla belə o, əsərlərində təkcə keçmişdə yaşayan filosofların fikirlərini verməklə kifayətlənməmiş, öz fəlsəfəsini və dünyagörüşünü ortaya qoymuşdur. Ancaq, onun orijinal fəlsəfi fikirləri olmamışdır. Bir çox tədqiqatçılar onun fəlsəfəsinin müxtəlif məktəblərin təlimlərinin qarışığından (eklektikadan) ibarət olduğunu və onu stoa məktəbinin fəlsəfəsinə yaxın olan fikirləri ifadə etdiyinə görə stoaçı hesab edirlər.
Əsərlərindən bəziləri
- Epistulae
- de Republica (e.ə. 51)
- Hortensius (e.ə. 45)
- Lucullus or Academica Priora (e.ə. 45)
- Academica Posteriora (e.ə. 45)
- De Finibus, Bonorum et Malorum (e.ə. 45)
- Tusculanæ Quaestiones (e.ə. 45)
- de Natura Deorum (e.ə. 45)
- de Divinatione (e.ə. 45)
- de Fato (e.ə. 45)
- Cato Maior de Senectute (e.ə. 44)
- Laelius de Amicitia (e.ə. 44)
- de Officiis (e.ə. 44)
- Paradoxa Stoicorum
- de Legibus
- de Consulatu Suo
- de temporibus suis
Fəlsəfəsi
Siyasi baxışları
Siseronun "Natiqlik haqqında" (lat. De oratore) kimi ilk əsərləri natiqlik və bəlağət sənətinə həsr olunmuşdur. Daha sonra "Dövlət haqqında" (lat. De republica) və "Qanunlar haqqında"( lat. De legibus) kitablarında ictimai və siyasi problemlərə münasibət bildirən Siseron Roma imperiyasının hakimiyyət dairələrinin məmuru kimi çıxış etmişdir. Onun fikrincə ən məqsədəuyğun hakimiyyət monarxiya, aristokratiya və demokratiya elementlərinin qarışığından ibarət olmalıdır. Buna politiya deyilir. Vətəndaşların dövlət quruculuğunda iştirak etməsi və öz iradələrini bildirməsi müdrik və alim insanların rəhbərliyi ilə bir ahəng təşkil etməlidir. Belə olarsa hər bir növ diktaturanın və istibdadın qarşısını almaq mümkündür.
Eyni zamanda, dövlətin məqsədi bütün əmlak növlərinin vətəndaşlar üçün açıq olması və onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsindən ibarətdir. Qanun qarşısında bütün vətəndaşlar sorumlu olmalıdırlar. Qanunvericiliyin əsasında insanların maraqları deyil, təbii qanunlar və ədalət prinsipləri durmalıdır. Bütün insanların hissləri və yönəlmələri təbiətdəndir. Bunların əsasında insanın başqa insanlara qarşı sevgi duyğusu durur. Hansısa insanlar bunların qarşısını alıb öz istəklərini yeritməməlidirlər. Qanun insan təbiəti ilə uzlaşmalıdır.
Dövlət xalqın nailiyyətidir. Xalq isə insanların düzənsiz yığımı deyil, onların maraqlarının üst-üstə düşməsi və hüquq məsələlərində birliyə gəlməsi əsasında əldə olunan birlikdir.
Varlıq və idrak problemləri
"Akademiklərin təlimi" (lat. Academica) əsərində varlıq və idrak məsələlərinə münasibət bildirən Siseron şübhəçi (skeptik) mövqedən çıxış etmişdir. Əxlaqi və dini mövzular isə onun fəlsəfi əsərlərində əsas yerlərdən birini tutur. O hesab edirdi ki, ilkin ümumi anlayışlar məfhumu vardır. Onları insana təbiət verir və onlar həqiqidir. Bu ilkin ümumi anlayışlar tanrılar, ruhlar və qədərə inanc kimi şeylərdir.
Əxlaq haqqında
Siseron əxlaqla bağlı məsələlərə özəl diqqət yetirmişdir. Bu barədə o, öz fikirlərini "Xeyir və şərin hüdudları barəsində" (lat. De finibus bonorum et malorum) əsərində yazmışdır. Xeyrin mahiyyəti problemi onun diqqət mərkəzində olmuşdur. Onun fikrincə Xeyir iradənin vasitəsilə bütün həyatın çətinliklərinə sinə gəlməkdir. Fəlsəfə bunu anlamağa yardım edir. İnsan ağıllı varlıqdır və onda tanrının ruhu vardır. Siseronun fikrincə hər bir fəlsəfi cərəyan son olaraq Xeyrin mahiyyətinin anlaşılmasına xidmət etməlidir. Belə olarsa o təlimlərin əsaslarını bir araya gətirmək, onları barışdırmaq və onlardan yararlanmaq yaxşı olardı. Siserona görə insanlar həyatlarını təbiətə uyğun olaraq yaşamalıdırlar.
İnanc və din haqqında
"Tanrıların təbiəti haqqında" (lat. De natura deorum) və "Tale haqqında" (lat. De fato) əsərlərində Siseron tanrılara inanc, dinlərin mahiyyəti, tale və azadlıq, mövhumatlar kimi problemləri fəlsəfi baxımdan araşdırmış, ondan öncə yaşayan filosofların bu barədə fikirlərini açıqlamışdır. O, daha çox insan azadlığına üstünlük vermiş, mövhumatlara, ənənəvi dini baxışlara qarşı çıxmışdır. Onun din və tanrı haqqında baxışları və dünyagörüşü fəlsəfi düşüncəsinin əsasında qurulmuşdur.
"Tuskulan söhbətləri"
Siseron yaradıcılığının ən uca zirvəsi "Tuskulan söhbətləri" (lat. Tusculanae disputationes) əsəri sayılır. Bu əsər Sezara qəsd edən Markus Brutusa həsr olunmuşdur və beş kitabdan ibarətdir. Bu kitablarda Siseron çoxlu fəlsəfi və əxlaqi məsələlərə toxunmuşdur. Onun fikrincə fəlsəfi düşüncəyə yiyələnmək və müdriklik məqamına çatmaq həyatı məzmunla doldurur və bunlar qocalıq, ağrı, ölüm, itki kimi əzabları yüngülləşdirir.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 187-190. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 187-190. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Boissier, Gaston, Cicéron et ses amis. Étude sur la société romaine du temps de César (1884)
- Everitt, Anthony (2001). Cicero. A turbulent life. London: John Murray Publishers. ISBN 978-0-7195-5493-3.
- Fuhrmann, Manfred (1992). Cicero and the Roman Republic. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-17879-1.
- Gildenhard, Ingo (2011). Creative Eloquence: The Construction of Reality in Cicero's Speeches. Oxford/New York: Oxford University Press.
- Habicht, Christian (1990). Cicero the politician. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3872-X.
- Macdonald, C. (1986). De imperio (Nachdr. d. Ausg. Basingstoke 1966. ed.). Bristol: Bristol Classical Press. ISBN 0-86292-182-1.
- Palmer, Tom G. (2008). "Cicero (106–43 B. C.)". In Hamowy, Ronald. The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, CA: SAGE; Cato Institute. p. 63. ISBN 978-1-4129-6580-4. LCCN 2008009151. OCLC 750831024.
- Parenti, Michael (2004). The Assassination of Julius Caesar: A People's History of Ancient Rome. New York: The New Press. ISBN 1-56584-942-6.
- Powell, J. G. F., ed. (1995). Cicero the philosopher : twelve papers. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-814751-1.
- Shackleton Bailey, D. R. (1971). Cicero. London: Duckworth. ISBN 0-7156-0574-7.
- Sihler, Ernest G. (1914). Cicero of Arpinum: A Political and Literary Biography. New Haven: Yale University Press.
- Treggiari, S. (2007). Terentia, Tullia and Publilia. The women of Cicero's family. London: Routledge
- Бобровникова Т. А. Цицерон: Интеллигент в дни революции. — М.: Молодая гвардия, 2006. — 532 [12] с. — (Жизнь замечательных людей; 1219). — 5000 экз. ISBN 5-235-02933-X.
- Грималь П. Цицерон / Пер. с фр.: Г. С. Кнабе, Р. Б. Сашина. — М.: Молодая гвардия, 1991. — 544 с. — (Жизнь замечательных людей; 717). — 150000 экз.
- Звиревич В. Т. Цицерон — философ и историк философии. — Свердловск: Изд-во Урал.ун-та, 1988. — 208 с. — 1500 экз.
- Утченко С. Л. Цицерон и его время. — М.: Мысль, 1973; 2-е изд. — М., 1986. — 352 с. — 150000 экз.
- Цицерон: 2000 лет со времени смерти: Сб. ст. / Ред.: Н. Ф. Дератани. — М.: Издательство МГУ, 1959. — 176 с. — 8000 экз.
- Цицерон: Сб. ст. / Отв. ред.: Ф. А. Петровский. — М.: Издательство АН СССР, 1958. — 152 с. — 8000 экз.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Merkedager: fødselsdager, stiftelsesdatoer, begivenheter. Oslo: Biblioteksentralen, 1989.
- Istituto dell'Enciclopedia Italiana Ciceróne, Marco Tullio // Enciclopedia on line (it.).
- Любкер Ф. Tullii (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 1418–1426.
- Зелинский Ф. Цицерон, Марк Туллий (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1903. Т. XXXVIII. С. 254–274.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118520814 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.
- Цицерон // Плутарх. Сочинения 2022-03-31 at the Wayback Machine / Перевод Е. Петуховой. М.: Художественная литература, 1983, s. 322.
- Цицерон // Плутарх. Сочинения 2022-03-31 at the Wayback Machine / Перевод Е. Петуховой. М.: Художественная литература, 1983, s. 339–340.
- О государстве // Цицерон М.Т. Диалоги: О государстве — о законах 2022-07-07 at the Wayback Machine / Перевод В. О. Горенштейна. М.: Наука, 1966, s. 32.
- О государстве // Цицерон М.Т. Диалоги: О государстве — о законах / Перевод В. О. Горенштейна. М.: Наука, 1966, s. 24.
- О Законах // Марк Туллий Цицерон. Диалоги 2019-05-03 at the Wayback Machine / Перевод В. О. Горенштейна. М., Научно-издательский центр "Ладомир" – "Наука", 1994, s. 102–103.
- О государстве // Цицерон М.Т. Диалоги: О государстве — о законах 2022-07-07 at the Wayback Machine / Перевод В. О. Горенштейна. М.: Наука, 1966, s. 20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Siseron Markus Tullius Sisero lat Marcus Tullius Cicero 3 yanvar e e 106 Arpino d Italiya d Qedim Roma 7 dekabr e e 43 Formiya Italiya d Qedim Roma Qedim Romali natiq filosof siyasi xadim huquqsunas ve siyasi nezeriyyeci Romada varli zadegan ailesine mensub olan Siseron butun zamanlarin en boyuk natiqlerinden biri hesab edilir Latin dilinin esas felsefe dili olmasinda boyuk xidmeti olmusdur Maykl Qranta gore Siseronun Avropa edebiyyati ve ideyalarina tesiri istenilen nasirin dile xidmetinden daha artiqdir Mark Tulli Siseronlat M Tullius M f M n Cor CiceroDogum tarixi 3 yanvar e e 106 Dogum yeri Arpino d Italiya d Qedim RomaVefat tarixi 7 dekabr e e 43 63 yasinda Vefat yeri Formiya Italiya d Qedim RomaVefat sebebi bas kesmeVetendasligi Qedim RomaEsas maraqlari felsefe Ritorika edebiyyat Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitHeyatiUsaqliq ve genclik illeri Markus Tullius Siseron Romanin 100 kilometrliyinde yerlesen Arpinum seherinde anadan olmusdur Atasinin Qedim Romada yuxari tebeqeye mensub olmasi Siseronun erken yaslarindan tehsiline de ciddi tesir etmisdir Siseronun soyadi qedim latin dilindeki cicer yeni noxud sozunden gelir Plutarx qeyd edir ki bunun da sebebi Siseronun ulu babalarindan birinin burnundaki noxudabenzer xalin olmasi ile baglidir Ilk once huquq sahesinde ela tehsil alan genc Sisero daha sonralar edebiyyat ve felsefe ile mesgul olmaga baslamisdir Siseronun muasir astronomiyaya da boyuk tesiri olmusdur Seyyah ve tedqiqatci Nikolay Kopernik seyaheti zamani Siseronun Yer kuresi ile bagli fikirlerinden de istifade etdiyini etiraf etmisdi Ailesi E e texminen 79 cu ilde yuxari tebeqeye mensub Terantiya ile evlendi Bu evlilikden Siseronun qizi Tulliya ve oglu Markus anadan oldu Qizinin erken yaslarinda olumu ona heyati boyunca unutmayacagi bir keder bexs etdi Markusun da ozu kimi felsefe ile mesgul olmasini istese de Markus herb sahesini daha ustun tuttu Bu fesillere aid menbelerElisa Nicat Dunya tarixcileri Baki 1998 seh 32 33 Internet Felsefe Ensiklopediyasi SiseronDovlet qullugunda Eyni zamanda Siseron siyasi xadim idi muxtelif vaxtlarda Roma imperiyasinin mesul vezifelerinde calismisdir M o 63 cu ilde Romanin en yuksek vezifesi olan konsul gorevine secilmisdir O diktatura ve kral hakimiyyetine qarsi olmus respublika qurulusunun qorunub saxlanmasinin terefdari kimi taninmis ona gore de Sezarla ixtilafa girmisdir Romada vetendas muharibesi dovrunde Qaius Yulius Sezar lat Gaius Iulius Caesar hakimiyyete geldikden sonra Siseron dovlet islerinden uzaqlasmis felsefi yaradiciliqla mesgul olmus kitablar yazmisdir Ancaq Sezarin oldurulmesinden sonra Romada yeniden vetendas savasi baslamisdir O zaman Oktavianus ve Antonius hakimiyyete iddiali idiler Ona gore de Siseron yeniden siyasete qarismisdir O hesab edirdi ki Sezardan sonra Romada respublikani berpa etmek mumkun olacaqdir Ancaq o zaman imperatorluq iddiasinda olan Antonius hakimiyyeti ele almaga cehd etmisdir Bu meqsedle o muveqqeti olaraq basqa iddiacilar olan Lepidus ve Oktavianusla birlesmisdir Imperatorlugu redd eden Siseron ise Antoniusa qarsi cixis etmisdir Respublikacilar vetendas savasinda yenilenden sonra Siseron xalq dusmeni elan olunaraq qesd neticesinde Antoniusun qatilleri terefinden oldurulmusdur MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi Baki 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 187 188 EserleriSiseron oz eserlerinde ilk defe latin dilinde felsefi terminologiya yaratmisdir Eyni zamanda o kecmisde yasayan alimlerden ve filosoflardan xeber vermis onlarin fikirlerini qeleme almisdir Buna gore de sonralar Siseronun eserleri aristotelsonrasi felsefesinin cox deyerli qaynagi kimi de istifade edilmisdir Bununla bele o eserlerinde tekce kecmisde yasayan filosoflarin fikirlerini vermekle kifayetlenmemis oz felsefesini ve dunyagorusunu ortaya qoymusdur Ancaq onun orijinal felsefi fikirleri olmamisdir Bir cox tedqiqatcilar onun felsefesinin muxtelif mekteblerin telimlerinin qarisigindan eklektikadan ibaret oldugunu ve onu stoa mektebinin felsefesine yaxin olan fikirleri ifade etdiyine gore stoaci hesab edirler Eserlerinden bezileri Epistulae de Republica e e 51 Hortensius e e 45 Lucullus or Academica Priora e e 45 Academica Posteriora e e 45 De Finibus Bonorum et Malorum e e 45 Tusculanae Quaestiones e e 45 de Natura Deorum e e 45 de Divinatione e e 45 de Fato e e 45 Cato Maior de Senectute e e 44 Laelius de Amicitia e e 44 de Officiis e e 44 Paradoxa Stoicorum de Legibus de Consulatu Suo de temporibus suisFelsefesiOpera omnia 1566Siyasi baxislari Siseronun Natiqlik haqqinda lat De oratore kimi ilk eserleri natiqlik ve belaget senetine hesr olunmusdur Daha sonra Dovlet haqqinda lat De republica ve Qanunlar haqqinda lat De legibus kitablarinda ictimai ve siyasi problemlere munasibet bildiren Siseron Roma imperiyasinin hakimiyyet dairelerinin memuru kimi cixis etmisdir Onun fikrince en meqsedeuygun hakimiyyet monarxiya aristokratiya ve demokratiya elementlerinin qarisigindan ibaret olmalidir Buna politiya deyilir Vetendaslarin dovlet quruculugunda istirak etmesi ve oz iradelerini bildirmesi mudrik ve alim insanlarin rehberliyi ile bir aheng teskil etmelidir Bele olarsa her bir nov diktaturanin ve istibdadin qarsisini almaq mumkundur Eyni zamanda dovletin meqsedi butun emlak novlerinin vetendaslar ucun aciq olmasi ve onlarin tehlukesizliyinin temin edilmesinden ibaretdir Qanun qarsisinda butun vetendaslar sorumlu olmalidirlar Qanunvericiliyin esasinda insanlarin maraqlari deyil tebii qanunlar ve edalet prinsipleri durmalidir Butun insanlarin hissleri ve yonelmeleri tebietdendir Bunlarin esasinda insanin basqa insanlara qarsi sevgi duygusu durur Hansisa insanlar bunlarin qarsisini alib oz isteklerini yeritmemelidirler Qanun insan tebieti ile uzlasmalidir Dovlet xalqin nailiyyetidir Xalq ise insanlarin duzensiz yigimi deyil onlarin maraqlarinin ust uste dusmesi ve huquq meselelerinde birliye gelmesi esasinda elde olunan birlikdir Varliq ve idrak problemleri Akademiklerin telimi lat Academica eserinde varliq ve idrak meselelerine munasibet bildiren Siseron subheci skeptik movqeden cixis etmisdir Exlaqi ve dini movzular ise onun felsefi eserlerinde esas yerlerden birini tutur O hesab edirdi ki ilkin umumi anlayislar mefhumu vardir Onlari insana tebiet verir ve onlar heqiqidir Bu ilkin umumi anlayislar tanrilar ruhlar ve qedere inanc kimi seylerdir Exlaq haqqinda Siseron exlaqla bagli meselelere ozel diqqet yetirmisdir Bu barede o oz fikirlerini Xeyir ve serin hududlari baresinde lat De finibus bonorum et malorum eserinde yazmisdir Xeyrin mahiyyeti problemi onun diqqet merkezinde olmusdur Onun fikrince Xeyir iradenin vasitesile butun heyatin cetinliklerine sine gelmekdir Felsefe bunu anlamaga yardim edir Insan agilli varliqdir ve onda tanrinin ruhu vardir Siseronun fikrince her bir felsefi cereyan son olaraq Xeyrin mahiyyetinin anlasilmasina xidmet etmelidir Bele olarsa o telimlerin esaslarini bir araya getirmek onlari barisdirmaq ve onlardan yararlanmaq yaxsi olardi Siserona gore insanlar heyatlarini tebiete uygun olaraq yasamalidirlar Inanc ve din haqqinda Tanrilarin tebieti haqqinda lat De natura deorum ve Tale haqqinda lat De fato eserlerinde Siseron tanrilara inanc dinlerin mahiyyeti tale ve azadliq movhumatlar kimi problemleri felsefi baximdan arasdirmis ondan once yasayan filosoflarin bu barede fikirlerini aciqlamisdir O daha cox insan azadligina ustunluk vermis movhumatlara enenevi dini baxislara qarsi cixmisdir Onun din ve tanri haqqinda baxislari ve dunyagorusu felsefi dusuncesinin esasinda qurulmusdur Tuskulan sohbetleri Esas meqale Tuskulan sohbetleri Siseron yaradiciliginin en uca zirvesi Tuskulan sohbetleri lat Tusculanae disputationes eseri sayilir Bu eser Sezara qesd eden Markus Brutusa hesr olunmusdur ve bes kitabdan ibaretdir Bu kitablarda Siseron coxlu felsefi ve exlaqi meselelere toxunmusdur Onun fikrince felsefi dusunceye yiyelenmek ve mudriklik meqamina catmaq heyati mezmunla doldurur ve bunlar qocaliq agri olum itki kimi ezablari yungullesdirir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 187 190 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 187 190 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Boissier Gaston Ciceron et ses amis Etude sur la societe romaine du temps de Cesar 1884 Everitt Anthony 2001 Cicero A turbulent life London John Murray Publishers ISBN 978 0 7195 5493 3 Fuhrmann Manfred 1992 Cicero and the Roman Republic Oxford Blackwell ISBN 0 631 17879 1 Gildenhard Ingo 2011 Creative Eloquence The Construction of Reality in Cicero s Speeches Oxford New York Oxford University Press Habicht Christian 1990 Cicero the politician Baltimore Johns Hopkins University Press ISBN 0 8018 3872 X Macdonald C 1986 De imperio Nachdr d Ausg Basingstoke 1966 ed Bristol Bristol Classical Press ISBN 0 86292 182 1 Palmer Tom G 2008 Cicero 106 43 B C In Hamowy Ronald The Encyclopedia of Libertarianism Thousand Oaks CA SAGE Cato Institute p 63 ISBN 978 1 4129 6580 4 LCCN 2008009151 OCLC 750831024 Parenti Michael 2004 The Assassination of Julius Caesar A People s History of Ancient Rome New York The New Press ISBN 1 56584 942 6 Powell J G F ed 1995 Cicero the philosopher twelve papers Oxford Clarendon Press ISBN 0 19 814751 1 Shackleton Bailey D R 1971 Cicero London Duckworth ISBN 0 7156 0574 7 Sihler Ernest G 1914 Cicero of Arpinum A Political and Literary Biography New Haven Yale University Press Treggiari S 2007 Terentia Tullia and Publilia The women of Cicero s family London Routledge Bobrovnikova T A Ciceron Intelligent v dni revolyucii M Molodaya gvardiya 2006 532 12 s Zhizn zamechatelnyh lyudej 1219 5000 ekz ISBN 5 235 02933 X Grimal P Ciceron Per s fr G S Knabe R B Sashina M Molodaya gvardiya 1991 544 s Zhizn zamechatelnyh lyudej 717 150000 ekz Zvirevich V T Ciceron filosof i istorik filosofii Sverdlovsk Izd vo Ural un ta 1988 208 s 1500 ekz Utchenko S L Ciceron i ego vremya M Mysl 1973 2 e izd M 1986 352 s 150000 ekz Ciceron 2000 let so vremeni smerti Sb st Red N F Deratani M Izdatelstvo MGU 1959 176 s 8000 ekz Ciceron Sb st Otv red F A Petrovskij M Izdatelstvo AN SSSR 1958 152 s 8000 ekz Hemcinin baxStoaciliqIstinadlarMerkedager fodselsdager stiftelsesdatoer begivenheter Oslo Biblioteksentralen 1989 ISBN 82 7022 061 2 Istituto dell Enciclopedia Italiana Cicerone Marco Tullio Enciclopedia on line it Lyubker F Tullii rus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga F Gelbke P V Nikitin V A Kanskij per A D Vejsman F Gelbke L A Georgievskij A I Davidenkov V A Kanskij P V Nikitin I A Smirnov E A Vert O Yu Klemenchich N V Rubinskij SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1418 1426 Zelinskij F Ciceron Mark Tullij rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1903 T XXXVIII S 254 274 Deutsche Nationalbibliothek Record 118520814 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Brozovic D Ladan T Hrvatska enciklopedija xorv LZMK 1999 9272 s Ciceron Plutarh Sochineniya 2022 03 31 at the Wayback Machine Perevod E Petuhovoj M Hudozhestvennaya literatura 1983 s 322 Ciceron Plutarh Sochineniya 2022 03 31 at the Wayback Machine Perevod E Petuhovoj M Hudozhestvennaya literatura 1983 s 339 340 O gosudarstve Ciceron M T Dialogi O gosudarstve o zakonah 2022 07 07 at the Wayback Machine Perevod V O Gorenshtejna M Nauka 1966 s 32 O gosudarstve Ciceron M T Dialogi O gosudarstve o zakonah Perevod V O Gorenshtejna M Nauka 1966 s 24 O Zakonah Mark Tullij Ciceron Dialogi 2019 05 03 at the Wayback Machine Perevod V O Gorenshtejna M Nauchno izdatelskij centr Ladomir Nauka 1994 s 102 103 O gosudarstve Ciceron M T Dialogi O gosudarstve o zakonah 2022 07 07 at the Wayback Machine Perevod V O Gorenshtejna M Nauka 1966 s 20