Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Endogen proseslər "Hipogen" proseslər olaraq da bilinən, daxili mənşəli proseslərdir. Başqa sözlə, bunlar yer qabığından əmələ gələn və buna görə də endogen adlandırılan proseslərdir. Bu proseslər planet daxilində baş verir və Yerə xas olan və xarici təsirlərdən az təsirlənən qüvvələr tərəfindən idarə olunur.
Bu proseslər zəlzələ, qitələrin, okean vadilərinin və dağ zirvələrinin yüksəlməsi və inkişafı, vulkanik aktivliyin yaranması, əvvəlcədən mövcud olan süxurların metamorfizmi, yer qabığının deformasiyası və yer dəyişdirməsi kimi hadisələrə və daha çoxuna səbəb olur.
Bu proseslərin yaratdığı geomorfik xüsusiyyətlər ekzogen proseslərin işləmə mərhələsini təmin edir. Mənşəyini endogen bir prosesə borclu olan bütün xüsusiyyətlər ekzogen proseslər tərəfindən daim dəyişdirilir.
Endogen proseslərə əsasən qabığın istilik enerjisi səbəb olur. Bu istilik enerjisi radioaktiv elementlərin çürüməsindən və cazibə fərqliliyindən qaynaqlanır. Ən vacib endogen proseslərdən bəziləri bunlardır:
Zəlzələlər
Dalğaların hərəkətindən qaynaqlanan və yerin səth təbəqələrindən ötürülən, zəif bir titrəmədən binaları silkələməyə və yerdəki çatlar yaratmağa qadir olan vəhşi bir hərəkətə qədər ötürülən bir enerji növüdür.
Tektonik hərəkətlər
Yer qabığının tektonik hərəkəti müxtəlif formalara malikdir və böyük mürəkkəbliyi ilə xarakterizə olunur. Yer qabığının geoloji tarixində süxurlar qırışmış, üst-üstə basılmış, çatlamış və s.
Yer səthinin hissələrinin yüksəldilməsinə və ya qurulmasına gətirib çıxaran tektonik prosesə diastrofizm deyilir və ekzogen prosesin nəticədə Yerin quru sahələrini dəniz səviyyəsinə endirməsinin qarşısını alır.
Vulkanizm
Maddənin Yerin daxili hissəsindən püskürmə şəklində səthə ötürüldüyü fenomendir. Yerin dinamik təbiətinin ən vacib təzahürlərindən biridir.
Magmatik materialın səthə axıdılması müxtəlif vulkanik strukturlar meydana gətirdiyi və / və ya səthdən axan prosesi vulkanizm adlanır.
Bəzən yuxarıdakı magma səthə çatmır və müxtəlif dərinliklərdə soyuyur, intruziv və ya pluton adlanan nizamsız formalı magmatik cisimlərə səbəb olur.
Fenomen intruziv magmatizm kimi tanınır. Müdaxilələr topoqrafik xüsusiyyətlərdən birbaşa cavabdeh olmasa da, Yerin üst qabığında mövcudluğu ekzogen proseslər nəticəsində əmələ gələn ərazinin topoqrafik xüsusiyyətlərini çox təsir edə bilər.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Endogen prosesler Hipogen prosesler olaraq da bilinen daxili menseli proseslerdir Basqa sozle bunlar yer qabigindan emele gelen ve buna gore de endogen adlandirilan proseslerdir Bu prosesler planet daxilinde bas verir ve Yere xas olan ve xarici tesirlerden az tesirlenen quvveler terefinden idare olunur Bu prosesler zelzele qitelerin okean vadilerinin ve dag zirvelerinin yukselmesi ve inkisafi vulkanik aktivliyin yaranmasi evvelceden movcud olan suxurlarin metamorfizmi yer qabiginin deformasiyasi ve yer deyisdirmesi kimi hadiselere ve daha coxuna sebeb olur Bu proseslerin yaratdigi geomorfik xususiyyetler ekzogen proseslerin isleme merhelesini temin edir Menseyini endogen bir prosese borclu olan butun xususiyyetler ekzogen prosesler terefinden daim deyisdirilir Endogen proseslere esasen qabigin istilik enerjisi sebeb olur Bu istilik enerjisi radioaktiv elementlerin curumesinden ve cazibe ferqliliyinden qaynaqlanir En vacib endogen proseslerden bezileri bunlardir Zelzeleler Dalgalarin hereketinden qaynaqlanan ve yerin seth tebeqelerinden oturulen zeif bir titremeden binalari silkelemeye ve yerdeki catlar yaratmaga qadir olan vehsi bir herekete qeder oturulen bir enerji novudur Tektonik hereketler Yer qabiginin tektonik hereketi muxtelif formalara malikdir ve boyuk murekkebliyi ile xarakterize olunur Yer qabiginin geoloji tarixinde suxurlar qirismis ust uste basilmis catlamis ve s Yer sethinin hisselerinin yukseldilmesine ve ya qurulmasina getirib cixaran tektonik prosese diastrofizm deyilir ve ekzogen prosesin neticede Yerin quru sahelerini deniz seviyyesine endirmesinin qarsisini alir Vulkanizm Maddenin Yerin daxili hissesinden puskurme seklinde sethe oturulduyu fenomendir Yerin dinamik tebietinin en vacib tezahurlerinden biridir Magmatik materialin sethe axidilmasi muxtelif vulkanik strukturlar meydana getirdiyi ve ve ya sethden axan prosesi vulkanizm adlanir Bezen yuxaridaki magma sethe catmir ve muxtelif derinliklerde soyuyur intruziv ve ya pluton adlanan nizamsiz formali magmatik cisimlere sebeb olur Fenomen intruziv magmatizm kimi taninir Mudaxileler topoqrafik xususiyyetlerden birbasa cavabdeh olmasa da Yerin ust qabiginda movcudlugu ekzogen prosesler neticesinde emele gelen erazinin topoqrafik xususiyyetlerini cox tesir ede biler Hemcinin baxEkzogen prosesler