Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atrofiya (ing. Atrophy — qidalanmanın olmaması) — Normal böyüklükdə bir orqanizmin, orqanın, toxumanın və ya hüceyrənin sonradan kiçilməsidir. Atrofiyalar, hüceyrə sayısının azalmasına (riyazi) və ya hüceyrə həcmlərinin kiçilməsinə bağlıdır; İkisi birlikdə ola bilər. Atrofiya səbəbilə həcmi kiçilən toxumanın yerini bağ toxuması ala bilər. Sümük iliyi atrofiyasında, bu toxumanın yerini yağ toxuması alır. Atrofiyalar iki qrupa bölünür:
- — Fizioloji atrofiya
- — Patoloji atrofiya
Fizioloji Atrofiya- Həyatın müəyyən dövrlərində bəzi orqan və toxumaların atrofiyaya məruz qalmasıdır, buna involusiya da deyilir. Yaranması normaldır, olmadığı zaman patologiya kimi qəbul edilir. Məsələn; Doğuşdan sonra ana bətni, əmizdirməkdən sonra məmələr kiçilir və normal halına qayıdır. Yaşlandıqda bütün orqanlar və bədən kiçilir, buna senil atrofiya deyilir. Müəyyən sərhədlər daxilində təbiidir.
Patoloji Atrofiya -Xəstələrin çoxunda damar sərtliyi və buna bağlı olaraq damarlarda daralma vardır. Daralan damarların qidalandırdığı toxumalara az qan gəlir və qeyri-kafi qidalanma ortaya çıxır. Patoloji atrofiyanın bütün bədəni əlaqələndirdiyi hallarda atrofiya hədsiz isə xəstə bir dəri bir sümük qalır, buna "kaşeksi" deyilir. Əsas patoloji atrofiyalar; Aclıq və yaşlılıq atrofiyası, hərəkətsizlik atrofiyası, endokrin atrofiyası, təzyiq atrofiyası, damar atrofiyası və şüa atrofiyasıdır.
Digər növlər
- Aclıq Atrofiyası — Yetərsiz qidalanmağa bağlıdır. Əvvəl karbohidratlar və yağlar sonra zülallar əridilərək istehlak edilir. Orqanlar kiçilir. Başlıca səbəbləri; Yoxluq (qıtlıq, müharibə, əsir düşərgələri), bəzi yoluxucu xəstəliklər və xərçəng, psixoloji anoreksiya (anoreksia nervosa), mədə-bağırsaq xəstəlikləri (xora, uzun müddətli ishallar).
- Yaşlılıq Atrofiyası — Fizioloji atrofiya sərhədlərini aşan yaşlılıq atrofiyasıdır. Beyin kiçilməsi nəticəsində yaşlılıq (dementia senilis), sümüklərdəki atrofiya nəticəsində yaranan osteopoz və sınıqlar önəmli nümunələrdir.
- Hərəkətsizlik Atrofiyası — İşləməyən orqanlar kiçilirlər. Uşaq iflici olan ayağın normal şəklinə nisbətən kiçik qalması, gipsə qoyulan qolun nazikləşməsi kimi.
- Endokrin Atrofiyası — Hormonların ifrazatı hipofiz vəzinin nəzarətindədir. Hipofiz vəzi xəstəliklərində, hormon tarazlığı pozulmasına bağlı olaraq başqa vəzilərində və zamanla bütün bədəndə atrofiya görülür. Bundan başqa bir hormon kənardan verilsə, o hormonu ifraz edən vəzi kiçilir, hormon verilməsi kəsilsə, yenidən əvvəlki böyüklüyünə çata bilər.atrofi
- Təzyiq Atrofiyası — Bir toxumanın uzun müddət normaldan artıq təzyiq altında qalması ilə olur. Təzyiq səbəbindən damarlar sıxılır və qidalanma pozulur. Pis düzəldilmiş bir protez, altındakı çənə sümüyünə təzyiq edərək onu incəldir.
- Damar Atrofiyası — Damar sərtliyi nəticəsi görülən qidalanma pozğunluğu bəzi orqanlarda atrofiyaya yol açır. Yaşlılıqda görülən və zəifliyə yol açan beyin atrofiyası ən çox görülənidir.
- Şüa Atrofiyası — Müəyyən bir ölçünün üzərindəki şüaların təsiri ilə bəzi orqanlarda atrofiya görülür. Uzun illər günəş şüalarının təsiri altında qalmaq dəri atrofiyasına və qarışmasına səbəb olur. Yüksək rentgen şüaları testis və ovarium atrofiyasını əmələ gətirir, sonsuzluq ortaya çıxır.
İstinadlar
- W. T. Councilman. Chapter Two // . New York Henry Holt and Company London The University Press, Cambridge, U.S.A. 1913. 2019-12-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-28.
- Fuad Nəzərov. (az.). doctorfuad.com. 20 may, 2015. 2017-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-16.
- Campellone, Joseph V. "Muscle atrophy". MedlinePlus. 2007-05-22. 13 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-10-02.
- "Types of Atrophy". 28 September 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-10-02.
- . NetDoctor.co.uk. 2006-05-25. 2007-09-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-05-27. (#invalid_param_val)
- Wang X, Hockerman GH, Green Iii HW, Babbs CF, Mohammad SI, Gerrard D, Latour MA, London B, Hannon KM, Pond AL. "Merg1a K+ channel induces skeletal muscle atrophy by activating the ubiquitin proteasome pathway". FASEB J. 20 (9). May 24, 2006: 1531–3. doi:10.1096/fj.05-5350fje. PMID 16723379.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Atrofiya ing Atrophy qidalanmanin olmamasi Normal boyuklukde bir orqanizmin orqanin toxumanin ve ya huceyrenin sonradan kicilmesidir Atrofiyalar huceyre sayisinin azalmasina riyazi ve ya huceyre hecmlerinin kicilmesine baglidir Ikisi birlikde ola biler Atrofiya sebebile hecmi kicilen toxumanin yerini bag toxumasi ala biler Sumuk iliyi atrofiyasinda bu toxumanin yerini yag toxumasi alir Atrofiyalar iki qrupa bolunur Fizioloji atrofiya Patoloji atrofiyaspinal ezele atrofiyasi olan sican sagda Fizioloji Atrofiya Heyatin mueyyen dovrlerinde bezi orqan ve toxumalarin atrofiyaya meruz qalmasidir buna involusiya da deyilir Yaranmasi normaldir olmadigi zaman patologiya kimi qebul edilir Meselen Dogusdan sonra ana betni emizdirmekden sonra memeler kicilir ve normal halina qayidir Yaslandiqda butun orqanlar ve beden kicilir buna senil atrofiya deyilir Mueyyen serhedler daxilinde tebiidir Patoloji Atrofiya Xestelerin coxunda damar sertliyi ve buna bagli olaraq damarlarda daralma vardir Daralan damarlarin qidalandirdigi toxumalara az qan gelir ve qeyri kafi qidalanma ortaya cixir Patoloji atrofiyanin butun bedeni elaqelendirdiyi hallarda atrofiya hedsiz ise xeste bir deri bir sumuk qalir buna kaseksi deyilir Esas patoloji atrofiyalar Acliq ve yasliliq atrofiyasi hereketsizlik atrofiyasi endokrin atrofiyasi tezyiq atrofiyasi damar atrofiyasi ve sua atrofiyasidir Diger novlerAcliq Atrofiyasi Yetersiz qidalanmaga baglidir Evvel karbohidratlar ve yaglar sonra zulallar eridilerek istehlak edilir Orqanlar kicilir Baslica sebebleri Yoxluq qitliq muharibe esir dusergeleri bezi yoluxucu xestelikler ve xerceng psixoloji anoreksiya anoreksia nervosa mede bagirsaq xestelikleri xora uzun muddetli ishallar Yasliliq Atrofiyasi Fizioloji atrofiya serhedlerini asan yasliliq atrofiyasidir Beyin kicilmesi neticesinde yasliliq dementia senilis sumuklerdeki atrofiya neticesinde yaranan osteopoz ve siniqlar onemli numunelerdir Hereketsizlik Atrofiyasi Islemeyen orqanlar kicilirler Usaq iflici olan ayagin normal sekline nisbeten kicik qalmasi gipse qoyulan qolun naziklesmesi kimi Endokrin Atrofiyasi Hormonlarin ifrazati hipofiz vezinin nezaretindedir Hipofiz vezi xesteliklerinde hormon tarazligi pozulmasina bagli olaraq basqa vezilerinde ve zamanla butun bedende atrofiya gorulur Bundan basqa bir hormon kenardan verilse o hormonu ifraz eden vezi kicilir hormon verilmesi kesilse yeniden evvelki boyukluyune cata biler atrofi Tezyiq Atrofiyasi Bir toxumanin uzun muddet normaldan artiq tezyiq altinda qalmasi ile olur Tezyiq sebebinden damarlar sixilir ve qidalanma pozulur Pis duzeldilmis bir protez altindaki cene sumuyune tezyiq ederek onu inceldir Damar Atrofiyasi Damar sertliyi neticesi gorulen qidalanma pozgunlugu bezi orqanlarda atrofiyaya yol acir Yasliliqda gorulen ve zeifliye yol acan beyin atrofiyasi en cox gorulenidir Sua Atrofiyasi Mueyyen bir olcunun uzerindeki sualarin tesiri ile bezi orqanlarda atrofiya gorulur Uzun iller gunes sualarinin tesiri altinda qalmaq deri atrofiyasina ve qarismasina sebeb olur Yuksek rentgen sualari testis ve ovarium atrofiyasini emele getirir sonsuzluq ortaya cixir IstinadlarW T Councilman Chapter Two New York Henry Holt and Company London The University Press Cambridge U S A 1913 2019 12 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 28 Fuad Nezerov az doctorfuad com 20 may 2015 2017 04 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 16 Campellone Joseph V Muscle atrophy MedlinePlus 2007 05 22 13 October 2007 tarixinde Istifade tarixi 2007 10 02 Types of Atrophy 28 September 2007 tarixinde Istifade tarixi 2007 10 02 NetDoctor co uk 2006 05 25 2007 09 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 05 27 invalid param val Wang X Hockerman GH Green Iii HW Babbs CF Mohammad SI Gerrard D Latour MA London B Hannon KM Pond AL Merg1a K channel induces skeletal muscle atrophy by activating the ubiquitin proteasome pathway FASEB J 20 9 May 24 2006 1531 3 doi 10 1096 fj 05 5350fje PMID 16723379