Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaraxanlı — Azərbaycan Respublikasının Tovuz rayonunun Qaraxanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 6 may 1997-ci il tarixli, 293-IQ saylı Qərarı ilə Tovuz rayonunun faktiki mövcud olan Qaraxanlı kəndi dəqiqləşdirmə qaydasında Xatınlı kənd inzibati-ərazi vahidinin tərkibində rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatına daxil edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Tovuz rayonunun Qaraxanlı kəndi Xatınlı kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Qaraxanlı kənd inzibati-ərazi vahidi yaradılmışdır.
| Qaraxanlı | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ6030 |
Toponimikası
Etnotoponimdir. Qaraxanlılar orta türk dövründə Qərbi Türküstanda yaranmış ən qüvvətli tayfa birliyi olmuşdur. Əsasən karluq və uyğurlardan ibarət idi. Bu tayfalar birləşərək 940-cı ildə Kaşqarın mərkəzində Qaraxanlılar dövlətini yaratmış, ilk hökmdan Əbdülkərim Satuk Buğra Qaraxan (940–955) olmuşdur. Tovuzda məskunlaşmış qaraxanlılar yerli oğuzlara nə qədər qaynayıb-qarışsalar da, yenə də öz ilkinliklərini qoruyub saxlamışlar.
Tarixi
Qaraxanlı kəndinin yaranması və adlandırılması ilə bağlı müxtəlif versiyalar möcuddur. Belə ki, tarixin dərinliklərində Qaraxanlı toponiminə çox rast gəlinir. Bu toponimlərə hazırkı Ağcabədi rayonunda, Kəlbəcərdə, Təbriz yaxınlığında rast gəlmək olar. Tarixdə isə bu toponimə 840–1212-ci ildə paytaxtı Kaşğar şəhəri olan Qaraxanilər imperatorluğu kimi tanınan türk-müsəlman dövləti aid edilir. Bu ad özlüyündə türk dilində səslənir ki, bu da həmin toponimə aid olan insanların türk soylu olması ilə izah edilir. Bildiyimiz kimi, Azərbaycanın tarixi və hazırkı ərazisində yaşayan müxtəlif etnik qruplar əsasən türk soyludurlar və qaraxanlılar da belə türkdilli tayfalardan biri olan ayrım tayfasının bir qolu kimi nəzərdən keçirilə bilər. Tovuz rayonunun Qaraxanlı kəndi Tovuzun Əmirli elinə aid edilən bir neçə kənddən biridir və həmin kəndlər kimi (Əmirli eli – Bozalqanlı, Əlimərdanlı, Səmədbəyli, Mansırlı, Qaraxanlı, Xatınlı, Qədirli, Cilovdarlı, Mülkülü) ötən əsrin əvvəllərində Kürqırağı boyunca sıralanmaqla çox sıx sosial-mədəni birlikdə yaşayırdılar. Bu isə Əmirlilər arasında ümumi dialektin, vahid şivənin (ləhcənin), eləcə də, məişətin, digər mənəvi dəyərlərin ümumiliyinə gətirib çıxarmışdır. Heç təsadüfi deyil ki, məhz bunun nəticəsidir ki, adları çəkilən bu kəndlərin əhalisı arasında indi də bir doğmalıq hiss olunmaqdadır.
Əmirlilər öz milliliyi, türklüyü, mübarizliyi ilə nəinki Tovuzda, bütöv Azərbaycanda tanınırlar. Burada saza-sözə, sənətə və sənətkarlığa xüsusi hörmət vardır. Hətta insanları bir-birindən ayırmaq üçün onlara xüsusi ayamaların qoyulması və bu yolla pisi və yaxşını bir-birindən ayırmaq kimi qeyri-adi adətləri vardır.
Müasir Qaraxanli kəndi hazırkı məskunlaşma yerinə XX əsrin 30-cu illərində köçürülmüşdür ki, bunun da Tovuz stansiyasına (yəni mərkəzə) daha yaxın olması ilə izah edilir.
Tarixi abidələri
Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır.
Coğrafiyası və iqlimi
Kənd Gəncə-Qazax düzənliyində, Tovuz şəhərindən şimal-şərqə 7 km məsafə uzaqlıqda olmaqla öz tarixi qonşuları Xatınlı, Qədirli, Cilovdarlı, Əlimərdanlı kəndləri ilə eyni paraleldə yerləşməkdədir. Ərazi əsasən düzənlikdir. Suvarılma kanalı hesabına məhsuldar torpaqları vardır.
Əhalisi
| İl | Daimi əhali | Kişilər | Qadınlar |
|---|---|---|---|
| 1999 | 3004 | 1502 | 1502 |
| 2009 | ↗3252 | ↗1650 | ↗1602 |
Tanınmış şəxsləri
- Məzahir Pənahov — Mərkəzi Seçki Komitəsinin sədri.
- Müseyib Müseyibov — coğrafiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi.
Şəhidləri
- Vəlixanov Rövşən Aydın oğlu (1994–2020) — İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
- Qasımov Hacıəli Tahir oğlu (2002–2024) — İkinci Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri tərəfindən 20 sentyabr 2023-cü il tarixində həyata keçirilmiş uğurlu lokal antiterror tədbirləri zamanı Xankəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə ağır yaralanmış, 4 ay komada qalmış və 28 yanvar 2024-cü ildə şəhid olmuşdur.
İqtisadiyyatı
Yaxın keçmişə Qaraxanlı kəndində böyük üzümçülük sahələri geniş yayılmışdır. Bu sahələrin biganəlik və uzağı görə bilməmək üzündən qırılmasına baxmayaraq hazırda yeni üzüm sahələri salınmaqdadır.
Kəndin əkin sahələri 2 hissəyə bölünür — kənddən cənuba Tovuz şəhərinə yaxın sahələr (təzə məhlələr) və kənddən şimala, Kür çayına yaxın hissələr.
Qaraxanlı kəndinin aşağı hissəsindən Kür çayı axır ki, bu da o hissədə olan torpaqları olduqca məhsuldar edir. Bu ərazidə kənd təsərrüffatı məhsullarında kartof, soğan, qarpız, yemiş və s. bostan bitkiləri, eləcə də kürqırağı Tuqay meşələrində müxtəlif ağac növləri və cır meyvə kolları bitir. Bu ərazilərdə heyvandarlıq, balıqçılıq inkşaf etmişdir.
Mədəniyyəti
Kənddə Qaraxanlı kənd kitabxana filialı, Qaraxanlı kənd Mədəniyyət Evi, Qaraxanlı poçt şöbəsi (AZ6030) fəaliyyət göstərir.
Təhsil
Kənddə Fariz Hüseynov adına Qaraxanlı kənd tam orta məktəbi fəaliyyət göstərir.
Bundan başqa kənddə Qaraxanlı kənd körpələr evi-uşaq bağçası fəaliyyətdədir.
Din
Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır.
Səhiyyə
Kənddə Qaraxanlı kənd həkim məntəqəsi yerləşir.
İstinadlar
- http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=108.
- https://www.e-gov.az/az/services/readwidenew/3544.
- "Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 98" (PDF). 2022-01-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-30.
- "Azərbaycan Respublikasının Biləsuvar, Zərdab, İsmayıllı, Yardımlı, Goranboy, Tovuz və Cəlilabad rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 6 may 1997-ci il tarixli, 293-IQ saylı Qərarı". 5 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 4 July 2022.
- "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı". 2022-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-26.
- Qaraxanlı (Tovuz) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 27. ISBN .
- Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 156.
- "Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 212". 2022-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Vətən müharibəsi şəhidi Vəlixanov Rövşən Aydın oğlu (http://tovuz-ih.gov.az/)" (PDF). 2022-06-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-08.
- ""Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı. Bakı şəhəri, 17 iyun 2014-cü il, № 196, səh. 57" (PDF). 2021-11-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-22.
- ""Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı. Bakı şəhəri, 17 iyun 2014-cü il, № 196, səh. 102" (PDF). 2021-11-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-22.
- "Azərbaycan Respublikası Tovuz Rayon İcra Hakimiyyəti. Poçt və Rabitə (tovuz-ih.gov.az)". 2022-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-25.
- "Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi. Tovuz Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri. (tovuz.edu.gov.az)". 2022-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-22.
- "Tovuz rayonundakı orta məktəblər, internat məktəbi, peşə liseyi və dövlət sosial iqtisad kolleci haqqında məlumat (tovuz-ih.gov.az)". 2015-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Tovuz rayon məktəbəqədər uşaq müəssisələri haqqında məlumat (tovuz-ih.gov.az)". 2015-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Tovuz rayon səhiyyə müəssisələri haqqında məlumat (tovuz-ih.gov.az)". 2022-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qaraxanli Qaraxanli Azerbaycan Respublikasinin Tovuz rayonunun Qaraxanli kend inzibati erazi dairesinde kend Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 6 may 1997 ci il tarixli 293 IQ sayli Qerari ile Tovuz rayonunun faktiki movcud olan Qaraxanli kendi deqiqlesdirme qaydasinda Xatinli kend inzibati erazi vahidinin terkibinde rayonun yasayis menteqeleri ucot melumatina daxil edilmisdir Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 1999 cu il tarixli 708 IQ sayli Qerari ile Tovuz rayonunun Qaraxanli kendi Xatinli kend inzibati erazi vahidi terkibinden ayrilaraq bu kend merkez olmaqla Qaraxanli kend inzibati erazi vahidi yaradilmisdir Qaraxanli41 02 13 sm e 45 38 56 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 3 252 nef 2009 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ6030QaraxanliToponimikasiEtnotoponimdir Qaraxanlilar orta turk dovrunde Qerbi Turkustanda yaranmis en quvvetli tayfa birliyi olmusdur Esasen karluq ve uygurlardan ibaret idi Bu tayfalar birleserek 940 ci ilde Kasqarin merkezinde Qaraxanlilar dovletini yaratmis ilk hokmdan Ebdulkerim Satuk Bugra Qaraxan 940 955 olmusdur Tovuzda meskunlasmis qaraxanlilar yerli oguzlara ne qeder qaynayib qarissalar da yene de oz ilkinliklerini qoruyub saxlamislar TarixiQaraxanli kendinin yaranmasi ve adlandirilmasi ile bagli muxtelif versiyalar mocuddur Bele ki tarixin derinliklerinde Qaraxanli toponimine cox rast gelinir Bu toponimlere hazirki Agcabedi rayonunda Kelbecerde Tebriz yaxinliginda rast gelmek olar Tarixde ise bu toponime 840 1212 ci ilde paytaxti Kasgar seheri olan Qaraxaniler imperatorlugu kimi taninan turk muselman dovleti aid edilir Bu ad ozluyunde turk dilinde seslenir ki bu da hemin toponime aid olan insanlarin turk soylu olmasi ile izah edilir Bildiyimiz kimi Azerbaycanin tarixi ve hazirki erazisinde yasayan muxtelif etnik qruplar esasen turk soyludurlar ve qaraxanlilar da bele turkdilli tayfalardan biri olan ayrim tayfasinin bir qolu kimi nezerden kecirile biler Tovuz rayonunun Qaraxanli kendi Tovuzun Emirli eline aid edilen bir nece kendden biridir ve hemin kendler kimi Emirli eli Bozalqanli Elimerdanli Semedbeyli Mansirli Qaraxanli Xatinli Qedirli Cilovdarli Mulkulu oten esrin evvellerinde Kurqiragi boyunca siralanmaqla cox six sosial medeni birlikde yasayirdilar Bu ise Emirliler arasinda umumi dialektin vahid sivenin lehcenin elece de meisetin diger menevi deyerlerin umumiliyine getirib cixarmisdir Hec tesadufi deyil ki mehz bunun neticesidir ki adlari cekilen bu kendlerin ehalisi arasinda indi de bir dogmaliq hiss olunmaqdadir Emirliler oz milliliyi turkluyu mubarizliyi ile neinki Tovuzda butov Azerbaycanda taninirlar Burada saza soze senete ve senetkarliga xususi hormet vardir Hetta insanlari bir birinden ayirmaq ucun onlara xususi ayamalarin qoyulmasi ve bu yolla pisi ve yaxsini bir birinden ayirmaq kimi qeyri adi adetleri vardir Muasir Qaraxanli kendi hazirki meskunlasma yerine XX esrin 30 cu illerinde kocurulmusdur ki bunun da Tovuz stansiyasina yeni merkeze daha yaxin olmasi ile izah edilir Tarixi abideleri Kendde dasinmaz tarix ve medeniyyet abidesi qeyde alinmamisdir Cografiyasi ve iqlimiKend Gence Qazax duzenliyinde Tovuz seherinden simal serqe 7 km mesafe uzaqliqda olmaqla oz tarixi qonsulari Xatinli Qedirli Cilovdarli Elimerdanli kendleri ile eyni paralelde yerlesmekdedir Erazi esasen duzenlikdir Suvarilma kanali hesabina mehsuldar torpaqlari vardir EhalisiIl Daimi ehali Kisiler Qadinlar1999 3004 1502 15022009 3252 1650 1602Taninmis sexsleri Mezahir Penahov Merkezi Secki Komitesinin sedri Museyib Museyibov cografiya elmleri doktoru professor emekdar elm xadimi Sehidleri Velixanov Rovsen Aydin oglu 1994 2020 Ikinci Qarabag muharibesi sehidi Qasimov Hacieli Tahir oglu 2002 2024 Ikinci Qarabag muharibesi istirakcisi Azerbaycan Respublikasinin Silahli Quvveleri terefinden 20 sentyabr 2023 cu il tarixinde heyata kecirilmis ugurlu lokal antiterror tedbirleri zamani Xankendi istiqametinde geden doyuslerde agir yaralanmis 4 ay komada qalmis ve 28 yanvar 2024 cu ilde sehid olmusdur IqtisadiyyatiYaxin kecmise Qaraxanli kendinde boyuk uzumculuk saheleri genis yayilmisdir Bu sahelerin biganelik ve uzagi gore bilmemek uzunden qirilmasina baxmayaraq hazirda yeni uzum saheleri salinmaqdadir Kendin ekin saheleri 2 hisseye bolunur kendden cenuba Tovuz seherine yaxin saheler teze mehleler ve kendden simala Kur cayina yaxin hisseler Qaraxanli kendinin asagi hissesinden Kur cayi axir ki bu da o hissede olan torpaqlari olduqca mehsuldar edir Bu erazide kend teserruffati mehsullarinda kartof sogan qarpiz yemis ve s bostan bitkileri elece de kurqiragi Tuqay meselerinde muxtelif agac novleri ve cir meyve kollari bitir Bu erazilerde heyvandarliq baliqciliq inksaf etmisdir MedeniyyetiKendde Qaraxanli kend kitabxana filiali Qaraxanli kend Medeniyyet Evi Qaraxanli poct sobesi AZ6030 fealiyyet gosterir TehsilKendde Fariz Huseynov adina Qaraxanli kend tam orta mektebi fealiyyet gosterir Bundan basqa kendde Qaraxanli kend korpeler evi usaq bagcasi fealiyyetdedir DinKendde dini ibadet yeri ve ya dini icma qeyde alinmamisdir SehiyyeKendde Qaraxanli kend hekim menteqesi yerlesir Istinadlarhttp web2 anl az 81 read page php bibid 149514 amp pno 108 https www e gov az az services readwidenew 3544 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Statistika Komitesi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Standarti Inzibati erazi bolgusu tesnifati 2019 Baki 2020 seh 98 PDF 2022 01 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 04 30 Azerbaycan Respublikasinin Bilesuvar Zerdab Ismayilli Yardimli Goranboy Tovuz ve Celilabad rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 6 may 1997 ci il tarixli 293 IQ sayli Qerari 5 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 4 July 2022 Azerbaycan Respublikasinin bezi rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 1999 cu il tarixli 708 IQ sayli Qerari 2022 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 26 Qaraxanli Tovuz Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti II cild Baki Serq Qerb 2007 seh 27 ISBN 978 9952 34 156 0 Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiya alinmasi 1999 cu il I hisse Baki Seda nesriyyati 2000 seh 156 Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2010 seh 212 2022 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Veten muharibesi sehidi Velixanov Rovsen Aydin oglu http tovuz ih gov az PDF 2022 06 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 06 08 Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindeki qurumlarin Siyahisi nin tesdiq edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin Qerari Baki seheri 17 iyun 2014 cu il 196 seh 57 PDF 2021 11 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 04 22 Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindeki qurumlarin Siyahisi nin tesdiq edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin Qerari Baki seheri 17 iyun 2014 cu il 196 seh 102 PDF 2021 11 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 04 22 Azerbaycan Respublikasi Tovuz Rayon Icra Hakimiyyeti Poct ve Rabite tovuz ih gov az 2022 06 18 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 25 Azerbaycan Respublikasi Tehsil Nazirliyi Tovuz Rayon Tehsil Sobesi Umumtehsil mektebleri tovuz edu gov az 2022 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 22 Tovuz rayonundaki orta mektebler internat mektebi pese liseyi ve dovlet sosial iqtisad kolleci haqqinda melumat tovuz ih gov az 2015 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 04 23 Tovuz rayon mektebeqeder usaq muessiseleri haqqinda melumat tovuz ih gov az 2015 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 04 23 Tovuz rayon sehiyye muessiseleri haqqinda melumat tovuz ih gov az 2022 06 18 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Xarici kecidlerHemcinin bax