Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məhəmmədbağır Behbahani — (fars. محمدباقر وحید بهبهانی;(1706–1791) (1118 –1207 Hicri) — İslam alimi.
| Məhəmmədbağır Behbahani | |
|---|---|
| محمدباقر وحیدبهبهانی محمدباقر اصفهانی | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İsfahan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Kərbəla |
Həyatı
Böyük fəqih Əllamə Məhəmmədbaqir Vəhid Behbəhani hicri-qəməri 1118-ci ildə dünyaya göz açıb. Şəhərin adlı-sanlı müctəhidlərindən sayılan atası Məhəmməd Əkməl Şeyx Müfidin, anası Əllamə Məhəmmədtəqi Məclisinin kürəkəni Molla Salih Mazandaraninin nəvələrindən olub. Bu Əhli-beyt (ə) elm dəryasının mirvarisi belə bir ailədə boya-başa çataraq təqvalı atasının təlim-tərbiyəsi altında inkişaf etməyə başladı. Yetkinlik çağına təzə qədəm qoyan zaman böyük təqva və din maarifi müəllimini itirdi. Məhəmməd Əkməl dünya ilə vidalaşdı, pak qəlbli oğlunu ən ağır ictimai durumda tənha qoydu: Paytaxt İsfəhan süqut etmiş, əfqanlar qələbə çalmışdılar.
İsfahanda baş qaldıran hərc-mərclik, təhsil almaqda çətinliklər Məhəmməd Əkməl ailəsinin elm axtarışında olan gəncini mühacirət etmək fikrinə qərq etmişdi. Ona görə də 1135-ci ildə Nəcəf şəhərinə yollandı. O, Əmirəlmöminin Əlinin (ə) müqəddəs ziyarətgahı kanarında Seyid Məhəmməd Təbatəbai Bürucerdi, Seyid Sədrəddin Qumi kimi tanınmış alimlərin yanında təhsil almağa başladı. Məhəmmədbaqirin istedadını görən Seyid Məhəmməd Təbatəbai qızını ona verərək, onu öz ailə üzvü etdi. Bənzərsiz isfəhanlı tələbə adı ötən elm günəşlərinin şəfəqləri altında inkişaf edərək tədriclə fəqih və müctəhidlər sırasında yer aldı.
İlk öncə əxbarilik yolunu adladı. Lakin sonrakı tədqiqatlarında məlum metodun yanlış olduğunu analadı. Elə buna əsasən, Seyid Sədrəddin Həmədaninin dərsində iştirak edərkən aydın arqumentlərlə ustadının fikirlərini tənqid edərək o adlı-sanlı fəqihi əxbarilik yolundan çəkindirdi. Görkəmli alim Məhəmmədbaqirin bu addımı Seyid Sədrəddinin çox önəmli "Şərhe-vafiyə" kitabının müctəhidlərin baxışına yaxın olmasına səbəb olmuşdu. Lakin isfəhanlı alim "Şərhe-vafiyə" kitabı bitməzdən öncə Nəcəfi tərk etdi. Bu illərdə yorulmaz tədqiqatçı Nəcəfdən ayrılaraq ilahi vəzifəsini yerinə yetirmək məqsədilə Behbəhana qayıtdı.
O dönəmlərdə Behbəhan əxbarilik məsləkinin inkişaf edən mərkəzlərindən sayılırdı. Xətt adlanan geniş küçə şəhərin iki məşhur məhəlləsini Behbəhanla Qənavatı bir-birindən ayırırdı. İlk əvvəldən bu iki məhəllə arasında ixtilaf vardı. İlk öncə Məhəmmədbaqir Behbəhani Qənəvat məhəlləsinə gedib camaat namazı qıldı, təbliğ-tədrislə məşğul oldu. Behbəhan sakinləri alimin namazında iştirak, elmindən faydalanmaqdan ötrü Qənəvata getsələr də qəlbən bu işdən narazı idilər. Onların fikrincə, hidayət günəşi Behbəhanda parlamalı və oradan nur və hərarət ətrafa şəfəq saçmalıydı. Behbəhan tacirlərindən biri bu məqsədlə Məhəmmədbaqir Behbəhanini və Qənəvatın bir neçə digər alim və inanclı şəxslərini evinə dəvət etdi. Alimin Behbəhanda qalmasını istəyən ev sahibi ondan xahiş etdi ki, bir neçə gün təbərrük məqsədilə bu məhəllədə imam camaat olub tədrislə məşğul olsun. Məqsədi yalınız müsılmanların dini savadını yüksəltmək, insanlar arasında dostluq və səmimiyyət yaratmaq olan Behbəhani tacirin dəvətini qəbul etdi. Behbəhanlılar tədriclə o böyük alimin bu məhəllədə qalması üçün münasib şərait yaratdılar və beləliklə Behbəhanın "Əmir İbrahim" məscidi alimin elm mərkəzinə çevrildi. Ayətullah Məhəmmədbaqir Vəhid Behbəhani böyük bir bölgəni öz hidayət nuru ilə işıqlandırmağa başladı. Əxbari alimlərlə elmi mübahisələr apardı, mütərəqqi dini mədrəsə təsis edərək xeyli sayda savadlı tələbə yetişdirdi. Fiqh günəşinin gücə-gündüz təlaşları nəticəsində qənəvatlılarla behbəhanlılar arasında buzlar əriməyə başladı. Bölgədə əxbarilik əqidəsi isə doğru inancla əvəz edildi. Ömrünün ən dəyərli otuz ilini burada yaşayaraq özlərini fəqihlərdən ehtiyacsız hesab edən qruplarla mübarizə apardı. Beləliklə öz ilahi vəzifəsini qələbəylə başa çatdırdı. Bu zaman Nəcəf və Kərbəlada əxbarilərin yayılması xəbərini eşitdikdə yenidən İraqa qayıdaraq aydın dəlillərlə əxbarilərin şübhələrinə cavab verdi. Məhəmmədbaqir Vəhid Behbəhani ilk olaraq Nəcəfə mühacirət etdi. Bir neçə gün şəhərin tanınmış alimlərinin dərsində iştirak etdi. Onların tədqiqatını özü üçün faydalı hesab etməyən alim əxbarilərin gediş-gəliş yeri olan Kərbəlaya getdi. O dönəmlərdə şəhidlər ağası İmam Hüseynin (ə) müqəddəs şəhəri Kərbəlada durum ağır idi. Əxbarilik müəllim və şagirdlər arasında o qədər inkişa etmişdi ki, "Üsul" elmini oxumağı haram hesab edir, əlləri murdar olmasın deyə müctəhidlərin kitablarını parçayla tuturdular. Məhəmmədbaqir Vəhid Behbəhani əxbarilərin gözündən uzaq, zirzəmidə dərs verməyə başlayaraq tələbələr yetişdirdi. Özünü heç kəsədən üstün tutmayan alim əxbarilərin baxışlarını daha dəqiq mənimsəmək məqsədilə Şeyx Yusif Bəhraninin dərsində iştirak etdi. Lakin tezliklə anladı ki, o da digər əxbari alimlər kimi tutarlı və məntiqli fikirlər irəli sürmür. Buna əsasən, qərara gəldi ki, ağıla qarşı çıxanların diyarını tərk edib başqa bir yerdə müstəqil olaraq tədris və tədqiqlə məşğul olsun. Lakin bir sadiq yuxu onu bu fikrindən daşındırdı. Şəhidlər ağası İmam hüseyn (ə) yuxuda ana "Razı deyiləm şəhərimi tərk edəsən", -buyurdu. Bu yuxudan sonra Şiə aləminin müctəhidlərinin ustadı hicrət etmək fikrindən daşındı və həmişəlik olaraq o şəhərdə qaldı. O, yaşadığı məhəllədə bəzi dindarlarının təklifi ilə bir məscidin idarəçiliyini öhdəsinə alaraq camaat namazı bərpa edib, xalqa əsil İslam təlimlərini öyrətməyə başladı. Şübhəsiz onun kimi görkəmli bir alim mövcud təhriflərə göz yumub sakit dayana bilməzdi. Lakin haradan və necə başlamalıydı? O, ən əlverişli addımı atdı. İşə yuxarıdan başlamaq qərarına gəldi. Bu məqsədlə Şeyx Yusif Bəhranilə dini mübahisələr apardı. Onun bu iradəsi bir sadiq yuxu ilə möhkəmləndi. Məhəmmədbaqir Behbəhani həzrət Şeyx Yusif Bəhraninin mənzilinin qapısına çatanda ona dedi: "Bu gecə şəhidlər ağasını yuxuda gördüm. O Həzrət (ə) mənə "dırnaqlarını tut", -deyə buyurdu. Yuxudan oyananda gördüyüm yuxunu belə təbir etdim ki, əxbarilərlə elmi mübahisələr aparıb inkişaf etmələrinin qarşısını almalıyam. Elə ona görə də sizinlə elmi mübahisə aparmağa gəlmişəm". Şeyx Yusif Bəhrani təqvalı və açıq baxışlı alim idi. Məhəmmədbaqir Behbəhaninin təklifini gülər üzlə qarşıladı. Onlar uzun müddət gecə-gündüz elmi mübahisə apardılar. Əldə olan mövcud mənbələrə əsasən, Kərbəla şəhərinin hər iki alimi üsuli məsləyi ətrafında ortaq məxrəcə gəldilər. Bəhrani əxbariliklə mübarizə aparmaq üçün Bəhbəhaniyə qoşuldu.
Şeyx Bəhraninin hərtərəfli həmkarlığı sayəsində Vəhid Behbəhani əxbariliyin tamamilə süqut etməsinə səbəb oldu. Bəhreynli alim Şeyx Bəhrani Hicri-qəməri təqvimilə 1186-cı ildə vəfat etdi. Alimin vəsiyyətnaməsi Vəhid Behbəhani ilə səmimi dost olmalarına sənəd sayıla bilər. Beləki, o öz meyyit namazını Ayətullah Vəhid Behbəhani tərəfindən qılmasını vəsiyyət etmişdi. Müctəhidlər ustadı Vəhid Behbəhani həmişə sadə paltarlar geyinirdi. Yoxsullarla birgə olmağı sevirdi. Yoxsul təbəqənin istəklərini həyata keçirməkdən ötrü heç bir köməyini əsirgəməzdi. Əksər hallarda alim icarə namazı qılıb, pulunu Mirzayi Qumi kimi yoxsul tələbələrinə verirdi ki, elmi səviyyələrinin inkişafı yolunda xərcləsinlər. Mirzə Məhəmməd Tənkabuninin yazdığına görə, alimin xanımı qış fəslində onun üçün bir cübbə düzəldir. O, cübbəni geyinib şam namazını qılmaq üçün məscidə yollanır. Yolda avara adamlardan biri papaqsız, ayaqyalın ona yaxınlaşaraq "Ağa, papaqsızam, hava çox soyuqdur, mənə yardım edin", — deyir. Behbəhani "Bıçağın varmı", -soruşur. Avara kişi "Bəli, var", -deyir. Ayətullah Bebəhani bıçağı ondan alıb cübbənin bir qolunu kəsib ona verərək "Hələlik bunu başına qoymaqla gecəni keçirt, sabah sənin üçün bir bir şey düşünərik", — deyir. Bir gün evdə rəngli köynək geyinmiş bir qadın diqqətini cəlb edir. "Bu qadın kimdir", -deyə ətrafdakılardan soruşur. "Gəlinizdir, Əbdülhüseyn ağa ona təzə paltar alıb", — cavab verirlər. Alim qəzəblənir, oğluna müraciətlə bu işin bir daha təkrar olmamasını tələb edir. Əbdülhüseyn "De: "Allahın Öz bəndələri üçün yaratdığı zinətləri kim haram buyurmuşdur?" ("Əraf", 32) ayəsini tilavət edir. Ayətullah Behbəhani cavabında "Mən də bu ayəni eşitmişəm, lakin ətrafımızdakı yoxsullar bizim də kasıb olduğumuzu gördükdə təsəlli taprılar", — deyir. Ayətullah Behbəhaninin nəvəsinin dediyinə görə, o dünya malına ümumiyyətlə əhəmiyyət vermirmiş, hətta dinar, dirhəm sikkələrinin fərqini belə bilmirmiş. Var-dövlət sahiblərindən uzaq gəzməyə çalışır, yoxsul adamalarla dostluq edirdi. Alimin şagirdlərindən biri maraqlı bir xatirə danışıb: "Bir gün tacirlərdən biri ziyarətə gələrkən Ağa üçün də parça hədiyyəsi gətirmişdi. O, eşitmişdi ki, Ağa hədiyyə qəbul etmir. Ona görə də çıxış yolu axtarırdı. O, mənim ona kömək etməyimi istəyərkən razılaşmadım. O israr edərək "Əgər siz mənə bu qəba parçasını Ağaya verməkdə kömək etsəniz, sizə də bir qəba verəcəyəm", — dedi. Parçanı tacirdən alıb qızmar havada ustad gilə yollandım. Qapını döydüm. Ağa ərəb köynəyində, gecə papağında qapını açdı. Məni görən kimi "Nə olub?", soruşdu. "Ağa, bir mömin kişi sizin üçün parça hədiyyə gətirib", — dedim. Ağa narahat oldu, qəzəblənərək dedi: "Mən elə güman etdim ki, bu qızmar havada hansısa bir elmi məsələni öyrənməyə və ya həll etməyə gəlmisən!" Qapını bağlayıb getmək istəyərkən "Başqa bir sözüm də var", — dedim. "Sözün nədir?", — dedi. "Bu kişi söz verib ki, əgər siz parçanı qəbul etsəniz, bir qəba da mənə verəcək, bu fürsətin əlimdən çıxmasına razı olmayın", — dedim. Ağa gülərək "Övladım, dərs oxu, vaxtını belə şeylərlə tələf etmə", — dedi. Sonra parçanı məndən alıb buyurdu: "Bu şərtlə qəbul edirəm ki, bir də belə addım atmayasan." Bir gün Sultan Ağa Məhəmməd Xanın əmri əsasında Mirzayi Təbrizinin xətti ilə yazılmış, üz qabığı yaqut, almazla bəzədilmiş bir Quran Ayətullah Behbəhaniyə hədiyyə göndərilir. Hədiyyə gətirənlər qapını döyürlər. Vəhid Behbəhani əldə qələm tutduğu halda qapını açaraq "Mənimlə nə işiniz var?", — soruşur. "Süleyman həzrətləri sizə Quran göndərmişdir", — deyirlər. Alim göz ucu Qurana nəzər salıb soruşur: "Quran üzərində bu zinətlər nədir?" "Qiymətli daşalrdır", — cavab verirlər. "Niyə Allahın kəlamını belə etmisiniz, bu iş Quranın bir güşədə qalıb oxunmamasına səbəb olacaq. Onları Quran üzərindən götürüb satın, pulunu din tələbələri və yoxsullar arasında paylayın", — ağa deyir. "Quranı qəbul edin, Mirzayi Təbrizinin xətti ilə yazılıb, çox dəyərlidir", — saray adamaları dillənirlər. "Quranı gətirən şəxs onu özündə saxlayıb həmişə tilavət etsin", — alim bunu deyərək qapını bağlayıb içəri keçir. Onun şagirdlərindən olan Seyid Zeynəlabidin Lahici dəyərli bi xatirə danışıb: "Biz Kərbəlada təhsillə məşğul idik. Ağa qocaldığına görə zəifləmişdi, tədrisdən uzaqlaşmış, yalınız "Şərhi-Lumə" dərsi verirdi. Biz bir neçə tələbə təbərrük qəsdilə o böyük alimin dərsində iştirak edirdik. Bir gün gec yuxudan oyandım, sübh namazı qəza olmuşdu, dərsin vaxtı da çatmışdı. Öz-özümə dedim ki, əvvəl dərsdə iştirak edib, sonra hamama gedib qüsl edərəm. Dərsə getdim. Ağa hələ gəlməmişdi. Az keçəndən sonra gəldi, gülərüzlə hamını salamladı. Qəfildən üzündə kədər yarandı. "Bu gün dərs yoxdur, gedin!", — dedi. Bütün şagirdlər qalxıb getdilər, mən də getmək istəyəndə "otur", — dedi. Mən oturdum, məclis tamamilə boşalandan sonra dedi: "Oturduğun xalçanın altında bir az pul var, götür get qüsl ver. Bundan sonra natəmiz bədənlə belə məclislərə gəlmə". Mən təəccüb içində pulu götürüb hamama yollandım".
Bir gün bir qrup mömin Ayətullah Vəhid Behbəhaniyə məktub yazaraq onun bu uca məqama nail olmasının sirrini soruşurlar. Alim cavablarında yazır: "Mən heç bir halda özümü alim hesab etməmiş və alimlər sırasında görməmişəm. Amma mümkündür mənim bu mövqeyə çatmağıma alimləri ehtiramla xatırlamağım səbəb olub. Heç vaxt təhsildən ayrılmamışam, onu hər bir işdən üstün tutmuşam". Alim ona yaxın elmi əsərin müəllifidir. Habelə o, Əllamə Bəhrul-ulum, Mirzə Məhəmmədmehdi Şəhrestani, Seyid Əli Təbatəbai, Şeyx Cəfər Kaşifulğita, Mirzayi Qumi, Molla Mehdi Nəraqi, Hacı Məhəmmədibrahim Kəlbasi, Seyid Məhəmmədbaqir Şifti və s. kimi şagirdlər yetişdirmişdir. Müctəhidlər ustadi Ayətullah Məhəmmədbaqir Vəhid Behbəhani hicri-qəməri təqvimilə 1205-ci ildə, 90 yaşında Allaha qovuşur və İmam Hüseynin (ə) hərəmində dəfn edilir.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Əllamə Vəhid Behbahani- İslami Yorumları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmedbagir Behbahani fars محمدباقر وحید بهبهانی 1706 1791 1118 1207 Hicri Islam alimi Mehemmedbagir Behbahaniمحمدباقر وحیدبهبهانی محمدباقر اصفهانیDogum tarixi 1706Dogum yeri IsfahanVefat tarixi 1791Vefat yeri KerbelaHeyatiBoyuk feqih Ellame Mehemmedbaqir Vehid Behbehani hicri qemeri 1118 ci ilde dunyaya goz acib Seherin adli sanli muctehidlerinden sayilan atasi Mehemmed Ekmel Seyx Mufidin anasi Ellame Mehemmedteqi Meclisinin kurekeni Molla Salih Mazandaraninin nevelerinden olub Bu Ehli beyt e elm deryasinin mirvarisi bele bir ailede boya basa cataraq teqvali atasinin telim terbiyesi altinda inkisaf etmeye basladi Yetkinlik cagina teze qedem qoyan zaman boyuk teqva ve din maarifi muellimini itirdi Mehemmed Ekmel dunya ile vidalasdi pak qelbli oglunu en agir ictimai durumda tenha qoydu Paytaxt Isfehan suqut etmis efqanlar qelebe calmisdilar Isfahanda bas qaldiran herc merclik tehsil almaqda cetinlikler Mehemmed Ekmel ailesinin elm axtarisinda olan gencini muhaciret etmek fikrine qerq etmisdi Ona gore de 1135 ci ilde Necef seherine yollandi O Emirelmominin Elinin e muqeddes ziyaretgahi kanarinda Seyid Mehemmed Tebatebai Burucerdi Seyid Sedreddin Qumi kimi taninmis alimlerin yaninda tehsil almaga basladi Mehemmedbaqirin istedadini goren Seyid Mehemmed Tebatebai qizini ona vererek onu oz aile uzvu etdi Benzersiz isfehanli telebe adi oten elm guneslerinin sefeqleri altinda inkisaf ederek tedricle feqih ve muctehidler sirasinda yer aldi Ilk once exbarilik yolunu adladi Lakin sonraki tedqiqatlarinda melum metodun yanlis oldugunu analadi Ele buna esasen Seyid Sedreddin Hemedaninin dersinde istirak ederken aydin arqumentlerle ustadinin fikirlerini tenqid ederek o adli sanli feqihi exbarilik yolundan cekindirdi Gorkemli alim Mehemmedbaqirin bu addimi Seyid Sedreddinin cox onemli Serhe vafiye kitabinin muctehidlerin baxisina yaxin olmasina sebeb olmusdu Lakin isfehanli alim Serhe vafiye kitabi bitmezden once Necefi terk etdi Bu illerde yorulmaz tedqiqatci Necefden ayrilaraq ilahi vezifesini yerine yetirmek meqsedile Behbehana qayitdi O donemlerde Behbehan exbarilik meslekinin inkisaf eden merkezlerinden sayilirdi Xett adlanan genis kuce seherin iki meshur mehellesini Behbehanla Qenavati bir birinden ayirirdi Ilk evvelden bu iki mehelle arasinda ixtilaf vardi Ilk once Mehemmedbaqir Behbehani Qenevat mehellesine gedib camaat namazi qildi teblig tedrisle mesgul oldu Behbehan sakinleri alimin namazinda istirak elminden faydalanmaqdan otru Qenevata getseler de qelben bu isden narazi idiler Onlarin fikrince hidayet gunesi Behbehanda parlamali ve oradan nur ve heraret etrafa sefeq sacmaliydi Behbehan tacirlerinden biri bu meqsedle Mehemmedbaqir Behbehanini ve Qenevatin bir nece diger alim ve inancli sexslerini evine devet etdi Alimin Behbehanda qalmasini isteyen ev sahibi ondan xahis etdi ki bir nece gun teberruk meqsedile bu mehellede imam camaat olub tedrisle mesgul olsun Meqsedi yaliniz musilmanlarin dini savadini yukseltmek insanlar arasinda dostluq ve semimiyyet yaratmaq olan Behbehani tacirin devetini qebul etdi Behbehanlilar tedricle o boyuk alimin bu mehellede qalmasi ucun munasib serait yaratdilar ve belelikle Behbehanin Emir Ibrahim mescidi alimin elm merkezine cevrildi Ayetullah Mehemmedbaqir Vehid Behbehani boyuk bir bolgeni oz hidayet nuru ile isiqlandirmaga basladi Exbari alimlerle elmi mubahiseler apardi mutereqqi dini medrese tesis ederek xeyli sayda savadli telebe yetisdirdi Fiqh gunesinin guce gunduz telaslari neticesinde qenevatlilarla behbehanlilar arasinda buzlar erimeye basladi Bolgede exbarilik eqidesi ise dogru inancla evez edildi Omrunun en deyerli otuz ilini burada yasayaraq ozlerini feqihlerden ehtiyacsiz hesab eden qruplarla mubarize apardi Belelikle oz ilahi vezifesini qelebeyle basa catdirdi Bu zaman Necef ve Kerbelada exbarilerin yayilmasi xeberini esitdikde yeniden Iraqa qayidaraq aydin delillerle exbarilerin subhelerine cavab verdi Mehemmedbaqir Vehid Behbehani ilk olaraq Necefe muhaciret etdi Bir nece gun seherin taninmis alimlerinin dersinde istirak etdi Onlarin tedqiqatini ozu ucun faydali hesab etmeyen alim exbarilerin gedis gelis yeri olan Kerbelaya getdi O donemlerde sehidler agasi Imam Huseynin e muqeddes seheri Kerbelada durum agir idi Exbarilik muellim ve sagirdler arasinda o qeder inkisa etmisdi ki Usul elmini oxumagi haram hesab edir elleri murdar olmasin deye muctehidlerin kitablarini parcayla tuturdular Mehemmedbaqir Vehid Behbehani exbarilerin gozunden uzaq zirzemide ders vermeye baslayaraq telebeler yetisdirdi Ozunu hec keseden ustun tutmayan alim exbarilerin baxislarini daha deqiq menimsemek meqsedile Seyx Yusif Behraninin dersinde istirak etdi Lakin tezlikle anladi ki o da diger exbari alimler kimi tutarli ve mentiqli fikirler ireli surmur Buna esasen qerara geldi ki agila qarsi cixanlarin diyarini terk edib basqa bir yerde musteqil olaraq tedris ve tedqiqle mesgul olsun Lakin bir sadiq yuxu onu bu fikrinden dasindirdi Sehidler agasi Imam huseyn e yuxuda ana Razi deyilem seherimi terk edesen buyurdu Bu yuxudan sonra Sie aleminin muctehidlerinin ustadi hicret etmek fikrinden dasindi ve hemiselik olaraq o seherde qaldi O yasadigi mehellede bezi dindarlarinin teklifi ile bir mescidin idareciliyini ohdesine alaraq camaat namazi berpa edib xalqa esil Islam telimlerini oyretmeye basladi Subhesiz onun kimi gorkemli bir alim movcud tehriflere goz yumub sakit dayana bilmezdi Lakin haradan ve nece baslamaliydi O en elverisli addimi atdi Ise yuxaridan baslamaq qerarina geldi Bu meqsedle Seyx Yusif Behranile dini mubahiseler apardi Onun bu iradesi bir sadiq yuxu ile mohkemlendi Mehemmedbaqir Behbehani hezret Seyx Yusif Behraninin menzilinin qapisina catanda ona dedi Bu gece sehidler agasini yuxuda gordum O Hezret e mene dirnaqlarini tut deye buyurdu Yuxudan oyananda gorduyum yuxunu bele tebir etdim ki exbarilerle elmi mubahiseler aparib inkisaf etmelerinin qarsisini almaliyam Ele ona gore de sizinle elmi mubahise aparmaga gelmisem Seyx Yusif Behrani teqvali ve aciq baxisli alim idi Mehemmedbaqir Behbehaninin teklifini guler uzle qarsiladi Onlar uzun muddet gece gunduz elmi mubahise apardilar Elde olan movcud menbelere esasen Kerbela seherinin her iki alimi usuli mesleyi etrafinda ortaq mexrece geldiler Behrani exbarilikle mubarize aparmaq ucun Behbehaniye qosuldu Seyx Behraninin herterefli hemkarligi sayesinde Vehid Behbehani exbariliyin tamamile suqut etmesine sebeb oldu Behreynli alim Seyx Behrani Hicri qemeri teqvimile 1186 ci ilde vefat etdi Alimin vesiyyetnamesi Vehid Behbehani ile semimi dost olmalarina sened sayila biler Beleki o oz meyyit namazini Ayetullah Vehid Behbehani terefinden qilmasini vesiyyet etmisdi Muctehidler ustadi Vehid Behbehani hemise sade paltarlar geyinirdi Yoxsullarla birge olmagi sevirdi Yoxsul tebeqenin isteklerini heyata kecirmekden otru hec bir komeyini esirgemezdi Ekser hallarda alim icare namazi qilib pulunu Mirzayi Qumi kimi yoxsul telebelerine verirdi ki elmi seviyyelerinin inkisafi yolunda xerclesinler Mirze Mehemmed Tenkabuninin yazdigina gore alimin xanimi qis feslinde onun ucun bir cubbe duzeldir O cubbeni geyinib sam namazini qilmaq ucun mescide yollanir Yolda avara adamlardan biri papaqsiz ayaqyalin ona yaxinlasaraq Aga papaqsizam hava cox soyuqdur mene yardim edin deyir Behbehani Bicagin varmi sorusur Avara kisi Beli var deyir Ayetullah Bebehani bicagi ondan alib cubbenin bir qolunu kesib ona vererek Helelik bunu basina qoymaqla geceni kecirt sabah senin ucun bir bir sey dusunerik deyir Bir gun evde rengli koynek geyinmis bir qadin diqqetini celb edir Bu qadin kimdir deye etrafdakilardan sorusur Gelinizdir Ebdulhuseyn aga ona teze paltar alib cavab verirler Alim qezeblenir ogluna muracietle bu isin bir daha tekrar olmamasini teleb edir Ebdulhuseyn De Allahin Oz bendeleri ucun yaratdigi zinetleri kim haram buyurmusdur Eraf 32 ayesini tilavet edir Ayetullah Behbehani cavabinda Men de bu ayeni esitmisem lakin etrafimizdaki yoxsullar bizim de kasib oldugumuzu gordukde teselli taprilar deyir Ayetullah Behbehaninin nevesinin dediyine gore o dunya malina umumiyyetle ehemiyyet vermirmis hetta dinar dirhem sikkelerinin ferqini bele bilmirmis Var dovlet sahiblerinden uzaq gezmeye calisir yoxsul adamalarla dostluq edirdi Alimin sagirdlerinden biri maraqli bir xatire danisib Bir gun tacirlerden biri ziyarete gelerken Aga ucun de parca hediyyesi getirmisdi O esitmisdi ki Aga hediyye qebul etmir Ona gore de cixis yolu axtarirdi O menim ona komek etmeyimi isteyerken razilasmadim O israr ederek Eger siz mene bu qeba parcasini Agaya vermekde komek etseniz size de bir qeba vereceyem dedi Parcani tacirden alib qizmar havada ustad gile yollandim Qapini doydum Aga ereb koyneyinde gece papaginda qapini acdi Meni goren kimi Ne olub sorusdu Aga bir momin kisi sizin ucun parca hediyye getirib dedim Aga narahat oldu qezeblenerek dedi Men ele guman etdim ki bu qizmar havada hansisa bir elmi meseleni oyrenmeye ve ya hell etmeye gelmisen Qapini baglayib getmek isteyerken Basqa bir sozum de var dedim Sozun nedir dedi Bu kisi soz verib ki eger siz parcani qebul etseniz bir qeba da mene verecek bu fursetin elimden cixmasina razi olmayin dedim Aga gulerek Ovladim ders oxu vaxtini bele seylerle telef etme dedi Sonra parcani menden alib buyurdu Bu sertle qebul edirem ki bir de bele addim atmayasan Bir gun Sultan Aga Mehemmed Xanin emri esasinda Mirzayi Tebrizinin xetti ile yazilmis uz qabigi yaqut almazla bezedilmis bir Quran Ayetullah Behbehaniye hediyye gonderilir Hediyye getirenler qapini doyurler Vehid Behbehani elde qelem tutdugu halda qapini acaraq Menimle ne isiniz var sorusur Suleyman hezretleri size Quran gondermisdir deyirler Alim goz ucu Qurana nezer salib sorusur Quran uzerinde bu zinetler nedir Qiymetli dasalrdir cavab verirler Niye Allahin kelamini bele etmisiniz bu is Quranin bir gusede qalib oxunmamasina sebeb olacaq Onlari Quran uzerinden goturub satin pulunu din telebeleri ve yoxsullar arasinda paylayin aga deyir Qurani qebul edin Mirzayi Tebrizinin xetti ile yazilib cox deyerlidir saray adamalari dillenirler Qurani getiren sexs onu ozunde saxlayib hemise tilavet etsin alim bunu deyerek qapini baglayib iceri kecir Onun sagirdlerinden olan Seyid Zeynelabidin Lahici deyerli bi xatire danisib Biz Kerbelada tehsille mesgul idik Aga qocaldigina gore zeiflemisdi tedrisden uzaqlasmis yaliniz Serhi Lume dersi verirdi Biz bir nece telebe teberruk qesdile o boyuk alimin dersinde istirak edirdik Bir gun gec yuxudan oyandim subh namazi qeza olmusdu dersin vaxti da catmisdi Oz ozume dedim ki evvel dersde istirak edib sonra hamama gedib qusl ederem Derse getdim Aga hele gelmemisdi Az kecenden sonra geldi guleruzle hamini salamladi Qefilden uzunde keder yarandi Bu gun ders yoxdur gedin dedi Butun sagirdler qalxib getdiler men de getmek isteyende otur dedi Men oturdum meclis tamamile bosalandan sonra dedi Oturdugun xalcanin altinda bir az pul var gotur get qusl ver Bundan sonra natemiz bedenle bele meclislere gelme Men teeccub icinde pulu goturub hamama yollandim Bir gun bir qrup momin Ayetullah Vehid Behbehaniye mektub yazaraq onun bu uca meqama nail olmasinin sirrini sorusurlar Alim cavablarinda yazir Men hec bir halda ozumu alim hesab etmemis ve alimler sirasinda gormemisem Amma mumkundur menim bu movqeye catmagima alimleri ehtiramla xatirlamagim sebeb olub Hec vaxt tehsilden ayrilmamisam onu her bir isden ustun tutmusam Alim ona yaxin elmi eserin muellifidir Habele o Ellame Behrul ulum Mirze Mehemmedmehdi Sehrestani Seyid Eli Tebatebai Seyx Cefer Kasifulgita Mirzayi Qumi Molla Mehdi Neraqi Haci Mehemmedibrahim Kelbasi Seyid Mehemmedbaqir Sifti ve s kimi sagirdler yetisdirmisdir Muctehidler ustadi Ayetullah Mehemmedbaqir Vehid Behbehani hicri qemeri teqvimile 1205 ci ilde 90 yasinda Allaha qovusur ve Imam Huseynin e hereminde defn edilir IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerEllame Vehid Behbahani Islami Yorumlari