Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keşik (monq. хишигтэн; — «hökmdarın yaxın və sadiq qulları») — Çingiz xan tərəfindən yaradılmış Böyük Monqol imperiyasında xanın şəxsi qvardiyası.
Tarixi
Böyük Monqol imperiyasında ayrıca cangüdənlər dəstəsi- keşik yaradıldı. Keşik iki hissədən ibarət idi. Kebtaul- axşam qoruyucuları və turxaud-gündüz qoruyucuları. Keşik monqol qvardiyasını təşkil edirdi.
Temuçinin yaratdığı bu idarəetmə aparatı köhnə qəbilə institutlarından fərqlənirdi. Bu aparat xanın iradəsi ilə yaradılmışdı, onun nökərləri, sadə xalqın- aratların üzərində ağalığını təmin edirdi. Bu dövlət qurumuna bənzəyən aparat xanın maraqlarını müdafiə edirdi.
Qvardiyaçı-keşikçilər nizam-intizamın pozulmasına görə çox ağır cəzaya məhkum edilirdilər. Keşik təkcə Çingiz xanın şəxsi mühafizəsi deyildi, o həm də sıravi aratlar-maldarlar və ovçular üzərində çöl (səhra) aristokratiyası hakimiyyətinin saxlanmasını təmin edən əsas qüvvə idi. Sərkərdələr və dövlətin görkəmli mənsəb sahibləri məhz qvardiyadan seçilirdi.
“Gizli tarix”in 10-cu bölümü yenə “Növbət və xidmətçilərinin düzənlənməsiylə, qarluq və uyğurların öz istəkləriylə tabe olmaları” bəhsini ehtiva etmektedir. Burada Çingiz xanın bir vəsiyəti vardır: “Bundan önce doxsan bes minliyin içərisindən seçilmək surətiylə bizə gələrək iltihaq edib, bir tümən təskil etmiş olan "yençu kesiktenlər"imə (əməkdar mühafizlərimə), bizdən sonra nəsildən-nəsilə gələcək olan oğullarımız yaxşı yanaşsınlar, onlara mənim vəsiyətim kimi baxsınlar və azarlamasınlar. Bir tümənlik bu mühafiz dəstəsi, məni həqiqətən bir mələk kimi qorumuşdular”, deyirdi.
Turqautlar
“Monqolların Gizli Tarixi”nde qarsımıza çıxan turqak kəlməsi hər halda Türkcədir. Tərcüməçi Asım əfəndi, türk dilindən fars dilinə keçmis olan bu sözü "gecə qarovulçusu" olaraq interpretasiya etmişdir. Əbülqazi Bahadır xana göre, “padışahı qoruyan şəxslərə turqaklar deyirdilər”. Yene Türk ədəbiyyatının bir başqa şah əsəri olan "Kutadgu Biligdə “qapıçı, növbətçi” deməkdir. Türk dilinin ən əski kəlimələrindən biri olan bu söz, Çingiz xan ilə elxanlılar çağında böyük bir önəm daşımağa başladı. Cüveyni də, turğak sözünü mühafiz mənasında bildirir. F. Rəşidəddinə görə, bu “gündüz növbətçisi” deməkdir.
İstinadlar
- "Марко Поло.КНИГА О РАЗНООБРАЗИИ МИРА. Гл. ГЛАВА ХС". 2018-03-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-27.
- Капица М.С. Ещё раз о роли Чингизхана в истории // Вопросы истории. Москва, 1988, №7. стр.56.
- Monqolların Gizli Tarixi, s.157.
- Kutadgu Bilig �indeksi, Haz. R.R.Arat, �stanbul 1979, s.469.
- B. Ögel, göstərilən əsəri., s.132-133.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kesik monq hishigten hokmdarin yaxin ve sadiq qullari Cingiz xan terefinden yaradilmis Boyuk Monqol imperiyasinda xanin sexsi qvardiyasi TarixiBoyuk Monqol imperiyasinda ayrica cangudenler destesi kesik yaradildi Kesik iki hisseden ibaret idi Kebtaul axsam qoruyuculari ve turxaud gunduz qoruyuculari Kesik monqol qvardiyasini teskil edirdi Temucinin yaratdigi bu idareetme aparati kohne qebile institutlarindan ferqlenirdi Bu aparat xanin iradesi ile yaradilmisdi onun nokerleri sade xalqin aratlarin uzerinde agaligini temin edirdi Bu dovlet qurumuna benzeyen aparat xanin maraqlarini mudafie edirdi Qvardiyaci kesikciler nizam intizamin pozulmasina gore cox agir cezaya mehkum edilirdiler Kesik tekce Cingiz xanin sexsi muhafizesi deyildi o hem de siravi aratlar maldarlar ve ovcular uzerinde col sehra aristokratiyasi hakimiyyetinin saxlanmasini temin eden esas quvve idi Serkerdeler ve dovletin gorkemli menseb sahibleri mehz qvardiyadan secilirdi Gizli tarix in 10 cu bolumu yene Novbet ve xidmetcilerinin duzenlenmesiyle qarluq ve uygurlarin oz istekleriyle tabe olmalari behsini ehtiva etmektedir Burada Cingiz xanin bir vesiyeti vardir Bundan once doxsan bes minliyin icerisinden secilmek suretiyle bize gelerek iltihaq edib bir tumen teskil etmis olan yencu kesiktenler ime emekdar muhafizlerime bizden sonra nesilden nesile gelecek olan ogullarimiz yaxsi yanassinlar onlara menim vesiyetim kimi baxsinlar ve azarlamasinlar Bir tumenlik bu muhafiz destesi meni heqiqeten bir melek kimi qorumusdular deyirdi Turqautlar Monqollarin Gizli Tarixi nde qarsimiza cixan turqak kelmesi her halda Turkcedir Tercumeci Asim efendi turk dilinden fars diline kecmis olan bu sozu gece qarovulcusu olaraq interpretasiya etmisdir Ebulqazi Bahadir xana gore padisahi qoruyan sexslere turqaklar deyirdiler Yene Turk edebiyyatinin bir basqa sah eseri olan Kutadgu Biligde qapici novbetci demekdir Turk dilinin en eski kelimelerinden biri olan bu soz Cingiz xan ile elxanlilar caginda boyuk bir onem dasimaga basladi Cuveyni de turgak sozunu muhafiz menasinda bildirir F Resideddine gore bu gunduz novbetcisi demekdir Istinadlar Marko Polo KNIGA O RAZNOOBRAZII MIRA Gl GLAVA HS 2018 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 27 Kapica M S Eshyo raz o roli Chingizhana v istorii Voprosy istorii Moskva 1988 7 str 56 Monqollarin Gizli Tarixi s 157 Kutadgu Bilig indeksi Haz R R Arat I stanbul 1979 s 469 B Ogel gosterilen eseri s 132 133