Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əxtər qəzeti - Qacarlar dövlətində mövcud vəziyyətini tənqid edən və əfkari – ümumiyyəyə güclü təsir göstərən, 1875-ci ildə İstanbulda çapdan çıxan və 20 il fəaliyyət göstərən mühacir mətbu orqanı.
| Əxtər qəzeti | |
|---|---|
 | |
| Redaktor | Ağa Məhəmməd Tahir |
| Yaranma tarixi | 1875 |
| Dil | fars dili |
| Baş ofis | İstanbul |
| Ölkə | Osmanlı imperiyası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qəzetin nəşri və naşirləri
1875-ci ildən etibarən İstanbulda çap edilən «Əxtər» qəzetinin ilk nömrələri gündəlik nəşr olunurdu. Nəşrin üçüncü ilindən həftədə iki dəfə çıxmış, birinci ilindən sonra isə həftəlik olmuşdur. Qəzetin naşiri – imtiyaz sahibi Ağa Məhəmməd Tahir, katibi isə Mirzə Mehdi idi.
Qəzetdəki yazıların müəllifləri
«Əxtər»in ətrafında İstanbulda yaşayan nüfuzlu mühacirlər toplaşmışdılar. Qəzet vətənpərvər ziyalılar tərəfindən hazırlanırdı (adətən Qacarlar dövlətinin siyasi sosial məsələləri ilə bağlı yazıların müəlliflərinin adı ya verilmir, ya da şərti və ya baş hərflərlə verilirdi). Çoxlarının şəxsiyyətini müəyyən etmək çətin idi:
- «M.Müştəri»
- «M.Ə».
- «Vətən və azadlıq sevən»
- «Əxtər» və s.
Müxtəlif imzalarla müxtəlif iqtisadi, siyasi, mədəni, tarixi məsələlərin qoyuluşu və şərh olunması cəhətdən «Əxtər» o zamankı «Qərb» qəzetlərin nümunəsinə yaxınlaşırdı. Onun səhifələrində dövrün tanınmış azərbaycanlı ziyalıları Əbdürrəhimov Talıbov, Şeyx Əhməd Ruhi, Məhəmməd Tofiq Xəbirülmülk, Mirzə Həbib İsfahani, Mirzə Rza xan Vəkeşlu yaxından iştirak edirlər.
Qəzetin başlıca mövzuları
«Əxtər» birinci mətbu orqanı kimi ilk dəfə olaraq Qacarlar dövlətində mövcud quruluşu tənqid edərək bu quruluşda nə kimi dəyişiklik aparmaq fikrini irəli sürən qəzet olub. «Əxtər» tək Qacarlar dövlətində deyil, Qafqazda, Yaxın Şərq ölkələrində yayılaraq maraqlı və məzmunlu yazılarına görə öz oxucuları arasında şöhrət tapmışdı. «Əxtər»in ən görkəmli cəhətlərindən biri bundan ibarət idi ki, o iqtisadi məsələlərə fikir verir, elmi dəlil və izahatla Qacarlar dövlətinin nöqteyi nəzərdən dirçəlməsinin lazım olduğunu təbliğ edirdi. «Əxtər» eyni zamanda Avropa dövlətlərinin müstəmləkəçilik siyasətini təkcə İran miqyasında deyil, bütün Şərqdə ifşa edən bir qəzet idi». Qəzet xarici siyasət məsələsində Qacarlar dövlətinin müstəqil bir xarici siyasət proqramını qəbul edərək birtərəflik siyasəti (İngilis və ya Rus meyilli yox) aparmağa çağırır, yazırdı ki, xarici dövlətlər Qacarlar dövlətində ancaq mənfəət güdür və müstəmləkəçi dövlətə yaxınlaşmaq Qacarlar dövlətinə heç bir fayda gətirməz.
Qəzetdən sitatlar
«Əxtər» qəzetinin 1880-ci il (1298) 9-cu sayında belə qeyd olunurdu:
 | Biz xarici siyasi xətti hərəkətimizi möhkəm bir bünövrə üzərində qurmadıqca ümidimizi onlara dikib, xaricilərin «xeyirxahlığından» imtina etməyincə, bizim tərəqqi və inkişafımız qeyri-mümkündür. Xaricdən isə qarətçi və tamahkarlardan başqa kimsə bizim tərəfimizə gəlməyəcəkdir. Biganələr bizim səadət və xoşbəxtliyimizi özlərinin mənafeyi alətinə çevirməkdə görürlər». |  |
Qəzet başqa bir məqaləsində bu məsələyə toxunaraq xarici siyasətçilərin Qacarlar dövlətinə verdiyi boş vədləri axmaqları aldadan boş söz adlandırırdı. Avropa ölkələrinin Şərq ölkələri ilə münasibətdə heç zaman beynəlxalq hüquqlara riayət etməyəcəyini qeyd edən «Əxtər» qəzeti 1880-ci il 33-cü sayında yazırdı:
| | Öz mənafeyimiz üçün gördüyümüz tədbirlər onların xoşuna gəlmədikdə əvvəl gizli şəkildə tədbirlərin əleyhinə mübarizə aparırlar. Bu metod nəticə vermədikdə isə son vasitəni işə salıb bizim əleyhimizə cəbr (zorakılıq) tədbirlərinə əl atırlar. Onlar müdaxilə üçün heç bir haqlı dəlil və ya bəhanə tapmadıqda açıqcasına beynəlxalq hüquq qayda-qanunlarını pozub (bizim burada mənfəətimiz) işi yenə də öz xeyirlərinə həll edirlər». | |
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Pərvanə Məmmədli: İranın dövlət siyasəti Azərbaycan milli mətbuatının qarşısına sədd çəkib
- Güney Azərbaycan mətbuatı
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Exter qezeti Qacarlar dovletinde movcud veziyyetini tenqid eden ve efkari umumiyyeye guclu tesir gosteren 1875 ci ilde Istanbulda capdan cixan ve 20 il fealiyyet gosteren muhacir metbu orqani Exter qezetiRedaktor Aga Mehemmed TahirYaranma tarixi 1875Dil fars diliBas ofis IstanbulOlke Osmanli imperiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarQezetin nesri ve nasirleri1875 ci ilden etibaren Istanbulda cap edilen Exter qezetinin ilk nomreleri gundelik nesr olunurdu Nesrin ucuncu ilinden heftede iki defe cixmis birinci ilinden sonra ise heftelik olmusdur Qezetin nasiri imtiyaz sahibi Aga Mehemmed Tahir katibi ise Mirze Mehdi idi Qezetdeki yazilarin muellifleri Exter in etrafinda Istanbulda yasayan nufuzlu muhacirler toplasmisdilar Qezet vetenperver ziyalilar terefinden hazirlanirdi adeten Qacarlar dovletinin siyasi sosial meseleleri ile bagli yazilarin muelliflerinin adi ya verilmir ya da serti ve ya bas herflerle verilirdi Coxlarinin sexsiyyetini mueyyen etmek cetin idi M Musteri M E Veten ve azadliq seven Exter ve s Muxtelif imzalarla muxtelif iqtisadi siyasi medeni tarixi meselelerin qoyulusu ve serh olunmasi cehetden Exter o zamanki Qerb qezetlerin numunesine yaxinlasirdi Onun sehifelerinde dovrun taninmis azerbaycanli ziyalilari Ebdurrehimov Talibov Seyx Ehmed Ruhi Mehemmed Tofiq Xebirulmulk Mirze Hebib Isfahani Mirze Rza xan Vekeslu yaxindan istirak edirler Qezetin baslica movzulari Exter birinci metbu orqani kimi ilk defe olaraq Qacarlar dovletinde movcud qurulusu tenqid ederek bu qurulusda ne kimi deyisiklik aparmaq fikrini ireli suren qezet olub Exter tek Qacarlar dovletinde deyil Qafqazda Yaxin Serq olkelerinde yayilaraq maraqli ve mezmunlu yazilarina gore oz oxuculari arasinda sohret tapmisdi Exter in en gorkemli cehetlerinden biri bundan ibaret idi ki o iqtisadi meselelere fikir verir elmi delil ve izahatla Qacarlar dovletinin noqteyi nezerden dircelmesinin lazim oldugunu teblig edirdi Exter eyni zamanda Avropa dovletlerinin mustemlekecilik siyasetini tekce Iran miqyasinda deyil butun Serqde ifsa eden bir qezet idi Qezet xarici siyaset meselesinde Qacarlar dovletinin musteqil bir xarici siyaset proqramini qebul ederek birtereflik siyaseti Ingilis ve ya Rus meyilli yox aparmaga cagirir yazirdi ki xarici dovletler Qacarlar dovletinde ancaq menfeet gudur ve mustemlekeci dovlete yaxinlasmaq Qacarlar dovletine hec bir fayda getirmez Qezetden sitatlar Exter qezetinin 1880 ci il 1298 9 cu sayinda bele qeyd olunurdu Biz xarici siyasi xetti hereketimizi mohkem bir bunovre uzerinde qurmadiqca umidimizi onlara dikib xaricilerin xeyirxahligindan imtina etmeyince bizim tereqqi ve inkisafimiz qeyri mumkundur Xaricden ise qaretci ve tamahkarlardan basqa kimse bizim terefimize gelmeyecekdir Biganeler bizim seadet ve xosbextliyimizi ozlerinin menafeyi aletine cevirmekde gorurler Qezet basqa bir meqalesinde bu meseleye toxunaraq xarici siyasetcilerin Qacarlar dovletine verdiyi bos vedleri axmaqlari aldadan bos soz adlandirirdi Avropa olkelerinin Serq olkeleri ile munasibetde hec zaman beynelxalq huquqlara riayet etmeyeceyini qeyd eden Exter qezeti 1880 ci il 33 cu sayinda yazirdi Oz menafeyimiz ucun gorduyumuz tedbirler onlarin xosuna gelmedikde evvel gizli sekilde tedbirlerin eleyhine mubarize aparirlar Bu metod netice vermedikde ise son vasiteni ise salib bizim eleyhimize cebr zorakiliq tedbirlerine el atirlar Onlar mudaxile ucun hec bir haqli delil ve ya behane tapmadiqda aciqcasina beynelxalq huquq qayda qanunlarini pozub bizim burada menfeetimiz isi yene de oz xeyirlerine hell edirler Hemcinin baxCenubi Azerbaycan metbuati Ekinci qezetiXarici kecidlerPervane Memmedli Iranin dovlet siyaseti Azerbaycan milli metbuatinin qarsisina sedd cekib Guney Azerbaycan metbuatiIstinadlarGerman Union Catalogue of Serials Memmedli Pervane Haci qizi Cenubi Azerbaycan metbuati tarixi Baki Elm 2009 s 31 32 elektron variant Exter qezeti 1880 9 Exter qezeti 1880 33