Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nizami simfoniyası — azərbaycanlı bəstəkar Fikrət Əmirovun 1947-ci ildə Nizami Gəncəviyə həsr etdiyi simli orkestr üçün simfoniya. Dahi şair Nizami Gəncəvinin xatirəsinə həsr edilmiş simfoniya şairin anadan olmasının 800 illiyi münasibətlə yazılmışdır.
| Nizami simfoniyası | |
|---|---|
 | |
| Bəstəkar | Fikrət Əmirov |
| Forma | simfoniya |
| Premyera | |
| Hissələr | Andante Maestoso Allegretto Andante Molto Sostenuto Allegro con Brio |
Bəstəkar simfoniya üzərində dəfələrlə işləmiş, onun ikinci və üçüncü redaksiyalarını yaratmışdır. Simfoniyada Nizaminin ümumiləşmiş obrazı yaradılmışdır. Bəstəkar şairin obrazına ehtiramla yanaşır və ona xüsusi münasibət bəsləyir ki, bu da əsərə səmimilik, incəlik, gənclik təravəti, lirik hərarət və romantik ruh verir. Eyni zamanda simfoniya özunün fəlsəfi mənası və lakonik ifadə tərzi ilə diqqəti cəlb edir. Bu cəhət son illərdə yazılmış bir çox əsərlərin musiqisinə xas kameralıq tendensiyasını qabaqlamışdır. Buna görə də musiqidə ifadə olunan gizli hisslər, düşüncələr, əhvalatlar da təbii qavranılır.
Simfoniya dörd hissədən ibarətdir. Ayrı-ayrı hissələrin formaları, bir çox inkişaf üsulları, şübhəsiz, klassik simfoniya ilə əlaqənin olduğunu göstərir. Simfoniyanın hissələrindən qabaq dinləyicini istiqamətləndirmək məqsədilə Nizaminin əsərlərindən götürülmüş poetik epiqraflar verilmişdir.
Tarixi
Mənbə və mövzular
Nizami yaradıcılığını tanınmış filosof, ədəbiyyatşünas və sənətşünaslar, elm və dövlət xadimləri yüksək qiymətləndirmiş, onun həyatı və əsərləri əsasında müxtəlif mövzularda romanlar, pyeslər yazılmış, şəxsiyyətinə həsr edilmiş poema və şeirlər qoşulmuşdur.
Nizami irsi uzun zamanlar ərzində dünya elmi-ədəbi fikrinin diqqət mərkəzində olmuşdu. Azərbaycanda şairin əsərləri dəfələrlə nəşr olunmuş, ədəbi irsinin öyrənilməsi və tanıdılması sahəsində müxtəlif işlər həyata keçirilmiş, çoxlu sayda tədqiqatlar meydana gətirilmiş, eləcə də dünya nizamişünaslığında ilk dəfə olaraq əsərlərinin elmi-tənqidi mətni hazırlanmışdır. Bu proseslərin intensiv şəkil almağa başlaması əsasən Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 800 illik yubileyi ərəfəsinə təsadüf etmişdir. Şairin yubileyinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması ilə bağlı ilk qərar 1939-cu ilin iyul ayının 25-də qəbul edilmiş, lakin İkinci Dünya Müharibəsi səbəbindən yubileyin yalnız 1947-ci ildə qeyd olunması mümkün olmuşdur. İkinci Dünya Müharibəsinin başlanması səbəbi ilə yubiley günü blokada şəraitində olan Leninqradda - Dövlət Ermitajında qeyd edilmişdi. Şairin yubileyi təntənəli surətdə keçirilməsi yalnız 1947-ci ildə Bakıda mümkün olmuşdur. Sözügedən illərdən etibarən Nizaminin dövrü, həyatı və yaradıcılığı bağlı yeni-yeni araşdırmalar aparılmışdır. Gəncədə dəfn olunduğu yerdə Nizami Gəncəvinin məqbərəsi ucaldılmış, xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində silsilə xarakterli tədbirlər həyata keçirilmişdir.
Nizami Gəncəvi həyatı və yaradıcılığının əsas tədqiqatçılarından biri olan Səadət Abdullayeva qeyd edir ki, "Nizaminin yüksək ideyalı əsərlərinə, əlbəttə, bəstəkarlar biganə ola bilməzdilər. Bunu şairin poemaları əsasında klassik musiqinin demək olar ki, bütün janrları üzrə yazılan əsərlər – operalar, baletlər, simfoniyalar, simfonik poemalar, simfonik və xoreoqrafik süitalar göstərir."
Nizaminin sözlərinə xor-poemalar, qarışıq xor ilə fortepiano üçün əsərlər, solist, xor və simfonik orkestr üçün poemalar, səs və kamera orkestri üçün lirik mahnılar yazılmışdır. Onlarla yanaşı, Nizami qəzəllərinə çoxlu sayda mahnı və romanslar da bəstələnmişdir. Səadət Abdullayeva yazır ki, "Üzeyir Hacıbəyovun "Sənsiz" və "Sevgili canan" əsərləri ilə Azərbaycan milli musiqisində yeni – "musiqili qəzəl" və ya "qəzəl-romans" janrının əsası qoyulmuşdur. Maraqlıdır ki, şairin qəzəlləri onlara musiqi qoşulandan sonra daha çox populyar olmuşdur."
Nizami obrazı onun adı ilə adlanan opera və baletdə canlandırılmışdır. Nizami Gəncəvinin xatirəsinə simli simfoniya, vokal-simfonik poema, kantata, vokal-oratoriya, simli kvintet, elegiya, muğam etüdləri, xor əsərləri, poema ithaf olunmuşdur. Nizaminin əsərləri əsasında səhnələşdirilən dram əsərlərini və çəkilən filmləri də musiqi müşayiət edir. Bütün bu əsərlər Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin zənginləşməsində və bəstəkarların yaradıcılıq fəaliyyətinin zənginləşməsində rol oynamışdır.
İstinadlar
- Н. М. Миклашевская. Становление и развитие искусства социалистического реализма в Советском Азербайджане: 1920–1945 гг. (живопись, графика, скульптура, театрально-декорационное искусство). — Б.: Элм, 1974. — С. 64. — 178 с.Orijinal mətn (rus.)
Серьезным творческим достижением Г. Халыкова стал портрет Низами, в котором художнику удалось создать значительный образ великого поэта. Этому во многом помогла удачно найденная композиция: поэт изображен сидящим с книгой на коленях. Выражение благородного лица, строгие линии одежды, характерного головного убора — все это впечатляет, несмотря на излишне темный колорит.
Интересна история создания портрета. В первом туре объявленного конкурса (1939 г.) художник не принимал участия, но им был исполнен выразительный портрет в рисунке, о котором академик Е. Бертельс сказал, что предложенный образ исторически достоверен и Низами мог быть таким. Консультации с Е. Бертельсом, Гейдаром Гусейновым и Г. Араслы настолько ободрили и вдохновили Г. Халыкова, и он, взяв за основу упомянутый рисунок, создал живописный портрет Низами. Этот портрет признан был лучшим и удостоен I премии во втором туре конкурса (1940 г.) - Səadət Abdullayev, 2018. səh. 8
- Səadət Abdullayeva, 2018. səh. 18
- Səadət Abdullayeva, 2018. səh. 17
- Səadət Abdullayeva, 2018. səh. 25
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nizami simfoniyasi azerbaycanli bestekar Fikret Emirovun 1947 ci ilde Nizami Genceviye hesr etdiyi simli orkestr ucun simfoniya Dahi sair Nizami Gencevinin xatiresine hesr edilmis simfoniya sairin anadan olmasinin 800 illiyi munasibetle yazilmisdir Nizami simfoniyasiBestekar Fikret EmirovForma simfoniyaPremyera 1947Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet TeatriHisseler Andante Maestoso Allegretto Andante Molto Sostenuto Allegro con Brio Bestekar simfoniya uzerinde defelerle islemis onun ikinci ve ucuncu redaksiyalarini yaratmisdir Simfoniyada Nizaminin umumilesmis obrazi yaradilmisdir Bestekar sairin obrazina ehtiramla yanasir ve ona xususi munasibet besleyir ki bu da esere semimilik incelik genclik teraveti lirik heraret ve romantik ruh verir Eyni zamanda simfoniya ozunun felsefi menasi ve lakonik ifade terzi ile diqqeti celb edir Bu cehet son illerde yazilmis bir cox eserlerin musiqisine xas kameraliq tendensiyasini qabaqlamisdir Buna gore de musiqide ifade olunan gizli hissler dusunceler ehvalatlar da tebii qavranilir Simfoniya dord hisseden ibaretdir Ayri ayri hisselerin formalari bir cox inkisaf usullari subhesiz klassik simfoniya ile elaqenin oldugunu gosterir Simfoniyanin hisselerinden qabaq dinleyicini istiqametlendirmek meqsedile Nizaminin eserlerinden goturulmus poetik epiqraflar verilmisdir TarixiMenbe ve movzular Fikret Emirovun Nizami simfoniyasini yazarken eserlerinden istifade etdiyi Azerbaycan sairi Nizami Gencevinin ressam Qezenfer Xaliqov terefinden 1940 ci ilde cekilmis bedii tesvir portreti Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Nizami yaradiciligini taninmis filosof edebiyyatsunas ve senetsunaslar elm ve dovlet xadimleri yuksek qiymetlendirmis onun heyati ve eserleri esasinda muxtelif movzularda romanlar pyesler yazilmis sexsiyyetine hesr edilmis poema ve seirler qosulmusdur Nizami irsi uzun zamanlar erzinde dunya elmi edebi fikrinin diqqet merkezinde olmusdu Azerbaycanda sairin eserleri defelerle nesr olunmus edebi irsinin oyrenilmesi ve tanidilmasi sahesinde muxtelif isler heyata kecirilmis coxlu sayda tedqiqatlar meydana getirilmis elece de dunya nizamisunasliginda ilk defe olaraq eserlerinin elmi tenqidi metni hazirlanmisdir Bu proseslerin intensiv sekil almaga baslamasi esasen Nizami Gencevinin anadan olmasinin 800 illik yubileyi erefesine tesaduf etmisdir Sairin yubileyinin dovlet seviyyesinde qeyd olunmasi ile bagli ilk qerar 1939 cu ilin iyul ayinin 25 de qebul edilmis lakin Ikinci Dunya Muharibesi sebebinden yubileyin yalniz 1947 ci ilde qeyd olunmasi mumkun olmusdur Ikinci Dunya Muharibesinin baslanmasi sebebi ile yubiley gunu blokada seraitinde olan Leninqradda Dovlet Ermitajinda qeyd edilmisdi Sairin yubileyi tenteneli suretde kecirilmesi yalniz 1947 ci ilde Bakida mumkun olmusdur Sozugeden illerden etibaren Nizaminin dovru heyati ve yaradiciligi bagli yeni yeni arasdirmalar aparilmisdir Gencede defn olundugu yerde Nizami Gencevinin meqberesi ucaldilmis xatiresinin ebedilesdirilmesi istiqametinde silsile xarakterli tedbirler heyata kecirilmisdir Nizami Gencevi heyati ve yaradiciliginin esas tedqiqatcilarindan biri olan Seadet Abdullayeva qeyd edir ki Nizaminin yuksek ideyali eserlerine elbette bestekarlar bigane ola bilmezdiler Bunu sairin poemalari esasinda klassik musiqinin demek olar ki butun janrlari uzre yazilan eserler operalar baletler simfoniyalar simfonik poemalar simfonik ve xoreoqrafik suitalar gosterir Nizaminin sozlerine xor poemalar qarisiq xor ile fortepiano ucun eserler solist xor ve simfonik orkestr ucun poemalar ses ve kamera orkestri ucun lirik mahnilar yazilmisdir Onlarla yanasi Nizami qezellerine coxlu sayda mahni ve romanslar da bestelenmisdir Seadet Abdullayeva yazir ki Uzeyir Hacibeyovun Sensiz ve Sevgili canan eserleri ile Azerbaycan milli musiqisinde yeni musiqili qezel ve ya qezel romans janrinin esasi qoyulmusdur Maraqlidir ki sairin qezelleri onlara musiqi qosulandan sonra daha cox populyar olmusdur Nizami obrazi onun adi ile adlanan opera ve baletde canlandirilmisdir Nizami Gencevinin xatiresine simli simfoniya vokal simfonik poema kantata vokal oratoriya simli kvintet elegiya mugam etudleri xor eserleri poema ithaf olunmusdur Nizaminin eserleri esasinda sehnelesdirilen dram eserlerini ve cekilen filmleri de musiqi musayiet edir Butun bu eserler Azerbaycan musiqi medeniyyetinin zenginlesmesinde ve bestekarlarin yaradiciliq fealiyyetinin zenginlesmesinde rol oynamisdir IstinadlarN M Miklashevskaya Stanovlenie i razvitie iskusstva socialisticheskogo realizma v Sovetskom Azerbajdzhane 1920 1945 gg zhivopis grafika skulptura teatralno dekoracionnoe iskusstvo B Elm 1974 S 64 178 s Orijinal metn rus Sereznym tvorcheskim dostizheniem G Halykova stal portret Nizami v kotorom hudozhniku udalos sozdat znachitelnyj obraz velikogo poeta Etomu vo mnogom pomogla udachno najdennaya kompoziciya poet izobrazhen sidyashim s knigoj na kolenyah Vyrazhenie blagorodnogo lica strogie linii odezhdy harakternogo golovnogo ubora vse eto vpechatlyaet nesmotrya na izlishne temnyj kolorit Interesna istoriya sozdaniya portreta V pervom ture obyavlennogo konkursa 1939 g hudozhnik ne prinimal uchastiya no im byl ispolnen vyrazitelnyj portret v risunke o kotorom akademik E Bertels skazal chto predlozhennyj obraz istoricheski dostoveren i Nizami mog byt takim Konsultacii s E Bertelsom Gejdarom Gusejnovym i G Arasly nastolko obodrili i vdohnovili G Halykova i on vzyav za osnovu upomyanutyj risunok sozdal zhivopisnyj portret Nizami Etot portret priznan byl luchshim i udostoen I premii vo vtorom ture konkursa 1940 g Seadet Abdullayev 2018 seh 8 Seadet Abdullayeva 2018 seh 18 Seadet Abdullayeva 2018 seh 17 Seadet Abdullayeva 2018 seh 25