Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseynqulu xan Əbu Qəddarə (fars. حسین‌قلی خان) və ya Əbu Qəddarə (ərəb. ابو قَدَّارَة) — Qacar İranının İlam (Pişt-e-Kuh) bölgəsinin Feyli kürd əmiri və vəlisi idi.
| Hüseynqulu xan Əbu Qəddarə | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1834 |
| Vəfat tarixi | 1914 |
Həyat və qayda
Hüseynqulu xan 1834-cü ildə öz torpağını idarə edən başqa bir Feyli liderinin oğlu olaraq anadan olmuşdur. O, gənclik illərində atası Abbasqulu xana qarşı üsyan etmiş və bir neçə il sürgün edilmiş və Osmanlı İmperiyasına tabe olan Xanaqin və Mandalı Feyli şəhərlərində dolaşmışdır. Hüseynqulu xan sonra üsyanını davam etdirmək üçün İrana qayıtdı. Hüseynqulu xan və Abbasqulu Xan arasındakı qarşıdurmada bir çox zadəgan və hərbi rəhbər Abbasqulu Xanı dəstəklədi və Hüseynqulu xanın yenidən Osmanlı torpağına sığınmasına səbəb oldu. Növbəti üsyanı zamanı Bələvənd kürd tayfasının başçısı, Holeylan hökmdarı Lütf Əli Xan Esfəndiarinin dəstəyi və hərbi yardımı ilə. Hüseynqulu xan Abbasqulu xan üzərində qələbə qazana bildi və müasir İlam əyalətində hökmranlıq etdi, sonra nəzarətini sürətlə artıracaq. Hüseynqulu xanın ərazisinə müasir İlam əyalətindən ibarət olan bütün Pişt-e-Kuh, Kirmanşah əyalətinin bir hissəsi, Lorestan vilayəti, Xuzistan əyaləti və Diyala əyalətinin kürd hissələri daxildir. Hüseynqulu xanın Pişt-e-Kuh üzərindəki suverenliyi Qacar sülaləsi hökuməti tərəfindən tanındı.
Onun gücü o qədər böyük idi ki, Avropadan gələn xarici səyahət yazıçılarının diqqətini cəlb etmişdi. Jak de Morqan Pişt-e-Kuh səfəri zamanı qeyd edib ki, yerli əhali həmişə Hüseynqulu xan haqqında yüksək danışıb və hər dəfə onlardan Pişt-e-Kuh haqqında soruşduqda "hamısı bizim qubernatorumuza məxsusdur" deyəcəklər.
O, 1863-cü ildən 1900-cü ilə qədər Pişt-e-Kuhda səlahiyyət sahibi olub. Bu müddət ərzində o, öz ərazisində nəinki asayiş və əmin-amanlıq yaratdı, həm də Xuzistanın şimalında, Luristanda və hətta Kirmanşahda yaradılmış separatçı üsyanları yatırmağa nail oldu. Hüseynqulu xan Nasirəddin Şah Qacar, Mozaffar ad-Din Şah Qacar və Hüseynqulu xan İlxaninin müasiri idi. Nasirəddinin rəsmi kitabında ölkənin qüdrətli şəxsləri sırasında Hüseynqulu xanın adı çəkilir. Hüseynqulu xana mərkəzi hökumət və İran ordusu tərəfindən Saram-əl-Səltanə, Sərdar-e-Əşrəf və Əmir-e-Toumani kimi titullar verildi və o, Məsud Mirzə Zell-e Soltandan daş-qaşlı qılınc aldı. , və bu qılınc sayəsində o, ərəbcə "qılıncın atası" mənasını verən Əbu Qəddarə adı ilə tanındı. Hüseynqulu xan və Qacarlar sülaləsi arasında onun hakimiyyəti dövründə heç bir gərginlik olmayıb. Hər iki tərəfdən bir-birinə qarşı bir növ inamsızlıq görünsə də, bu inamsızlıq heç vaxt münaqişəyə səbəb olmayıb və Hüseynqulu xan həmişə Qacar hökumətinin razılığı ilə hərəkət edib.
Qayda
Bu müddət ərzində o, nəinki öz ərazisində nizam-intizam və əmin-amanlıq yaratdı, həm də Şimali Xuzistanda, Luristanda, hətta Kirmanşahda yaranmış və bölgədə iğtişaşlara səbəb olan üsyanları yatırmağa müvəffəq oldu. İlam hakimiyyəti dövründə sənətdə, poeziyada, ədəbiyyatda və memarlıqda yenidən doğuş dövrü keçirdi. o, həmçinin İlam bölgəsinə qarşı sünni Osmanlı və pravoslav rusların təcavüzünə qarşı yaxşı dayanmış, onlara qarşı amansız hücumlar və qırğınlar həyata keçirmişdir.
Məişət
Hüseynqulu xan on iki şiə müsəlmanı idi və ailəsi də. Onun çoxlu arvadları var idi ki, onların arasında əslində Lütf Əli Xan Esfəndiarinin qızları olan Mələkzadə və Həmidə adlı iki kürd bacı da var idi. O, həmçinin Codki tayfasından Hatəm bəyin qızı Nəzərə adlı iki ərəb qadını və Zurbatiyyədə ərəb qəbiləsindən Məhəmməd Şərifin qızı Hacıya ilə evləndi. Hüseynqulu xanın cəmi iki oğlu var idi, biri Nazaradan Qulamrza Xan, digəri isə Mələkzadədən Əlirza Xan idi. Hüseynqulu xanın digər arvadlarının uşaqları olmayıb.
Görünüş
Onu möhtəşəm görünüşlü, kişi və gənc kimi təsvir edirdilər. O, çox hündür, həm də uzun sünnə saqqalı, uzun saçlı və açıq dərili idi.
Portuqaliyalı səyyah onu "gözəl, yaraşıqlı və çox cəlbedici; qeyri-adi uzun boylu, yaxşı çərçivəli fiqurlu; qalın və iri, geniş çiyinli. Saçları qaradır; qeyri-adi uzun saqqal saxlayır və onun əvəzinə sol əlindən istifadə edir" o, bir Xəzər pələngi kimi cəsurdur və okçuluq yarışlarında və qılıncoynatmada hər hansı bir ustadan daha güclüdür, vurduğu on almanın səkkizini yıxır və döyüşdə yeddisini kəsir, bu fəyli vəlisi təmtəraqlı və dini ayinlərinə görə hörmət edirdi, lakin amansızlığından qorxurdu”.
Sonrakı həyat və ölüm
1914-cü ildə Hüseynqulu Xanın oğlu Qulamrza Xan onu dövlət çevrilişi ilə taxtdan saldı. Qulamrza xan atasını atasının hökuməti ilə birlikdə qonşu Osmanlı İmperiyasına sürgün etdi. Hüseynqulu xan Nəcəfdə yaşamağı seçdi, çox güman ki, on iki şiə arasında dini əhəmiyyətinə görə. O, 1914-cü il iyulun 1-də 80 yaşında vəfat edənə qədər Nəcəfdə yaşadı.
Miras
Hüseynqulu xan şair və rəssam idi, vaxtının çox hissəsini poeziya və sənətə həsr edirdi. Xan şiə məscidlərinin tikintisinə töhfə verdiyi və öz krallığını sünni və xristianlara qarşı müdafiə etdiyi üçün hamı tərəfindən dindar şiə əmiri və imanın qoruyucusu kimi təsvir edilir.
Manbalar
- چریکف، سیاحت‌نامه، ص ۹۷.
- مرادی مقدم، مراد، تاریخ سیاسی-اجتماعی کُردهای فیلی در عصر والیان پشتکوه (ایلام)، ص ۹۰.
- سردار ظفر بختیاری، خاطرات و یادداشت‌ها، تهران: انتشارت یساولی، ص ۲۵۸–۲۵۹.
- دومرگان ژاک. هیئت علمی فرانسه در ایران، کاظم ودیعی، تبریز: شفق، ۱۳۳۹، ص ۲۶.
- . کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. September 3, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "نگاهی به اوضاع اجتماعی - سیاسی خاندان ابوقداره". هفته نامه سیمره ۱۸ شهریور ۱۳۹۴. 18 May 2015 tarixində .
- "هفته نامه سیمره - نگاهی به اوضاع اجتماعی - سیاسی خاندان ابوقداره". web.archive.org. 2015-05-18. 2015-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-18.
- راد، ناصر. تاریخ سرزمین ایلام، اراک: ارغنون، ۱۳۷۴، ص ۲۲۴–۲۲۵.
- خاطرات ظفر حسن آبیک (افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان) / .نویسنده ظفر حسن آبیک ؛ مترجم فضل الرحمن فاضل. University of Arizona Libraries. 2004.
- خاطرات ظفر حسن آبیک (افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان) / .نویسنده ظفر حسن آبیک ؛ مترجم فضل الرحمن فاضل. University of Arizona Libraries. 2004.
- خاطرات ظفر حسن آبیک (افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان) / .نویسنده ظفر حسن آبیک ؛ مترجم فضل الرحمن فاضل. University of Arizona Libraries. 2004. İstifadə tarixi: 2023-04-26.
- Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (ingilis). 2010-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-26.
- "هفته نامه سیمره - نگاهی به اوضاع اجتماعی - سیاسی خاندان ابوقداره". web.archive.org. 2015-05-18. 2015-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-18.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huseynqulu xan Ebu Qeddare fars حسین قلی خان ve ya Ebu Qeddare ereb ابو ق د ار ة Qacar Iraninin Ilam Pist e Kuh bolgesinin Feyli kurd emiri ve velisi idi Huseynqulu xan Ebu QeddareSexsi melumatlarDogum tarixi 1834Vefat tarixi 1914Heyat ve qaydaHuseynqulu xan 1834 cu ilde oz torpagini idare eden basqa bir Feyli liderinin oglu olaraq anadan olmusdur O genclik illerinde atasi Abbasqulu xana qarsi usyan etmis ve bir nece il surgun edilmis ve Osmanli Imperiyasina tabe olan Xanaqin ve Mandali Feyli seherlerinde dolasmisdir Huseynqulu xan sonra usyanini davam etdirmek ucun Irana qayitdi Huseynqulu xan ve Abbasqulu Xan arasindaki qarsidurmada bir cox zadegan ve herbi rehber Abbasqulu Xani destekledi ve Huseynqulu xanin yeniden Osmanli torpagina siginmasina sebeb oldu Novbeti usyani zamani Belevend kurd tayfasinin bascisi Holeylan hokmdari Lutf Eli Xan Esfendiarinin desteyi ve herbi yardimi ile Huseynqulu xan Abbasqulu xan uzerinde qelebe qazana bildi ve muasir Ilam eyaletinde hokmranliq etdi sonra nezaretini suretle artiracaq Huseynqulu xanin erazisine muasir Ilam eyaletinden ibaret olan butun Pist e Kuh Kirmansah eyaletinin bir hissesi Lorestan vilayeti Xuzistan eyaleti ve Diyala eyaletinin kurd hisseleri daxildir Huseynqulu xanin Pist e Kuh uzerindeki suverenliyi Qacar sulalesi hokumeti terefinden tanindi Onun gucu o qeder boyuk idi ki Avropadan gelen xarici seyahet yazicilarinin diqqetini celb etmisdi Jak de Morqan Pist e Kuh seferi zamani qeyd edib ki yerli ehali hemise Huseynqulu xan haqqinda yuksek danisib ve her defe onlardan Pist e Kuh haqqinda sorusduqda hamisi bizim qubernatorumuza mexsusdur deyecekler O 1863 cu ilden 1900 cu ile qeder Pist e Kuhda selahiyyet sahibi olub Bu muddet erzinde o oz erazisinde neinki asayis ve emin amanliq yaratdi hem de Xuzistanin simalinda Luristanda ve hetta Kirmansahda yaradilmis separatci usyanlari yatirmaga nail oldu Huseynqulu xan Nasireddin Sah Qacar Mozaffar ad Din Sah Qacar ve Huseynqulu xan Ilxaninin muasiri idi Nasireddinin resmi kitabinda olkenin qudretli sexsleri sirasinda Huseynqulu xanin adi cekilir Huseynqulu xana merkezi hokumet ve Iran ordusu terefinden Saram el Seltane Serdar e Esref ve Emir e Toumani kimi titullar verildi ve o Mesud Mirze Zell e Soltandan das qasli qilinc aldi ve bu qilinc sayesinde o erebce qilincin atasi menasini veren Ebu Qeddare adi ile tanindi Huseynqulu xan ve Qacarlar sulalesi arasinda onun hakimiyyeti dovrunde hec bir gerginlik olmayib Her iki terefden bir birine qarsi bir nov inamsizliq gorunse de bu inamsizliq hec vaxt munaqiseye sebeb olmayib ve Huseynqulu xan hemise Qacar hokumetinin raziligi ile hereket edib Qayda Bu muddet erzinde o neinki oz erazisinde nizam intizam ve emin amanliq yaratdi hem de Simali Xuzistanda Luristanda hetta Kirmansahda yaranmis ve bolgede igtisaslara sebeb olan usyanlari yatirmaga muveffeq oldu Ilam hakimiyyeti dovrunde senetde poeziyada edebiyyatda ve memarliqda yeniden dogus dovru kecirdi o hemcinin Ilam bolgesine qarsi sunni Osmanli ve pravoslav ruslarin tecavuzune qarsi yaxsi dayanmis onlara qarsi amansiz hucumlar ve qirginlar heyata kecirmisdir MeisetHuseynqulu xan on iki sie muselmani idi ve ailesi de Onun coxlu arvadlari var idi ki onlarin arasinda eslinde Lutf Eli Xan Esfendiarinin qizlari olan Melekzade ve Hemide adli iki kurd baci da var idi O hemcinin Codki tayfasindan Hatem beyin qizi Nezere adli iki ereb qadini ve Zurbatiyyede ereb qebilesinden Mehemmed Serifin qizi Haciya ile evlendi Huseynqulu xanin cemi iki oglu var idi biri Nazaradan Qulamrza Xan digeri ise Melekzadeden Elirza Xan idi Huseynqulu xanin diger arvadlarinin usaqlari olmayib GorunusOnu mohtesem gorunuslu kisi ve genc kimi tesvir edirdiler O cox hundur hem de uzun sunne saqqali uzun sacli ve aciq derili idi Portuqaliyali seyyah onu gozel yarasiqli ve cox celbedici qeyri adi uzun boylu yaxsi cerciveli fiqurlu qalin ve iri genis ciyinli Saclari qaradir qeyri adi uzun saqqal saxlayir ve onun evezine sol elinden istifade edir o bir Xezer pelengi kimi cesurdur ve okculuq yarislarinda ve qilincoynatmada her hansi bir ustadan daha gucludur vurdugu on almanin sekkizini yixir ve doyusde yeddisini kesir bu feyli velisi temteraqli ve dini ayinlerine gore hormet edirdi lakin amansizligindan qorxurdu Sonraki heyat ve olum1914 cu ilde Huseynqulu Xanin oglu Qulamrza Xan onu dovlet cevrilisi ile taxtdan saldi Qulamrza xan atasini atasinin hokumeti ile birlikde qonsu Osmanli Imperiyasina surgun etdi Huseynqulu xan Necefde yasamagi secdi cox guman ki on iki sie arasinda dini ehemiyyetine gore O 1914 cu il iyulun 1 de 80 yasinda vefat edene qeder Necefde yasadi MirasHuseynqulu xan sair ve ressam idi vaxtinin cox hissesini poeziya ve senete hesr edirdi Xan sie mescidlerinin tikintisine tohfe verdiyi ve oz kralligini sunni ve xristianlara qarsi mudafie etdiyi ucun hami terefinden dindar sie emiri ve imanin qoruyucusu kimi tesvir edilir Manbalarچریکف سیاحت نامه ص ۹۷ مرادی مقدم مراد تاریخ سیاسی اجتماعی ک ردهای فیلی در عصر والیان پشتکوه ایلام ص ۹۰ سردار ظفر بختیاری خاطرات و یادداشت ها تهران انتشارت یساولی ص ۲۵۸ ۲۵۹ دومرگان ژاک هیئت علمی فرانسه در ایران کاظم ودیعی تبریز شفق ۱۳۳۹ ص ۲۶ کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی September 3 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib نگاهی به اوضاع اجتماعی سیاسی خاندان ابوقداره هفته نامه سیمره ۱۸ شهریور ۱۳۹۴ 18 May 2015 tarixinde هفته نامه سیمره نگاهی به اوضاع اجتماعی سیاسی خاندان ابوقداره web archive org 2015 05 18 2015 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 18 راد ناصر تاریخ سرزمین ایلام اراک ارغنون ۱۳۷۴ ص ۲۲۴ ۲۲۵ خاطرات ظفر حسن آبیک افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان نویسنده ظفر حسن آبیک مترجم فضل الرحمن فاضل University of Arizona Libraries 2004 خاطرات ظفر حسن آبیک افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان نویسنده ظفر حسن آبیک مترجم فضل الرحمن فاضل University of Arizona Libraries 2004 خاطرات ظفر حسن آبیک افغانستان از سلطنت امیر حبیب الله خان تا صدارت محمد هاشم خان نویسنده ظفر حسن آبیک مترجم فضل الرحمن فاضل University of Arizona Libraries 2004 Istifade tarixi 2023 04 26 Foundation Encyclopaedia Iranica Welcome to Encyclopaedia Iranica iranicaonline org ingilis 2010 04 10 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 26 هفته نامه سیمره نگاهی به اوضاع اجتماعی سیاسی خاندان ابوقداره web archive org 2015 05 18 2015 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 18