Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hindistan tarixi deyildiyində ağlımıza ilk gələn mövzulardan biri olan kasta sistemi 1975-ci ildə faktiki olaraq aradan qaldırıldı, amma də sıx-sıx rastlaşdığımız kimi hələ də ölkənin ucqar bölgələrində həyata keçirilir.
Kasta sistemi endoqamiya (qohum evliliyi) əsasına görə xarakterizə edilən sosial təbəqələmənin bir formasıdır. "Kasta" termini portuqalca olub "saf soy" anlamındadır və təbəqə ayrılıqlarına dayanır. Kasta sisteminin özünü "Varna" və "Cati"olaraq ikiyə ayıra bilərik. Varna kastanın ən üst 4 təbəqəsini ifadə edir (Brahman, Kşatri, Vayşi, Şudra). Varna insanların toplumun hansı təbəqəsində olduğunu müəyyənləşdirərkən, Cati isə insanların necə həyat tərzi yaşamağa müqəddər olduğunu, hansı peşəylə məşğul olacağını, necə bir hüquqa və ictimai nizama tabe olacaqlarını müəyyənləşdirən ikinci faktordur. Kasta içərisində "yüksəklik və əsalət" baxımından "pilləli" bir zəncir söz mövzusudur. Maraqlı olan bir durum isə bu sistem içərisində "zənginliyə" dayalı bir ayrımın olmamasıdır. Yəni bir insan doğumundan ölümünə qədər eyni kasta içərisində yer alır.
Varna təlimi
Kasta sistemini ayaqda tutan ən önəmli faktor "Varna" təlimidir. Bu təlim bütün insanların anadangəlmə 4 kastaya ayrıldığını müdafiə edir:
Brahmanlar (Din adamları)
Brahmanlar ən yüksək təbəqəni təmsil edirlər. Öz müqəddəs kitabları olan "Veda"ları (hindlilərin Tanrılarına xitabən söylədiyi dua və yalvarışlardan ibarət müqəddəs şeirləri) incələmək, şərh etmək, öz dinlərinin təlim və təhsil işləri ilə məşğul olan şəxslərdir. 30–35 il sonra inzivaya çəkilib özlərini fəlsəfi və dini düşüncələrə verirlər. Brahmanların qurban ayinlərini idarə etmək, müqəddəs mətnləri oxumaq və dini ayinləri icra etmək kimi vəzifələri var.
Kşatrilər (Zadəgən və əsgərlər)
Kşatri kastası önəmli əsgər və zadəgənlərdən ibarətdir. Brahman dininə görə kşatri kastası brahman kastasının himayəsi olmadan rifah və xoşbəxtliyi tapa bilməz. Brahmanlar da kşatrilər olmadan yüksələ bilməzlər. Bütün böyük zabitlər, komandirlər və zədagənlər bu kastadan çıxır.
Vayşilər (Tacirlər, əsnaflar və fermerlər)
Vayşi ticarət və ziraətlə məşğul olan kastadır. Bütün istehsal işlərinə cavabdehdirlər. Ticarət və ziraətlə məşğul olmaq, sədəqə vermək, müqəddəs kitabları oxumaq vəzifələridir. Əsasən orta hallı tacirlərdir.
Şudralar (İşçilər)
Ən ağır işləri görməyə cavabdeh olan və özündən yuxarıda olan üst kasta mənsubları üçün işləmək zorunda olan kastadır. Bu kastadakı insanlar haqlarından yoxsuldurlar və "kölə" olaraq qəbul edilirlər. Bu kastaya qarşı yüksək kastalardan din adına edilən hər cür zülm qanuni sayılır. Əsasən kəndlilərdən ibarət təbəqədir.
Pariyalar (Toxunulmazlar)
İnsanlığın ən aşağı kastası olaraq qəbul edilən pariyalar kastalar içində yer belə almır. Fiziki mənada toxunulması qadağan edilmiş olan şəxslər olaraq qəbul edilirlər. Buna görə pariyalara "toxunulmazlar" da deyilməkdədir. Hinduların müqəddəs mətni olan "Manu qanunları"na görə kastaya belə alınmayan bu insanlara "pariya" deyilir və bu insanlar hüquqi anlamda da tanınmamaqdadırlar. Sosial həyatda özlərinə bir çox qadağalar var.
Manu qanunlarına görə pariyalar
-kənd və qəsəbə xaricində olmalıdırlar;
-gecələri şəhər və kənddə gəzə bilməzlər;
-gündüzləri şəhərlərdə özlərini pariya olduğunu göstərən simvol və s. şeylərlə gəzməlidirlər;
-sadəcə ölülərdən geriyə qalan geyimləri geyinə bilərlər;
-eşşək və itdən başqa heyvanlara sahib ola bilməzlər;
-kasta sistemi içərisində yer alan heç kimə toxuna bilməzlər;
-yetimlərin cənazələrini qaldırmağa cavabdehdirlər;
-kastalarda yer alan şəxslərin etmək istəmədiyi pis işləri etməyə cavabdehdirlər.
Qərb dünyasının "dalitlər" olaraq adlandırdığı pariyalar Hindistanda olduqca çoxdur. Hindistanın qurucu lideri Qandinin pariyaların həyat şərtlərini yaxşılaşdırmaq üçün 21 günlük şəxsi təmizlik orucu tutduğu bilinir. Zatən Qandinin cəhdi il hind hökuməti pariya statusunu yıxmışdı.
Kasta sistemi haqqında önəmli məlumat və qadağalar
-Bir hindu özündən aşağı kastada olan biri ilə yemək yeyə bilməz, onsuzda aşağı kastanın bişirdiyi yeməyi yeməsi də qadağandır. Bu səbəblə varlı hindlilər yeməyini hər kəsin yeyə bildiyi brahman sinfindən aşpaz tutarlar.
-Yuxarı kastalardan və ya öz kastasından birini öldürən hər kimsə edam cəzası alır. Aşağı sinifdən birini öldürən şəxs isə edam cəzası almır.
— Brahmanlar 4, kşatrilər 3, vayşilər 2, şudralar 1 qadınla evlənə bilərlər. Kastalar arası evlilik qadağandır.
-Yoldaşı ölən qadının təkrar evlənməsi bütün kastalarda qadağandır.
— Kasta qanunlarına uymayanlara verilən ən böyük cəza kastadan çıxarılmalarıdır. Bu da toplumdan təcrid edilmə anlamına gəlir. Kastadan atılan şəxsin kastaya təkrar alınması çətindir, amma bəzi şərtləri yerinə yetirərsə, təkrar alına bilər.
-Peşələr atadan oğula keçir.
Hindu inancına görə ruhlar
Hindu inancına görə ruhlar daha öncəki həyatlarında etdiklərindən dolayı mükafatlandırılır ya da cəzalandırılır. İnanc ruhları tanrıvari qurum olaraq göstərdiyi üçün sistem inananlar üçün haqlı və məntiqli görünə bilər. Əsrlər boyu davam edən kasta sistemində insanlar bir-birlərinə təpədən baxaraq özlərini məmnun edirlər. Bu durum kasta sisteminn ən önəmli psixoloji özəlliyi olaraq göstərilir. Pariyalar da bir sonrakı həyatlarında daha yaxşı həyat sürəcəklərinə və daha yuxarı təbəqələrdə olacaqlarına inandıqları üçün bu vəziyyəti qəbul edirlər. Əlbəttə, bu sistemin günümüzə qədər gələ bilməsində bir çox səbəb söz mövzusudur, amma insanların eyni kasta içərisində evlənmələri və bir-birlərinə bağlı olmaları bu sistemin günümüzə qədər gəlməsindəki ən böyük faktordur.
Müasir Hindistanda kasta sisteminin vəziyyəti
Hindistanda kasta sistemi 1975-ci ildə çıxarılan qanunla aradan qaldırılmışdır. Zamanla bu sistem öz içində bəzi çözülmələr yaşasa da, ucqar bölgələrdə davam etdiyi bilinməkdədir. Şəhərlərdə yaşayan insanların bu sistemə artıq tam anlamıyla bağlılığı olmasa da, evlilik və yemək adətləri baxımından bu sistemə bağlılığı bilinməkdədir. Ayrıca bəzi siyasi partiyaların seçkilərdə hər hansı kastanın dəstəyini almaq üçün çabaladıqları da qeyd olunmalıdır.
İstinadlar
Bu məqalə . |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hindistan tarixi deyildiyinde aglimiza ilk gelen movzulardan biri olan kasta sistemi 1975 ci ilde faktiki olaraq aradan qaldirildi amma de six six rastlasdigimiz kimi hele de olkenin ucqar bolgelerinde heyata kecirilir Kasta sistemi endoqamiya qohum evliliyi esasina gore xarakterize edilen sosial tebeqelemenin bir formasidir Kasta termini portuqalca olub saf soy anlamindadir ve tebeqe ayriliqlarina dayanir Kasta sisteminin ozunu Varna ve Cati olaraq ikiye ayira bilerik Varna kastanin en ust 4 tebeqesini ifade edir Brahman Ksatri Vaysi Sudra Varna insanlarin toplumun hansi tebeqesinde oldugunu mueyyenlesdirerken Cati ise insanlarin nece heyat terzi yasamaga muqedder oldugunu hansi peseyle mesgul olacagini nece bir huquqa ve ictimai nizama tabe olacaqlarini mueyyenlesdiren ikinci faktordur Kasta icerisinde yukseklik ve esalet baximindan pilleli bir zencir soz movzusudur Maraqli olan bir durum ise bu sistem icerisinde zenginliye dayali bir ayrimin olmamasidir Yeni bir insan dogumundan olumune qeder eyni kasta icerisinde yer alir Varna telimiKasta sistemini ayaqda tutan en onemli faktor Varna telimidir Bu telim butun insanlarin anadangelme 4 kastaya ayrildigini mudafie edir Brahmanlar Din adamlari Brahmanlar en yuksek tebeqeni temsil edirler Oz muqeddes kitablari olan Veda lari hindlilerin Tanrilarina xitaben soylediyi dua ve yalvarislardan ibaret muqeddes seirleri incelemek serh etmek oz dinlerinin telim ve tehsil isleri ile mesgul olan sexslerdir 30 35 il sonra inzivaya cekilib ozlerini felsefi ve dini dusuncelere verirler Brahmanlarin qurban ayinlerini idare etmek muqeddes metnleri oxumaq ve dini ayinleri icra etmek kimi vezifeleri var Ksatriler Zadegen ve esgerler Ksatri kastasi onemli esger ve zadegenlerden ibaretdir Brahman dinine gore ksatri kastasi brahman kastasinin himayesi olmadan rifah ve xosbextliyi tapa bilmez Brahmanlar da ksatriler olmadan yuksele bilmezler Butun boyuk zabitler komandirler ve zedagenler bu kastadan cixir Vaysiler Tacirler esnaflar ve fermerler Vaysi ticaret ve ziraetle mesgul olan kastadir Butun istehsal islerine cavabdehdirler Ticaret ve ziraetle mesgul olmaq sedeqe vermek muqeddes kitablari oxumaq vezifeleridir Esasen orta halli tacirlerdir Sudralar Isciler En agir isleri gormeye cavabdeh olan ve ozunden yuxarida olan ust kasta mensublari ucun islemek zorunda olan kastadir Bu kastadaki insanlar haqlarindan yoxsuldurlar ve kole olaraq qebul edilirler Bu kastaya qarsi yuksek kastalardan din adina edilen her cur zulm qanuni sayilir Esasen kendlilerden ibaret tebeqedir Pariyalar Toxunulmazlar Insanligin en asagi kastasi olaraq qebul edilen pariyalar kastalar icinde yer bele almir Fiziki menada toxunulmasi qadagan edilmis olan sexsler olaraq qebul edilirler Buna gore pariyalara toxunulmazlar da deyilmekdedir Hindularin muqeddes metni olan Manu qanunlari na gore kastaya bele alinmayan bu insanlara pariya deyilir ve bu insanlar huquqi anlamda da taninmamaqdadirlar Sosial heyatda ozlerine bir cox qadagalar var Manu qanunlarina gore pariyalar kend ve qesebe xaricinde olmalidirlar geceleri seher ve kendde geze bilmezler gunduzleri seherlerde ozlerini pariya oldugunu gosteren simvol ve s seylerle gezmelidirler sadece olulerden geriye qalan geyimleri geyine bilerler essek ve itden basqa heyvanlara sahib ola bilmezler kasta sistemi icerisinde yer alan hec kime toxuna bilmezler yetimlerin cenazelerini qaldirmaga cavabdehdirler kastalarda yer alan sexslerin etmek istemediyi pis isleri etmeye cavabdehdirler Qerb dunyasinin dalitler olaraq adlandirdigi pariyalar Hindistanda olduqca coxdur Hindistanin qurucu lideri Qandinin pariyalarin heyat sertlerini yaxsilasdirmaq ucun 21 gunluk sexsi temizlik orucu tutdugu bilinir Zaten Qandinin cehdi il hind hokumeti pariya statusunu yixmisdi Kasta sistemi haqqinda onemli melumat ve qadagalar Bir hindu ozunden asagi kastada olan biri ile yemek yeye bilmez onsuzda asagi kastanin bisirdiyi yemeyi yemesi de qadagandir Bu sebeble varli hindliler yemeyini her kesin yeye bildiyi brahman sinfinden aspaz tutarlar Yuxari kastalardan ve ya oz kastasindan birini olduren her kimse edam cezasi alir Asagi sinifden birini olduren sexs ise edam cezasi almir Brahmanlar 4 ksatriler 3 vaysiler 2 sudralar 1 qadinla evlene bilerler Kastalar arasi evlilik qadagandir Yoldasi olen qadinin tekrar evlenmesi butun kastalarda qadagandir Kasta qanunlarina uymayanlara verilen en boyuk ceza kastadan cixarilmalaridir Bu da toplumdan tecrid edilme anlamina gelir Kastadan atilan sexsin kastaya tekrar alinmasi cetindir amma bezi sertleri yerine yetirerse tekrar alina biler Peseler atadan ogula kecir Hindu inancina gore ruhlarHindu inancina gore ruhlar daha onceki heyatlarinda etdiklerinden dolayi mukafatlandirilir ya da cezalandirilir Inanc ruhlari tanrivari qurum olaraq gosterdiyi ucun sistem inananlar ucun haqli ve mentiqli gorune biler Esrler boyu davam eden kasta sisteminde insanlar bir birlerine tepeden baxaraq ozlerini memnun edirler Bu durum kasta sisteminn en onemli psixoloji ozelliyi olaraq gosterilir Pariyalar da bir sonraki heyatlarinda daha yaxsi heyat sureceklerine ve daha yuxari tebeqelerde olacaqlarina inandiqlari ucun bu veziyyeti qebul edirler Elbette bu sistemin gunumuze qeder gele bilmesinde bir cox sebeb soz movzusudur amma insanlarin eyni kasta icerisinde evlenmeleri ve bir birlerine bagli olmalari bu sistemin gunumuze qeder gelmesindeki en boyuk faktordur Muasir Hindistanda kasta sisteminin veziyyetiHindistanda kasta sistemi 1975 ci ilde cixarilan qanunla aradan qaldirilmisdir Zamanla bu sistem oz icinde bezi cozulmeler yasasa da ucqar bolgelerde davam etdiyi bilinmekdedir Seherlerde yasayan insanlarin bu sisteme artiq tam anlamiyla bagliligi olmasa da evlilik ve yemek adetleri baximindan bu sisteme bagliligi bilinmekdedir Ayrica bezi siyasi partiyalarin seckilerde her hansi kastanin desteyini almaq ucun cabaladiqlari da qeyd olunmalidir IstinadlarBu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin