Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbdül Məcid Təbib (XIII əsr) — Azərbaycanın XIII əsr görkəmli həkimlərindən biridir. O,Marağada yaşamış və Şərqin böyük astronom və riyaziyyatçısı yaratdığı rəsədxanada çalışmışdır.
| Əbdül Məcid Təbib | |
|---|---|
| Doğum tarixi | XIII əsr |
Əsər və araşdırmaları
Əbdül Məcid Şərqdə geniş yayılmış "Kitabüt-tibb" adlı kitabın müəllifidir. Adına, materialların yerləşməsinə və bəzi şərhlərinə görə,bu əsəri Mahmud ibn İlyasın "Elmi təbabət kitabı"na da bənzətmək olar. Lakin bu yalnız ilk baxışdan belə görsənir. Əbdül Məcidin əsərində həm diaqnostika, həm də xüsusən əsəblə bağlı bir çox xəstəliklərin müalicəsinə dair orijinal fikirlər vardır. Buna baxmayaraq, aydın görünür ki, Əbdül Məcid öz əsərini yazarkən Mahmudun kitabının təsiri altında olmuşdur, bəlkə də hətta onlar tanış idilər. "Kitabüt-tibb" 1275–1280-ci illərdə, Mahmudun ölümündən bir qədər əvvəl yazılmış və 1307-ci ildə işıq üzü görmüşdür. Buna görə də onların görüşdüklərini ehtimal etmək mümkündür. Əsər monqol hökmdarı Orqan xana həsr olunmuşdur və 49 hissədən ibarətdir. Kitab diaqnostika və müalicəyə dair az qala bütün məsələləri əhatə edir. Müalicəsindən bəhs edilən xəstəliklər içində astma, göz xəstəlikləri, zəhərlənmə və s. vardır.
Orta əsrlərdə tibbə dair əsər yazmış müəlliflərin hamısından fərqli olaraq, Əbdül Məcid mamaçalıq sənətinə də toxunmuşdur. O hamiləlik məsələsinə ayrıca fəsil ayırıb.
Kitabda psixiatriyaya dair məsələlərə xüsusi diqqət yetirilib. Təbib "dəlilik", "qarabasmalar" ("kabusi"), baş ağrısı, müxtəlif növlü qorxmalar, yayğınlıq və s. haqda bəhs edir. İ. K. Əfəndiyevin yazdığı kimi, Əbdül Məcid belə hesab edir ki, insanın psixi fəaliyyətinin mərkəzi baş beyindir. İnsanı ətraf aləmlə qovuşduran vəsilə isə hissiyyat üzvləridir. Bunların vasitəsilə təəssüratlar yaranır. Təəssüratlar mənfi və müsbət ola bilir. Birincilər nikbinlik, sevinc, ikincilər isə sıxıntı doğurur. həkimin vəzifəsi də bundan ibarətdir ki, insanı mənfi təəssüratlardən çəkindirsin, çünki bunlar üst-üstə yığılanda ruhi əzab (sıxıntı) yaradır. Mütəmmadi mənfi təəssüratların ağırlığı altda ruhi cəhətdən sıxıntı keçirən insan son nəticədə "dəli" ola bilər. Əbdül Məcidin "qızğın dəli"lər barədə fikirləri də orijinaldır. O belə hesab edir ki, mənfi təəssüratlar insana iki cür təsir edir: bir növü tam ruhi sıxıntı (depressiya) yaradır, ikinci növü isə qızğınlıq doğurur. Qızğınlıq o zaman baş verir ki, hissiyyat üzvləri tərəfindən verilən mənfi təəssüratlar "başda" təhrif olunur, "qarışdırılır" və insan onların öhdəsindən gəlmək qüdrətində olmur, "ağıl başdan çıxır və insan özünü ələ ala bilmir."
Bu geniş sitatdan da göründüyü kimi, Əbdül Məcid hələ müasir həkimlərdən çox-çox qabaq mənfi stresslərin insan psixikasına ağır təsir göstərdiyini anlamışdır.
Əbdül Məcidin başqa orijinal fikirləri də çoxdur və onun əsərləri hələ də öz tədqiqatçılarını gözləyir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Tarixi Portalı :Каджар Чингиз. Выдающиеся сыны древнего и средневекового Азербайджана. — Баку, издательство "Азербайджан" - 370146, Метбуат проспекти, 520-й квартал., издательство "Эргюн", 1995. - 392 с. (rus.)
- http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/8.htm
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ebdul Mecid Ebdul Mecid Tebib XIII esr Azerbaycanin XIII esr gorkemli hekimlerinden biridir O Maragada yasamis ve Serqin boyuk astronom ve riyaziyyatcisi yaratdigi resedxanada calismisdir Ebdul Mecid TebibDogum tarixi XIII esrEser ve arasdirmalariEbdul Mecid Serqde genis yayilmis Kitabut tibb adli kitabin muellifidir Adina materiallarin yerlesmesine ve bezi serhlerine gore bu eseri Mahmud ibn Ilyasin Elmi tebabet kitabi na da benzetmek olar Lakin bu yalniz ilk baxisdan bele gorsenir Ebdul Mecidin eserinde hem diaqnostika hem de xususen eseble bagli bir cox xesteliklerin mualicesine dair orijinal fikirler vardir Buna baxmayaraq aydin gorunur ki Ebdul Mecid oz eserini yazarken Mahmudun kitabinin tesiri altinda olmusdur belke de hetta onlar tanis idiler Kitabut tibb 1275 1280 ci illerde Mahmudun olumunden bir qeder evvel yazilmis ve 1307 ci ilde isiq uzu gormusdur Buna gore de onlarin gorusduklerini ehtimal etmek mumkundur Eser monqol hokmdari Orqan xana hesr olunmusdur ve 49 hisseden ibaretdir Kitab diaqnostika ve mualiceye dair az qala butun meseleleri ehate edir Mualicesinden behs edilen xestelikler icinde astma goz xestelikleri zeherlenme ve s vardir Orta esrlerde tibbe dair eser yazmis muelliflerin hamisindan ferqli olaraq Ebdul Mecid mamacaliq senetine de toxunmusdur O hamilelik meselesine ayrica fesil ayirib Kitabda psixiatriyaya dair meselelere xususi diqqet yetirilib Tebib delilik qarabasmalar kabusi bas agrisi muxtelif novlu qorxmalar yayginliq ve s haqda behs edir I K Efendiyevin yazdigi kimi Ebdul Mecid bele hesab edir ki insanin psixi fealiyyetinin merkezi bas beyindir Insani etraf alemle qovusduran vesile ise hissiyyat uzvleridir Bunlarin vasitesile teessuratlar yaranir Teessuratlar menfi ve musbet ola bilir Birinciler nikbinlik sevinc ikinciler ise sixinti dogurur hekimin vezifesi de bundan ibaretdir ki insani menfi teessuratlarden cekindirsin cunki bunlar ust uste yigilanda ruhi ezab sixinti yaradir Mutemmadi menfi teessuratlarin agirligi altda ruhi cehetden sixinti keciren insan son neticede deli ola biler Ebdul Mecidin qizgin deli ler barede fikirleri de orijinaldir O bele hesab edir ki menfi teessuratlar insana iki cur tesir edir bir novu tam ruhi sixinti depressiya yaradir ikinci novu ise qizginliq dogurur Qizginliq o zaman bas verir ki hissiyyat uzvleri terefinden verilen menfi teessuratlar basda tehrif olunur qarisdirilir ve insan onlarin ohdesinden gelmek qudretinde olmur agil basdan cixir ve insan ozunu ele ala bilmir Bu genis sitatdan da gorunduyu kimi Ebdul Mecid hele muasir hekimlerden cox cox qabaq menfi stresslerin insan psixikasina agir tesir gosterdiyini anlamisdir Ebdul Mecidin basqa orijinal fikirleri de coxdur ve onun eserleri hele de oz tedqiqatcilarini gozleyir IstinadlarXarici kecidlerAzerbaycan Tarixi Portali Kadzhar Chingiz Vydayushiesya syny drevnego i srednevekovogo Azerbajdzhana Baku izdatelstvo Azerbajdzhan 370146 Metbuat prospekti 520 j kvartal izdatelstvo Ergyun 1995 392 s rus http www alakbarli aamh az index files 8 htm