Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vergitutma — qanunla müəyyən edilmiş qaydada tutulan vergi və ödənişlərin məcmusudur.
Tərifi
BRE-na əsasən, makroiqtisadi yanaşma nöqteyi-nəzərindən vergitutma dövlət tərəfindən ictimai sərvətlərin (milli müdafiə xidmətləri, ictimai asayiş, məhkəmə və s.) təmin edilməsi üçün zəruri olan maliyyə resurslarının yaradılması məqsədilə ÜDM-in yenidən bölüşdürülməsi prosesidir. Mikroiqtisadi yanaşma nöqteyi-nəzərindən vergi ödəyicisi (fiziki və ya təşkilat) tərəfindən qanunla müəyyən edilmiş vergilərin hesablanması və büdcəyə ödənilməsi prosesidir.
Tarixi
E.ə. VII—VI əsrlərdə qədim Yunanıstanda gəlirin 1/10 və ya 1/20 hissəsi məbləğində gəlir vergisi tətbiq edilirdi[1].
Vergitutma prinsipləri
Vergitutmanın əsas prinsipləri:
- ədalət prinsipi (vergitutmanın universallığı və vergi yükünün vergi ödəyiciləri arasında gəlirə mütənasib olaraq vahid bölüşdürülməsi);
- müəyyənlik prinsipi (vergi ödəyicisi verginin məbləği, ödəmə üsulu və vaxtı barədə əvvəlcədən məlumatlıdır);
rahatlıq prinsipi (vergi ödəyicisi tərəfindən tutulduqda vergitutma rahat olur və vaxtında tələb olunur);
- qənaət prinsipi (vergilərin yığılması xərcləri minimal olmalıdır);
- neytrallıq prinsipi (hüquqi iqtisadi fəaliyyətin forma və üsullarına münasibətdə vergitutma neytraldır);
- birdəfəlik vergitutma prinsipi (bir və eyni obyekt bir növ vergiyə cəlb edilir və dövr ərzində yalnız bir dəfə);
- birlik prinsipi (bütün ölkə ərazisində və eyni kateqoriyadan olan bütün hüquqi və fiziki şəxslər üçün vahid forma);
- mülayimlik prinsipi (vergitutma vergi ödəyicisinin gəlirinə mütənasibdir və təsərrüfat subyekti kimi özünü ləğv etməyə səbəb olmur);
- büdcə federalizmi (hökumətin müxtəlif səviyyələri arasında aydın vergi səlahiyyətləri müəyyən edilir).
Vergilərin növləri
Aşağıdakı vergi növləri var:
- vergitutma obyekti təsərrüfat subyektinin gəliri olduqda gəlir vergisi (fərdi gəlir vergisi, gəlir vergisi, vahid kənd təsərrüfatı vergisi, sadələşdirilmiş sistem üzrə vergi, hesablanmış gəlirdən vahid vergi);
- vergitutma obyekti əmlak olduğu əmlak vergisi (daşınmaz əmlak vergisi, şirkətin kapitalına görə vergi, mülkiyyət hüququnun ötürülməsi vergisi);
- istehlak vergisi, burada vergitutma obyekti vergi ödəyicisi deyil, istehlakçıdır (əlavə dəyər vergisi, aksizlər və gömrük rüsumları).
Bundan əlavə, vergitutma:
- mütərəqqi vergitutma (vergi bazası artdıqca vergi dərəcəsinin artması);
- proporsional vergitutma (vergitutma bazasının artması və ya azalması ilə vergi dərəcəsinin sabitliyi);
- reqressiv vergitutma (vergi bazası artdıqca vergi dərəcəsinin aşağı salınması).
İstinadlar
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vergitutma qanunla mueyyen edilmis qaydada tutulan vergi ve odenislerin mecmusudur TerifiBRE na esasen makroiqtisadi yanasma noqteyi nezerinden vergitutma dovlet terefinden ictimai servetlerin milli mudafie xidmetleri ictimai asayis mehkeme ve s temin edilmesi ucun zeruri olan maliyye resurslarinin yaradilmasi meqsedile UDM in yeniden bolusdurulmesi prosesidir Mikroiqtisadi yanasma noqteyi nezerinden vergi odeyicisi fiziki ve ya teskilat terefinden qanunla mueyyen edilmis vergilerin hesablanmasi ve budceye odenilmesi prosesidir TarixiE e VII VI esrlerde qedim Yunanistanda gelirin 1 10 ve ya 1 20 hissesi mebleginde gelir vergisi tetbiq edilirdi 1 Vergitutma prinsipleriVergitutmanin esas prinsipleri edalet prinsipi vergitutmanin universalligi ve vergi yukunun vergi odeyicileri arasinda gelire mutenasib olaraq vahid bolusdurulmesi mueyyenlik prinsipi vergi odeyicisi verginin meblegi odeme usulu ve vaxti barede evvelceden melumatlidir rahatliq prinsipi vergi odeyicisi terefinden tutulduqda vergitutma rahat olur ve vaxtinda teleb olunur qenaet prinsipi vergilerin yigilmasi xercleri minimal olmalidir neytralliq prinsipi huquqi iqtisadi fealiyyetin forma ve usullarina munasibetde vergitutma neytraldir birdefelik vergitutma prinsipi bir ve eyni obyekt bir nov vergiye celb edilir ve dovr erzinde yalniz bir defe birlik prinsipi butun olke erazisinde ve eyni kateqoriyadan olan butun huquqi ve fiziki sexsler ucun vahid forma mulayimlik prinsipi vergitutma vergi odeyicisinin gelirine mutenasibdir ve teserrufat subyekti kimi ozunu legv etmeye sebeb olmur budce federalizmi hokumetin muxtelif seviyyeleri arasinda aydin vergi selahiyyetleri mueyyen edilir Vergilerin novleriAsagidaki vergi novleri var vergitutma obyekti teserrufat subyektinin geliri olduqda gelir vergisi ferdi gelir vergisi gelir vergisi vahid kend teserrufati vergisi sadelesdirilmis sistem uzre vergi hesablanmis gelirden vahid vergi vergitutma obyekti emlak oldugu emlak vergisi dasinmaz emlak vergisi sirketin kapitalina gore vergi mulkiyyet huququnun oturulmesi vergisi istehlak vergisi burada vergitutma obyekti vergi odeyicisi deyil istehlakcidir elave deyer vergisi aksizler ve gomruk rusumlari Bundan elave vergitutma mutereqqi vergitutma vergi bazasi artdiqca vergi derecesinin artmasi proporsional vergitutma vergitutma bazasinin artmasi ve ya azalmasi ile vergi derecesinin sabitliyi reqressiv vergitutma vergi bazasi artdiqca vergi derecesinin asagi salinmasi IstinadlarVergitutma Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907