Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toribio of Benavente (1482, Benavente, İspaniya – 1565, Mexico City, New Spain) o həmçinin Motolinía kimi tanınır, 1524-cü ilin mayında Yeni İspaniyaya gələn Meksikanın məşhur On İki Həvarisindən biri olan fransisk missioneri idi.
| Toribio de Benavente | |
|---|---|
| isp. Toribio de Benavente | |
 | |
| Doğum tarixi | 1482 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1568[…] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | tarixçi, ata[d], missioner, etnoqraf |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Anadan olması və uşaqlığı
Torino de Benavente Motilina Priney yarımadasında, Leon krallığına aid olan Zamora əyalətinin Benavente şəhərində anadan olmuşdur. Onun doğum tarixi barədə məlumatlar ziddiyətlidir. Əlimizdə olan məlumatlar onun 1482–1489-cu illər aralığında doğulduğunu təsdiq edir. Onun uşaqlığı haqqında demək olar ki, məlumatımız yoxdur.
Fransiskançılar ordeninə üzv olması
Motilina, təxminən, 1510-cu ildə Benavente şəhər monastrında 17 yaşında Fransıskançılar ordeninə üzv olmuşdur. Fransıskançılar ordeni İtalyan rahib olan Assisili Françesko tərəfindən yaradılan və İsa Məsihin istəyən görə yoxsul həyat tərzi sürməyə and içmiş bir dini təriqət idi. Bu orden 1210-cu ildə Papa III İnnokenti tərəfindən dini təriqət olaraq təsdiq edilmişdir. 1223-cü ildə Papa III Onorius tərəfindən təsdiq edilmiş təriqət əsasnaməsinə görə Fransiskanlar tam yoxsulluq içində, dilənçi, səfil vəziyyətində yaşayaraq xalq içində İncil hökmlərini yayırdılar. Onlar qəhvəyi rəngli cübbə geyir, öndən düyümlənən qurşaq bağlayır, ayaqlarına səndəl geyirdilər. Təriqətin təməl qanunlarından biri hər hansı bir şeyə sahib olmağı rədd etmək — xüsusi mülkiyyətdən imtina etmək idi. Sonrakı səkkiz il ərzində o, San Gabriel de Extremadura əyalətində Fray Martin de Valensiya ilə dostluq qurdu.
Amerikada missionerlik fəaliyyəti
Meksikanın 12 həvarisi. Fray Francisco de los Ángeles (həmçinin Kardinal Kuinone kimi tanınır) Müqəddəs Fransisk Ordeninin baş rahibi kimi kimi Fray Martin de Valensiyanı Yeni Dünyada müjdəçi ekspedisiyaya rəhbərlik etmək üçün təyin etdi və ona özünü müşaiət edəcək keşişləri seçməyi əmr etdi. O, on bir yoldaş seçdi, onların arasında Fray Toribio de Benavente; digər on nəfər: Fransisko de Soto, Martin de Jezus, Xuan Suares, Antonio de Ciudad Rodriqo, Qarsia de Cisneros, Luis de Fuensalida, Xuan de Ribas, Fransisko Ximenez və adi insanlar: Qardaş Andrés de Cordoba və Qardaş Xuan de Palos. Onların on iki nəfəri olduğu üçün onlar Meksikanın on iki həvarisi kimi tanınırdılar. On iki Fransiskan həvarisi 25 yanvar 1524-cü ildə Sanlucar de Barrameda'dan ayrıldılar və fevralın 5-də Kanar adalarına gəldilər və sonra Atlantik okeanı boyunca yola davam etdilər. Okeanı keçdikdən sonra martın 5-də Porto-Rikoya (Puerto-Riko) çatdılar, həmin ayın 13-də Santo Dominqodakı Hispaniola adasına, aprelin 30-da Trinidad adasına və nəhayət, 13 may, 1524-cü ildə onlar San Juan de Ulua, Veraruz, Mexikoya çatdılar və burda Fransiskanlar ordeni ilə xüsusi qarşılıqlı hörməti olan konkistador Hernan Kortes tərəfindən hörmətlə qarşılandılar.
"Motilina". Rəvayətlərə görə o, Tlakskala ərazisindən keçərkən yerli əhali onun cırıq-cırıq Fransiskan geyiminə baxmış, ona "Motilina" deməyə başlamışlar. O, tərcüməçidən bunun nə məna verdiyini soruşur. Bu söz Nahuatli dilində "mo(es)"+"tolina", yəni "o əziyyət çəkir" mənası verirmiş. Bu söz onun yerli dildə öyrəndiyi ilk söz olur və bu ifadəni özünə ad kimi qəbul edir. San Fransiskonun baş rahibi "12 həvari" Verakruzdan Meksikaya piyada, ayaqyalın getdilər. Onlar gecə, soyuq düşəndə sadə yorğana bürünərək yerdə yatır, çox sadə meyvələrlə qidalanırdılar. Digər versiyaya görə ona "Motilina" adının verilməsi bu cür həyat tərzi ilə əlaqədar idi. 17 və ya 18 iyun 1524-cü il tarixində Mexiko şəhərində həvarilər Kral V Çarlzın fərmanı ilə Hernan Kortesin qəbulunda oldular. Motilina 1524–1527-ci illər ərzində Mexiko şəhərində yaşamış və şəhərdə yerləşən San Fransisko monastırının baş keşişi olmuşdur. Onun rəhbəri dövründə 1524 və 1526-cı il kilsə yığıncaqları keçirildi, burada o, şəhərdə yaşayan qalan fransiskanlarla birlikdə monastırın rəhbəri kimi iştirak etdi. Motilina bu illər ərzində yerli Naxuatli dilini öyrənir. O, 1527-də San Antonio de Texkoko və Hueyotzingo monastırlarının qəyyumu olur. Digər keşişlərlə birlikdə köhnə Meksika məbədlərini sökərək Xoçimilko, Kokoacan kimi müxtəlif şəhərlərdə yeni monastırların əsasını qoydu.
Növbəti fəaliyyətlər. Üç illik Meksika monastırının rəhbəri vəzifəsini başa vurduqdan sonra, 1527-ci ildə o, Texcoco monastırının qəyyumu seçildi, buna baxmayaraq, həmin ilin sonunda regional rəhbər tərəfindən Qvatemalaya səyahət etmək icazəsi verildi. Qvatemalasda bir müddət qaldıqdan sonra Nikaraquaya yollanır. Nikaraquada 1527-ci ilin sonundan 1529-cu ilin aprelinə qədər qaldı, burda 2 monastırın əsasını qoydu, daha sonra burda digər keşişlərlə fəaliyyətlərinin gələcək planlarını müzakirə etdilər.1529-cu ildə o, digər missionerlərlə birlikdə bir monastır yaratmaq üçün Kuernavakaya gəldi. 1532-ci ildə o, Kuernavaca monastırında yaşayırdı, ehtimal ki, daha üstündür, çünki o, özünün aydınlaşdırdığı kimi, iki "palma" və ya xurma ağacı əkmək təşəbbüsü ilə tanınır 1530-cu ildə Tlakskalaya gəldi. 1530–1531-ci illər arasında 1531-ci ildə o, Puebla de los Ángeles şəhərinin qurulmasında əsas rol oynadı, 1541-ci ildə "Yeni İspaniyanın Tarixi" kitabında bu şəhəri təfərrüatlı şəkildə təsvir etdi, baxmayaraq ki, tikintidə iştirakını təvazökarlıqla inkar edirdi. O, Fray Martín de Valencia ilə Tehuantepek bölgəsinə səyahət etdi, orada deyilir ki, Motolinia Zapotek və Mixtek memarlığını görəndə, xüsusən də Mictlán (Mitla) şəhərinin monumental binalarını görəndə heyran qaldı. 1534-cü ildə Motolinia Qvatemalaya qayıtdı və sonra Fray Jacobo de Testera ilə Yukatana getdi. O, 1536 və 1539-cu illərdə monastırın keşikçisi olmaq üçün Tlakskalaya qayıtdı. O, 1543 və 1545-ci illərdə yenidən Qvatemaladakı missiyanı idarə etdi. Orada olarkən Motoliniya 1544-cü ildə həmin vilayətin komissar müavini vəzifəsini icra etdi. O zaman V Çarlzın özü ona bu ölkələrin və Yukatanın yepiskopu olmağı təklif etdi, lakin Motolinia bu cür mövqeləri rədd etdi və yalnız Yukatana missionerlər göndərdi. Meksikaya qayıtdıqdan sonra o, əyalət vikarı təyin edildi və sonra 1548-ci ildən 1551-ci ilə qədər olan dövrdə Meksikanın əyalət vəzifəsini tutdu. Daha sonra Michoacan və Jaliscoya səyahət etdi. O, Puebla monastırının və Huaquechula və Tula məbədlərinin tikintisində iştirak etmişdir, burada qədim yerli məbədlər monastırların tikintisi üçün istifadə edilmişdir. O, Atlixco və yəqin ki, Tecamachalconun qəyyumu idi.
Fəaliyyət dövründə qarşıladığı problemlər. Motilina konkistadorlar və digər ispan zadəgan, əyanlar qarşısında yerli əhalinin hüquqlarını müdafiə etdiyi üçün bir çox problemlərlə üzləşmişdir. İlk problem 1529-cu ildə Nuno de Guzmanın başçılıq etdiyi Kral məhkəməsinə yerli əhalidən vergi toplanmasına etiraz etdikdə baş verdi. Kral məhkəməsi bu etirazı hiddətlə qarşıladı və Motilinaya qarşı kampaniya başlatdı. Onu missionerlik vəzifəsi əvəzinə yerliləri üsyana hazırlamaqda ittiham edildi. Yepiskop Fray Xuan de Zumarraga Fransiskanlara özlərini yalnız dini işlərə həsr edib, şəhər şurasının işlərinə qarışmamağı əmr etdi. Motilina Fransiskanların hamısı olan Papa VI Adrian, X Leona sığındı. O, yenə 1548-cinildə yerli xalqın onda bir vergisini verməsinin əleyhinə çıxış etdi. Motolinia da digər ruhanilərlə, xüsusən Fray Bartolomé de las Casas başçılıq etdiyi Dominikan missionerlərinə qarşı münaqişələr yaşayırdı. Dominikanlılar və Fransiskanlar yeni torpaqların mülkiyyəti və istismarı ilə bağlı mübahisə edirdilər və teoloji məsələlərdə fikir ayrılığına düşdülər. Motolinia Bartolome de las Kasası həddindən artıq idealist olmaqda, yerli xalqa kömək etmək və öyrətmək istəməməkdə günahlandıraraq, onun haqqında Kral V Çarlza yazdığı məktubda belə ifadələr işlətmişd: "O, burada hökuməti belə narahat edir və məhv edir". Bundan başqa, Bartolomeo de las Kasas hinduların yaşadıqları ərazilərin fəthini və tabe edilmələrini bütün xristian əxlaqına qarşı cinayət kimi görürdü. Motilina onun bu fikirlərini bölüşmürdü. Motolinia inanırdı ki, Allah bir dəfə iman gətirən hinduları qoruyacaq və buna görə də missionerlik işi tutulan ərazilərdə mütləq mənada vacib idi. İspaniya kralı V Çarlza yazdığı məşhur məktubda, onu tamamilə gözdən salmaq niyyətində olan Las Kasas üzərinə şiddətli bir hücum etdi. O, Çiapas yepiskopluğundan imtina etdiyi üçün onu "qədərli, narahat, həyasız, təlatümlü, yaralı və qərəzli bir adam" və hətta dönük adlandırdı. Bundan əlavə, krala Las Kasası monastırda təhlükəsiz saxlamaq üçün ağzını bağlamağı tövsiyə etmişdi. Jorge García Castillo kimi ekspertlər iddia edirdilər ki, Motolinia və de las Casas arasındakı mübahisələr teoloji nizamdan çox, siyasi xarakter daşıyır; lakin, öz növbəsində, Motolinia, V Çarlza yazdığı məktubla, fəthin yerli xalqın xristianlığı qəbul etməsi üçün zəruri bir vasitə olduğunu bildirdi. Bununla belə, həmin məktubda keşiş imperatora fəth edilmiş torpaqları katolik hökmdarının tabeliyində yeni müstəqil dövlətə necə çevirəcəyini izah edir. Motolinia məcburi dini dönüşümü rədd etmədi. Bu barədə Motolinia özü belə yazmışdı: "Qoy bu ölkələrdə Müqəddəs İncil təbliğ edilsin və əhali bunu xoşluqla qəbul etsin".
Son dövrləri. Motolinia həyatının son 40 ilində təqiblərə məruz qaldı, adını dəyişdirərək Tepectlán, Puebla, hazırda Canada de Morelos, Puebla dağlarında, eləcə də Tecamachalco, Pueblada, José Gregorio de Dios Anguiano təxəllüsü ilə gizləndi. Hindistan Arxivində və İspaniyanın Madrid İctimai Qəzet Arxivində onun təxəllüsü Xose Qreqorio de Dios Anguiano ilə İspaniyanın Zamora şəhərindəki ailəsi arasında gizli ünsiyyətlərin böyük kolleksiyası var. 1555-ci ildən etibarən Motolinia haqqında çox az şey məlumdur, baxmayaraq ki, o, Serafik Ordenində mühüm vəzifələr tutmağa davam edirdi. Onun missionerlik fəaliyyəti, San Fransisko de Mexiko monastırında ölənə qədər qırx beş il davam etdi. Deyilənə görə, 1569-cu il avqustun 9-da o, artıq çox xəstə və ölümə yaxın, kütləvi bayram keçirmək istəyirdi və az qala sürünərək, heç kimin ona kömək etməsinə imkan vermədən, qurbangaha yaxınlaşaraq bayramı qeyd etdi və ayın sonunda orada öldü. ayinlər. Meksikanın on iki ilk həvarisindən onun sonuncu öldüyü deyilir. Puebla, Canada Morelosda dəfn olunub. O, Meksikada bir çox monastır və monastır quraraq və təxminən 400.000-dən çox hindlini vəftiz etmişdir. O, Yeni İspaniya — Meksikanın ən mühim "müjdəçi"Kərimdən hesab olunur.
Əsərləri
Çox güman ki, 1528–1530-cu illər arasında Motolinia rəsmi şəkildə yazmağa başladı. Demək olar ki, Motolina-nın qələmindən çıxmış bütün orijinal mətnləri itdi, lakin bəziləri başlıqları dəyişdirilməklə sağ qaldı. Doctrina christiana — Meksikalılar üçün yerli dildə yazılıb çap edilmiş bir xristianlıq doktrinasıdır, hansı ki Motoliniaya aid edilir. Bu doktrinanın da orijinal mətni itmişdir, onun əvvəlcə hansı dildə yazılmış olduğu dəqiq bilinmir. Motolinia Camino del Espíritu — Ruhun səyahəti adlı başqa bir əsər də yazmışdır. Bu mətn haqqında çox şey məlum deyil. Eyni şeyi onun Astek təqvimi haqqında olan yazıları barədə də demək olar 1528-dən Motilina öz xatirələrini yazmağa başladı. Əsər üçün "Memoriales" adı işləsə də, onun da dəqiq adı bəlli deyildir. Memoriales, ilk dəfə 1903-cü ildə nəşr edilmişdir. Bu əsər Historia de Los İndios əsəri üçün əsas "xammal" bazası olmuşdur. Motoliniyanın digər kitabçası 1539-cu ildə yazılmış İnamı Etiraf etmək Uğrunda Ölən Tlakskalalı 3 Uşağın Həyatı və Ölümüdür. Yerli xalqın tarixindən bəhs edən əsər yazmaqda katolik nöqteyi-nəzərindən onların büt-tanrılara sitayiş etməkdə yanıldıqlarını nümayiş etdirmək, bununla da müstəmləkəçiliyə və xristian dinini qəbul etməyin rahatlığına haqq qazandırmaq məqsədləri var idi. Onun ən məşhur əsəri 1541-ci ildə yazdığı "Yeni İspaniya Hindularının tarixi" əsəridir. Tarixçi Nikolas Antonio bu əsərin Memorialesin bir hissəsinin olması ehtimalını irəli sürmüşdür. Ola bilsin ki, Fray Motolinía itmiş başqa əsərlər, məktublar və broşürlər yazmış olsun. Motoliniyanın əsərləri, xüsusən də "Memorials" və "Yeni İspaniya Hindularının Tarixi" əsərləri onun yüksək Qərb mədəni hazırlığını əks etdirir; o, yunan-latın humanitar elmləri və fəlsəfəsi haqqında çox şey bilirdi. Digər əsas amil o idi ki, Nahuatl dilini başa düşmək və kodeksləri deşifrə etməklə, o, Anahuak diyarının mədəniyyəti haqqında ona şifahi və ya yazılı şəkildə məlumat verən yerli xalqlardan birinci əldən məlumat əldə etmişdir. 1541-ci ildə Motolinia, guya bu Yeni İspaniyanın hindlilərinin qədim ayinləri, bütpərəstlikləri və qurbanları ilə əlaqəsi və Allahın onlarda işlədiyi gözəl çevrilmə ilə bağlı əsərini yazıb bitirdi. Başqa redaktorlar və tarixçilər ona başqa adlar verərdilər. Lakin Francisco Javier Clavijero-nun ona verdiyi başlıq müasir tədqiqatçılar tərəfindən ümumiyyətlə üstünlük verilən başlıqdır: Yeni İspaniya hindularının tarixi. Bu əsərin üç hissəsi məlumdur: birinci hissə onun Yeni İspaniyaya və Aztek dininə missioner kimi gəlişindən bəhs edir, ikinci hissə xristianlığın qəbulu və yerli əhalinin kilsə bayramlarını necə qeyd etməsinə və üçüncü hissəyə aiddir. Yeni İspaniyanın coğrafiyası, florası, faunası, yerli əhalinin dini, adət-ənənələri haqqında dəyərli məlumatlar vardır. . Hər ikisinin ön sözü Motoliniyanın doğma yurdu olan Benavente Qrafı Don Antonio Pimentelə həsr olunub və bu, Proemial Məktub adlanır, lakin Xatirə Məktubu Hindlilərin Tarixindən bir qədər fərqlənir. Toribio de Benavente bir din xadimi nöqteyi-nəzərindən böyük miqdarda məlumat buraxdı ki, bu da bizə fəthin qəhrəmanlarını və dini missiyaları əhatə edən problem və maraqları bir ispan dindarı nöqteyi-nəzərindən anlamağa imkan verir. Yerli mədəniyyəti təsvir edən əsərlərinə və onun hüquqlarını müdafiə etdiyinə görə o, Meksika yerlilərinin hüquqlarını tanıyan ilk adamlardan biri hesab olunur. Motoliniyanın əsərlərinin əhəmiyyətli hissələrinin ingilis dilinə tərcüməsi 1950-ci ildə Elizabeth Andros Foster tərəfindən Cortés Cəmiyyəti üçün edilmiş və 1973-cü ildə Greenwood Press tərəfindən yenidən nəşr edilmişdir. Onun tərcüməyə girişində Motoliniyanın həyatı və əsərləri diqqətlə müzakirə olunur. 1858-ci ilə qədər nəşr olunmayan Yeni İspaniya hindularının tarixi, Joaquín García Icazbalceta tərəfindən redaktə edilmişdir. Memoriales, ilk dəfə 1903-cü ildə nəşr edilmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Toribio Motolinia // opac.vatlib.it (ing.).
- Toribio Motolinía // Archivio di Autorità del Museo Galileo (it.).
- "Ezquerra, Rámon. "Toribio de Benavente", Enciclopedia Franciscana". 2023-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- "https://www.cndh.org.mx/noticia/muere-fray-toribio-de-benavente-motolinia-defensor-de-los-pueblos-indigenas". (#cite_web_url)
- "Toribio de Benavente". Real Academia de la Historia. 2023-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- https://dbe.rah.es/biografias/16190/toribio-de-benavente (#bare_url_missing_title). 2023-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- Sibel Sel, Levent Kınran. Hristiyanlık tarihi. İstanbul: Yeni Yaşam. 2004. 277.
- "Toribio de Benavente Motolinia,". Catholic Encyclopedia. 2024-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- "Toribio de Benavente Motolinia". Catholic Encyclopedia. 2024-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- Canedo Lino. Toribio Motolinia and His Historical Writings (İngilis). The Americas. 1973. 277–307.
- Benavente, Toribio, Carta de Toribio de Benavente al emperador Carlos V. México, p. 411;
- "Fray Toribio de Benavente-Motolinia defensor de los pueblos indigenas". Comisión nacional de los derecho humano. 2022-11-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-05.
- [www.cervantesvirtual.com "Exploradores y viajeros por España y el nuevo mundo, 1524, Fray Toribio de Benavente, "Motolinia""] (#bad_url). Biblioteca virtual Miguel de Cervantese.
- Habig, Marion. "The Franciscan Provinces of Spanish North America" (İngilis). The Americas. 1945. 330–344.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Toribio of Benavente 1482 Benavente Ispaniya 1565 Mexico City New Spain o hemcinin Motolinia kimi taninir 1524 cu ilin mayinda Yeni Ispaniyaya gelen Meksikanin meshur On Iki Hevarisinden biri olan fransisk missioneri idi Toribio de Benaventeisp Toribio de BenaventeDogum tarixi 1482Dogum yeri Benavente d Samora vilayeti d Kastiliya ve Leon IspaniyaVefat tarixi 1568 Vefat yeri Mexiko Ispaniya imperiyasi IspaniyaFealiyyeti tarixci ata d missioner etnoqraf Vikianbarda elaqeli mediafayllarAnadan olmasi ve usaqligiTorino de Benavente Motilina Priney yarimadasinda Leon kralligina aid olan Zamora eyaletinin Benavente seherinde anadan olmusdur Onun dogum tarixi barede melumatlar ziddiyetlidir Elimizde olan melumatlar onun 1482 1489 cu iller araliginda doguldugunu tesdiq edir Onun usaqligi haqqinda demek olar ki melumatimiz yoxdur Fransiskancilar ordenine uzv olmasiMotilina texminen 1510 cu ilde Benavente seher monastrinda 17 yasinda Fransiskancilar ordenine uzv olmusdur Fransiskancilar ordeni Italyan rahib olan Assisili Francesko terefinden yaradilan ve Isa Mesihin isteyen gore yoxsul heyat terzi surmeye and icmis bir dini teriqet idi Bu orden 1210 cu ilde Papa III Innokenti terefinden dini teriqet olaraq tesdiq edilmisdir 1223 cu ilde Papa III Onorius terefinden tesdiq edilmis teriqet esasnamesine gore Fransiskanlar tam yoxsulluq icinde dilenci sefil veziyyetinde yasayaraq xalq icinde Incil hokmlerini yayirdilar Onlar qehveyi rengli cubbe geyir onden duyumlenen qursaq baglayir ayaqlarina sendel geyirdiler Teriqetin temel qanunlarindan biri her hansi bir seye sahib olmagi redd etmek xususi mulkiyyetden imtina etmek idi Sonraki sekkiz il erzinde o San Gabriel de Extremadura eyaletinde Fray Martin de Valensiya ile dostluq qurdu Amerikada missionerlik fealiyyetiMeksikanin 12 hevarisi Fray Francisco de los Angeles hemcinin Kardinal Kuinone kimi taninir Muqeddes Fransisk Ordeninin bas rahibi kimi kimi Fray Martin de Valensiyani Yeni Dunyada mujdeci ekspedisiyaya rehberlik etmek ucun teyin etdi ve ona ozunu musaiet edecek kesisleri secmeyi emr etdi O on bir yoldas secdi onlarin arasinda Fray Toribio de Benavente diger on nefer Fransisko de Soto Martin de Jezus Xuan Suares Antonio de Ciudad Rodriqo Qarsia de Cisneros Luis de Fuensalida Xuan de Ribas Fransisko Ximenez ve adi insanlar Qardas Andres de Cordoba ve Qardas Xuan de Palos Onlarin on iki neferi oldugu ucun onlar Meksikanin on iki hevarisi kimi taninirdilar On iki Fransiskan hevarisi 25 yanvar 1524 cu ilde Sanlucar de Barrameda dan ayrildilar ve fevralin 5 de Kanar adalarina geldiler ve sonra Atlantik okeani boyunca yola davam etdiler Okeani kecdikden sonra martin 5 de Porto Rikoya Puerto Riko catdilar hemin ayin 13 de Santo Dominqodaki Hispaniola adasina aprelin 30 da Trinidad adasina ve nehayet 13 may 1524 cu ilde onlar San Juan de Ulua Veraruz Mexikoya catdilar ve burda Fransiskanlar ordeni ile xususi qarsiliqli hormeti olan konkistador Hernan Kortes terefinden hormetle qarsilandilar Motilina Revayetlere gore o Tlakskala erazisinden kecerken yerli ehali onun ciriq ciriq Fransiskan geyimine baxmis ona Motilina demeye baslamislar O tercumeciden bunun ne mena verdiyini sorusur Bu soz Nahuatli dilinde mo es tolina yeni o eziyyet cekir menasi verirmis Bu soz onun yerli dilde oyrendiyi ilk soz olur ve bu ifadeni ozune ad kimi qebul edir San Fransiskonun bas rahibi 12 hevari Verakruzdan Meksikaya piyada ayaqyalin getdiler Onlar gece soyuq dusende sade yorgana burunerek yerde yatir cox sade meyvelerle qidalanirdilar Diger versiyaya gore ona Motilina adinin verilmesi bu cur heyat terzi ile elaqedar idi 17 ve ya 18 iyun 1524 cu il tarixinde Mexiko seherinde hevariler Kral V Carlzin fermani ile Hernan Kortesin qebulunda oldular Motilina 1524 1527 ci iller erzinde Mexiko seherinde yasamis ve seherde yerlesen San Fransisko monastirinin bas kesisi olmusdur Onun rehberi dovrunde 1524 ve 1526 ci il kilse yigincaqlari kecirildi burada o seherde yasayan qalan fransiskanlarla birlikde monastirin rehberi kimi istirak etdi Motilina bu iller erzinde yerli Naxuatli dilini oyrenir O 1527 de San Antonio de Texkoko ve Hueyotzingo monastirlarinin qeyyumu olur Diger kesislerle birlikde kohne Meksika mebedlerini sokerek Xocimilko Kokoacan kimi muxtelif seherlerde yeni monastirlarin esasini qoydu Novbeti fealiyyetler Uc illik Meksika monastirinin rehberi vezifesini basa vurduqdan sonra 1527 ci ilde o Texcoco monastirinin qeyyumu secildi buna baxmayaraq hemin ilin sonunda regional rehber terefinden Qvatemalaya seyahet etmek icazesi verildi Qvatemalasda bir muddet qaldiqdan sonra Nikaraquaya yollanir Nikaraquada 1527 ci ilin sonundan 1529 cu ilin apreline qeder qaldi burda 2 monastirin esasini qoydu daha sonra burda diger kesislerle fealiyyetlerinin gelecek planlarini muzakire etdiler 1529 cu ilde o diger missionerlerle birlikde bir monastir yaratmaq ucun Kuernavakaya geldi 1532 ci ilde o Kuernavaca monastirinda yasayirdi ehtimal ki daha ustundur cunki o ozunun aydinlasdirdigi kimi iki palma ve ya xurma agaci ekmek tesebbusu ile taninir 1530 cu ilde Tlakskalaya geldi 1530 1531 ci iller arasinda 1531 ci ilde o Puebla de los Angeles seherinin qurulmasinda esas rol oynadi 1541 ci ilde Yeni Ispaniyanin Tarixi kitabinda bu seheri teferruatli sekilde tesvir etdi baxmayaraq ki tikintide istirakini tevazokarliqla inkar edirdi O Fray Martin de Valencia ile Tehuantepek bolgesine seyahet etdi orada deyilir ki Motolinia Zapotek ve Mixtek memarligini gorende xususen de Mictlan Mitla seherinin monumental binalarini gorende heyran qaldi 1534 cu ilde Motolinia Qvatemalaya qayitdi ve sonra Fray Jacobo de Testera ile Yukatana getdi O 1536 ve 1539 cu illerde monastirin kesikcisi olmaq ucun Tlakskalaya qayitdi O 1543 ve 1545 ci illerde yeniden Qvatemaladaki missiyani idare etdi Orada olarken Motoliniya 1544 cu ilde hemin vilayetin komissar muavini vezifesini icra etdi O zaman V Carlzin ozu ona bu olkelerin ve Yukatanin yepiskopu olmagi teklif etdi lakin Motolinia bu cur movqeleri redd etdi ve yalniz Yukatana missionerler gonderdi Meksikaya qayitdiqdan sonra o eyalet vikari teyin edildi ve sonra 1548 ci ilden 1551 ci ile qeder olan dovrde Meksikanin eyalet vezifesini tutdu Daha sonra Michoacan ve Jaliscoya seyahet etdi O Puebla monastirinin ve Huaquechula ve Tula mebedlerinin tikintisinde istirak etmisdir burada qedim yerli mebedler monastirlarin tikintisi ucun istifade edilmisdir O Atlixco ve yeqin ki Tecamachalconun qeyyumu idi Fealiyyet dovrunde qarsiladigi problemler Motilina konkistadorlar ve diger ispan zadegan eyanlar qarsisinda yerli ehalinin huquqlarini mudafie etdiyi ucun bir cox problemlerle uzlesmisdir Ilk problem 1529 cu ilde Nuno de Guzmanin basciliq etdiyi Kral mehkemesine yerli ehaliden vergi toplanmasina etiraz etdikde bas verdi Kral mehkemesi bu etirazi hiddetle qarsiladi ve Motilinaya qarsi kampaniya baslatdi Onu missionerlik vezifesi evezine yerlileri usyana hazirlamaqda ittiham edildi Yepiskop Fray Xuan de Zumarraga Fransiskanlara ozlerini yalniz dini islere hesr edib seher surasinin islerine qarismamagi emr etdi Motilina Fransiskanlarin hamisi olan Papa VI Adrian X Leona sigindi O yene 1548 cinilde yerli xalqin onda bir vergisini vermesinin eleyhine cixis etdi Motolinia da diger ruhanilerle xususen Fray Bartolome de las Casas basciliq etdiyi Dominikan missionerlerine qarsi munaqiseler yasayirdi Dominikanlilar ve Fransiskanlar yeni torpaqlarin mulkiyyeti ve istismari ile bagli mubahise edirdiler ve teoloji meselelerde fikir ayriligina dusduler Motolinia Bartolome de las Kasasi heddinden artiq idealist olmaqda yerli xalqa komek etmek ve oyretmek istememekde gunahlandiraraq onun haqqinda Kral V Carlza yazdigi mektubda bele ifadeler isletmisd O burada hokumeti bele narahat edir ve mehv edir Bundan basqa Bartolomeo de las Kasas hindularin yasadiqlari erazilerin fethini ve tabe edilmelerini butun xristian exlaqina qarsi cinayet kimi gorurdu Motilina onun bu fikirlerini bolusmurdu Motolinia inanirdi ki Allah bir defe iman getiren hindulari qoruyacaq ve buna gore de missionerlik isi tutulan erazilerde mutleq menada vacib idi Ispaniya krali V Carlza yazdigi meshur mektubda onu tamamile gozden salmaq niyyetinde olan Las Kasas uzerine siddetli bir hucum etdi O Ciapas yepiskoplugundan imtina etdiyi ucun onu qederli narahat heyasiz telatumlu yarali ve qerezli bir adam ve hetta donuk adlandirdi Bundan elave krala Las Kasasi monastirda tehlukesiz saxlamaq ucun agzini baglamagi tovsiye etmisdi Jorge Garcia Castillo kimi ekspertler iddia edirdiler ki Motolinia ve de las Casas arasindaki mubahiseler teoloji nizamdan cox siyasi xarakter dasiyir lakin oz novbesinde Motolinia V Carlza yazdigi mektubla fethin yerli xalqin xristianligi qebul etmesi ucun zeruri bir vasite oldugunu bildirdi Bununla bele hemin mektubda kesis imperatora feth edilmis torpaqlari katolik hokmdarinin tabeliyinde yeni musteqil dovlete nece cevireceyini izah edir Motolinia mecburi dini donusumu redd etmedi Bu barede Motolinia ozu bele yazmisdi Qoy bu olkelerde Muqeddes Incil teblig edilsin ve ehali bunu xosluqla qebul etsin Son dovrleri Motolinia heyatinin son 40 ilinde teqiblere meruz qaldi adini deyisdirerek Tepectlan Puebla hazirda Canada de Morelos Puebla daglarinda elece de Tecamachalco Pueblada Jose Gregorio de Dios Anguiano texellusu ile gizlendi Hindistan Arxivinde ve Ispaniyanin Madrid Ictimai Qezet Arxivinde onun texellusu Xose Qreqorio de Dios Anguiano ile Ispaniyanin Zamora seherindeki ailesi arasinda gizli unsiyyetlerin boyuk kolleksiyasi var 1555 ci ilden etibaren Motolinia haqqinda cox az sey melumdur baxmayaraq ki o Serafik Ordeninde muhum vezifeler tutmaga davam edirdi Onun missionerlik fealiyyeti San Fransisko de Mexiko monastirinda olene qeder qirx bes il davam etdi Deyilene gore 1569 cu il avqustun 9 da o artiq cox xeste ve olume yaxin kutlevi bayram kecirmek isteyirdi ve az qala surunerek hec kimin ona komek etmesine imkan vermeden qurbangaha yaxinlasaraq bayrami qeyd etdi ve ayin sonunda orada oldu ayinler Meksikanin on iki ilk hevarisinden onun sonuncu olduyu deyilir Puebla Canada Morelosda defn olunub O Meksikada bir cox monastir ve monastir quraraq ve texminen 400 000 den cox hindlini veftiz etmisdir O Yeni Ispaniya Meksikanin en muhim mujdeci Kerimden hesab olunur EserleriCox guman ki 1528 1530 cu iller arasinda Motolinia resmi sekilde yazmaga basladi Demek olar ki Motolina nin qeleminden cixmis butun orijinal metnleri itdi lakin bezileri basliqlari deyisdirilmekle sag qaldi Doctrina christiana Meksikalilar ucun yerli dilde yazilib cap edilmis bir xristianliq doktrinasidir hansi ki Motoliniaya aid edilir Bu doktrinanin da orijinal metni itmisdir onun evvelce hansi dilde yazilmis oldugu deqiq bilinmir Motolinia Camino del Espiritu Ruhun seyaheti adli basqa bir eser de yazmisdir Bu metn haqqinda cox sey melum deyil Eyni seyi onun Astek teqvimi haqqinda olan yazilari barede de demek olar 1528 den Motilina oz xatirelerini yazmaga basladi Eser ucun Memoriales adi islese de onun da deqiq adi belli deyildir Memoriales ilk defe 1903 cu ilde nesr edilmisdir Bu eser Historia de Los Indios eseri ucun esas xammal bazasi olmusdur Motoliniyanin diger kitabcasi 1539 cu ilde yazilmis Inami Etiraf etmek Ugrunda Olen Tlakskalali 3 Usagin Heyati ve Olumudur Yerli xalqin tarixinden behs eden eser yazmaqda katolik noqteyi nezerinden onlarin but tanrilara sitayis etmekde yanildiqlarini numayis etdirmek bununla da mustemlekeciliye ve xristian dinini qebul etmeyin rahatligina haqq qazandirmaq meqsedleri var idi Onun en meshur eseri 1541 ci ilde yazdigi Yeni Ispaniya Hindularinin tarixi eseridir Tarixci Nikolas Antonio bu eserin Memorialesin bir hissesinin olmasi ehtimalini ireli surmusdur Ola bilsin ki Fray Motolinia itmis basqa eserler mektublar ve brosurler yazmis olsun Motoliniyanin eserleri xususen de Memorials ve Yeni Ispaniya Hindularinin Tarixi eserleri onun yuksek Qerb medeni hazirligini eks etdirir o yunan latin humanitar elmleri ve felsefesi haqqinda cox sey bilirdi Diger esas amil o idi ki Nahuatl dilini basa dusmek ve kodeksleri desifre etmekle o Anahuak diyarinin medeniyyeti haqqinda ona sifahi ve ya yazili sekilde melumat veren yerli xalqlardan birinci elden melumat elde etmisdir 1541 ci ilde Motolinia guya bu Yeni Ispaniyanin hindlilerinin qedim ayinleri butperestlikleri ve qurbanlari ile elaqesi ve Allahin onlarda islediyi gozel cevrilme ile bagli eserini yazib bitirdi Basqa redaktorlar ve tarixciler ona basqa adlar vererdiler Lakin Francisco Javier Clavijero nun ona verdiyi basliq muasir tedqiqatcilar terefinden umumiyyetle ustunluk verilen basliqdir Yeni Ispaniya hindularinin tarixi Bu eserin uc hissesi melumdur birinci hisse onun Yeni Ispaniyaya ve Aztek dinine missioner kimi gelisinden behs edir ikinci hisse xristianligin qebulu ve yerli ehalinin kilse bayramlarini nece qeyd etmesine ve ucuncu hisseye aiddir Yeni Ispaniyanin cografiyasi florasi faunasi yerli ehalinin dini adet eneneleri haqqinda deyerli melumatlar vardir Her ikisinin on sozu Motoliniyanin dogma yurdu olan Benavente Qrafi Don Antonio Pimentele hesr olunub ve bu Proemial Mektub adlanir lakin Xatire Mektubu Hindlilerin Tarixinden bir qeder ferqlenir Toribio de Benavente bir din xadimi noqteyi nezerinden boyuk miqdarda melumat buraxdi ki bu da bize fethin qehremanlarini ve dini missiyalari ehate eden problem ve maraqlari bir ispan dindari noqteyi nezerinden anlamaga imkan verir Yerli medeniyyeti tesvir eden eserlerine ve onun huquqlarini mudafie etdiyine gore o Meksika yerlilerinin huquqlarini taniyan ilk adamlardan biri hesab olunur Motoliniyanin eserlerinin ehemiyyetli hisselerinin ingilis diline tercumesi 1950 ci ilde Elizabeth Andros Foster terefinden Cortes Cemiyyeti ucun edilmis ve 1973 cu ilde Greenwood Press terefinden yeniden nesr edilmisdir Onun tercumeye girisinde Motoliniyanin heyati ve eserleri diqqetle muzakire olunur 1858 ci ile qeder nesr olunmayan Yeni Ispaniya hindularinin tarixi Joaquin Garcia Icazbalceta terefinden redakte edilmisdir Memoriales ilk defe 1903 cu ilde nesr edilmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Toribio Motolinia opac vatlib it ing Toribio Motolinia Archivio di Autorita del Museo Galileo it Ezquerra Ramon Toribio de Benavente Enciclopedia Franciscana 2023 12 09 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 https www cndh org mx noticia muere fray toribio de benavente motolinia defensor de los pueblos indigenas cite web url Toribio de Benavente Real Academia de la Historia 2023 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 https dbe rah es biografias 16190 toribio de benavente bare url missing title 2023 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 Sibel Sel Levent Kinran Hristiyanlik tarihi Istanbul Yeni Yasam 2004 277 Toribio de Benavente Motolinia Catholic Encyclopedia 2024 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 Toribio de Benavente Motolinia Catholic Encyclopedia 2024 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 Canedo Lino Toribio Motolinia and His Historical Writings Ingilis The Americas 1973 277 307 Benavente Toribio Carta de Toribio de Benavente al emperador Carlos V Mexico p 411 Fray Toribio de Benavente Motolinia defensor de los pueblos indigenas Comision nacional de los derecho humano 2022 11 19 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 05 www cervantesvirtual com Exploradores y viajeros por Espana y el nuevo mundo 1524 Fray Toribio de Benavente Motolinia bad url Biblioteca virtual Miguel de Cervantese Habig Marion The Franciscan Provinces of Spanish North America Ingilis The Americas 1945 330 344 Xarici kecidler