Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiya qiymətli kağızlar bazarının stabilliyinin pozulmasına səbəb ola bilən, qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarının qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə qiymətli kağızların bazar qiymətinin hər hansı bir üsulla əvvəlcədən razılaşdırılmış, qəsdən edilmiş əməllər ilə süni olaraq dəyişdirilməsidir.
Manipulyasiyaların növləri
Bağlanma anında qiymət qoyuluşu (Marking the close). Qiymətli kağızların bağlanış qiymətini (törəmə maliyyə alətlərinin isə müqavilə müddətinin son günündə) dəyişmək üçün bazarın bağlanma anına yaxın onların qəsdən alınması/satılması.
ndən sonra sövdələşmə aparmaq (Colluding in the after market of an İPO).Bu hal, xüsusilə, qiymətli kağızların ticarəti başlayan kimi müşahidə olunur. İlkin kütləvi təklif zamanı səhmlərini yerləşdirmiş tərəflər qiymətli kağızların qiymətini süni olaraq qaldıraraq digər investorların marağını artırmaq və sonradan öz səhmlərini istədikləri qiymətə satmaq məqsədilə, ticarət başlayan kimi əlavə səhmləri almaq haqqında gizli razılığa gəlirlər.
Qanunsuz sıxışdırma (Abusive squeeze). Manipulyasiyanın bu növü, maliyyə aktivlərinin və/yaxud “derivativ” müqavilələrin əsasını təşkil edən məhsulların təklifi, tələbatı və ya çatdırılma mexanizmləri üzərində nəzərə çarpacaq təsiri olan, qiymətləri ciddi surətdə təhrif etmək (və digərlərinin öz öhdəliklərini yerinə yetirmələri üçün məhsulu bu qiymətə çatdırmaq, qəbul etmək və ya təxirə salmağa məcbur etmək) məqsədini güdən dominant tərəfə və ya tərəflərə aiddir (Qeyd etmək lazımdır ki, tələb və təklifin müvafiq nisbəti bazarda gərginlik yarada bilər. Lakin bu, özü-özlüyündə bazarda manipulyasiya hesab edilə bilməz. Həmçinin məhsulun təklifi üzərində nəzərə çarpacaq nəzarət, özü-özlüyündə manipulyasiya hesab edilməməlidir
Qiymət üzrə minimal səviyyənin yaradılması (Creation of a floor in the price pattern). Bu addımlar adətən emitentlər və ya onlara nəzarət edən digər təşkilatlar tərəfindən atılır və bu zaman, əqdlər və sifarişlər elə üsulla keçirilir ki, səhmin qiymətinin müəyyən səviyyədən aşağı düşməsinin qarşısını alan maneələr yaradılsən. Bu qiymətli kağızların buy-back-i və qiymətlərinin stabilləşdirilməsinə şamil edilmir.
Alqı-satqı spredi arasında kəskin fərq (Excessive bid-ask spreads). Bu manipulyasiya növü, bazarda vasitəçilər, əlbir fəaliyyət göstərən mütəxəssislər və ya marketmeykerlər tərəfindən reallaşdırılır. Onlar bazarda olan səlahiyyətlərindən sui-istifadə etməklə qəsdən alqı-satqı spredi arasında kəskin fərq yaradır və/yaxud onları süni şəkildə, ədalətli bazar dəyərlərdən uzaq səviyyədə saxlayır (yəni bazarda rəqiblərin yaranmasına yol vermir).
Bir bazarda maliyyə alətlərinin qiymətini təhrif etmək məqsədilə, digər bazarda ticarət aparmaq (Trading on one market to improperly position the price of a financial instrument on a related market). Bir bazarda sövdələşmə aparmaqla digər bazarda oxşar və ya əlaqəli maliyyə alətinin qiymətinə süni şəkildə təsir göstərilməsidir. Buna misal olaraq, səhmlərlə əqdlər bağlamaqla digər bazarda bu növdən olan səhm derivativlarının qiymətinin təhrif edilməsini, yaxud “derivativ” müqaviləsinin dəyərini təhrif etmək üçün bu müqavilənin əsasını təşkil edən əmtəə direvativi ilə alqı-satqısını göstərmək olar.
Mətbuat vasitəsilə saxta/çaşdırıcı məlumatın yayılması. Bura, səhmləri tənzimlənən bazarda tədavülə buraxılmış şirkətlərə dair saxta və çaşdırıcı məlumatın internet və ya mətbuat açıqlaması vasitəsilə yayılması kimi tədbirlər daxildir.
Yuyulma satışlar (Wash trades). Bu, maliyyə alətinin alqı-satqısı zamanı benefitsiar maraqlar və bazar risklərinin subyektində heç bir dəyişiklik baş vermədikdə və ya benefitsiar maraq və bazar riskinin ötürülməsi birgə və ya gizli razılaşma əsasında fəaliyyət göstərən şəxslər arasında baş verdiyi halları əhatə edir ("Repo" əməliyyatları və qiymətli kağızlarla borclanma “yuyulma satış” hesab edilmir).
Qiymətli kağızlar bazarında süni aktivliyin nümayiş etdirilməsi (Painting the tape). Bura maliyyə alətinin qiymətinin hərəkəti təəssüratını yaratmaq üçün nümayiş etdirilən əqdlər seriyası daxildir.
Düzgün qeyd edilməmiş sifarişlər (İmproper matched orders). müxtəlif, lakin sözləşmiş tərəflərin eyni zamanda və eyni qiymət və sayda alqı-satqı sifarişlərinin verilməsi. (Kross əqdlər istisna olmaqla)
İcra etmək niyyəti olmadan sifarişlərin yerləşdirilməsi (Placing orders with no intention of executing them). əvvəlki qiymət təklifindən daha yüksək/aşağı qiymətlə sifarişin verilməsidir. Bu zaman, əsas niyyət sifarişi icra etmək deyil, maliyyə alətinin qiymətinə və ona olan tələbata dair çaşdırıcı təəssüratın yaradılmasıdır. Sonra, sifarişlər yerinə yetirilməmiş fond birjasının ticarət sistemindən geri götürülür.
Sahibliyin gizlədilməsi.(consealing ownership) Bu, maliyyə aktivini sövdələşmiş tərəflərin adında saxlayaraq ( tələblərini pozmaqla) yolu ilə belə maliyyə aləti üzərində sahiblik hüququnu gizlətmək niyyətini güdən əqdlər və ya əqdlər silsiləsidir.
Xırda alverçilik (scalping). Saxta və ya çaşdırıcı məlumatın mətbuat, o cümlədən internet, yaxud hər hansı digər üsulla yayılması. Bu zaman məqsəd, qiymətli kağızın və ya "derivativ" müqavilənin və ya onun baza aktivinin qiymətinin əlverişli istiqamətdə dəyişdirməkdir.
Süni qiymət artırma (Pump and dump). Bu, qiymətli kağızlarda uzun mövqe () mövqeyini tutma, sonra isə bu qiymətli kağızların qiymətini artırmaq məqsədilə onlara dair çaşdırıcı pozitiv məlumatların verilməsini nəzərdə tutur. Bazar iştirakçıları çaşdırıcı məlumatın qiymətə göstərdiyi təsirə aldanaraq bu qiymətli kağızlara almağa cəlb edirlər.Sonra isə manipulyasiyaya başlamış şəxs şişirdilmiş qiymətlə satış edir.
Zibildən pul düzəltmək (Trash and cash). Bu, süni qiymət artırmanın (pump and dump) tam əksi olan manipulyasiya növüdür. Bu zaman, hər hansı bir tərəf qiymətli kağızlarla üzrə "qısa" mövqe () tutur; satışı davam etdirir və qiyməti aşağı salmaq məqsədilə qiymətli kağıza dair neqativ çaşdırıcı məlumatı yayır. Sonra isə manipulyasiyaya başlamış şəxs qiymətlər aşağı düşdükdən sonra öz vəziyyətini bağlayır.
Mənbə
http://scs.gov.az/files/law/law_446812990_1644.pdf 2014-10-26 at the Wayback Machine
AR Mülki məcəlləsi
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qiymetli kagizlar bazarinda qiymetlerle manipulyasiyaqiymetli kagizlar bazarinin stabilliyinin pozulmasina sebeb ola bilen qiymetli kagizlar bazarinin istirakcilarinin qiymetli kagizlarla eqdler uzre qiymetli kagizlarin bazar qiymetinin her hansi bir usulla evvelceden razilasdirilmis qesden edilmis emeller ile suni olaraq deyisdirilmesidir Manipulyasiyalarin novleriBaglanma aninda qiymet qoyulusu Marking the close Qiymetli kagizlarin baglanis qiymetini toreme maliyye aletlerinin ise muqavile muddetinin son gununde deyismek ucun bazarin baglanma anina yaxin onlarin qesden alinmasi satilmasi nden sonra sovdelesme aparmaq Colluding in the after market of an IPO Bu hal xususile qiymetli kagizlarin ticareti baslayan kimi musahide olunur Ilkin kutlevi teklif zamani sehmlerini yerlesdirmis terefler qiymetli kagizlarin qiymetini suni olaraq qaldiraraq diger investorlarin maragini artirmaq ve sonradan oz sehmlerini istedikleri qiymete satmaq meqsedile ticaret baslayan kimi elave sehmleri almaq haqqinda gizli raziliga gelirler Qanunsuz sixisdirma Abusive squeeze Manipulyasiyanin bu novu maliyye aktivlerinin ve yaxud derivativ muqavilelerin esasini teskil eden mehsullarin teklifi telebati ve ya catdirilma mexanizmleri uzerinde nezere carpacaq tesiri olan qiymetleri ciddi suretde tehrif etmek ve digerlerinin oz ohdeliklerini yerine yetirmeleri ucun mehsulu bu qiymete catdirmaq qebul etmek ve ya texire salmaga mecbur etmek meqsedini guden dominant terefe ve ya tereflere aiddir Qeyd etmek lazimdir ki teleb ve teklifin muvafiq nisbeti bazarda gerginlik yarada biler Lakin bu ozu ozluyunde bazarda manipulyasiya hesab edile bilmez Hemcinin mehsulun teklifi uzerinde nezere carpacaq nezaret ozu ozluyunde manipulyasiya hesab edilmemelidir Qiymet uzre minimal seviyyenin yaradilmasi Creation of a floor in the price pattern Bu addimlar adeten emitentler ve ya onlara nezaret eden diger teskilatlar terefinden atilir ve bu zaman eqdler ve sifarisler ele usulla kecirilir ki sehmin qiymetinin mueyyen seviyyeden asagi dusmesinin qarsisini alan maneeler yaradilsen Bu qiymetli kagizlarin buy back i ve qiymetlerinin stabillesdirilmesine samil edilmir Alqi satqi spredi arasinda keskin ferq Excessive bid ask spreads Bu manipulyasiya novu bazarda vasiteciler elbir fealiyyet gosteren mutexessisler ve ya marketmeykerler terefinden reallasdirilir Onlar bazarda olan selahiyyetlerinden sui istifade etmekle qesden alqi satqi spredi arasinda keskin ferq yaradir ve yaxud onlari suni sekilde edaletli bazar deyerlerden uzaq seviyyede saxlayir yeni bazarda reqiblerin yaranmasina yol vermir Bir bazarda maliyye aletlerinin qiymetini tehrif etmek meqsedile diger bazarda ticaret aparmaq Trading on one market to improperly position the price of a financial instrument on a related market Bir bazarda sovdelesme aparmaqla diger bazarda oxsar ve ya elaqeli maliyye aletinin qiymetine suni sekilde tesir gosterilmesidir Buna misal olaraq sehmlerle eqdler baglamaqla diger bazarda bu novden olan sehm derivativlarinin qiymetinin tehrif edilmesini yaxud derivativ muqavilesinin deyerini tehrif etmek ucun bu muqavilenin esasini teskil eden emtee direvativi ile alqi satqisini gostermek olar Metbuat vasitesile saxta casdirici melumatin yayilmasi Bura sehmleri tenzimlenen bazarda tedavule buraxilmis sirketlere dair saxta ve casdirici melumatin internet ve ya metbuat aciqlamasi vasitesile yayilmasi kimi tedbirler daxildir Yuyulma satislar Wash trades Bu maliyye aletinin alqi satqisi zamani benefitsiar maraqlar ve bazar risklerinin subyektinde hec bir deyisiklik bas vermedikde ve ya benefitsiar maraq ve bazar riskinin oturulmesi birge ve ya gizli razilasma esasinda fealiyyet gosteren sexsler arasinda bas verdiyi hallari ehate edir Repo emeliyyatlari ve qiymetli kagizlarla borclanma yuyulma satis hesab edilmir Qiymetli kagizlar bazarinda suni aktivliyin numayis etdirilmesi Painting the tape Bura maliyye aletinin qiymetinin hereketi teessuratini yaratmaq ucun numayis etdirilen eqdler seriyasi daxildir Duzgun qeyd edilmemis sifarisler Improper matched orders muxtelif lakin sozlesmis tereflerin eyni zamanda ve eyni qiymet ve sayda alqi satqi sifarislerinin verilmesi Kross eqdler istisna olmaqla Icra etmek niyyeti olmadan sifarislerin yerlesdirilmesi Placing orders with no intention of executing them evvelki qiymet teklifinden daha yuksek asagi qiymetle sifarisin verilmesidir Bu zaman esas niyyet sifarisi icra etmek deyil maliyye aletinin qiymetine ve ona olan telebata dair casdirici teessuratin yaradilmasidir Sonra sifarisler yerine yetirilmemis fond birjasinin ticaret sisteminden geri goturulur Sahibliyin gizledilmesi consealing ownership Bu maliyye aktivini sovdelesmis tereflerin adinda saxlayaraq teleblerini pozmaqla yolu ile bele maliyye aleti uzerinde sahiblik huququnu gizletmek niyyetini guden eqdler ve ya eqdler silsilesidir Xirda alvercilik scalping Saxta ve ya casdirici melumatin metbuat o cumleden internet yaxud her hansi diger usulla yayilmasi Bu zaman meqsed qiymetli kagizin ve ya derivativ muqavilenin ve ya onun baza aktivinin qiymetinin elverisli istiqametde deyisdirmekdir Suni qiymet artirma Pump and dump Bu qiymetli kagizlarda uzun movqe movqeyini tutma sonra ise bu qiymetli kagizlarin qiymetini artirmaq meqsedile onlara dair casdirici pozitiv melumatlarin verilmesini nezerde tutur Bazar istirakcilari casdirici melumatin qiymete gosterdiyi tesire aldanaraq bu qiymetli kagizlara almaga celb edirler Sonra ise manipulyasiyaya baslamis sexs sisirdilmis qiymetle satis edir Zibilden pul duzeltmek Trash and cash Bu suni qiymet artirmanin pump and dump tam eksi olan manipulyasiya novudur Bu zaman her hansi bir teref qiymetli kagizlarla uzre qisa movqe tutur satisi davam etdirir ve qiymeti asagi salmaq meqsedile qiymetli kagiza dair neqativ casdirici melumati yayir Sonra ise manipulyasiyaya baslamis sexs qiymetler asagi dusdukden sonra oz veziyyetini baglayir Menbehttp scs gov az files law law 446812990 1644 pdf 2014 10 26 at the Wayback Machine AR Mulki mecellesiIstinadlar