Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İd, eqo və supereqo — Ziqmund Freydə məxsus psixikanın struktur modelini təşkil edən 3 psixi aparatdan biri.
Bu üç aparatın fəallığı və qarşılıqlı əlaqəsi insanın psixi həyatını təsvir edir. Bu psixi modelə əsasən "İd" özündə bir-birinə bağlı olmayan instinktiv meylləri cəmləşdirir, "supereqo" tənqidi və nəsihət verici rol oynayır, "eqo" isə mütəşəkkil və real hissə olmaqla, "id"-in istəkləri ilə "supereqo" arasında aralıq rola malikdir. "Supereqo" insanın istədiyi hərəkəti etməsinin qarşısını almaq gücünə malidkir.
Bu konsepsiya Freydin yaradıcılığının daha gec mərhələlərində yaranmış və 1920-ci ildə nəşr edilmiş əsərində müzakirə edilmişdir.
İd ("O")
İd şəxsiyyətin quruluşunun qeyri-mütəşəkkil hissəsi olmaqla, özündə insanın başlıca instiktiv meylləri ehtiva edir. İd şəxsiyyətin yeganə elementidir ki, doğuşdan etibarən mövcud olur.
Bu, insanın fiziki tələbatlarının, arzu, istək və impulslarının, xüsusilə, insanın seksual və aqressiv istəklərinin mənbəyidir. İd, özündə obyektiv reallığın tələblərindən asılı olmayan instiktiv hərəkətin ilkin mənbəyi hesab edilən libidonu ehtiva edir. İd "həzz prinsipi" (hər hansı impulsun dərhal təmin edilməsinə çalışan hərəkətlərin stimullaşdırması) əsasında fəaliyyət göstərir. Həmçinin instiktiv gərginlik nəticəsində yarana biləcək ağrı və həzz doğurmayan hərəkətlərdən yayınmanı əhatə edir. Freydin fikrincə, id təhtəlşüura aiddir və buna aşağıdakı tərifi vermişdir:
"Bu bizim şəxsiyyətimizin qaranlıq, əlçatmaz hissəsidir. Biz onun haqqında çox az biliyə sahibik. Lakin yuxuyozmalar, həmçinin nevrotik simptomlar sahəsində qazandığımız biliklərə əsasən deyə bilərik ki, id neqativ xarakterlidir və eqoya zidd bir məfhum kimi özünü göstərir. Biz id-i xaos, içində ehtiras qaynayan "çəllək" adlandırırıq… O, instiklərdən qayanaqlanan enerji ilə doludur. Lakin mütəşəkkil deyil, prosedurları və kollektiv məramı yoxdur və yalnız "həzz prinsipi" əsasında instiktlərin təmin edilməsini əsas götürür."
Yeni doğulmuş uşağın beyni yalnız id əsasında idarə edilir. Belə ki, o, özünün külli miqdarda instinktiv istəklərini və impulslarını dərhal təmin etməyə çalışır.
İd heç bir dəyərin (nə yaxşılığı, nə pisliyi və də mənəviyyatı) mühakiməsini qəbul etmir…İnstinktiv istəklərin təmin edilməsi id-in əsas mahiyyətini təşkil edir. Onu "libidonun nəhəng ehtiyatı" hesab edirlər.
Eqo ("mən")
Eqo (qədim yun. Εγώ, lat. ego — "mən") — psixoanaliz nəzəriyyəsinə əsasən, eqo ətraf aləmlə duyğu vasitəsilə əlaqə yaradan və "mən" kimi qəbul edilən insan şəxsiyyətinin bir hissəsidir.
Freydizmdə eqo
Eqo, id və supereqo ilə yanaşı, insanın psixi dinamikasının təsvir edilməsi məqsədilə, Ziqmund Freyd tərəfindən təklif edilmiş 3 psixoloji anlayışdan biridir. Freydin fikrincə, Eqo icraedici funksiyaları yerinə yetirməklə, daxili və xarici aləm, həmçinin İd və supereqo arasında vasitəçi kimi çıxış edir. O, davranışın kəsilməzliyi və davanlılığını, şəxsi nəzər nöqtəsini təmin edir. Bunun köməyi ilə, keçmişdə baş vermiş hadisələr (yaddaşda qalan), hal-hazırda və gələcəkdə (təsəvvürdə canlanan) baş verəcək hadisələr arasında vəhdət yaradılır. Fərdin ilkin həyat təcrübəsinin əsasını cismanı hisslərin formalaşdırmasına baxmayaraq, Eqo nə psixika, nə də bədənlə üst-üstə düşür. Eqo inkişaf etdikdən sonra, bütün həyat boyu, xüsusilə də, təhlükə və xəstəliyin təsiri ilə və ya həyat şərtlərinin dəyişməsi ilə dəyişə bilir. Fərdin inkişafı səviyyəsinə uyğun olaraq, Eqonun diferensasiyası və Supereqonun inkişafı baş verir. Supereqo, ailə və cəmiyyətın standartlarının qəbul edilməsi nəticəsində, instinktiv impulsları nəzarətə alır və qadağalar tətbiq edir. Bunun nəticəsində isə şəxsiyyətin inkişafı üçün zəruri olan mənəvi münaqişə yaranır. Eqo müdafiə mexanizmləri yaratmaqla, Supereqo və İd arasında vasitəçi rolunu üzərinə götürür. Ani reaksiyadan təmkinli davranışa, qeyri-məntiqilikdən rasional düşüncəyə keçid uşaqlıqda asta-asta və mərhələli şəkildə baş verir. Hətta yetkinlik yaşına çatmış insanlar arasında Eqonun formasına və effektivliyinə əsaslanan fərqlər mövcud olur. Freyd bu mühüm xüsusiyyəti "Eqonun gücü" adlandırırdı. "Güclü Eqo"su olan insanların əsas xüsusiyyətlərinə ətrafda və özünün daxilində baş verən hadisələrin obyektiv qiymətləndirilməsi, daha uzun müddətə mütəşəkkil davranış, hərəkətlərin planlaşdırılması və ardıcıllığı, tərəddüd etmədən qərar qəbul edilməsi, mövcud olan alternativlərdən seçimin edilməsi, öz istəklərinə kor-koranə aludə olmamaq və istəklərin ictimai faydalı sahələrə istiqamətləndirilməsi, xaricdən gələn fiziki və sosial təzyiqlərə dözümlülük, həyatda öz yolunu seçmək və s. xüsusiyyətlər aiddir. Digər tərəfdən isə "zəif Eqo"ya malik fərdlər uşağa bənzəyirlər. Belə ki, onların davranışı impulsivdir və hər an dəyişir. Həqiqətin və özünün təhrif edilmiş formada dərk edilməsi, əmək məhsuldarlığının aşağı olması, nevrotik simptomlardan əziyyət çəkmə və s. xüsusiyyətlər "zəif Eqo"ya malik fərdlərə xarakterikdir.
Supereqo ("supermən")
Supereqo — psixoanalizdə, adətən, insana xas mənəvi qaydaları belə adlandırırlar. Cəmiyyətdə insan edə biləcəyi və etməməli olduğu hərəkətlərə dair insanın təsəvvürüdür. Vicdan, utanc və s. — bunlar hamısı Supereqonun ifadə formalarıdır.
"Supereqo" şəxsiyyətin tərkib hissəsi kimi 3–6 yaşlarında yaranır. Supereqonun vəzifəsi cəmiyyətdə qəbul edilmiş normalara riayət edilməsinin təmin edilməsidir. Bəzi hallarda ictimai normalar və insanın istəkləri arasında ziddiyyətlər yaranır. Bu ziddiyətlərin aradan qaldırılması məqsədilə, sıxışdırma, rasionallaşdırma, sublimasiya, proeksiya, reqresiya və s. müdafilə mexanimzləri işə düşür.
İstinadlar
- "The Super-ego of Freud.""http://journals1.scholarsportal.info.myaccess.library.utoronto.ca/tmp/1616109293319725532.pdf[ölü keçid]"
Xarici keçidlər
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Id eqo ve supereqo Ziqmund Freyde mexsus psixikanin struktur modelini teskil eden 3 psixi aparatdan biri Id eqo ve supereqo Bu uc aparatin fealligi ve qarsiliqli elaqesi insanin psixi heyatini tesvir edir Bu psixi modele esasen Id ozunde bir birine bagli olmayan instinktiv meylleri cemlesdirir supereqo tenqidi ve nesihet verici rol oynayir eqo ise mutesekkil ve real hisse olmaqla id in istekleri ile supereqo arasinda araliq rola malikdir Supereqo insanin istediyi hereketi etmesinin qarsisini almaq gucune malidkir Hemcinin bu nezeriyyede adi cekilen anlayislar Id eqo ve supereqo tamamile simvolik konsepsiyadir ve beynin somatik strukturu ile elaqedar deyil Bu konsepsiya Freydin yaradiciliginin daha gec merhelelerinde yaranmis ve 1920 ci ilde nesr edilmis eserinde muzakire edilmisdir Id O Id sexsiyyetin qurulusunun qeyri mutesekkil hissesi olmaqla ozunde insanin baslica instiktiv meylleri ehtiva edir Id sexsiyyetin yegane elementidir ki dogusdan etibaren movcud olur Bu insanin fiziki telebatlarinin arzu istek ve impulslarinin xususile insanin seksual ve aqressiv isteklerinin menbeyidir Id ozunde obyektiv realligin teleblerinden asili olmayan instiktiv hereketin ilkin menbeyi hesab edilen libidonu ehtiva edir Id hezz prinsipi her hansi impulsun derhal temin edilmesine calisan hereketlerin stimullasdirmasi esasinda fealiyyet gosterir Hemcinin instiktiv gerginlik neticesinde yarana bilecek agri ve hezz dogurmayan hereketlerden yayinmani ehate edir Freydin fikrince id tehtelsuura aiddir ve buna asagidaki terifi vermisdir Bu bizim sexsiyyetimizin qaranliq elcatmaz hissesidir Biz onun haqqinda cox az biliye sahibik Lakin yuxuyozmalar hemcinin nevrotik simptomlar sahesinde qazandigimiz biliklere esasen deye bilerik ki id neqativ xarakterlidir ve eqoya zidd bir mefhum kimi ozunu gosterir Biz id i xaos icinde ehtiras qaynayan cellek adlandiririq O instiklerden qayanaqlanan enerji ile doludur Lakin mutesekkil deyil prosedurlari ve kollektiv merami yoxdur ve yalniz hezz prinsipi esasinda instiktlerin temin edilmesini esas goturur Yeni dogulmus usagin beyni yalniz id esasinda idare edilir Bele ki o ozunun kulli miqdarda instinktiv isteklerini ve impulslarini derhal temin etmeye calisir Id hec bir deyerin ne yaxsiligi ne pisliyi ve de meneviyyati muhakimesini qebul etmir Instinktiv isteklerin temin edilmesi id in esas mahiyyetini teskil edir Onu libidonun neheng ehtiyati hesab edirler Eqo men Eqo qedim yun Egw lat ego men psixoanaliz nezeriyyesine esasen eqo etraf alemle duygu vasitesile elaqe yaradan ve men kimi qebul edilen insan sexsiyyetinin bir hissesidir Freydizmde eqo Eqo id ve supereqo ile yanasi insanin psixi dinamikasinin tesvir edilmesi meqsedile Ziqmund Freyd terefinden teklif edilmis 3 psixoloji anlayisdan biridir Freydin fikrince Eqo icraedici funksiyalari yerine yetirmekle daxili ve xarici alem hemcinin Id ve supereqo arasinda vasiteci kimi cixis edir O davranisin kesilmezliyi ve davanliligini sexsi nezer noqtesini temin edir Bunun komeyi ile kecmisde bas vermis hadiseler yaddasda qalan hal hazirda ve gelecekde tesevvurde canlanan bas verecek hadiseler arasinda vehdet yaradilir Ferdin ilkin heyat tecrubesinin esasini cismani hisslerin formalasdirmasina baxmayaraq Eqo ne psixika ne de bedenle ust uste dusur Eqo inkisaf etdikden sonra butun heyat boyu xususile de tehluke ve xesteliyin tesiri ile ve ya heyat sertlerinin deyismesi ile deyise bilir Ferdin inkisafi seviyyesine uygun olaraq Eqonun diferensasiyasi ve Supereqonun inkisafi bas verir Supereqo aile ve cemiyyetin standartlarinin qebul edilmesi neticesinde instinktiv impulslari nezarete alir ve qadagalar tetbiq edir Bunun neticesinde ise sexsiyyetin inkisafi ucun zeruri olan menevi munaqise yaranir Eqo mudafie mexanizmleri yaratmaqla Supereqo ve Id arasinda vasiteci rolunu uzerine goturur Ani reaksiyadan temkinli davranisa qeyri mentiqilikden rasional dusunceye kecid usaqliqda asta asta ve merheleli sekilde bas verir Hetta yetkinlik yasina catmis insanlar arasinda Eqonun formasina ve effektivliyine esaslanan ferqler movcud olur Freyd bu muhum xususiyyeti Eqonun gucu adlandirirdi Guclu Eqo su olan insanlarin esas xususiyyetlerine etrafda ve ozunun daxilinde bas veren hadiselerin obyektiv qiymetlendirilmesi daha uzun muddete mutesekkil davranis hereketlerin planlasdirilmasi ve ardicilligi tereddud etmeden qerar qebul edilmesi movcud olan alternativlerden secimin edilmesi oz isteklerine kor korane alude olmamaq ve isteklerin ictimai faydali sahelere istiqametlendirilmesi xaricden gelen fiziki ve sosial tezyiqlere dozumluluk heyatda oz yolunu secmek ve s xususiyyetler aiddir Diger terefden ise zeif Eqo ya malik ferdler usaga benzeyirler Bele ki onlarin davranisi impulsivdir ve her an deyisir Heqiqetin ve ozunun tehrif edilmis formada derk edilmesi emek mehsuldarliginin asagi olmasi nevrotik simptomlardan eziyyet cekme ve s xususiyyetler zeif Eqo ya malik ferdlere xarakterikdir Supereqo supermen Supereqo psixoanalizde adeten insana xas menevi qaydalari bele adlandirirlar Cemiyyetde insan ede bileceyi ve etmemeli oldugu hereketlere dair insanin tesevvurudur Vicdan utanc ve s bunlar hamisi Supereqonun ifade formalaridir Supereqo sexsiyyetin terkib hissesi kimi 3 6 yaslarinda yaranir Supereqonun vezifesi cemiyyetde qebul edilmis normalara riayet edilmesinin temin edilmesidir Bezi hallarda ictimai normalar ve insanin istekleri arasinda ziddiyyetler yaranir Bu ziddiyetlerin aradan qaldirilmasi meqsedile sixisdirma rasionallasdirma sublimasiya proeksiya reqresiya ve s mudafile mexanimzleri ise dusur Istinadlar The Super ego of Freud http journals1 scholarsportal info myaccess library utoronto ca tmp 1616109293319725532 pdf olu kecid Xarici kecidler Psixologiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin