Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Multiplikator (lat. multiplicare - artırıram, çoxaldıram ) - gəlirin dəyişilməsinin investisiyaların dəyişilməsindən asılılığını göstərən əmsal, başqa sözlə, aqreqat kəmiyyəti ilə onun struktur tərkib hissəsi arasında nisbəti xarakterizə edən əmsal.
Tarix
Multiplikator ideyası iqtisadiyyat elminə ilk dəfə ingilis iqtisadçısı, Kembric məktəbinin nümayəndəsi R.Kan tərəfindən 1931-ci ildə gətirilmişdir. O, investisiyanın əhalinin alıcılıq qabiliyyəti və məşğulluğun multiplikasiyasına necə gətirib çıxardığını göstərmişdir.
Ümumiləşdirilmiş izahı
Multiplikatorun ümumiləşdirilmiş izahını C.M.Keyns özünün “Məşğulluq, faiz və pul haqqında ümumi nəzəriyyə” kitabında irəli sürmüşdür. Multiplikator nəzəriyyəsi müəyyən sahələrdə istehsahın və onun müəyyən sferalarında məşğulluğun genişlənməsinə məsrəflərin stimullaşdırıcı təsirinin mövcudluğunu izah edir. Ümumi milli məhsulun (ÜMM) ölçüsündə bu müsbət artan səmərə (effekt) - multiplikasiya səmərəsi (effekti) adlanır. Multiplikator say əmsalıdır, o, investisiyaların ölçüsünün artdığı şəraitdə ÜMM-in artım ölçüsünü göstərir. Tutaq ki, investisiyaların artımı 100 milyon manat təşkil edir, bu, ÜMM-in 300 milyon manat artmasına gətirib çıxarıb, beləliklə, multiplikator = 3; əgər ÜMM 200 milyon manat artarsa, onda multiplikator 2-yə bərabər olardı. Multiplikator = ÜMM-in artması / İnvestisiyaların artması və ya ΔÜMM = Multiplikator x Δİ. Keyns həm də göstərdi ki, multiplikator yığıma meyillik həddinin (YMH) əks kəmiyyətidir:
Multiplikator=
və ya Multiplikator=
İMH - istehlaka meyillilik həddi, deməli ΔÜMM 
ΔY
Nəzəriyyə
Keyns nəzəriyyəsi çərçivəsində multiplikator dövlət (dövlət sifarişləri), firmalar və əhali tərəfindən həyata keçirilən iri xərclərin (investisiyaların) pozitiv təsirini əsaslandırır, milli istehsalın səmərəliliyinə və artımına müsbət təsir edir. Sonradan multiplikator hallarına vaxt amilinin uçotu ilə baxılmağa başlandı və multiplikatorun dinamik modeli yarandı, bu, P.Samuelsonun, C.Robinsonun, F.Hayekin və s. əsərlərində dəqiq işləndi. Multiplikatorun dinamik modeli ilkin investisiyaların səmərəliliyinin təkrar edilməsi üzrə qurulur. Əmanətlərin və investisiyaların dinamikasının təhlili zamanı multiplikator nəzəriyyəsindən istifadə məcmu tələbin, ÜMM həcminin təsir meyarlarını göstərir. Bu nəzəriyyə müxtəlif məktəblər tərəfindən tənqidə məruz qalsa da, o, səmərəli tələb, bazar iqtisadiyyatının tənzimlənməsinin zəruriliyi və mümkünlüyü konsepsiyasının əsaslandırılmasında çox böyük rol oynamışdır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- МУЛЬТИПЛИКАТОР
- МУЛЬТИПЛИКАТОР это
- Мультипликатор
İstinadlar
- Ziyad Səmədzadə, Böyük İqtisadi Ensiklopediya 4-cü cild 2016-12-12 at the Wayback Machine,Azərbaycan İqtisadçılar İttifaqı, Şərq-Qərb Nəşriyyatı Bakı-2012 səhifə 13,
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Multiplikator lat multiplicare artiriram coxaldiram gelirin deyisilmesinin investisiyalarin deyisilmesinden asililigini gosteren emsal basqa sozle aqreqat kemiyyeti ile onun struktur terkib hissesi arasinda nisbeti xarakterize eden emsal TarixMultiplikator ideyasi iqtisadiyyat elmine ilk defe ingilis iqtisadcisi Kembric mektebinin numayendesi R Kan terefinden 1931 ci ilde getirilmisdir O investisiyanin ehalinin aliciliq qabiliyyeti ve mesgullugun multiplikasiyasina nece getirib cixardigini gostermisdir Umumilesdirilmis izahiMultiplikatorun umumilesdirilmis izahini C M Keyns ozunun Mesgulluq faiz ve pul haqqinda umumi nezeriyye kitabinda ireli surmusdur Multiplikator nezeriyyesi mueyyen sahelerde istehsahin ve onun mueyyen sferalarinda mesgullugun genislenmesine mesreflerin stimullasdirici tesirinin movcudlugunu izah edir Umumi milli mehsulun UMM olcusunde bu musbet artan semere effekt multiplikasiya semeresi effekti adlanir Multiplikator say emsalidir o investisiyalarin olcusunun artdigi seraitde UMM in artim olcusunu gosterir Tutaq ki investisiyalarin artimi 100 milyon manat teskil edir bu UMM in 300 milyon manat artmasina getirib cixarib belelikle multiplikator 3 eger UMM 200 milyon manat artarsa onda multiplikator 2 ye beraber olardi Multiplikator UMM in artmasi Investisiyalarin artmasi ve ya DUMM Multiplikator x DI Keyns hem de gosterdi ki multiplikator yigima meyillik heddinin YMH eks kemiyyetidir Multiplikator 1YMH displaystyle 1 over it YMH ve ya Multiplikator 11 YMH displaystyle 1 over it 1 YMH IMH istehlaka meyillilik heddi demeli DUMM 1YMH displaystyle 1 over it YMH cdot it DYNezeriyyeKeyns nezeriyyesi cercivesinde multiplikator dovlet dovlet sifarisleri firmalar ve ehali terefinden heyata kecirilen iri xerclerin investisiyalarin pozitiv tesirini esaslandirir milli istehsalin semereliliyine ve artimina musbet tesir edir Sonradan multiplikator hallarina vaxt amilinin ucotu ile baxilmaga baslandi ve multiplikatorun dinamik modeli yarandi bu P Samuelsonun C Robinsonun F Hayekin ve s eserlerinde deqiq islendi Multiplikatorun dinamik modeli ilkin investisiyalarin semereliliyinin tekrar edilmesi uzre qurulur Emanetlerin ve investisiyalarin dinamikasinin tehlili zamani multiplikator nezeriyyesinden istifade mecmu telebin UMM hecminin tesir meyarlarini gosterir Bu nezeriyye muxtelif mektebler terefinden tenqide meruz qalsa da o semereli teleb bazar iqtisadiyyatinin tenzimlenmesinin zeruriliyi ve mumkunluyu konsepsiyasinin esaslandirilmasinda cox boyuk rol oynamisdir Hemcinin baxDiskont Inflyasiya Deflyasiya Faiz Emtee Xerc funksiyasiXarici kecidlerMULTIPLIKATOR MULTIPLIKATOR eto MultiplikatorIstinadlarZiyad Semedzade Boyuk Iqtisadi Ensiklopediya 4 cu cild 2016 12 12 at the Wayback Machine Azerbaycan Iqtisadcilar Ittifaqi Serq Qerb Nesriyyati Baki 2012 sehife 13