Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menhir (bret. men — daş və hir — uzun) — şaquli ölçüləri üfüqi ölçüləri nəzərəçarpacaq dərəcədə aşan bir adam tərəfindən qoyulmuş kobud bir daş və ya daş bloku şəklində ən sadə formada meqalit.
Təsviri
Menhirlər həm tək, həm də qrup şəklində qurulmuşdu: oval və düzbucaqlı "çitlər" (kromlexlər), yarı oval, xətlər, o cümlədən bir çox kilometr və xiyabanlar.
Menhirin ölçüsü əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir, 4-5 metr və ya daha çox bir hündürlüyə çatır (ən böyükünün hündürlüyü 20 metr və çəkisi 300 ton). Forması ümumiyyətlə qeyri-bərabərdir, tez-tez yuxarıdan yuxarı, bəzən düzbucaqlı şəklindədir.
Ən sadə və ən qədim əşyalarda təsvirlər olmur, lakin zaman keçdikcə oyma naxışlar, bass-rölyeflər, habelə daş balta, şum, çoban çubuğu və boyunduruğu deyilən şərti olaraq (onlar müəyyənləşdirilmədiyi üçün) əşyaların təsvirləri görünməyə başlayır. Menhirlərin bəzi parçaları dəfn otaqları tikmək üçün istifadə olunur və köhnələrin üstünə yeni rəsmlər ilə örtülmüşdür. Menşirin yeni quruluşlar tikmək üçün qəsdən dağıldığı və ya doğaçlama materialı kimi istifadə edildiyi bilinmir.
Tarixi və məqsədi
Menhirlər — əslində bu günümüzə qədər qalan ilk orijinal süni quruluşdur. XIX-cu əsrə qədər arxeoloqlar onların mənşəyi haqqında kifayət qədər məlumata malik deyildilər. Radiokarbon analizi və dendroxronologiya metodlarının inkişafı onların yaşlarını daha dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verdi: menhirlər əsasən neolit, mis və tunc dövrünün mədəniyyətləri ilə əlaqədardır.
Menhirlərin məqsədi əsrlər boyu sirr olaraq qalmışdır, çünki ictimai təşkilat, dini inanclar və ya inşaatçıların dili haqqında demək olar ki, heç bir şey bilinmir, baxmayaraq ki, onların ölülərini dəfn etdikləri, əkinçiliklə məşğul olduqları, gil qablar, daş alətlər və zərgərlik hazırlamaları bəzək əşyaları. Druidlərin insan qurbanları və ya sərhəd sütunları və ya mürəkkəb bir ideoloji sistemin elementləri kimi manhirlərdən istifadə etdikləri haqqında fikirlər var idi .
Menhirlər hal-hazırda bilinməyən və artıq müəyyən edilə bilməyən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Mümkün tapşırıqlar arasında dini (digər quruluşların ritual bağlanması, mərkəzin simvolizmi, varlıq sərhədlərini müəyyənləşdirmə, keçid və ya məhsuldarlıq rituallarının elementləri, phallic simvolları), xatirə, günəş-astronomik (görmə və görmə sistemləri), sərhəd, qədim müdafiə strukturlarının bir hissəsi kimi.
Son vaxtlara qədər menhirlər, Avropada neolit dövründə - yaşadıqları çan şəkilli qablar mədəniyyətinə aid edilirdi. Bununla birlikdə, Breton meqalitlərinin son tədqiqatları daha qədim bir mənşəyə işarə edir. Bəlkə də menhirlərin inşası eramızdan əvvəl dördüncü və ya beşinci minilliyə aiddir.
Dik şaquli daş qoymaq ənənəsi ən qədimlərdən olmasına baxmayaraq, eyni zamanda ən sabitlərdən biridir. Bəşəriyyət hələ də hər hansı bir hadisənin və ya niyyətin şərəfinə daş ləkələri qoyur.
Coğrafiya
Menhirlər Avropa, Afrika və Asiyanın müxtəlif yerlərində geniş yayılmışdır, lakin ən çox Qərbi Avropada, xüsusilə Böyük Britaniya, İrlandiya və Fransanın Brittany əyalətində rast gəlinir.
Fransanın şimal-qərbində qədim tarixin müxtəlif dövrlərinə aid olan 1200 menhir tapıldı.
Rusiya ərazisində, menhirlər (müxtəlif qədim mədəniyyətlərə aiddir) cənubda, xüsusən də Qafqazda, Cənubi Trans-Uralsda, Altayda, Xakasiyada, Baydar vadisindəki Sayans, Baykal və Skelsky menhirlərində, (Rodnikovskoye kəndi). Xakasiya və Tuvada ayrı-ayrı menhirlər, tez-tez kurqanlarla birləşir, onları "toplayır" və bu da on kvadrat kilometr ərazidə olan kiçik kurqanların zirvələrində manhirlərin yerləşdiyi Xakasiyadakı nəhəng "menhir qəbiristanlığı" üçün xarakterikdir. Moskva Dövlət Universitetinin arxeoloq professoru Kızlasovun rəhbərlik etdiyi ekspedisiya tədqiqatlarına görə, on minlərlə fərdi daş plitələr və daşları əlavə edən manhirlərin sayı bir neçə minə bərabərdir. Xakasiya qəbiristanlığı, şübhəsiz ki, bir neçə minilliklər boyu Cənubi Sibir əhalisinin çox nəsilləri üçün müqəddəs bir yer olmuşdur.
Menhirlər Krımda da mövcuddur (məsələn, çuxuru olan bir qototdan ibarət olan qədim bir rəsədxananın bir hissəsi olan Baxçisaray menhiri, menhirin özü və indi məhv edilmiş havalandırma arxı). Ukraynada Kirovograd bölgəsindəki "Daş daşları" ( kəndi) məlumdur.
İstinadlar
- Bretonun dilində başqa adı var — peulvan və ya pelvan, geniş yayılmamışdır.
- Большая советская энциклопедия.
- Le Roux, Charles-Tanguy. The Art of Gavrinis Presented in its Armorican Context and in Comparison with Ireland. 1992, Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland.
- Patton, Mark. Statements in Stone: Monuments and Society in Neolithic Brittany. New York, Routledge, 1993. Стр.4.
- Aviva, Elyn; White, Gary, Mysterious Megaliths: The Standing Stones of Carnac, Brittany, France. 'World and I, том l. 13 октября 1998.
Mənbə
- Словарь иностранных слов, вошедших в употребление в русском языке. М.: тип. т-ва И. Д. Сытина. Сост. по лучшим источникам М. Попов. 1911. səh. 458.
- Le Roux, C.T. 1992. The Art of Gavrinis Presented in its Armorican Context and in Comparison with Ireland. Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland, № 122, стр. 79-108.
- Mohen, Jean-Pierre. Standing Stones. Stonehenge, Carnac and the World of Megaliths. London: Thames & Hudson, 2000. .
Xarici keçidlər
- Менгиры Гамбии (ing.)
- Drtmurda menhilər (Kornuoll, Böyük Britaniya) (ing.)
- Менгиры мира (isp.)
- Портал французских мегалитов (fr.)
- Менгиры в Чехии (çex.)
- Бахчисарайский менгир в Крыму (rus.)
- Менгиры Хакасии 2019-11-07 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Menhir bret men das ve hir uzun saquli olculeri ufuqi olculeri nezerecarpacaq derecede asan bir adam terefinden qoyulmus kobud bir das ve ya das bloku seklinde en sade formada meqalit Bretan vilayeti Fransa Hundurluyu texminen 20 metrdir TesviriMenhirler hem tek hem de qrup seklinde qurulmusdu oval ve duzbucaqli citler kromlexler yari oval xetler o cumleden bir cox kilometr ve xiyabanlar Menhirin olcusu ehemiyyetli derecede deyisir 4 5 metr ve ya daha cox bir hundurluye catir en boyukunun hundurluyu 20 metr ve cekisi 300 ton Formasi umumiyyetle qeyri beraberdir tez tez yuxaridan yuxari bezen duzbucaqli seklindedir En sade ve en qedim esyalarda tesvirler olmur lakin zaman kecdikce oyma naxislar bass rolyefler habele das balta sum coban cubugu ve boyundurugu deyilen serti olaraq onlar mueyyenlesdirilmediyi ucun esyalarin tesvirleri gorunmeye baslayir Menhirlerin bezi parcalari defn otaqlari tikmek ucun istifade olunur ve kohnelerin ustune yeni resmler ile ortulmusdur Mensirin yeni quruluslar tikmek ucun qesden dagildigi ve ya dogaclama materiali kimi istifade edildiyi bilinmir Tarixi ve meqsediMenhirler eslinde bu gunumuze qeder qalan ilk orijinal suni qurulusdur XIX cu esre qeder arxeoloqlar onlarin menseyi haqqinda kifayet qeder melumata malik deyildiler Radiokarbon analizi ve dendroxronologiya metodlarinin inkisafi onlarin yaslarini daha deqiq mueyyenlesdirmeye imkan verdi menhirler esasen neolit mis ve tunc dovrunun medeniyyetleri ile elaqedardir Boyuk Britaniyada en hundur menhir cekisi 40 tondur Menhirlerin meqsedi esrler boyu sirr olaraq qalmisdir cunki ictimai teskilat dini inanclar ve ya insaatcilarin dili haqqinda demek olar ki hec bir sey bilinmir baxmayaraq ki onlarin olulerini defn etdikleri ekincilikle mesgul olduqlari gil qablar das aletler ve zergerlik hazirlamalari bezek esyalari Druidlerin insan qurbanlari ve ya serhed sutunlari ve ya murekkeb bir ideoloji sistemin elementleri kimi manhirlerden istifade etdikleri haqqinda fikirler var idi Menhirler hal hazirda bilinmeyen ve artiq mueyyen edile bilmeyen muxtelif meqsedler ucun istifade edile biler Mumkun tapsiriqlar arasinda dini diger quruluslarin ritual baglanmasi merkezin simvolizmi varliq serhedlerini mueyyenlesdirme kecid ve ya mehsuldarliq rituallarinin elementleri phallic simvollari xatire gunes astronomik gorme ve gorme sistemleri serhed qedim mudafie strukturlarinin bir hissesi kimi Son vaxtlara qeder menhirler Avropada neolit dovrunde yasadiqlari can sekilli qablar medeniyyetine aid edilirdi Bununla birlikde Breton meqalitlerinin son tedqiqatlari daha qedim bir menseye isare edir Belke de menhirlerin insasi eramizdan evvel dorduncu ve ya besinci minilliye aiddir Dik saquli das qoymaq enenesi en qedimlerden olmasina baxmayaraq eyni zamanda en sabitlerden biridir Beseriyyet hele de her hansi bir hadisenin ve ya niyyetin serefine das lekeleri qoyur CografiyaQerbi Qafqazin Soci bolgesindeki vadisinde yerlesen menhir Menhirler Avropa Afrika ve Asiyanin muxtelif yerlerinde genis yayilmisdir lakin en cox Qerbi Avropada xususile Boyuk Britaniya Irlandiya ve Fransanin Brittany eyaletinde rast gelinir Fransanin simal qerbinde qedim tarixin muxtelif dovrlerine aid olan 1200 menhir tapildi Rusiya erazisinde menhirler muxtelif qedim medeniyyetlere aiddir cenubda xususen de Qafqazda Cenubi Trans Uralsda Altayda Xakasiyada Baydar vadisindeki Sayans Baykal ve Skelsky menhirlerinde Rodnikovskoye kendi Xakasiya ve Tuvada ayri ayri menhirler tez tez kurqanlarla birlesir onlari toplayir ve bu da on kvadrat kilometr erazide olan kicik kurqanlarin zirvelerinde manhirlerin yerlesdiyi Xakasiyadaki neheng menhir qebiristanligi ucun xarakterikdir Moskva Dovlet Universitetinin arxeoloq professoru Kizlasovun rehberlik etdiyi ekspedisiya tedqiqatlarina gore on minlerle ferdi das pliteler ve daslari elave eden manhirlerin sayi bir nece mine beraberdir Xakasiya qebiristanligi subhesiz ki bir nece minillikler boyu Cenubi Sibir ehalisinin cox nesilleri ucun muqeddes bir yer olmusdur Menhirler Krimda da movcuddur meselen cuxuru olan bir qototdan ibaret olan qedim bir resedxananin bir hissesi olan Baxcisaray menhiri menhirin ozu ve indi mehv edilmis havalandirma arxi Ukraynada Kirovograd bolgesindeki Das daslari kendi melumdur IstinadlarBretonun dilinde basqa adi var peulvan ve ya pelvan genis yayilmamisdir Bolshaya sovetskaya enciklopediya Le Roux Charles Tanguy The Art of Gavrinis Presented in its Armorican Context and in Comparison with Ireland 1992 Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland Patton Mark Statements in Stone Monuments and Society in Neolithic Brittany New York Routledge 1993 Str 4 Aviva Elyn White Gary Mysterious Megaliths The Standing Stones of Carnac Brittany France World and I tom l 13 oktyabrya 1998 MenbeSlovar inostrannyh slov voshedshih v upotreblenie v russkom yazyke M tip t va I D Sytina Sost po luchshim istochnikam M Popov 1911 seh 458 Le Roux C T 1992 The Art of Gavrinis Presented in its Armorican Context and in Comparison with Ireland Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 122 str 79 108 Mohen Jean Pierre Standing Stones Stonehenge Carnac and the World of Megaliths London Thames amp Hudson 2000 ISBN 0 500 30090 9 Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar Mengiry Gambii ing Drtmurda menhiler Kornuoll Boyuk Britaniya ing Mengiry mira isp Portal francuzskih megalitov fr Mengiry v Chehii cex Bahchisarajskij mengir v Krymu rus Mengiry Hakasii 2019 11 07 at the Wayback Machine