Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moris Polidor Mari Bernar Meterlink — (fr. Maurice (Mooris) Polydore Marie Bernard Maeterlinck; 29 avqust 1862[…], Gent – 6 may 1949[…], Nitsa) — fransız dilində yazan Belçika şairi, dramaturqu və filosofu, məşhur "Mavi quş" fəlsəfi pyes-pritçanın müəllifi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1911).
| Moris Meterlink | |
|---|---|
| fr. Maurice Maeterlinck | |
 | |
| Doğum adı | Maurice Polydore Marie Bernard Maeterlinck |
| Doğum tarixi | 29 avqust 1862[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 may 1949[…](86 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, filosof, esseist, dramaturq, librettoçu, tərcüməçi |
| Fəaliyyət illəri | 1888-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | fransız dili |
| İstiqamət | simvolizm |
| Mükafatları |  |
 | |
 Moris Meterlink Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Belçika dramaturqu və esseisti Moris Polidor Mari Bernar Meterlink imkanlı flamand ailəsinin övladı idi. İlk təhsilini yezuit kollecində almışdı. Kiçik yaşlarında hər şeydən çox poeziya ilə maraqlanırdı. Ailədə əsasən fransızca danışıldığından Meterlink də yazmağa başlayarkən bu dilə üstünlük vermişdi. Valideynləri onun ailə ənənəsini davam etdirərək hüquqşünas olmasını istəyirdilər.
Meterlink ata-anasının iradəsinə qarşı çıxmamışdı. Gent universitetinin hüquq fakültəsini biritmişdi. Lakin 1885-ci ildə təcrübə keçmək üçün getdiyi Parisdə bütün vaxtını və gücünü ədəbi məşğələlərə sərf etmişdi. Simvolist şairlər — Stefan Mal və Vilye de Lil-Adanla tanışlıq onun gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirmişdi.
Gentə qayıtdıqdan sonra Meterlink bir müddət atasının notariat kontorunda çalışsa da özünü ədəbiyyatdan kənarda təsəvvür etmirdi. 1886-cı ildə Parisdə, "Pleyada" jurnalında "Günahsızların qətli" adlı novellası dərc olundu. Üç il sonra isə gənc müəllif "İstixanalar" poetik məcmuəsini və "Şahzadə Malen" nağıl-pyesini oxucuların mühakiməsinə verdi. Sonuncu əsər ədəbi mühitdə maraqla qarşılandı. Fransız tənqidçisi Oktav Mirbo "Şahzadə Malen"i şedevr adlandırmış, müəllifini isə Şekspirlə müqayisə etmişdi. Bu səxavətli rəy Moris Meterlinkin hüquqşqnaslıqla əbədi vidalaşıb ədəbiyyata gəlməsi üçün kifayət idi.
Sonrakı illərdə Meterlink ölüm və həyat mövzusunun, reallıqla mistikanın qəribə şəkildə çulğalaşdığı "Çağrılmamış qonaq" (1890), "Korlar" (1890), "Yeddi şahzadə" (1991), "Peleas və Melianda" (1892; bu pyesin motivləri əsasında fransız bəstəkarı Klod Debüssi 1902-ci ildə eyniadlı opera bəstələmişdi) pyeslərini yazdı. Nağıl dünyasının sehri bu əsərlərin hamısı üçün səciyyəvi idi. Qəhrəmanlar az danışır, eyham və işarələrlə anlaşırdılar. Çox mətləblər mətn altında qalırdı. Müəllifin 1894-cü ildə marionet teatrı üçün bir neçə əsər ("Alladina və Palomed", "Orada, içəridə", "Tentajilin ölümü") yazması da canlı aktyorlardan fərqli olaraq kuklalar vasitəsilə rəmzləri daha yaxşı ifadə etmək imkanı ilə bağlı idi. Meterlink 1895-ci ildə müğənni və aktrisa Jorjetta Leblan ilə tanış olmuşdu. 25 il birlikdə yaşamışdılar. Leblan katibə və impressario vəzifəsini öz öhdəsinə götürmüşdü. Həm də "Aqlavena və Selizetta" (1896), "Monna Vanna" (1902), "Juazel" (1903) kimi daha həyati və realist mövzulu pyeslərin baş rollarının ifaçısı kimi məşhurlaşmışdı. Yaradıcılığının və Leblanla əlaqələrinin Gentdə istehza hədəfinə çevrildiyini görən Meterlink 1896-cı ildə Parisə köçmüşdü. Bir müddət hətta dramaturgiyadan uzaqlaşaraq daha çox metafizik esse və traktatlar yazmışdı.
1905-ci ildə o, adını əbədiləşdirən "Göy quş" pyesini tamamladı. Müəllif bu əsərlə yenidən simvolik ifadə tərzinə qayıtmışdı. 1908-ci ildən başlayaraq pyes Moskva, Nyu-York, Paris, London və digər dünya paytaxtlarında uğurla tamaşaya qoyuldu. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan teatrı da Meterlinkin həmin əsərinə müraciət etmiş və pyes Ə. Haqverdiyevin tərcüməsində "Abı quş" adı ilə milli teatrımızın səhnəsində dəfələrlə oynanılmışdı.
Moris Meterlink 1911-ci ildə Nobel mükafatına layiq görüldü. Mükafat ona "çoxcəhətli ədəbi fəaliyyətinə, ilk növbədə isə təxəyyül zənginliyi və poetik fantaziyanın qüdrəti ilə diqqəti çəkən dram əsərlərinə görə" verilmişdi. Maraqlıdır ki, İsveç Akademiyasının daimi katibi K. Virsen Meterlink yaradıcılığında əslində zəif əsər kimi qiymətləndirilən "Aqlavena və Selizetta" dramını fərqləndirmişdi. Bir sıra həmkarları kimi Meterlink də mükafatın təqdimat mərasimində iştirak edə bilməmişdi. Onun diplom və medalı Belçikanın Stokholmdakı səfirinə təqdim olunmuşdu. Fransızca yazan Moris Meterlinkə Fransa Akademiyasına üzvük təklif edilmişdi. Lakin bunun üçün Belçika vətəndaşlığından çıxmaq tələb olunduğunu öyrəndikdən sonra müəllif razılaşmamışdı.
Birinci Dünya müharibəsində Belçika Almaniya işğalına məruz qaldığından Fransaya pənah gətirən Meterlink Xarici legiona qoşulmaq istəsə də, yaşına və səhhətinə görə qəbul etməmişdilər. O, vətəndaşlıq vəzifəsini ABŞ və Avropada müharibə əleyhinə təbliğati mühazirələr oxumaqla yerinə yetirmişdi.
Həyatının son illərində Meterlink pyeslərdən daha çox məqalə və esselər yazmışdı. Nobel laureatı kimi qələmə aldığı maraqlı əsərlərdən biri "Termitlərin həyatı" (1926) antiutopiyası idi. "Məkanın həyatı" (1928), "Qarışqaların həyatı" (1930) üslub baxımından bu əsərə yaxın idilər. Müəllif "Termitlərin həyatı"nda insanları mütəşəkkil, lakin küt, ruhsuz və beyinsiz məxluqlara — termitlərə çevirən kommunizm ideologiyasının və totalitar rejimlərin rəmzi modelini yaratmışdı. 1932-ci ildə Belçika kralı I Albert Meterlinkə qraf titulu vermişdi.
Hitler Almaniyası Avropa üçün təhlükəyə çevriləndə Meterlink Portuqaliya diktatoru Salazarın dəvəti ilə Lissabona köçmüşdü. Faşistlər Portuqaliyaya yaxınlaşanda isə daha uzaqlara – ABŞ-yə mühacirət etmişdi. Müəllifin son səhnə əsəri 1945-ci ildə tamamladığı "Janna D`Ark" faciəsi idi. Həyatının son illərində Meterlink "Mavi köpücüklər" adlandırdığı xatirələri üzərində işləyirdi. Moris Meterlink yalnız 1947-ci ildə ABŞ-dən Avropaya, Fransaya qayıda bilmiş və iki ildən sonra Nitsada həyatla vidalaşmışdı. Katolik kilsəsi ilə problemlərinin mövcudluğundan dəfni dini ayinlər icra olunmadan keçirilmişdi.
Meterlinkin dramaturgiyası müasir dövrdə də maraq doğurur. Onu haqlı olaraq absurd teatrının banilərindən biri sayırlar. Tənqidçi Joanna Kozoffun fikrincə bir sənətkar kimi Meterlinkin ədəbi uzunömürlülüyünün sirri onun heç vaxt sənəti təbliğata çevirməməsi, ümumbəşəri dəyərlərə önəm verməsi ilə bağlıdır.
Əsərləri
- Tentajilin ölümü (pyes) (1894).
- Aqlavena və Selizetta, Ariana və Mavi Saqqal (pyes-nağıllar) (1896).
- Müdriklik və tale (1898).
- Gizli məbəd (1902).
- Beatrisa bacı (dram) (1900).
- Arıların həyatı (1901)
- Monna Vanna (tarixi dram) (1902).
- Müqəddəs Antoniyanın möcüzəsi (pyes) (1903).
- Mavi quş (pyes) (1905)
- Güllərin şüuru (1907)
- Nişanlanma (pyes) (1918) — bir növ "Mavi quş"un davamıdır.
- Stilmondun burqomistri (pyes) (1919)
- Torpağın duzu (pyes) (1919)
- Termitlərin həyatı (1926)
- Məkanın həyatı (1928)
- Qarışqaların həyatı (1930)
- Allahın qarşısında (1937)
- Janna dArk (1945)
- Göy qovuqlar (xoş xatirələr) (memuarlar) (1948).
İstinadlar
- Метерлинк // Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 4. С. 797–801.
- Maurice Maeterlinck // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
- Moris Meterlinkin əsərləri (rusca)
- Moris Meterlinkin bioqrafiyası və əsərləri (rusca)
- M. Meterlinkin əsərlərinin qısa məzmunu (rusca)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Moris Polidor Mari Bernar Meterlink fr Maurice Mooris Polydore Marie Bernard Maeterlinck 29 avqust 1862 Gent 6 may 1949 Nitsa fransiz dilinde yazan Belcika sairi dramaturqu ve filosofu meshur Mavi qus felsefi pyes pritcanin muellifi Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1911 Moris Meterlinkfr Maurice MaeterlinckDogum adi Maurice Polydore Marie Bernard MaeterlinckDogum tarixi 29 avqust 1862 1862 08 29 Dogum yeri Gent Serqi Flandriya BelcikaVefat tarixi 6 may 1949 1949 05 06 86 yasinda Vefat yeri NitsaTehsili Gent Universiteti Yezuitler ordeniFealiyyeti yazici sair filosof esseist dramaturq librettocu tercumeciFealiyyet illeri 1888 ci ildenEserlerinin dili fransiz diliIstiqamet simvolizmMukafatlariMoris Meterlink Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBelcika dramaturqu ve esseisti Moris Polidor Mari Bernar Meterlink imkanli flamand ailesinin ovladi idi Ilk tehsilini yezuit kollecinde almisdi Kicik yaslarinda her seyden cox poeziya ile maraqlanirdi Ailede esasen fransizca danisildigindan Meterlink de yazmaga baslayarken bu dile ustunluk vermisdi Valideynleri onun aile enenesini davam etdirerek huquqsunas olmasini isteyirdiler Meterlink ata anasinin iradesine qarsi cixmamisdi Gent universitetinin huquq fakultesini biritmisdi Lakin 1885 ci ilde tecrube kecmek ucun getdiyi Parisde butun vaxtini ve gucunu edebi mesgelelere serf etmisdi Simvolist sairler Stefan Mal ve Vilye de Lil Adanla tanisliq onun gelecek heyat yolunu mueyyenlesdirmisdi Gente qayitdiqdan sonra Meterlink bir muddet atasinin notariat kontorunda calissa da ozunu edebiyyatdan kenarda tesevvur etmirdi 1886 ci ilde Parisde Pleyada jurnalinda Gunahsizlarin qetli adli novellasi derc olundu Uc il sonra ise genc muellif Istixanalar poetik mecmuesini ve Sahzade Malen nagil pyesini oxucularin muhakimesine verdi Sonuncu eser edebi muhitde maraqla qarsilandi Fransiz tenqidcisi Oktav Mirbo Sahzade Malen i sedevr adlandirmis muellifini ise Sekspirle muqayise etmisdi Bu sexavetli rey Moris Meterlinkin huquqsqnasliqla ebedi vidalasib edebiyyata gelmesi ucun kifayet idi Sonraki illerde Meterlink olum ve heyat movzusunun realliqla mistikanin qeribe sekilde culgalasdigi Cagrilmamis qonaq 1890 Korlar 1890 Yeddi sahzade 1991 Peleas ve Melianda 1892 bu pyesin motivleri esasinda fransiz bestekari Klod Debussi 1902 ci ilde eyniadli opera bestelemisdi pyeslerini yazdi Nagil dunyasinin sehri bu eserlerin hamisi ucun seciyyevi idi Qehremanlar az danisir eyham ve isarelerle anlasirdilar Cox metlebler metn altinda qalirdi Muellifin 1894 cu ilde marionet teatri ucun bir nece eser Alladina ve Palomed Orada iceride Tentajilin olumu yazmasi da canli aktyorlardan ferqli olaraq kuklalar vasitesile remzleri daha yaxsi ifade etmek imkani ile bagli idi Meterlink 1895 ci ilde mugenni ve aktrisa Jorjetta Leblan ile tanis olmusdu 25 il birlikde yasamisdilar Leblan katibe ve impressario vezifesini oz ohdesine goturmusdu Hem de Aqlavena ve Selizetta 1896 Monna Vanna 1902 Juazel 1903 kimi daha heyati ve realist movzulu pyeslerin bas rollarinin ifacisi kimi meshurlasmisdi Yaradiciliginin ve Leblanla elaqelerinin Gentde istehza hedefine cevrildiyini goren Meterlink 1896 ci ilde Parise kocmusdu Bir muddet hetta dramaturgiyadan uzaqlasaraq daha cox metafizik esse ve traktatlar yazmisdi 1905 ci ilde o adini ebedilesdiren Goy qus pyesini tamamladi Muellif bu eserle yeniden simvolik ifade terzine qayitmisdi 1908 ci ilden baslayaraq pyes Moskva Nyu York Paris London ve diger dunya paytaxtlarinda ugurla tamasaya qoyuldu XX esrin evvellerinde Azerbaycan teatri da Meterlinkin hemin eserine muraciet etmis ve pyes E Haqverdiyevin tercumesinde Abi qus adi ile milli teatrimizin sehnesinde defelerle oynanilmisdi Moris Meterlinkin genclik sekli Moris Meterlink 1911 ci ilde Nobel mukafatina layiq goruldu Mukafat ona coxcehetli edebi fealiyyetine ilk novbede ise texeyyul zenginliyi ve poetik fantaziyanin qudreti ile diqqeti ceken dram eserlerine gore verilmisdi Maraqlidir ki Isvec Akademiyasinin daimi katibi K Virsen Meterlink yaradiciliginda eslinde zeif eser kimi qiymetlendirilen Aqlavena ve Selizetta dramini ferqlendirmisdi Bir sira hemkarlari kimi Meterlink de mukafatin teqdimat merasiminde istirak ede bilmemisdi Onun diplom ve medali Belcikanin Stokholmdaki sefirine teqdim olunmusdu Fransizca yazan Moris Meterlinke Fransa Akademiyasina uzvuk teklif edilmisdi Lakin bunun ucun Belcika vetendasligindan cixmaq teleb olundugunu oyrendikden sonra muellif razilasmamisdi Birinci Dunya muharibesinde Belcika Almaniya isgalina meruz qaldigindan Fransaya penah getiren Meterlink Xarici legiona qosulmaq istese de yasina ve sehhetine gore qebul etmemisdiler O vetendasliq vezifesini ABS ve Avropada muharibe eleyhine tebligati muhazireler oxumaqla yerine yetirmisdi Heyatinin son illerinde Meterlink pyeslerden daha cox meqale ve esseler yazmisdi Nobel laureati kimi qeleme aldigi maraqli eserlerden biri Termitlerin heyati 1926 antiutopiyasi idi Mekanin heyati 1928 Qarisqalarin heyati 1930 uslub baximindan bu esere yaxin idiler Muellif Termitlerin heyati nda insanlari mutesekkil lakin kut ruhsuz ve beyinsiz mexluqlara termitlere ceviren kommunizm ideologiyasinin ve totalitar rejimlerin remzi modelini yaratmisdi 1932 ci ilde Belcika krali I Albert Meterlinke qraf titulu vermisdi Hitler Almaniyasi Avropa ucun tehlukeye cevrilende Meterlink Portuqaliya diktatoru Salazarin deveti ile Lissabona kocmusdu Fasistler Portuqaliyaya yaxinlasanda ise daha uzaqlara ABS ye muhaciret etmisdi Muellifin son sehne eseri 1945 ci ilde tamamladigi Janna D Ark faciesi idi Heyatinin son illerinde Meterlink Mavi kopucukler adlandirdigi xatireleri uzerinde isleyirdi Moris Meterlink yalniz 1947 ci ilde ABS den Avropaya Fransaya qayida bilmis ve iki ilden sonra Nitsada heyatla vidalasmisdi Katolik kilsesi ile problemlerinin movcudlugundan defni dini ayinler icra olunmadan kecirilmisdi Meterlinkin dramaturgiyasi muasir dovrde de maraq dogurur Onu haqli olaraq absurd teatrinin banilerinden biri sayirlar Tenqidci Joanna Kozoffun fikrince bir senetkar kimi Meterlinkin edebi uzunomurluluyunun sirri onun hec vaxt seneti tebligata cevirmemesi umumbeseri deyerlere onem vermesi ile baglidir EserleriTentajilin olumu pyes 1894 Aqlavena ve Selizetta Ariana ve Mavi Saqqal pyes nagillar 1896 Mudriklik ve tale 1898 Gizli mebed 1902 Beatrisa baci dram 1900 Arilarin heyati 1901 Monna Vanna tarixi dram 1902 Muqeddes Antoniyanin mocuzesi pyes 1903 Mavi qus pyes 1905 Gullerin suuru 1907 Nisanlanma pyes 1918 bir nov Mavi qus un davamidir Stilmondun burqomistri pyes 1919 Torpagin duzu pyes 1919 Termitlerin heyati 1926 Mekanin heyati 1928 Qarisqalarin heyati 1930 Allahin qarsisinda 1937 Janna dArk 1945 Goy qovuqlar xos xatireler memuarlar 1948 IstinadlarMeterlink Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 4 S 797 801 Maurice Maeterlinck Encyclopaedia Britannica ing Archivio Storico Ricordi 1808 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerMoris Meterlinkin eserleri rusca Moris Meterlinkin bioqrafiyasi ve eserleri rusca M Meterlinkin eserlerinin qisa mezmunu rusca Hemcinin bax