Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ceyhan (tarixən Piramos ya Piramus (yun. Πύραμος), Leukosirus (yun. Λευκόσυρος) və ya Cihun) ―Türkiyənin cənubunda, Anadoluda çay.
| Ceyhan çayı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Mənsəbi | Aralıq dənizi |
| Uzunluğu |
|
| Su sərfi | 230 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 21.200 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Çayın məcrası
Ceyhan çayı mənbəyini Türkiyənin Kahramanmaraş vilayətinin Əlbistan qəsəbəsinin cənub-şərqindən, Şərqi Tavr dağ silsiləsinin Nurhak dağlarından, Pınarbaşı adlanan yerdən götürür. Klassik istinadlara görə isə çayın mənbəyi Arabissos şəhəri yaxınlığındakı Kataoniyadadır. Çayın əsas qolları Harman, Göksun, Mağara Gözü, Fırnız, Tekir, Körsulu, Aksu (Kahramanmaraşda Ceyhanla birləşir), Çakur, Susas və Çepercedir. Ceyhan çayının ümumi uzunluğu 509 kilometr (316 mil)-dir.
Çay klassik dövrlərdə bir müddət torpağın altı ilə axmış, daha sonra yenidən üzə çıxaraq axınını bərpa etmişdir. Çay Tavr dağlarındakı dərəsi boyu axarkən bəzi yerlərdə o qədər daralırdı ki, Strabon bir itin və ya dovşanın çayın üzərindən sıçrayaraq keçəcəyini iddia edirdi. Çay dərin və sürətli idi və orta eni 600 fut (180 m) idi.
Hal-hazırda əvvəllər mövcud olan dar dərin vadiləri səbəbilə Ceyhan çayının üzərində hidroelektrik enerjisi istehsalı, daşqınlara qarşı mübarizə və məhsuldar Çukurova bölgəsinin suvarılması məqsədi ilə bəndlər tikilmişdir.
Ceyhan çaydakı su axını mövsümü olarq çox dəyişir. Avqust və sentyabr ayları çayın qıtsulu dövrüdür. Noyabr və dekabr aylarında isə payız yağışları suyun axın sürətini müvəqqəti olaraq saniyədə 50–380 kub metr olmaqla dəyişir. Yaz və yay aylarının əvvəllərində Tavr dağlarındakı qar əriyəndə axın artır və vaxtaşırı daşqınlara səbəb olardı. 20-ci əsrin son rübündə baş verən daşqınlar zamanı Çukurova düzünün iki çayı: Ceyhan və Seyhan çayları ən az 6 dəfə birləşmişdir.
Çay klassik dövrlərdə özü ilə elə bir miqdarda palçıq daşıyırdı ki, qədim bir kəlama görə, çayın mənsəbində yığdığı material bir gün Kipr adasına çatacaq və beləliklə adanı materiklə birləşdirəcəkdi. Ceyhan çayının mənsəbində əmələ gələn delta bataqlıq quşları üçün sığınacaqdır və bəzi illərdə onların sayı bir neçə milyona çatırdı. Buradakı qum sahili dəniz tısbağaları üçün yuva kimi rol oynayır.
İstinadlar
-
![image]()
Kisholm, Hyu, redaktorAnazarbus // Britannika Ensiklopediyası (XI). Cambridge University Press. 1911. - Strabo i. p. 53 2023-07-05 at the Wayback Machine, xiv. p. 675.
- Strab. xii. p. 536.
- Tzetzes. ad Lycophron 440.
- Xenoph. Anab. i.4.1.
- Source: . 2008-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-30. Turkcebilgi Encyclopedia website. (Turkish) (Reference date:29.6.2009)
- "Strab. l. c.; Eustath. ad Dionys., 867". 2022-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceyhan tarixen Piramos ya Piramus yun Pyramos Leukosirus yun Leykosyros ve ya Cihun Turkiyenin cenubunda Anadoluda cay Ceyhan cayiOlke TurkiyeMensebi Araliq deniziUzunlugu 509 kmSu serfi 230 m sHovzesinin sahesi 21 200 km Vikianbarda elaqeli mediafayllarCayin mecrasiCeyhan cayi menbeyinden Araliq denizine qeder Ceyhan cayi menbeyini Turkiyenin Kahramanmaras vilayetinin Elbistan qesebesinin cenub serqinden Serqi Tavr dag silsilesinin Nurhak daglarindan Pinarbasi adlanan yerden goturur Klassik istinadlara gore ise cayin menbeyi Arabissos seheri yaxinligindaki Kataoniyadadir Cayin esas qollari Harman Goksun Magara Gozu Firniz Tekir Korsulu Aksu Kahramanmarasda Ceyhanla birlesir Cakur Susas ve Cepercedir Ceyhan cayinin umumi uzunlugu 509 kilometr 316 mil dir Cay klassik dovrlerde bir muddet torpagin alti ile axmis daha sonra yeniden uze cixaraq axinini berpa etmisdir Cay Tavr daglarindaki deresi boyu axarken bezi yerlerde o qeder daralirdi ki Strabon bir itin ve ya dovsanin cayin uzerinden sicrayaraq kececeyini iddia edirdi Cay derin ve suretli idi ve orta eni 600 fut 180 m idi Hal hazirda evveller movcud olan dar derin vadileri sebebile Ceyhan cayinin uzerinde hidroelektrik enerjisi istehsali dasqinlara qarsi mubarize ve mehsuldar Cukurova bolgesinin suvarilmasi meqsedi ile bendler tikilmisdir Ceyhan caydaki su axini movsumu olarq cox deyisir Avqust ve sentyabr aylari cayin qitsulu dovrudur Noyabr ve dekabr aylarinda ise payiz yagislari suyun axin suretini muveqqeti olaraq saniyede 50 380 kub metr olmaqla deyisir Yaz ve yay aylarinin evvellerinde Tavr daglarindaki qar eriyende axin artir ve vaxtasiri dasqinlara sebeb olardi 20 ci esrin son rubunde bas veren dasqinlar zamani Cukurova duzunun iki cayi Ceyhan ve Seyhan caylari en az 6 defe birlesmisdir Cay klassik dovrlerde ozu ile ele bir miqdarda palciq dasiyirdi ki qedim bir kelama gore cayin mensebinde yigdigi material bir gun Kipr adasina catacaq ve belelikle adani materikle birlesdirecekdi Ceyhan cayinin mensebinde emele gelen delta bataqliq quslari ucun siginacaqdir ve bezi illerde onlarin sayi bir nece milyona catirdi Buradaki qum sahili deniz tisbagalari ucun yuva kimi rol oynayir Istinadlar Kisholm Hyu redaktorAnazarbus Britannika Ensiklopediyasi XI Cambridge University Press 1911 Strabo i p 53 2023 07 05 at the Wayback Machine xiv p 675 Strab xii p 536 Tzetzes ad Lycophron 440 Xenoph Anab i 4 1 Source 2008 10 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 06 30 Turkcebilgi Encyclopedia website Turkish Reference date 29 6 2009 Strab l c Eustath ad Dionys 867 2022 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 15