Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Artur Şopenhauer (alm. Arthur Schopenhauer; 22 fevral 1788[…], Qdansk, Reç Pospolita – 21 sentyabr 1860[…], Frankfurt-Mayn, Azad Frankfurt şəhəri[d], Almaniya ittifaqı) — fəlsəfə tarixində pessimist alim kimi tanınan alman filosof.
| Artur Şopenhauer | |
|---|---|
| alm. Arthur Schopenhauer | |
 | |
| Doğum tarixi | 22 fevral 1788[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 sentyabr 1860[…](72 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | nəfəs çatışmazlığı[d] |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Dövr | XIX əsr fəlsəfəsi |
| İstiqaməti | İrrasionalizm |
| Əsas maraqları | metafizika, etika, estetika, psixologiya, Fəlsəfə tarixi |
| Təsirlənib | Platon, Con Lokk, Benedikt Spinoza, Devid Yum, İmmanuel Kant, İohann Volfqanq Göte |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.
Həyatı
Artur Şopenhauer 1788-ci il 22 fevralda Polşanın Qdansk şəhərində anadan olmuşdur. Bankir olan atası o uşaqkən vəfat etmişdir. Şopenhauer anası ilə birlikdə Veymar şəhərinə köçmüş, təhsilini bu şəhərdə tamamlamışdır.
Uzun illər Berlin Universitetində müəllim vəzifəsində çalışmış, 1831-ci ildə Frankfurta gedərək ciddi elmi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur.
Çox çalışqan və enerjili bir insan olan Şopenhauer, pessimist filosoflardandır. Bütün fəlsəfəsini dizayn və iradə üzərində qurmuşdur. Onun baxışlarına görə dünya ancaq zəka ilə dərk edilə bilər.
Daha çox 1844-cü ildə yayımladığı "Die Welt als Wille und Vorstelung" (Dünya iradə və təsəvvür kimi) əsəri ilə tanınıb."Eristik dialektika" əsəri isə daha öncələr 1831-ci ildə yayımlanıb. Şopenhauer bu əsərində mübahisə və müzakirə vaxtı istifadə olunan boş sözlərin, yersiz arqumentlərin iç üzünü onları müdafiə edən tərszdə açıb sarkastik bir şəkildə oxucuya təqdim edir. Əsər orijinal dildə "kunstgriffe" olaraq göstərilən hiylələrdən ibarətdir."Eristik dialektika" mübahisədəhaqlı çıxmaq sənətidir, həqiqəti tapmaq sənəti deyil.
Fəlsəfəsi
Şopenhauer Platon və İmmanuel Kantın təsiri altında idealizm nəzəriyyəsini özünəməxsus şəkildə dərk etdiyi ölçüdə təmsil etdiyi halda, bu ümumi baxışı subyektiv idealizmin hüdudlarından kənara çıxara bilməyib, Hegel fəlsəfəsini də rədd edib. Hegel, Şellinq, Fixte və sonralar onu ideyalarına görə tərifləyən Şleyermaxerə qarşı təsirli polemikalar yazmaqdan çəkinmədi.
Onun fəlsəfəsinin prinsipial konsepsiyası iradə anlayışıdır. Dünyanın mahiyyəti və gerçəkliyi iradə olduğu halda, hadisələr dünyası dizayndan başqa bir şey deyil. Şopenhauerin düşüncəsindəki bədbinliyin və bədbinliyin mahiyyətcə qaynağı olan fəlsəfəsində iradə zərurət kimi özünü göstərir. İnsan ondan tam qurtula bilməsə də, iradənin əmrinə tabe olmaqla dərd və qəmdən qismən qurtula bilər. Bu məqamda Şopenhauerin fikirlərinin müəyyən dərəcədə fatalizmin üstünlük təşkil etdiyi şərq fəlsəfələrinə yaxınlaşdığını söyləmək olar.
Şopenhauerə görə; Bir-birini ən çox valeh edənlər, bir-birini ən çox tamamlayanlardır.
Şopenhauer iddia edirdi ki, görünən dünyanın arxasında duran əsas reallıq iradədir. Şopenhauerin fikrincə, bu iradə ağılsız, şüursuz mahiyyətə malik idi və fenomenlər aləmində özünü göstərirdi. O, bütün görünüşlərin mənbəyi idi. İnsan bədəni də onun yaradılışı idi. Ağlın idarəsi altında olmayan bu iradə insanları barmaqları üzərində hərəkətə gətirmiş, keçici məmnunluqlar və ya çata bilməyən arzularla onları heç vaxt çıxa bilməyəcəkləri bir sıxıntı və ağrı dövrəsinə sürükləmişdir. Buna görə; Bu mənasız, boş, ağrılı və pis həyatdan qaçmağın bircə yolu var idi: iradəmizi öldürmək! Bu, onu Hinduizm, Buddizm kimi dünya həyatından imtina edib rahib kimi yaşamağı, başqalarına kömək etməyi, xoşbəxtliyimizi mümkün qədər artırmağı deyil, əzablarımızı azaltmağı təklif edən bir həyat tərzi təklif etməyə vadar etdi. mümkün qədər. Onun fəlsəfəsi fəlsəfə tarixində ağılın (rasionalizmin) əsaslandığı və psixologiya, psixoanaliz, musiqi, ədəbiyyat kimi intellektual və bədii sahələrə böyük təsir göstərdiyi yeni perspektiv demək idi.
O, iradə anlayışı ilə instinktiv bir rəvayət ifadə etmişdir. İradə anlayışı fiziki və ictimai quruluşumuzu formalaşdıran bir vəziyyət kimi görünsə də, təbiətdən və mahiyyətimizdən gələn bir enerjidir. Bu enerji həyatı, sosial və ədalətsizliyi dövri olaraq saxlayan qüvvədir. İnsan bu enerjidən qaça bilmir, daxilidir və yaşayarkən təbiətin bir parçası olan insan öz cinsi və həyati enerjisi ilə əslində İradəyə bir sıra yeni mənalarla xidmət edir. iradə; Bu, həyat verən enerjidir.
İradədə insanın nəzarətsiz hərəkəti; sivilizasiyalar əzab və şər doğurdu. Çünki iradə həmişə həyatı istəyir, tələb edir. İradənin idarəsi altında olan həyatda fərd problematikdə şəfqət və ağrı hissini iradənin qarşısına qoyaraq çölə çıxıb özünü bir fərd kimi dərk edə bilir.
Dünyanın nizamını təmin edən bu ideyaların və təbiət hadisələrinin enerjisindən çıxmaq ağrılıdır. Güclü asket həyat qüvvəsi və müqaviməti ilə insan reallıq qarşısında yaşaya bilər.
Şopenhaueri bir-birindən ayıran iki intellektual irs var idi; başa düşmək və başa düşmək. Anlayış (ağıl) konseptual düşünmə qabiliyyətini, yəni nöqteyi-nəzəri məfhuma gətirdiyi halda, anlayış bütün konseptual yanaşmalar arasında müqayisə baxımından dərk olunmaq baxımından ortaya çıxdı. Anlayış ona qarşı duran naməlum qiymətləndirmələrin görünməsidir. Yəni tez və ya gücü ilə tanınmağa çalışan, səsi kimin qaldığı, nizəni hansı bucaqda hədəfinə atdığı adam hədəfinə çatmalıdır. Anlamaq bütün heyvanlar üçün ortaq xüsusiyyət olsa da, anlamaq insanın ifadəsi olan bir xüsusiyyətdir. Kant və onu müşayiət edən idealistlərin anlama və anlama üzərində inkişaf etdirdikləri teoremlərin mübahisəli ölçüsündə hər şeyə baxmayaraq, bu oriyentasiya Şopenhauerə aiddir.
Şopenhauer Corc Berklinin düşüncələrinə əsaslanaraq insanın reallığa çevirdiyi xarici dünyasının yalnız bir dizayn olacağını və onun astanasında baş verən hər şeyin, ən böyüyündən kiçiyinə qədər mütləq baş verəcəyini və bütün digərlərinin ancaq subyektiv (subyektiv) iradə hərəkətləri ilə, yəni arzularla baş verəcəyini, ümid, qorxu və nəyə yönəlmiş olursa olsun, bacarıqlı olacağını və bunun əzabsız heç vaxt baş verə bilməyəcəyini müdafiə edir. Və bu məyusluqdur. Şopenhauerin anlayışına görə, obyektiv dünya bir subyekt kimi bizə həmişə dizayn rejimində görünəcək. Yəni əşyaların, əşyaların varlığı; subyekt və materiyadan fantaziya edilən münasibətin yalnız mövcud tərəfidir. Buna baxmayaraq, Şopenhauerin dizayn anlayışını tərk etdiyi və anlayışın sərhədlərindən məhrum etmədən bəşəriyyətə çatdığı anlaşılan bir reallıq var. Dünya onun yanaşmasından tükənmir. Bu nöqtədə, onun müdafiə etdiyi kimi, dünyanın sadəcə bir layihə olaraq dayandığına ümid etmək yenə tamamilə subyektiv bir yanaşmadır. Prinsipcə, Şopenhauerin terminologiyasında mümkün olan təxəyyül gücü subyektiv və obyektiv arasında səpələnmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Arthur Schopenhauer // Nationalencyklopedin (швед.). 1999.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118610465 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Шопенгауэр Артур // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Xarici keçidlər
- Adil Əsədov "Zəka nuru" proqramı üzrə "Dahilər" seriyasından Şopenhauerlə bağlı çıxış etmişdir 1. 23 4 5 6
 | Filosof ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Artur Sopenhauer alm Arthur Schopenhauer 22 fevral 1788 Qdansk Rec Pospolita 21 sentyabr 1860 Frankfurt Mayn Azad Frankfurt seheri d Almaniya ittifaqi felsefe tarixinde pessimist alim kimi taninan alman filosof Artur Sopenhaueralm Arthur Schopenhauer Dogum tarixi 22 fevral 1788 1788 02 22 Dogum yeri Qdansk Rec PospolitaVefat tarixi 21 sentyabr 1860 1860 09 21 72 yasinda Vefat yeri Frankfurt Mayn Azad Frankfurt seheri d Almaniya ittifaqiVefat sebebi nefes catismazligi d Defn yeri Frankfurt qebiristanligi d Vetendasligi PrussiyaDovr XIX esr felsefesiIstiqameti IrrasionalizmEsas maraqlari metafizika etika estetika psixologiya Felsefe tarixiTesirlenib Platon Con Lokk Benedikt Spinoza Devid Yum Immanuel Kant Iohann Volfqanq Gote Vikianbarda elaqeli mediafayllar Adi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib HeyatiArtur Sopenhauer 1788 ci il 22 fevralda Polsanin Qdansk seherinde anadan olmusdur Bankir olan atasi o usaqken vefat etmisdir Sopenhauer anasi ile birlikde Veymar seherine kocmus tehsilini bu seherde tamamlamisdir Uzun iller Berlin Universitetinde muellim vezifesinde calismis 1831 ci ilde Frankfurta gederek ciddi elmi fealiyyetle mesgul olmusdur Cox calisqan ve enerjili bir insan olan Sopenhauer pessimist filosoflardandir Butun felsefesini dizayn ve irade uzerinde qurmusdur Onun baxislarina gore dunya ancaq zeka ile derk edile biler Daha cox 1844 cu ilde yayimladigi Die Welt als Wille und Vorstelung Dunya irade ve tesevvur kimi eseri ile taninib Eristik dialektika eseri ise daha onceler 1831 ci ilde yayimlanib Sopenhauer bu eserinde mubahise ve muzakire vaxti istifade olunan bos sozlerin yersiz arqumentlerin ic uzunu onlari mudafie eden terszde acib sarkastik bir sekilde oxucuya teqdim edir Eser orijinal dilde kunstgriffe olaraq gosterilen hiylelerden ibaretdir Eristik dialektika mubahisedehaqli cixmaq senetidir heqiqeti tapmaq seneti deyil FelsefesiSopenhauer Platon ve Immanuel Kantin tesiri altinda idealizm nezeriyyesini ozunemexsus sekilde derk etdiyi olcude temsil etdiyi halda bu umumi baxisi subyektiv idealizmin hududlarindan kenara cixara bilmeyib Hegel felsefesini de redd edib Hegel Sellinq Fixte ve sonralar onu ideyalarina gore terifleyen Sleyermaxere qarsi tesirli polemikalar yazmaqdan cekinmedi Onun felsefesinin prinsipial konsepsiyasi irade anlayisidir Dunyanin mahiyyeti ve gercekliyi irade oldugu halda hadiseler dunyasi dizayndan basqa bir sey deyil Sopenhauerin dusuncesindeki bedbinliyin ve bedbinliyin mahiyyetce qaynagi olan felsefesinde irade zeruret kimi ozunu gosterir Insan ondan tam qurtula bilmese de iradenin emrine tabe olmaqla derd ve qemden qismen qurtula biler Bu meqamda Sopenhauerin fikirlerinin mueyyen derecede fatalizmin ustunluk teskil etdiyi serq felsefelerine yaxinlasdigini soylemek olar Sopenhauere gore Bir birini en cox valeh edenler bir birini en cox tamamlayanlardir Sopenhauer iddia edirdi ki gorunen dunyanin arxasinda duran esas realliq iradedir Sopenhauerin fikrince bu irade agilsiz suursuz mahiyyete malik idi ve fenomenler aleminde ozunu gosterirdi O butun gorunuslerin menbeyi idi Insan bedeni de onun yaradilisi idi Aglin idaresi altinda olmayan bu irade insanlari barmaqlari uzerinde herekete getirmis kecici memnunluqlar ve ya cata bilmeyen arzularla onlari hec vaxt cixa bilmeyecekleri bir sixinti ve agri dovresine suruklemisdir Buna gore Bu menasiz bos agrili ve pis heyatdan qacmagin birce yolu var idi irademizi oldurmek Bu onu Hinduizm Buddizm kimi dunya heyatindan imtina edib rahib kimi yasamagi basqalarina komek etmeyi xosbextliyimizi mumkun qeder artirmagi deyil ezablarimizi azaltmagi teklif eden bir heyat terzi teklif etmeye vadar etdi mumkun qeder Onun felsefesi felsefe tarixinde agilin rasionalizmin esaslandigi ve psixologiya psixoanaliz musiqi edebiyyat kimi intellektual ve bedii sahelere boyuk tesir gosterdiyi yeni perspektiv demek idi O irade anlayisi ile instinktiv bir revayet ifade etmisdir Irade anlayisi fiziki ve ictimai qurulusumuzu formalasdiran bir veziyyet kimi gorunse de tebietden ve mahiyyetimizden gelen bir enerjidir Bu enerji heyati sosial ve edaletsizliyi dovri olaraq saxlayan quvvedir Insan bu enerjiden qaca bilmir daxilidir ve yasayarken tebietin bir parcasi olan insan oz cinsi ve heyati enerjisi ile eslinde Iradeye bir sira yeni menalarla xidmet edir irade Bu heyat veren enerjidir Iradede insanin nezaretsiz hereketi sivilizasiyalar ezab ve ser dogurdu Cunki irade hemise heyati isteyir teleb edir Iradenin idaresi altinda olan heyatda ferd problematikde sefqet ve agri hissini iradenin qarsisina qoyaraq cole cixib ozunu bir ferd kimi derk ede bilir Dunyanin nizamini temin eden bu ideyalarin ve tebiet hadiselerinin enerjisinden cixmaq agrilidir Guclu asket heyat quvvesi ve muqavimeti ile insan realliq qarsisinda yasaya biler Sopenhaueri bir birinden ayiran iki intellektual irs var idi basa dusmek ve basa dusmek Anlayis agil konseptual dusunme qabiliyyetini yeni noqteyi nezeri mefhuma getirdiyi halda anlayis butun konseptual yanasmalar arasinda muqayise baximindan derk olunmaq baximindan ortaya cixdi Anlayis ona qarsi duran namelum qiymetlendirmelerin gorunmesidir Yeni tez ve ya gucu ile taninmaga calisan sesi kimin qaldigi nizeni hansi bucaqda hedefine atdigi adam hedefine catmalidir Anlamaq butun heyvanlar ucun ortaq xususiyyet olsa da anlamaq insanin ifadesi olan bir xususiyyetdir Kant ve onu musayiet eden idealistlerin anlama ve anlama uzerinde inkisaf etdirdikleri teoremlerin mubahiseli olcusunde her seye baxmayaraq bu oriyentasiya Sopenhauere aiddir Sopenhauer Corc Berklinin dusuncelerine esaslanaraq insanin realliga cevirdiyi xarici dunyasinin yalniz bir dizayn olacagini ve onun astanasinda bas veren her seyin en boyuyunden kiciyine qeder mutleq bas vereceyini ve butun digerlerinin ancaq subyektiv subyektiv irade hereketleri ile yeni arzularla bas vereceyini umid qorxu ve neye yonelmis olursa olsun bacariqli olacagini ve bunun ezabsiz hec vaxt bas vere bilmeyeceyini mudafie edir Ve bu meyusluqdur Sopenhauerin anlayisina gore obyektiv dunya bir subyekt kimi bize hemise dizayn rejiminde gorunecek Yeni esyalarin esyalarin varligi subyekt ve materiyadan fantaziya edilen munasibetin yalniz movcud terefidir Buna baxmayaraq Sopenhauerin dizayn anlayisini terk etdiyi ve anlayisin serhedlerinden mehrum etmeden beseriyyete catdigi anlasilan bir realliq var Dunya onun yanasmasindan tukenmir Bu noqtede onun mudafie etdiyi kimi dunyanin sadece bir layihe olaraq dayandigina umid etmek yene tamamile subyektiv bir yanasmadir Prinsipce Sopenhauerin terminologiyasinda mumkun olan texeyyul gucu subyektiv ve obyektiv arasinda sepelenmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Arthur Schopenhauer Nationalencyklopedin shved 1999 Deutsche Nationalbibliothek Record 118610465 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Shopengauer Artur Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Xarici kecidlerVikisitatda Artur Sopenhauer ile elaqedar sitatlar var Vikianbarda Artur Sopenhauer ile elaqeli mediafayllar var Adil Esedov Zeka nuru proqrami uzre Dahiler seriyasindan Sopenhauerle bagli cixis etmisdir 1 23 4 5 6 Filosof ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin