Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əli Razi Şəmçizadə və ya Şəmçizadə Əli Məşədi Yəhya oğlu (1886, Yelizavetpol – 1939) — azərbaycanlı şair, publisist, jurnalist və AYB-nin üzvü. Böyük təmizləmə zamanı məhkum edilmiş və həbsdə olarkən vəfat etmişdir.
| Əli Razi | |
|---|---|
| Şəmçizadə Əli Razi Məşədi Yəhya oğlu | |
| Doğum tarixi | 1886 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1939 |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | , (1912) Ayaz Musayev (1935) |
| Anası | Məsmə Əlbaba qızı |
| Fəaliyyəti | şair |
| Əli Razi | |
 Əli Razi Şəmçizadə Vikimənbədə | |
Həyatı
Şəmçizadə Əli Məşədi Yəhya oğlu 1886-cı ildə Azərbaycanın Yelizavetpol (indiki Gəncə) şəhərinin Əttarlar məhəlləsində anadan olmuşdur. Ata-baba sənətinə görə özünə Şəmçi təxəllüsünü götürüb.
Təhsili
Əli Razi ilk təhsilini Gəncə mədrəsəsində aldıqdan sonra Gəncə Rus-Tatar məktəbini bitirmişdir.
Fəaliyyəti
Əli Razi 1906-cı ildə "Molla Nəsrəddin" jurnalında müxtəlif imzalarla yazılar və şerlər dərc etdirmişdir. Bir müddət Dağıstanda sürgün həyatı yaşamışdır. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə kəşfiyyat xidmətində fəaliyyət göstərmişdir.
Sovet hakimiyyəti illərində "Yeni Gəncə", "Qızıl Talış" (Lənkəran), "Mədəni hücum (Bakı) qəzet və jurnallarında məsul katib, redaktor işləyib. Firdovsinin "Şahnamə"sindən tərcümələr edib. Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Gəncə şöbəsinin məsul katibi seçilib (1934). "Dabanıçatdax xala və heyvərə" (1912), "Dabanıçatdax xala" (1936), "Seçilmiş əsərləri" (1936), "Nalələrin, fəqanların" (1992) kitablarının müəllifidir.
1934-cü ildə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Gəncə şöbəsinin məsul katibi seçilmişdir.
Repressiyası
Cəza tədbirləri illərində həbs olunub və ölüm hökmü verilib. Artıq şairi həbs etmək üçün 8 yanvar 1937-ci il tarixdə Kirovabad (Gəncə) şəhər Dövlət təhlükəsizlik müstəntiqi Məmməd Məmmədov tərəfindən hazırlanan qərar şəhər təhlükəsizlik idarəsinin rəisi, baş leytenant Qamrekeliyə təsdiqə təqdim edilir. Əli Razinin həbsi üçün order yazılır. Azərbaycan SSR prokuror köməkçisi, şöbə rəisinin müavini Yaravoy, Respublika prokuror əvəzi Pinkis ilə razılaşdırılaraq 2 mart 1937-ci ildə qərara alır: "Əli Razi Şəmsizadənin Azərbaycan SSR 75-ci maddəsinə əsasən işi dayandırılsın. 11251 saylı işi arxivin VIII şöbəsinə göndərilsin və həbsdən azad edilsin…" Əli Razinin sevinci uzun sürmür. Yalnız həbsdən azad edilməsindən 3 ay 27 gün keçdikdən sonra artıq Ə.Razini evdən aparmağı məqsədəuyğun saymırlar, onu 29 iyul 1937-ci il tarixdə XDİK-ya şahid qismində dəvət edərək, həbs ediblər. Həmin gün də Əli Razinin həbsi üçün 155-saylı order yazılıb. Azərbaycan SSR prokuror köməkçisi, şöbə rəisinin müavini Yaravoy, Respublika prokuror əvəzi Pinkis ilə razılaşdırılaraq 2 mart 1937-ci ildə qərara alıb: "Əli Razi Şəmsizadənin Azərbaycan SSR 75-ci maddəsinə əsasən işi dayandırılsın. 11251 saylı işi arxivin YIII şöbəsinə göndərilsin və həbsdən azad edilsin…" 7 yanvar 1938-ci ildə Şəmsizadə Əli Razi Yəhya oğlunun Azərbaycan cinayət məcəlləsinin 64, 70, 73 maddələri ilə işinə baxılıb və aşağıdakı qərar çıxarılıb: "1936-cı ildən əksinqilabi fəaliyyəti, terrorçuluq, diversiya (təxribatçılıq) ilə burjua-millətçi təşkilatın üzvü kimi, həmçinin silahlı üsyana hazırlıq görülməsində Sovet hökumətinə qarşı apardığı təbliğata görə güllələnməyə məhkum edilir."
Şair, publisist, dramaturq, mühərrir Şəmçizadə Əli Razi Məşədi Yəhya oğlu SSRİ Ali Məhkəmə Hərbi Kollegiyanın Səyyar Sessiyası tərəfindən 7 yanvar 1938-ci ildə I kateqoriya ilə həbs edilərək, 8 yanvar 1938-ci ildə Nargin adasında güllələnmişdir.
Bir digər iddiaya görə isə o, 1939-cu ildə vəfat etmişdir.
Həyat yoldaşı Şəmçizadə Zümrüd Məhəmməd qızı 28 yanvar 1938-ci ildə vətən xaininin həyat yoldaşı kimi təqsirli bilinərək, 3 fevral 1938-ci ildə yaşayış yerini tərk etməmək barədə ondan iltizam alınmışdır. Şəmçizadə Zümrüd Məhəmməd qızı hamilə olduğu üçün ona qarşı repressiya dayandırılmışdır.
İstinadlar
- . www.ens.az. 2020-02-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Şəmçizadə Əli Məşədi Yəhya oğlu". ganca.org. 2021-05-11 tarixində .
- "Əli Razi Şəmçizadə". huseyncavid.wordpress.com. 25 fevral 2020 tarixində .
Mənbə
- Kamal Camalov. Mollanəsrəddinçilərin maarifçilik ideyaları. Bakı: Elm və təhsil, 2015.
- "Cümhuriyyətin kəşfiyyat orqanlarında Mircəfər Bağırov, Lavrenti Beriya kimi şəxslər də xidmət edib"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eli Razi Semcizade ve ya Semcizade Eli Mesedi Yehya oglu 1886 Yelizavetpol 1939 azerbaycanli sair publisist jurnalist ve AYB nin uzvu Boyuk temizleme zamani mehkum edilmis ve hebsde olarken vefat etmisdir Eli RaziSemcizade Eli Razi Mesedi Yehya ogluDogum tarixi 1886Dogum yeri Yelizavetpol Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1939Milliyyeti AzerbaycanliHeyat yoldasiUsaqlari 1912 Ayaz Musayev 1935 Anasi Mesme Elbaba qiziFealiyyeti sairEli RaziEli Razi Semcizade VikimenbedeHeyatiSemcizade Eli Mesedi Yehya oglu 1886 ci ilde Azerbaycanin Yelizavetpol indiki Gence seherinin Ettarlar mehellesinde anadan olmusdur Ata baba senetine gore ozune Semci texellusunu goturub Tehsili Eli Razi ilk tehsilini Gence medresesinde aldiqdan sonra Gence Rus Tatar mektebini bitirmisdir FealiyyetiEli Razi 1906 ci ilde Molla Nesreddin jurnalinda muxtelif imzalarla yazilar ve serler derc etdirmisdir Bir muddet Dagistanda surgun heyati yasamisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde kesfiyyat xidmetinde fealiyyet gostermisdir Sovet hakimiyyeti illerinde Yeni Gence Qizil Talis Lenkeran Medeni hucum Baki qezet ve jurnallarinda mesul katib redaktor isleyib Firdovsinin Sahname sinden tercumeler edib Azerbaycan Yazicilar Ittifaqinin Gence sobesinin mesul katibi secilib 1934 Dabanicatdax xala ve heyvere 1912 Dabanicatdax xala 1936 Secilmis eserleri 1936 Nalelerin feqanlarin 1992 kitablarinin muellifidir 1934 cu ilde Azerbaycan Yazicilar Ittifaqinin Gence sobesinin mesul katibi secilmisdir RepressiyasiCeza tedbirleri illerinde hebs olunub ve olum hokmu verilib Artiq sairi hebs etmek ucun 8 yanvar 1937 ci il tarixde Kirovabad Gence seher Dovlet tehlukesizlik mustentiqi Memmed Memmedov terefinden hazirlanan qerar seher tehlukesizlik idaresinin reisi bas leytenant Qamrekeliye tesdiqe teqdim edilir Eli Razinin hebsi ucun order yazilir Azerbaycan SSR prokuror komekcisi sobe reisinin muavini Yaravoy Respublika prokuror evezi Pinkis ile razilasdirilaraq 2 mart 1937 ci ilde qerara alir Eli Razi Semsizadenin Azerbaycan SSR 75 ci maddesine esasen isi dayandirilsin 11251 sayli isi arxivin VIII sobesine gonderilsin ve hebsden azad edilsin Eli Razinin sevinci uzun surmur Yalniz hebsden azad edilmesinden 3 ay 27 gun kecdikden sonra artiq E Razini evden aparmagi meqsedeuygun saymirlar onu 29 iyul 1937 ci il tarixde XDIK ya sahid qisminde devet ederek hebs edibler Hemin gun de Eli Razinin hebsi ucun 155 sayli order yazilib Azerbaycan SSR prokuror komekcisi sobe reisinin muavini Yaravoy Respublika prokuror evezi Pinkis ile razilasdirilaraq 2 mart 1937 ci ilde qerara alib Eli Razi Semsizadenin Azerbaycan SSR 75 ci maddesine esasen isi dayandirilsin 11251 sayli isi arxivin YIII sobesine gonderilsin ve hebsden azad edilsin 7 yanvar 1938 ci ilde Semsizade Eli Razi Yehya oglunun Azerbaycan cinayet mecellesinin 64 70 73 maddeleri ile isine baxilib ve asagidaki qerar cixarilib 1936 ci ilden eksinqilabi fealiyyeti terrorculuq diversiya texribatciliq ile burjua milletci teskilatin uzvu kimi hemcinin silahli usyana hazirliq gorulmesinde Sovet hokumetine qarsi apardigi tebligata gore gullelenmeye mehkum edilir Sair publisist dramaturq muherrir Semcizade Eli Razi Mesedi Yehya oglu SSRI Ali Mehkeme Herbi Kollegiyanin Seyyar Sessiyasi terefinden 7 yanvar 1938 ci ilde I kateqoriya ile hebs edilerek 8 yanvar 1938 ci ilde Nargin adasinda gullelenmisdir Bir diger iddiaya gore ise o 1939 cu ilde vefat etmisdir Heyat yoldasi Semcizade Zumrud Mehemmed qizi 28 yanvar 1938 ci ilde veten xaininin heyat yoldasi kimi teqsirli bilinerek 3 fevral 1938 ci ilde yasayis yerini terk etmemek barede ondan iltizam alinmisdir Semcizade Zumrud Mehemmed qizi hamile oldugu ucun ona qarsi repressiya dayandirilmisdir Istinadlar www ens az 2020 02 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Semcizade Eli Mesedi Yehya oglu ganca org 2021 05 11 tarixinde Eli Razi Semcizade huseyncavid wordpress com 25 fevral 2020 tarixinde MenbeKamal Camalov Mollanesreddincilerin maarifcilik ideyalari Baki Elm ve tehsil 2015 Cumhuriyyetin kesfiyyat orqanlarinda Mircefer Bagirov Lavrenti Beriya kimi sexsler de xidmet edib