Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qriqori Tavmaturq (213, Niksar[d], Toqat ili – 270, Niksar[d], Toqat ili) — xristian dünyasının məşhur ilahiyyatçılarından biri.
| Qriqori Tavmaturq | |
|---|---|
| q.yun. Γρηγόριος ὁ Θαυματουργός | |
 | |
| Doğum tarixi | 213 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 270 |
| Vəfat yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məşhur xristian müqəddəslərindən olan Qriqori Tavmaturq 213-cü ildə Roma İmperiyasının Neokesareya (müasir Türkiyədə Niksar şəhəri) şəhərində doğulmuşdur. Onun bütpərəst ailəsində böyüdüyü salnaməçilər tərəfindən nəql edilmişdir. Yeniyetmə yaşlarında atasını itirmişdir. Öz dövrünə görə standart təhsil almış, anasının istəyinə əsasən, ritor (natiq) sənətinə yiyələnsə də, bundan tamah məqsədilə istifadə etməmişdir. Latın dili müəlliminin təsirinə düşərək fəlsəfə məktəbinə daxil olmaqdan imtina etmiş və hüquqşünaslıqla məşğul olmuşdur. Qardaşı ilə birgə Beyrut şəhərinə yollanaraq, orada digər məşhur ilahiyyatçı Origenlə tanış olmuşdur. Onun təsiri altında xristianlığı qəbul etmiş, nəticədə də bütün həyat tərzini dəyişmək qərarına gəlmiş və onun tələbəsi olmuşdur.
Origenin yanında beş il təhsil alan Qriqori antik və xristian fəlsəfəsinin əsaslarını öyrənmiş, bu barədə biliklərini möhkəmləndirmişdir. Daha sonra vətəninə qayıtmış, burada da elmi məlumatlarını zənginləşdirməklə məşğul olmuşdur. O, 245-ci ildə Amasiya yepiskopu Fedim tərəfindən Neokesareya şəhərinin yepiskopu təyin edilmişdir. İlk öncə, onun təklifini qəbul etməkdə tərəddüd edən Qriqorini razı salmaq üçün Fedim özü şəxsən yolun yorucu və uzun olmasına baxmayaraq, Amasiyadan Neokesareyaya gəlmiş, və onun Tanrı tərəfindən bu şəhərin imanla geclənməsi üçün mükəlləfiyyət daşıdığını bildirmişdir.
İmperator Desiusun zamanında xristianlar təqib edilərkən, Qriqori şəhər ətrafındakı dağlara qaçaraq xilas olmuşdur. Bu zamanlar onun bir sıra möcüzələr göstərdiyi xristian salnaməçiləri tərəfindən rəvayət olunmuşdur. Daha sonra isə barbarlar Roma İmperiyasına hücum etmiş, Neokesareya şəhəri də bu hücumdan zərər çəkmişdir. Qriqori Tavmaturq təxminən 270-ci ildə doğulduğu Neokesareya şəhərində vəfat etmiş, daha sonra xristian kilsəsi tərəfindən müqəddəs elan edilmişdir.
Yaradıcılığı
Qriqori Tavmaturqun ilahiyyat mövzusu ilə bağlı yazdığı əsərlərdə əsasən Üç Üqnum məfhumu araşdırılmış, onun hansı anlama gəldiyi barədə mülahizələr irəli sürülmüşdür. İlahiyyatçının əsərlərində Origenin təsiri açıq-aşkar hiss olunur.
Onun fikrincə, Tanrının mövcudluğu heç bir ağıl tərəfindən qəbul edilə bilməyəcək fövqəladə şüur sahibidir və daimi surətdə bəşəriyyətin xilası üçün səy göstərməklə məşğuldur. Üç üqnum isə tam mükəmməl şəkildə vahidlik göstərən bütöv orqanizmdən ibarətdir. Oğul (İsa Məsih) Ata (Tanrı) ilə eynilik deməkdir, onlar bir-birilərinə üzvi surətdə sıx birləşmişlər. Dünyada əsas xilaskar məhz Oğuldur, o bu missiyanə Atadan almışdır. İsa Məsih həmçinin, İlk Ağılın sözünün (loqos) calandırılmış şəklidir. Qriqori Tavmaturqun müəllifliyi qəbul edilmiş əsas əsərləri aşağıdakılardan ibarətdir: "Origenin şərəfinə tərifli söz" əsərini müəllimi ilə vidalaşarkən yazmışdır. Əsərdə Origenin xristian dünyasında gördüyü işlər sıralanmış, onun biliyi vəsf edilmiş, yüksək əxlaqi-mənəvi keyfiyyətləri təriflənmişdir. Müəllif bu əsəri ilk öncə "Təşəkkür nitqi adlandırmışdır. Sonrakı dövr ilahiyyatçılarında Evsevi bu əsərdən istifadə etmişdir.
Əsas əsərləri
"İmanın izahı" lat. ("Expositio fidei") – burada xristian iman əsasları araşdırılmış, onların haqqındakı əsas məlumatlar bildirilmişdir.
"Kanonik bəyanat" lat. ("Epistulu canonica") – bu əsərdə barbarların Pont vilayətinə (müasir Türkiyənin Qaradəniz sahili, Qriqorinin vətəni Neokesareya şəhəri bu vilayətdə yerləşirdi) basqınının təfərrüatları haqqında məlumat verilmişdir.
"Ekkleziastın təkrarı" – Bu əsər Bibliyanın bir hissəsi olan Ekkleziast kitabının təfsirindən ibarətdir.
Bu əsərlərdən başqa Qriqorinin müəlllifliyi iddia edilən, lakin bu fikrin tədqiqatçılar tərəfindən təsdiqlənmədiyi xeyli kitablar da mövcuddur.
İstinadlar
- Documenta Catholica Omnia.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qriqori Tavmaturq 213 Niksar d Toqat ili 270 Niksar d Toqat ili xristian dunyasinin meshur ilahiyyatcilarindan biri Qriqori Tavmaturqq yun Grhgorios ὁ 8aymatoyrgosDogum tarixi 213Dogum yeri Niksar d Toqat ili TurkiyeVefat tarixi 270Vefat yeri Niksar d Toqat ili Turkiye Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMeshur xristian muqeddeslerinden olan Qriqori Tavmaturq 213 cu ilde Roma Imperiyasinin Neokesareya muasir Turkiyede Niksar seheri seherinde dogulmusdur Onun butperest ailesinde boyuduyu salnameciler terefinden neql edilmisdir Yeniyetme yaslarinda atasini itirmisdir Oz dovrune gore standart tehsil almis anasinin isteyine esasen ritor natiq senetine yiyelense de bundan tamah meqsedile istifade etmemisdir Latin dili muelliminin tesirine duserek felsefe mektebine daxil olmaqdan imtina etmis ve huquqsunasliqla mesgul olmusdur Qardasi ile birge Beyrut seherine yollanaraq orada diger meshur ilahiyyatci Origenle tanis olmusdur Onun tesiri altinda xristianligi qebul etmis neticede de butun heyat terzini deyismek qerarina gelmis ve onun telebesi olmusdur Origenin yaninda bes il tehsil alan Qriqori antik ve xristian felsefesinin esaslarini oyrenmis bu barede biliklerini mohkemlendirmisdir Daha sonra vetenine qayitmis burada da elmi melumatlarini zenginlesdirmekle mesgul olmusdur O 245 ci ilde Amasiya yepiskopu Fedim terefinden Neokesareya seherinin yepiskopu teyin edilmisdir Ilk once onun teklifini qebul etmekde tereddud eden Qriqorini razi salmaq ucun Fedim ozu sexsen yolun yorucu ve uzun olmasina baxmayaraq Amasiyadan Neokesareyaya gelmis ve onun Tanri terefinden bu seherin imanla geclenmesi ucun mukellefiyyet dasidigini bildirmisdir Imperator Desiusun zamaninda xristianlar teqib edilerken Qriqori seher etrafindaki daglara qacaraq xilas olmusdur Bu zamanlar onun bir sira mocuzeler gosterdiyi xristian salnamecileri terefinden revayet olunmusdur Daha sonra ise barbarlar Roma Imperiyasina hucum etmis Neokesareya seheri de bu hucumdan zerer cekmisdir Qriqori Tavmaturq texminen 270 ci ilde doguldugu Neokesareya seherinde vefat etmis daha sonra xristian kilsesi terefinden muqeddes elan edilmisdir YaradiciligiQriqori Tavmaturqun ilahiyyat movzusu ile bagli yazdigi eserlerde esasen Uc Uqnum mefhumu arasdirilmis onun hansi anlama geldiyi barede mulahizeler ireli surulmusdur Ilahiyyatcinin eserlerinde Origenin tesiri aciq askar hiss olunur Onun fikrince Tanrinin movcudlugu hec bir agil terefinden qebul edile bilmeyecek fovqelade suur sahibidir ve daimi suretde beseriyyetin xilasi ucun sey gostermekle mesguldur Uc uqnum ise tam mukemmel sekilde vahidlik gosteren butov orqanizmden ibaretdir Ogul Isa Mesih Ata Tanri ile eynilik demekdir onlar bir birilerine uzvi suretde six birlesmisler Dunyada esas xilaskar mehz Oguldur o bu missiyane Atadan almisdir Isa Mesih hemcinin Ilk Agilin sozunun loqos calandirilmis seklidir Qriqori Tavmaturqun muellifliyi qebul edilmis esas eserleri asagidakilardan ibaretdir Origenin serefine terifli soz eserini muellimi ile vidalasarken yazmisdir Eserde Origenin xristian dunyasinda gorduyu isler siralanmis onun biliyi vesf edilmis yuksek exlaqi menevi keyfiyyetleri teriflenmisdir Muellif bu eseri ilk once Tesekkur nitqi adlandirmisdir Sonraki dovr ilahiyyatcilarinda Evsevi bu eserden istifade etmisdir Esas eserleri Imanin izahi lat Expositio fidei burada xristian iman esaslari arasdirilmis onlarin haqqindaki esas melumatlar bildirilmisdir Kanonik beyanat lat Epistulu canonica bu eserde barbarlarin Pont vilayetine muasir Turkiyenin Qaradeniz sahili Qriqorinin veteni Neokesareya seheri bu vilayetde yerlesirdi basqininin teferruatlari haqqinda melumat verilmisdir Ekkleziastin tekrari Bu eser Bibliyanin bir hissesi olan Ekkleziast kitabinin tefsirinden ibaretdir Bu eserlerden basqa Qriqorinin muelllifliyi iddia edilen lakin bu fikrin tedqiqatcilar terefinden tesdiqlenmediyi xeyli kitablar da movcuddur IstinadlarDocumenta Catholica Omnia Xarici kecidler