Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
DOSAAF (rus. Добровольное общество содействия армии, авиации и флоту (ДОСААФ)) və ya OADKYC (azərb. Orduya, Aviasiyaya, Donanmaya Könüllü Yardım Cəmiyyəti) — könüllüləri ölkənin müdafiə və milli təhlükəsizliyinin möhkəmlənməsinə təşviq etmək məqsədilə yaradılmış ictimai dərnək.
Tarixi
Müdafiə, Aviasiya və Kimyəvi qurulucuğa yardım (rus. ОСОАВИАХИМ) Cəmiyyətin əsası 1927-ci ildə qoyulmuşdu. SSRİ Nazirlər Kabinetinin 1948-ci il 16 yanvar tarixli qətnaməsi ilə Müdafiə, Aviasiya və Kimyəvi qurulucuğa yardım Cəmiyyəti ləğv olundu və onun əsasında üç müstəqil könüllü cəmiyyət təşkil olundu: Orduya Yardım Könüllü Cəmiyyəti (Dosarm), Donanmaya Yardım Könüllü Cəmiyyəti (Dosflot), Aviasiyaya Yardım Könüllü Cəmiyyəti (Dosav). SSRİ Dosflot Cəmiyyəti hərbi-dəniz işinin təbliğatı, üzvlər və əhali arasında dəniz biliklərinin yayılması, SSRİ hərbi-dəniz qüvvələri ehtiyatına daxil olan mükəlləfiyyətlilərin hazırlanması və ixtisasların təkmilləşdirilməsi, hərbi-dəniz idmanı və dəniz modelçiliyinin inkişafı məqsədilə təşkil olunmuşdur.
SSRİ Dosflot üzrə 1949-cu il 24 fevral tarixli, 3/c saylı əmri ilə Azərbaycanın ilk kontr-admiralı Cəlil Cavadov Azərbaycan SSR Dosflot cəmiyyəti respublika komitəsi sədr müavini təyin olundu.
1949-cu il iyulun 18-də Azərbaycan Dosflota “Bakı fəhləsi” (“Bakinskiy raboçiy”), “Sovet Dağıstanı” (“Sovetskiy Daqestan”), “Markin” dəniz kanoner gəmiləri verilmişdir. Azərbaycan Dosflot cəmiyyəti geniş fəaliyyətə başladı: iri müəssisələrdə motorçular, sükançılar, üzgüçü, qayıq starşinaları dərnəkləri, həmçinin hərbi-dəniz işinin əsasları üzrə dərnəklər təşkil olundu. Mütəmadi olaraq mühazirə, söhbətləri, dənizçi qəhrəmanlarla görüşlər keçirilirdi. Uşaq müəssisələri, xüsusən də pionerlər evləri cəlb olunmaqla modelçilərin yarışları keçirilir və bu yarışlara 60-70 ədəddən az olmayan gəmi model və maketi təqdim edilirdi. Yayda avarçəkmə, yelkənli idman növləri və üzgüçülük üzrə, o cümlədən kütləvi şəkildə, yarışları keçirilirdi. Hərbi Dəniz Donanması günü münasibətilə bulvarda hərbi donanmanın tarixi və gündəlik həyatına həsr olunmuş sərgilər təşkil olunurdu.
SSRİ Nazirlər Şurası 1951-ci il avqustun 20-də Dosarm və Dosflotu vahid cəmiyyət çərçivəsində - Ordu, Aviasiya və Donanmaya Yardım Ümumittifaq Cəmiyyətinə burləşdirmək qərarına gəldi. Orduya, Aviasiyaya və Donanmaya, Yardım Könüllü Cəmiyyəti (OADYKC) kimi tanınan cəmiyyətin 1951-ci il 31 oktyabr, 055/ok saylı əmri ilə Cəlil Cavadov Bakı hərbi-dəniz klubunun baş komandir-təlimatçısı, 1951-ci il noyabrın 1-də OADYKC-in Hərbi-Dəniz tədris təşkilatının təlim bölməsinin rəisi təyin olundu.
OADKYC bütün SSRİ-də sovet ordusu və dəniz donammasında xidmət etməmiş və ehtiyatda olan hərbi mükəlləfiyyətli, çağırış yaşına çatmamış gənclərin hərbi-texniki aviasiya, hərbi dəniz ixtisasları üzrə hazırlığını həyata keçirmişdir. Cəmiyyət həmçinin ordunun, hərbi hava və hərbi dəniz qüvvələrinin ehtiyatda olan sıravi serjant və starşına heyətinin biliklərini, döyüş vərdişlərini təkmilləşdirərək ehtiyatda olan zabitləri ictimai əsaslar üzrə təşkilatçı-təlimatçı işinə cəlb edirdi. Hərbi-dəniz işinin təbliğatına və gənc kadrların hazırlanmasına Cavadov bütün qüvvələri səfərbər etdi. Bakı buxtasının akvatoriyasında OADYKC klubundan əlavə “Dinamo”, “Neftçi”, “Burevestnik”, “Vodnik” yaxta klubları yaradılmışdı.
Azərbaycan OADYKC rəhbərliyində 1954-cü il fevralın 27-də Azərbaycan SSR OADYKC Birinci Respublika konfransı Cəlil Cavadovu Azərbaycan SSR OADYKC respublika komitəsinin sədri seçdi.
Cavadov aşağıdakı istiqamətlə üzrə iş aparmalı oldu:
- SSRİ OADYKC rəhbərliyindən ştat yerləri və maddi vəsait tələb etmək
- respublika OADYKC üzvlərinin sayını artırmaq
- OADYKC kadrlarını hazırlamaq
- yeni struktur vahidləri təşkil etmək.
Respublika OADYKC-ın təşkili üzrə Cavadovun apardığı iş artıq ilin sonuna öz bəhərsini verməyə başladı. Təkcə 1956-cı il ərzində 8620 tüfəng atıcısı, 6712 avtomatçı, 2534 əl pulemyotçusu, 1900 dəzgahlı pulemyotçu, 191 təlimatçı-minalayan, 1752 radist, 185 topçu, 141 minaatan, 1966 paraşütçü, 648 paraşütçü-yığıcı, 4051 matros, 31 telefonçu, 78 gəmi motoristi, 278 qayıq starşinası, 15 kater sükançısı, 15 skuter sürücüsü, 20 dəniz dalğıcı, 22 xilasetmə xidməti motorçusu hazırlanmış, 400 nəfərə üzmək öyrədilimişdir. Həmçinin 20782 kiçik çaplı tüfəng atıcısı hazırlanmışdır. Xidməti itlər klublarında 76 heyvan təlimçisi, 161 həvəskar it baxıcısı, 16 ictimai təlimatçı, 1 xidməti itçilik eksperti var idi. Sovet Ordusu və güc strukturlarına 50 təlim keçmiş it verilmiş, daha 500 it təlim keçirdi. 1728 sürücü, 1172 traktorçu, 460 motosikletçi hazırlanmışdır. Bakı Aviasiya-Idman Klubu 37 planerçi, 4088 aviamodelçi hazırlamışdır. İl ərzində idman növləri üzrə 30 yarış keçirilmiş (1790 nəfərin iştirakı ilə), dəniz ixtisasları üzrə 300 təlimatçı və 277 idmançı hazırlanmışdır. 1956-cı il ərzində 200-dən artıq gəmi modeli düzəldilmiş, onlardan 65-i respublika yarışlarında iştirak etmişdir. Dəniz modelçiliyi ilə 463 nəfər məşğul olurdu.
XX əsrin 50-ci illərinin sonunda Cavadov mütəxəssislərin keyfiyyətli hazırlanmasına xüsusi diqqət yetirirdi: Azərbaycan OADYKC ümumittifaq və beynəlxalq yarışlara çıxmaq məqsədilə ordu üçün ehtiyat qüvvənin hazırlığını aşağı salmadan dərəcəli idmançıların hazırlanmasını artırdı. XX əsrin 60-cı illərin əvvəli Azərbaycan OADYKC tərəfindən keçirilən tədbirlərin miqyasının kəskin artması ilə səciyyələnir. İrimiqyaslı tədbirlər sırasında aşağıdakıları qeyd etmək olar:
- bölmə, taqım, bölük, tabor miqyasında taktiki təlimlər
- snayper yarışları; 3. hava hücumundan müdafiə üzrə yarışlar
- xidməti itlərin yarışları
- motosiklet və avtomobillərin məharətli sürməsi üzrə yarışlar.
60-cı illərdə texniki baxımdan mürəkkəb olan, eləcə də xüsusi məsuliyyət tələb edən tədbirlərin miqyası diqqəti cəlb edir. Belə ki, Bakı-Lənkəran-Bakı və Bakı-Ağstafa-Bakı marşrutları üzrə kollektiv avto və motoyürüşlər keçirilməyə başladı. Dəniz klubları Bakı-Dərbənd-Bakı marşurutu üzrə qayıq yarışları, Bakı-Həştərxan-Bakı marşrutu üzrə yaxta yarışları keçirirdi. Bakı Pionerlər sarayı nəzdində radiotexnika kabineti, yeni radiodərnəklər yaradılmışdı. Azərbaycan SSR yığma komandaları radioqramların göndərilməsi və qəbulu üzrə, qısadalğaçıların, ultraqısadalğaçıların, radistlərin yarışlarında və hətta “tülkü ovu” ümumittifaq yarışlarında iştirak edirdi. 1969-cu ildə Azərbaycan radio həvəskarları beynəlxalq arenaya çıxarmış müasir texnika ilə təchiz olunmuş Bakı radioklubu yaradıldı. Sualtı idman növlərinin inkişafına xüsusi diqqət yetirilirdi.
Azərbaycan OADYKC struktur vahidləri tədricən müxtəlif səviyyəli yarışlarda birinci yerləri tutmağa başladı. 1967 və 1968-ci illərdə Azərbaycan OADYKC Bakı Avto Motoklubu Qırmızıbayraqlı Zaqafqaziya Hərbi Dairəsi Ali Şurasının Keçici Qırmızı Bayrağı ilə təltif olundu.
1970-ci ilin əvvəlində Azərbaycan OADYKC respublikanın ən çoxsaylı ictimai təşkilatı olaraq rekord göstəriciyə nail omuşdur: OADYKC üzvlərinin sayı bir milyonu ötdü.
SSRİ dağıldıqdan sonra Orduya, Aviasiyaya, Donanmaya Könüllü Yardım Cəmiyyəti - Könüllü Hərbi Vətənpərvərlik Texniki İdman Cəmiyyəti Respublika Şurası kimi fəaliyyət göstərməyə başladı.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Устав Общероссийской общественно-государственной организации «Добровольное общество содействия армии, авиации и флоту России» (rus.)
- Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, fond 1828 (Azərbaycan SSR OADYKC)
- Cavadov Cəlil Məmmədəli oğlu // “Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, c.X. Bakı, 1987, s.391.
- konfrans qərarı № 0102/ok
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
DOSAAF rus Dobrovolnoe obshestvo sodejstviya armii aviacii i flotu DOSAAF ve ya OADKYC azerb Orduya Aviasiyaya Donanmaya Konullu Yardim Cemiyyeti konulluleri olkenin mudafie ve milli tehlukesizliyinin mohkemlenmesine tesviq etmek meqsedile yaradilmis ictimai dernek 1982 ci ilde buraxilmis poct markasiTarixiMudafie Aviasiya ve Kimyevi qurulucuga yardim rus OSOAVIAHIM Cemiyyetin esasi 1927 ci ilde qoyulmusdu SSRI Nazirler Kabinetinin 1948 ci il 16 yanvar tarixli qetnamesi ile Mudafie Aviasiya ve Kimyevi qurulucuga yardim Cemiyyeti legv olundu ve onun esasinda uc musteqil konullu cemiyyet teskil olundu Orduya Yardim Konullu Cemiyyeti Dosarm Donanmaya Yardim Konullu Cemiyyeti Dosflot Aviasiyaya Yardim Konullu Cemiyyeti Dosav SSRI Dosflot Cemiyyeti herbi deniz isinin tebligati uzvler ve ehali arasinda deniz biliklerinin yayilmasi SSRI herbi deniz quvveleri ehtiyatina daxil olan mukellefiyyetlilerin hazirlanmasi ve ixtisaslarin tekmillesdirilmesi herbi deniz idmani ve deniz modelciliyinin inkisafi meqsedile teskil olunmusdur SSRI Dosflot uzre 1949 cu il 24 fevral tarixli 3 c sayli emri ile Azerbaycanin ilk kontr admirali Celil Cavadov Azerbaycan SSR Dosflot cemiyyeti respublika komitesi sedr muavini teyin olundu 1949 cu il iyulun 18 de Azerbaycan Dosflota Baki fehlesi Bakinskiy rabociy Sovet Dagistani Sovetskiy Daqestan Markin deniz kanoner gemileri verilmisdir Azerbaycan Dosflot cemiyyeti genis fealiyyete basladi iri muessiselerde motorcular sukancilar uzgucu qayiq starsinalari dernekleri hemcinin herbi deniz isinin esaslari uzre dernekler teskil olundu Mutemadi olaraq muhazire sohbetleri denizci qehremanlarla gorusler kecirilirdi Usaq muessiseleri xususen de pionerler evleri celb olunmaqla modelcilerin yarislari kecirilir ve bu yarislara 60 70 ededden az olmayan gemi model ve maketi teqdim edilirdi Yayda avarcekme yelkenli idman novleri ve uzguculuk uzre o cumleden kutlevi sekilde yarislari kecirilirdi Herbi Deniz Donanmasi gunu munasibetile bulvarda herbi donanmanin tarixi ve gundelik heyatina hesr olunmus sergiler teskil olunurdu SSRI Nazirler Surasi 1951 ci il avqustun 20 de Dosarm ve Dosflotu vahid cemiyyet cercivesinde Ordu Aviasiya ve Donanmaya Yardim Umumittifaq Cemiyyetine burlesdirmek qerarina geldi Orduya Aviasiyaya ve Donanmaya Yardim Konullu Cemiyyeti OADYKC kimi taninan cemiyyetin 1951 ci il 31 oktyabr 055 ok sayli emri ile Celil Cavadov Baki herbi deniz klubunun bas komandir telimatcisi 1951 ci il noyabrin 1 de OADYKC in Herbi Deniz tedris teskilatinin telim bolmesinin reisi teyin olundu OADKYC butun SSRI de sovet ordusu ve deniz donammasinda xidmet etmemis ve ehtiyatda olan herbi mukellefiyyetli cagiris yasina catmamis genclerin herbi texniki aviasiya herbi deniz ixtisaslari uzre hazirligini heyata kecirmisdir Cemiyyet hemcinin ordunun herbi hava ve herbi deniz quvvelerinin ehtiyatda olan siravi serjant ve starsina heyetinin biliklerini doyus verdislerini tekmillesdirerek ehtiyatda olan zabitleri ictimai esaslar uzre teskilatci telimatci isine celb edirdi Herbi deniz isinin tebligatina ve genc kadrlarin hazirlanmasina Cavadov butun quvveleri seferber etdi Baki buxtasinin akvatoriyasinda OADYKC klubundan elave Dinamo Neftci Burevestnik Vodnik yaxta klublari yaradilmisdi Azerbaycan OADYKC rehberliyinde 1954 cu il fevralin 27 de Azerbaycan SSR OADYKC Birinci Respublika konfransi Celil Cavadovu Azerbaycan SSR OADYKC respublika komitesinin sedri secdi DOSAAF 4 cu Umumittifaq yigincagin numayendeleri Moskva 1958 ci il Cavadov asagidaki istiqametle uzre is aparmali oldu SSRI OADYKC rehberliyinden stat yerleri ve maddi vesait teleb etmek respublika OADYKC uzvlerinin sayini artirmaq OADYKC kadrlarini hazirlamaq yeni struktur vahidleri teskil etmek Respublika OADYKC in teskili uzre Cavadovun apardigi is artiq ilin sonuna oz behersini vermeye basladi Tekce 1956 ci il erzinde 8620 tufeng aticisi 6712 avtomatci 2534 el pulemyotcusu 1900 dezgahli pulemyotcu 191 telimatci minalayan 1752 radist 185 topcu 141 minaatan 1966 parasutcu 648 parasutcu yigici 4051 matros 31 telefoncu 78 gemi motoristi 278 qayiq starsinasi 15 kater sukancisi 15 skuter surucusu 20 deniz dalgici 22 xilasetme xidmeti motorcusu hazirlanmis 400 nefere uzmek oyredilimisdir Hemcinin 20782 kicik capli tufeng aticisi hazirlanmisdir Xidmeti itler klublarinda 76 heyvan telimcisi 161 heveskar it baxicisi 16 ictimai telimatci 1 xidmeti itcilik eksperti var idi Sovet Ordusu ve guc strukturlarina 50 telim kecmis it verilmis daha 500 it telim kecirdi 1728 surucu 1172 traktorcu 460 motosikletci hazirlanmisdir Baki Aviasiya Idman Klubu 37 planerci 4088 aviamodelci hazirlamisdir Il erzinde idman novleri uzre 30 yaris kecirilmis 1790 neferin istiraki ile deniz ixtisaslari uzre 300 telimatci ve 277 idmanci hazirlanmisdir 1956 ci il erzinde 200 den artiq gemi modeli duzeldilmis onlardan 65 i respublika yarislarinda istirak etmisdir Deniz modelciliyi ile 463 nefer mesgul olurdu XX esrin 50 ci illerinin sonunda Cavadov mutexessislerin keyfiyyetli hazirlanmasina xususi diqqet yetirirdi Azerbaycan OADYKC umumittifaq ve beynelxalq yarislara cixmaq meqsedile ordu ucun ehtiyat quvvenin hazirligini asagi salmadan dereceli idmancilarin hazirlanmasini artirdi XX esrin 60 ci illerin evveli Azerbaycan OADYKC terefinden kecirilen tedbirlerin miqyasinin keskin artmasi ile seciyyelenir Irimiqyasli tedbirler sirasinda asagidakilari qeyd etmek olar bolme taqim boluk tabor miqyasinda taktiki telimler snayper yarislari 3 hava hucumundan mudafie uzre yarislar xidmeti itlerin yarislari motosiklet ve avtomobillerin meharetli surmesi uzre yarislar 60 ci illerde texniki baximdan murekkeb olan elece de xususi mesuliyyet teleb eden tedbirlerin miqyasi diqqeti celb edir Bele ki Baki Lenkeran Baki ve Baki Agstafa Baki marsrutlari uzre kollektiv avto ve motoyurusler kecirilmeye basladi Deniz klublari Baki Derbend Baki marsurutu uzre qayiq yarislari Baki Hesterxan Baki marsrutu uzre yaxta yarislari kecirirdi Baki Pionerler sarayi nezdinde radiotexnika kabineti yeni radiodernekler yaradilmisdi Azerbaycan SSR yigma komandalari radioqramlarin gonderilmesi ve qebulu uzre qisadalgacilarin ultraqisadalgacilarin radistlerin yarislarinda ve hetta tulku ovu umumittifaq yarislarinda istirak edirdi 1969 cu ilde Azerbaycan radio heveskarlari beynelxalq arenaya cixarmis muasir texnika ile techiz olunmus Baki radioklubu yaradildi Sualti idman novlerinin inkisafina xususi diqqet yetirilirdi Azerbaycan OADYKC struktur vahidleri tedricen muxtelif seviyyeli yarislarda birinci yerleri tutmaga basladi 1967 ve 1968 ci illerde Azerbaycan OADYKC Baki Avto Motoklubu Qirmizibayraqli Zaqafqaziya Herbi Dairesi Ali Surasinin Kecici Qirmizi Bayragi ile teltif olundu 1970 ci ilin evvelinde Azerbaycan OADYKC respublikanin en coxsayli ictimai teskilati olaraq rekord gostericiye nail omusdur OADYKC uzvlerinin sayi bir milyonu otdu SSRI dagildiqdan sonra Orduya Aviasiyaya Donanmaya Konullu Yardim Cemiyyeti Konullu Herbi Vetenperverlik Texniki Idman Cemiyyeti Respublika Surasi kimi fealiyyet gostermeye basladi IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Ustav Obsherossijskoj obshestvenno gosudarstvennoj organizacii Dobrovolnoe obshestvo sodejstviya armii aviacii i flotu Rossii rus Azerbaycan Respublikasi Dovlet Arxivi fond 1828 Azerbaycan SSR OADYKC Cavadov Celil Memmedeli oglu Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi c X Baki 1987 s 391 konfrans qerari 0102 ok