Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vaccinium oxycoccos (lat. Vaccinium oxycoccos) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin qaragilə cinsinə aid bitki növü.
| Vaccinium oxycoccos | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Vaccinium oxycoccos | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Həmişəyaşıl kolcuq bitkisi olub, döşənən, sürünən vegetativ gövdəli olub, uzunluğu 80 sm-ə qədər olmaqla, üzərində çiçəklər və çətirşəkilli çiçəkqrupu vardır. Yarpaqları növbəli, qısasaplaqlı, dəricikli, aşağı kənarları bükülərək uzunsov-yumurtavari, yuxarı hissəsi parlaq, tünd-yaşıl, aşağıdan isə ağımtıl-göydən, mum rənginə qədər dəyişir. Çiçəkləri düzgün dördtilli olub, çiçək tacı çəhrayıdır. Meyvələri şirəli, tünd qırmızı olub, müxtəlif formalı (şarşəkilli, uzunsov-yumurtavari, armudşəkilli) göyümtül çalarlı və turş dadlıdır. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir. Meyvəsi avqustun sonundan oktyabrın ortalarına qədər yetişir və yaza qədər bitkinin üstündə qalır.
Sfaqnum, torf və cil-tüklücə-sfaqnum bataqlıqlarında, seyrək meşə, bəzən bataqlaşmış yerlərdə yaşayır.
Meyvəsi yetişməyə başlayandan (avqustun sonu) qar yağana qədər, yazda isə qar əriməyə başladıqda əl ilə toplamaq lazımdır. Əgər xammal yetişməmiş, yan tərəfi qırmızıdırsa keyfiyyəti və təsiri aşağı hesab olunur. Bunun saxlanılması mümkün hesab edilmir. Xammal toplanıldıqdan sonra təmizlənir və çeşidlərə ayrılır.
Bütünlüklə pöhrəlikləri xüsusən ərsinəbənzər və ya daraq formalı quşüzümünün qorunması məqsədəuyğundur.
Səbətin çiləkəndən və ya çubuqdan hörülmüş hissələrinin çəkisi 30-60 kq olmaqla, 10°C-dən yüksək temperaturda, quru, yaxşı havalı olan yerlərdə saxlanılmalıdır. Payızda toplanılan giləmeyvələri bütün qışı saxlamaq mümkündür.
Tərkibi və təsiri
Meyvələrində bol üzvi turşular (2-5%): xinin, limon, alma və benzoy turşuları vardır. Meyvələrinin tərkibində şəkər (qlükoza, fruktoza, saxaroza), pektin maddələri (1,5%), efir yağları, azacıq askorbin turşusu (12-29 mq%), B qrup vitaminləri, flavonoidlər (kverçetin, rutin, hesperidin), aşı maddələri (4,9%), sərbəst katexin, antosian, triterpen birləşmələr, kalium, fosfor, kalsium, manqan və yod duzları, toxumlarının tərkibində isə 16-28% piyli yağlar vardır.
Mikrobəleyhinə və diuretik dərmandır.
Meyvələri qiymlətli qida və diuretik məhsuldur. Tərkibində çoxlu miqdarda olan benzoy turşusu mikrobəleyhinə, diuretik dərmandan başqa, müxtəlif böyrək, sidikyolu xəstəliklərinin müalicə və profilaktikasında istifadə edilir. Təzə giləmeyvələri mədə və mədəaltı vəzi sekresiyasını artırır. Temperatura hallarında tərqovucu vasitə kimi işlədilir. Sidiyin tərkibindəki urat və oksalat duzlarını əridərək yaxşı təmizləyir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 351.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vaccinium oxycoccos lat Vaccinium oxycoccos bitkiler aleminin erikacicekliler destesinin erikakimiler fesilesinin qaragile cinsine aid bitki novu Vaccinium oxycoccosElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsDeste ErikaciceklilerFesile ErikakimilerYarimfesile Triba Cins QaragileNov Vaccinium oxycoccosBeynelxalq elmi adiVaccinium oxycoccos L 1753Sekil axtarisiITIS 505635NCBI 516948EOL 484408Botaniki xarakteristikasiHemiseyasil kolcuq bitkisi olub dosenen surunen vegetativ govdeli olub uzunlugu 80 sm e qeder olmaqla uzerinde cicekler ve cetirsekilli cicekqrupu vardir Yarpaqlari novbeli qisasaplaqli dericikli asagi kenarlari bukulerek uzunsov yumurtavari yuxari hissesi parlaq tund yasil asagidan ise agimtil goyden mum rengine qeder deyisir Cicekleri duzgun dordtilli olub cicek taci cehrayidir Meyveleri sireli tund qirmizi olub muxtelif formali sarsekilli uzunsov yumurtavari armudsekilli goyumtul calarli ve turs dadlidir Iyun iyul aylarinda cicekleyir Meyvesi avqustun sonundan oktyabrin ortalarina qeder yetisir ve yaza qeder bitkinin ustunde qalir Sfaqnum torf ve cil tukluce sfaqnum bataqliqlarinda seyrek mese bezen bataqlasmis yerlerde yasayir Meyvesi yetismeye baslayandan avqustun sonu qar yagana qeder yazda ise qar erimeye basladiqda el ile toplamaq lazimdir Eger xammal yetismemis yan terefi qirmizidirsa keyfiyyeti ve tesiri asagi hesab olunur Bunun saxlanilmasi mumkun hesab edilmir Xammal toplanildiqdan sonra temizlenir ve cesidlere ayrilir Butunlukle pohrelikleri xususen ersinebenzer ve ya daraq formali qusuzumunun qorunmasi meqsedeuygundur Sebetin cilekenden ve ya cubuqdan horulmus hisselerinin cekisi 30 60 kq olmaqla 10 C den yuksek temperaturda quru yaxsi havali olan yerlerde saxlanilmalidir Payizda toplanilan gilemeyveleri butun qisi saxlamaq mumkundur Terkibi ve tesiriMeyvelerinde bol uzvi tursular 2 5 xinin limon alma ve benzoy tursulari vardir Meyvelerinin terkibinde seker qlukoza fruktoza saxaroza pektin maddeleri 1 5 efir yaglari azaciq askorbin tursusu 12 29 mq B qrup vitaminleri flavonoidler kvercetin rutin hesperidin asi maddeleri 4 9 serbest katexin antosian triterpen birlesmeler kalium fosfor kalsium manqan ve yod duzlari toxumlarinin terkibinde ise 16 28 piyli yaglar vardir Mikrobeleyhine ve diuretik dermandir Meyveleri qiymletli qida ve diuretik mehsuldur Terkibinde coxlu miqdarda olan benzoy tursusu mikrobeleyhine diuretik dermandan basqa muxtelif boyrek sidikyolu xesteliklerinin mualice ve profilaktikasinda istifade edilir Teze gilemeyveleri mede ve medealti vezi sekresiyasini artirir Temperatura hallarinda terqovucu vasite kimi isledilir Sidiyin terkibindeki urat ve oksalat duzlarini eriderek yaxsi temizleyir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 351 Hemcinin bax