Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fil — xortumlular dəstəsinin fillər (Elephantidae) ailəsini təşkil edən məməli heyvandır. Ümumi olaraq iki növ ayrılırlar: Asiya fili ( Elephas maximus ) və Afrika fili ( Loxodonta africana)
| Fil | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Lakin mənbəələrlə əsaslasaq, Afrika savanna filinin (L. africana) və Afrika meşə filinin (L. cyclotis) hər birinin də iki ayrı növ olduğu irəli sürülür. Fillərə əsasən Afrikanın cənub-şərqində, Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada rast gəlinir. Mamontlar və mastodonlar kimi nəsli kəsilmiş növlərin də daxil olduğu proboscis dəstəsindən bu gün yalnız fillərin nəsli davam edir. Quruda yaşayan ən böyük heyvan hesab edilən Afrika filinin erkəyinin boyu 4 m, çəkisi isə 7000kq-a çatır. Fillərin gözə çarpan və fərqləndirici xüsusiyyətləri arasında onların uzun Xortumu var ki, bu da müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur, misal olaraq, obyektləri tutmaqda. Əlavə olaraq əşyaları hərəkət etdirmək və torpağı qazmaq üçün istifadə edə bilirlər. Fil sümüyü mənbəyi hesab olunan bu qədim dövrlərdən bu yana döyüş zamanı silah kimi də istifadə edilir. Filin böyük və enli qulaqları onun bədən temperaturunu idarə etməyə xidmət edir. Afrika fillərinin qulaqları Asiya fillərinə nəzərən daha böyük olur və kürəyi konkav(dərə) formalıdır. Asiya fillərinin daha kiçik qulaqları olur və onlar qabarıq və ya düz arxa forması ilə seçilirlər.
Fitofaq heyvanlara daxil olan fillər Savanna, meşə, səhra və bataqlıq kimi təbii yaşayış yerlərində rast gəlinir . Adətən su hövzələrinin yaxınlığında məskunlaşmağa üstünlük verirlər. Ətraflarına buraxdıqları təsirə görə biri hesab olunurlar. Digər heyvanlar əsas fillərdən uzaq dururlar və şir, pələng, hiyen və vəhşi itlər kimi yırtıcılar yalnız körpə fillərə hücum edirlər. Dişi fillər adətən dişi özünün balaları ilə və ya qohum dişilərdən və onların balalarından ibarət ailə qruplarında yaşayırlar. Bir neçə dişi və onların qohumlarından ibarət qrupun lideri ən yaşlı dişi olur. Fillərin yaratdığı bu ailə qrupları bəzən bir araya gələrək daha böyük icmalar da yarada bilir. Yetkinlik yaşına çatdıqdan sonra erkək fillər ailə qrupunu tərk edirlər. Onlar təkbaşına yaşaya və ya digər erkək fillərlə birlikdə qrup yarada bilirlər. Yetişkin erkək fillər cütləşmək üçün həyat partnyor axtararkən ailə qrupları ilə bir araya gəlirlər. Testosteron ifrazının artdığı və son dərəcə aqressiv davranışların müşahidə edildiyi dönəmlərində mest adlanan vəziyyət erkək fillərin dominant olmasına imkan verir və onların reproduktiv uğurlarını artırır. Ailə qruplarında körpə fillər əsas diqqət mərkəzindədirlər və onlara üç yaşlarına qədər anaları tərəfindən baxılır. Fillər təbii yaşayış yerlərində 70 ilə qədər yaşaya bilirlər. Onlar toxunma, görmə və eşitmə vasitəsibir-birləri ilə lə ünsiyyət qularrur.
Uzun məsafələr arasında fillər insanların eşidə bilmədiyi qədər çox aşağı tezlikli səslər ilə seysmik rabitə vasitəsilə ünsiyyət qura bilirlər. Fillərin zəkasını primatlar və balinalarla müqayisə edilə biləcək səviyyədədir. Onların özlərinin varlığından xəbərdar olduqları və öz növlərindən olanları ölməkdə olan vəziyyətdə gördükdə və ya ölən heyvanları gördükdən onlara qarşı empatiya göstərdikləri müşahidə edilmişdir.
Afrika filləri Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) tərəfindən nəsli kəsilmək təhlükəsi yüksək olan həssas növlər, Asiya filləri isə nəsli kəsilmək təhlükəsi çox yüksək olan növlər siyahısındadır. Fil populyasiyaları üçün ən böyük təhlükələrdən biri brakonyerlikdir. Onlar bu heyvanları dişləri üçün öldürür və bu dişlərifil sümüyü ticarəti üçün satırlar. Digər təhlükələrə yaşayış yerlərinin məhv olması və yerli sakinlərin təsərüfat maraqların bu heyvanlarla toqquşması da daxildir. Asiyada fillərdən əsasən yük daşıyıcı heyvan kimi istifadə olunur. Keçmişdə müharibələrdə də istifadə edilmişdir. Fillər müasir dövrdə zooparkların və sirklərin daimi üzvləridir. Fillərdən incəsənət, folklor, din, ədəbiyyat və populyar mədəniyyət sahələrində tez-tez istifadə edilmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Fil xortumlular destesinin filler Elephantidae ailesini teskil eden memeli heyvandir Umumi olaraq iki nov ayrilirlar Asiya fili Elephas maximus ve Afrika fili Loxodonta africana FilElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSekil axtarisi Lakin menbeelerle esaslasaq Afrika savanna filinin L africana ve Afrika mese filinin L cyclotis her birinin de iki ayri nov oldugu ireli surulur Fillere esasen Afrikanin cenub serqinde Cenubi ve Cenub Serqi Asiyada rast gelinir Mamontlar ve mastodonlar kimi nesli kesilmis novlerin de daxil oldugu proboscis destesinden bu gun yalniz fillerin nesli davam edir Quruda yasayan en boyuk heyvan hesab edilen Afrika filinin erkeyinin boyu 4 m cekisi ise 7000kq a catir Fillerin goze carpan ve ferqlendirici xususiyyetleri arasinda onlarin uzun Xortumu var ki bu da muxtelif meqsedler ucun istifade olunur misal olaraq obyektleri tutmaqda Elave olaraq esyalari hereket etdirmek ve torpagi qazmaq ucun istifade ede bilirler Fil sumuyu menbeyi hesab olunan bu qedim dovrlerden bu yana doyus zamani silah kimi de istifade edilir Filin boyuk ve enli qulaqlari onun beden temperaturunu idare etmeye xidmet edir Afrika fillerinin qulaqlari Asiya fillerine nezeren daha boyuk olur ve kureyi konkav dere formalidir Asiya fillerinin daha kicik qulaqlari olur ve onlar qabariq ve ya duz arxa formasi ile secilirler Afrika qolu fil skeleti Fitofaq heyvanlara daxil olan filler Savanna mese sehra ve bataqliq kimi tebii yasayis yerlerinde rast gelinir Adeten su hovzelerinin yaxinliginda meskunlasmaga ustunluk verirler Etraflarina buraxdiqlari tesire gore biri hesab olunurlar Diger heyvanlar esas fillerden uzaq dururlar ve sir peleng hiyen ve vehsi itler kimi yirticilar yalniz korpe fillere hucum edirler Disi filler adeten disi ozunun balalari ile ve ya qohum disilerden ve onlarin balalarindan ibaret aile qruplarinda yasayirlar Bir nece disi ve onlarin qohumlarindan ibaret qrupun lideri en yasli disi olur Fillerin yaratdigi bu aile qruplari bezen bir araya gelerek daha boyuk icmalar da yarada bilir Yetkinlik yasina catdiqdan sonra erkek filler aile qrupunu terk edirler Onlar tekbasina yasaya ve ya diger erkek fillerle birlikde qrup yarada bilirler Yetiskin erkek filler cutlesmek ucun heyat partnyor axtararken aile qruplari ile bir araya gelirler Testosteron ifrazinin artdigi ve son derece aqressiv davranislarin musahide edildiyi donemlerinde mest adlanan veziyyet erkek fillerin dominant olmasina imkan verir ve onlarin reproduktiv ugurlarini artirir Aile qruplarinda korpe filler esas diqqet merkezindedirler ve onlara uc yaslarina qeder analari terefinden baxilir Filler tebii yasayis yerlerinde 70 ile qeder yasaya bilirler Onlar toxunma gorme ve esitme vasitesibir birleri ile le unsiyyet qularrur Uzun mesafeler arasinda filler insanlarin eside bilmediyi qeder cox asagi tezlikli sesler ile seysmik rabite vasitesile unsiyyet qura bilirler Fillerin zekasini primatlar ve balinalarla muqayise edile bilecek seviyyededir Onlarin ozlerinin varligindan xeberdar olduqlari ve oz novlerinden olanlari olmekde olan veziyyetde gordukde ve ya olen heyvanlari gordukden onlara qarsi empatiya gosterdikleri musahide edilmisdir Afrika filleri Beynelxalq Tebieti Muhafize Ittifaqi IUCN terefinden nesli kesilmek tehlukesi yuksek olan hessas novler Asiya filleri ise nesli kesilmek tehlukesi cox yuksek olan novler siyahisindadir Fil populyasiyalari ucun en boyuk tehlukelerden biri brakonyerlikdir Onlar bu heyvanlari disleri ucun oldurur ve bu dislerifil sumuyu ticareti ucun satirlar Diger tehlukelere yasayis yerlerinin mehv olmasi ve yerli sakinlerin teserufat maraqlarin bu heyvanlarla toqqusmasi da daxildir Asiyada fillerden esasen yuk dasiyici heyvan kimi istifade olunur Kecmisde muharibelerde de istifade edilmisdir Filler muasir dovrde zooparklarin ve sirklerin daimi uzvleridir Fillerden incesenet folklor din edebiyyat ve populyar medeniyyet sahelerinde tez tez istifade edilmisdir