Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diviziya (lat. divizio - bölgü, bölünmə), Tümən, əksər ölkələrin silahlı qüvvələrində əsas taktiki vahid. Praktiki olaraq silahlı qüvvələrin bütün növlərində, qoşun növlərində və xüsusi qoşunlarda mövcuddur. Döyüş məqsədlərinin yerinə yetirilməsi üçün tətbiq olunur və aiddiyatı üzrə, korpus, ordu, cəbhə, donanma və başqa hissələrdə, eləcə də müstəqil olaraq döyüş apara bilir. Adətən bir neçə alay yaxud briqada, ayrı tabor, divizion, yardımçı, arxa və xidmət hissələrindən və althissələrindən ibarətdir. HDQ-nin tərkibində diviziyaya müxtəlif təyinat və siniflərə aid gəmi divizionları və briqadaları daxildir.
| Vahid | Heyət | Rəhbər |
|---|---|---|
| Tim | 4 | Kiçik çavuş Çavuş Baş çavuş Birinci dərəcəli starşina İkinci dərəcəli starşina Üçüncü dərəcəli starşina |
| 8-13 | Kiçik gizir Gizir Baş gizir Kiçik miçman Miçman Baş miçman | |
| Taqım | 25-26 | Kiçik leytenant Leytenant Baş leytenant |
| Bölük | 80-225 | Baş leytenant Kapitan (hərbi rütbə) Kapitan-leytenant |
| Tabor | 300-1300 | Kapitan (hərbi rütbə) Mayor Polkovnik-leytenant Üçüncü dərəcəli kapitan |
| Alay | 1300-3000 | Polkovnik-leytenant Polkovnik İkinci dərəcəli kapitan |
| Briqada | 3000-5000 | Polkovnik General-mayor Kontr-admiral |
| Diviziya | 10000-15000 | General-mayor Kontr-admiral |
| Korpus | 20000-45000 | General-leytenant Vitse-admiral |
| Ordu | 80000-200000 | General-polkovnik Admiral |
| Ordu qrupu | 400,000–1,000,000 | Dörd ulduzlu general/Admiral/Marşal/Böyük Admiral |
Bu məqaləni lazımdır. |
Yaranması və inkişafı
İlk dəfə XVII-ci əsrdə İngiltərə, Niderland və Fransanın yelkənli donanmalarında gəmi eskadralarının tərkib hissəsi(1/3) kimi yaranmışdır. Rus donanmasında ilk dəfə XIX-cu əsrin əvvəlində tətbiq olunmağa başlayıb. Hərəsi 9 böyük və 9 orta gəmidən, yaxud 3 böyük və bir neçə kiçik gəmidən ibarət olub. XIX-cu əsrin ikinci yarısında buxarlı zirehli gəmilərin yaranması ilə, bir neçə eyni sinifli gəminin birləşməsidir. Bu zaman 6-8 xətt gəmisindən ibarət diviziyası eskadranın nüvəsi hesab olunurdu; yüngül kreyser diviziyası kəşfiyat-keşikçi və rəqibin minadaşıyıcılarının dəf edilməsi üçün idi, adətən 8 gəmidən; minaçı diviziyası 4 divizion gəmi ilə(36 gəmi), lazımı sayda yardımçı ilə təchiz edilirdi və torpeda hucumlarının yerinə yetirilməsi və dəf edilməsi üçün, nəzərdə tutulurdular. XVIII-ci əsrin birinci yarısında diviziyalar Fransanın, sonralar isə Avstriya və Prusiyanın quru qoşunlarında yarandı. Birinci dünya müharibəsi ərəfəsində hər iki koalisiyada diviziyalar oxşar idi: hərəsində iki piyada alay olan iki briqada, diviziya süvariləri(1-3 eskadron) və bir topçü briqada(alay). Ümumiyətlə diviziyada 15-16 min(rus diviziyasında 21 min)adam, 36-72 top vardı. Süvari diviziya 4 bəzən 6 süvari alaydan(4-9 min adam) ibarət idi. Müharibənin gedişində piyada diviziyanın briqada bəndi ləğv edildi ki, bu da alayların hərəkətlərinin müstəqilliyini artırdı. Atəş vasitələrinin sonrakı inkişafı piyada diviziyanı tədricən, piyadalar, süvarilər, toplar, mühəndis və rabitə qoşun hissələrini birləşdirən, ümumqoşun vahidinə çevirdi.
Müharibənin sonuna yaxın gülləbaran qurğularının(pulyemöt), topların, mina və bombaatanların atəş gücünün artması ilə, bütün ordularda diviziyanın gücü artdı. XX-ci əsrin 30-cu illərində Rus, ABŞ, Almaniya, Britaniya qoşunlarında (tank)zirehli-tank və aviasiya diviziyaları yaradıldı. 1937-ci ildən Almaniya, İtaliya və 1940-cı ildən Rusiyada mühərrikləşdirilmiş diviziyalar mövcuddur. İkinci dünya müharibəsi zamanı SSRİ, ABŞ, Böyük Britaniyada hava-desant diviziyaları yaradıldı. Alman-faşist ordusunda paraşüt desant diviziyaları ilk dəfə Norveçin, Niderlandın və Belçikanın işğalı vaxtı tətbiq olunub. ABŞ-də həm də dəniz piyadaları diviziyası yaradılıb. Müharibədən sonrakı dövrdə Sovet, ABŞ və bəzi başqa ölkələrdə mexanikləşdirilmiş diviziyalar yaradıldı. AFR, Belçika, Niderland və b. - mühərikli-piyada diviziyalar, ABŞ-də aero-mobil diviziyalar. SSRİ-də həmin dövrlərdə bütün atıcı və mexanikləşdirilmiş diviziyalar moto-atıcı diviziyalara çevrildi, süvari diviziyalar isə buraxıldı. Həmin dövrdə diviziyanın texniki təchizatı və təşkilati strukturu, atəş və zərbə gücünün və menevr bacarığının artırılması məqsədi ilə, ardıcıl olaraq təkmiləşdirilirdi.
Canlı qüvvənin adi silahlardan və KTS-nin öldürücü amillərinin təsirlərindən qorunmasına diqqət yetirilirdi. 90-cı illərin əvvəlində müxtəlif ölkələrdə diviziya eyni tipli təşkilat strukturuna malik olmağa başladı. Diviziyanın idarəsi, bir neçə alay(briqada, briqada qrupu) - mühərrikli-atıcı, mühərrikli-piyada, piyada, tank və b. Diviziyanın tərkibinə həmçin, raket, artilleriya və zenit hissələri, xüsusi qoşunların althissələri, arxa və başqa hissələr və alt hissələr daxil ola bilər. ABŞ diviziyası strukturunun xüsusiyəti, 2 əsas ünsürdən ibarətdir: diviziyanın əsasını təşkil edən daimi bölüklər - mühərrikli-piyadaların(piyada, paraşüt-desant) və tank taboru. Diviziyanın əsasına komandanlıq və qərargah rotası ilə birlikdə qərargan, qərargah rotaları ilə birlikdə üç briqada qərargahı, ayrı taborlar(kəşfiyat, hərbi kəşfiyat və RET, rabitə, mühənds, ordu aviasiyası), diviziya artilleriyası, zenit divizionu, arxa divizionu, KTS-dan müdafiə rotası və hərbi polis rotası təşkil edir. Döyüş taborlarının(mühərrikli-piyada, tank) nisbəti, diviziyanın tipini müəyyən edir.
Atıcı
Atıcı diviziya əsas ümumqoşun vahidi. Rus ordusunda ilk dəfə 1904-1905-ci ildə rus-yapon müharibəsi gedişində Şərqi-Sibir atıcı briqadalardan yaradılmışdı və Sibir korpusları və birləşdirilmiş atıcı korpuslara daxil idilər. Birinci dünya müharibəsi zamanı atıcı diviziyalar, elə piyada diviziyalar kimi, əsasən, bir qayda olaraq, ordu korpusları təkibində istifadə olunublar.
Qaynaqlar
- Военная энциклопедия в 8 томах."Д"-квартирьер. Москва. Военное издательство.1995 səh.68-76
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Diviziya lat divizio bolgu bolunme Tumen ekser olkelerin silahli quvvelerinde esas taktiki vahid Praktiki olaraq silahli quvvelerin butun novlerinde qosun novlerinde ve xususi qosunlarda movcuddur Doyus meqsedlerinin yerine yetirilmesi ucun tetbiq olunur ve aiddiyati uzre korpus ordu cebhe donanma ve basqa hisselerde elece de musteqil olaraq doyus apara bilir Adeten bir nece alay yaxud briqada ayri tabor divizion yardimci arxa ve xidmet hisselerinden ve althisselerinden ibaretdir HDQ nin terkibinde diviziyaya muxtelif teyinat ve siniflere aid gemi divizionlari ve briqadalari daxildir Vahid Heyet RehberTim 4 Kicik cavus Cavus Bas cavus Birinci dereceli starsina Ikinci dereceli starsina Ucuncu dereceli starsina8 13 Kicik gizir Gizir Bas gizir Kicik micman Micman Bas micmanTaqim 25 26 Kicik leytenant Leytenant Bas leytenantBoluk 80 225 Bas leytenant Kapitan herbi rutbe Kapitan leytenantTabor 300 1300 Kapitan herbi rutbe Mayor Polkovnik leytenant Ucuncu dereceli kapitanAlay 1300 3000 Polkovnik leytenant Polkovnik Ikinci dereceli kapitanBriqada 3000 5000 Polkovnik General mayor Kontr admiralDiviziya 10000 15000 General mayor Kontr admiralKorpus 20000 45000 General leytenant Vitse admiralOrdu 80000 200000 General polkovnik AdmiralOrdu qrupu 400 000 1 000 000 Dord ulduzlu general Admiral Marsal Boyuk AdmiralBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yaranmasi ve inkisafiIlk defe XVII ci esrde Ingiltere Niderland ve Fransanin yelkenli donanmalarinda gemi eskadralarinin terkib hissesi 1 3 kimi yaranmisdir Rus donanmasinda ilk defe XIX cu esrin evvelinde tetbiq olunmaga baslayib Heresi 9 boyuk ve 9 orta gemiden yaxud 3 boyuk ve bir nece kicik gemiden ibaret olub XIX cu esrin ikinci yarisinda buxarli zirehli gemilerin yaranmasi ile bir nece eyni sinifli geminin birlesmesidir Bu zaman 6 8 xett gemisinden ibaret diviziyasi eskadranin nuvesi hesab olunurdu yungul kreyser diviziyasi kesfiyat kesikci ve reqibin minadasiyicilarinin def edilmesi ucun idi adeten 8 gemiden minaci diviziyasi 4 divizion gemi ile 36 gemi lazimi sayda yardimci ile techiz edilirdi ve torpeda hucumlarinin yerine yetirilmesi ve def edilmesi ucun nezerde tutulurdular XVIII ci esrin birinci yarisinda diviziyalar Fransanin sonralar ise Avstriya ve Prusiyanin quru qosunlarinda yarandi Birinci dunya muharibesi erefesinde her iki koalisiyada diviziyalar oxsar idi heresinde iki piyada alay olan iki briqada diviziya suvarileri 1 3 eskadron ve bir topcu briqada alay Umumiyetle diviziyada 15 16 min rus diviziyasinda 21 min adam 36 72 top vardi Suvari diviziya 4 bezen 6 suvari alaydan 4 9 min adam ibaret idi Muharibenin gedisinde piyada diviziyanin briqada bendi legv edildi ki bu da alaylarin hereketlerinin musteqilliyini artirdi Ates vasitelerinin sonraki inkisafi piyada diviziyani tedricen piyadalar suvariler toplar muhendis ve rabite qosun hisselerini birlesdiren umumqosun vahidine cevirdi Muharibenin sonuna yaxin gullebaran qurgularinin pulyemot toplarin mina ve bombaatanlarin ates gucunun artmasi ile butun ordularda diviziyanin gucu artdi XX ci esrin 30 cu illerinde Rus ABS Almaniya Britaniya qosunlarinda tank zirehli tank ve aviasiya diviziyalari yaradildi 1937 ci ilden Almaniya Italiya ve 1940 ci ilden Rusiyada muherriklesdirilmis diviziyalar movcuddur Ikinci dunya muharibesi zamani SSRI ABS Boyuk Britaniyada hava desant diviziyalari yaradildi Alman fasist ordusunda parasut desant diviziyalari ilk defe Norvecin Niderlandin ve Belcikanin isgali vaxti tetbiq olunub ABS de hem de deniz piyadalari diviziyasi yaradilib Muharibeden sonraki dovrde Sovet ABS ve bezi basqa olkelerde mexaniklesdirilmis diviziyalar yaradildi AFR Belcika Niderland ve b muherikli piyada diviziyalar ABS de aero mobil diviziyalar SSRI de hemin dovrlerde butun atici ve mexaniklesdirilmis diviziyalar moto atici diviziyalara cevrildi suvari diviziyalar ise buraxildi Hemin dovrde diviziyanin texniki techizati ve teskilati strukturu ates ve zerbe gucunun ve menevr bacariginin artirilmasi meqsedi ile ardicil olaraq tekmilesdirilirdi Canli quvvenin adi silahlardan ve KTS nin oldurucu amillerinin tesirlerinden qorunmasina diqqet yetirilirdi 90 ci illerin evvelinde muxtelif olkelerde diviziya eyni tipli teskilat strukturuna malik olmaga basladi Diviziyanin idaresi bir nece alay briqada briqada qrupu muherrikli atici muherrikli piyada piyada tank ve b Diviziyanin terkibine hemcin raket artilleriya ve zenit hisseleri xususi qosunlarin althisseleri arxa ve basqa hisseler ve alt hisseler daxil ola biler ABS diviziyasi strukturunun xususiyeti 2 esas unsurden ibaretdir diviziyanin esasini teskil eden daimi bolukler muherrikli piyadalarin piyada parasut desant ve tank taboru Diviziyanin esasina komandanliq ve qerargah rotasi ile birlikde qerargan qerargah rotalari ile birlikde uc briqada qerargahi ayri taborlar kesfiyat herbi kesfiyat ve RET rabite muhends ordu aviasiyasi diviziya artilleriyasi zenit divizionu arxa divizionu KTS dan mudafie rotasi ve herbi polis rotasi teskil edir Doyus taborlarinin muherrikli piyada tank nisbeti diviziyanin tipini mueyyen edir AticiAtici diviziya esas umumqosun vahidi Rus ordusunda ilk defe 1904 1905 ci ilde rus yapon muharibesi gedisinde Serqi Sibir atici briqadalardan yaradilmisdi ve Sibir korpuslari ve birlesdirilmis atici korpuslara daxil idiler Birinci dunya muharibesi zamani atici diviziyalar ele piyada diviziyalar kimi esasen bir qayda olaraq ordu korpuslari tekibinde istifade olunublar QaynaqlarVoennaya enciklopediya v 8 tomah D kvartirer Moskva Voennoe izdatelstvo 1995 seh 68 76 empty citation