Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Ümumdünya poçt ittifaqı (ing. Universal Postal Union) və ya qısaca: ÜPİ (ing. UPU) — Dünya üzrə ən ali poçt qurumu.
1874-cü ildə təşkil olunmuşdur.
Tarixi
ÜPİ-nın təşkil edilməsinə qədər, xaricə göndərilən korrespondensiyalara görə, göndərən şəxs tərəfindən öz dövlətinin sərhədinə kimi ödənilirdi. Sonrakı xidmətlərə görə isə məktubu alan ünvan ödəyirdi. Təsəvvür edin, hansı çətinliklər yaranırdı, əgər məktub tranzit olaraq bir neçə ölkənin ərazisini keçirdisə, bu da müxtəlif poçt tarifləri, müxtəlif qaydalar, müxtəlif pul sistemləri deməkdir. Bütün bu problemlər də poçt işinin inkişafını çox ləngidirdi, bu da bir çox dövlətlərdə mütəxəssisləri poçt tarif və qaydalarının unikllaşdırılması haqqında fikirləşməyə vadar edirdi. Ancaq praktikada Milli poçtlar arasında əməkdaşlığa çox az rast gəlinirdi. Universal avropa poçt hüququnun yaradılması haqqında ilk ciddi təklifi imperiya karolluğunun poçt xidmətinin nəzarətçisi Yozef Xext vermişdir. O, 1749-cu ildə işıq üzü görmüş kitabında bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən Almaniya poçt tariflərini unikallaşdırmağa cəhd etdi. Ancaq Xext zamanı çox qabaqlamışdı. Almaniyanın feodal parçalanma vəziyyətində olması poçtların birləşdirilməsinə və onların əməkdaşlığının təşkilinə imkan vermədi.
Ancaq yüz il keçəndən sonra müxtəlif alman poçt xidmətlərinin hüquqlarını tənzimləyən ilk müqavilə imzalandı, hansı ki, Alman- avstriya poçt ittifaqının yaranmasının təməlini qoydu. Bu müqavilə 6 aprel 1850-ci ildə bağlandı. Tezliklə bura Bavariyanın, Saksonianın, Meklenburq-Şverinanın, Meklenburq-Ştrelisanın və Şlezviq-Qolşteynanın poçt xidmətləri qoşuldular. 1851-ci il ərzində onların ardınca Baden, poçt vilayəti olan Turn-i-Taksis, Qannover, Byurtemberq, oba Qessena, Nassau, Bremen, Lyuksemburq, Braunşveyq, Oldenburq, Lyubek və Hamburq daxil oldular. 1852-ci ildə artıq Alman-avstriya poçt ittifaqına bütün 17 alman poçt idarələri daxil idi. Orta əsrlərə aid poçt maneələrini aradan götürmək alman dövlətlərinin öz aralarında iqdisadi və mədəni əlaqələrinin möhkəmlənməsinə xidmət etmiş oldu.
Alman- avstriya poçt ittifaqının əsası bir neçə böyük və eyni zamanda sadə prinsiplər oldu: vahid poçt tarifləri və müqavilə, hansı ki, göndərilən məktublara görə, pul ödəmələrinin onu qəbul edən poçt idarələrinin sərancamında qalmasını tənzimləyir.
Alman-avstriya poçt ittifaqı, poçt əməkdaşlığının inkişafı və genişlənməsi istiqamətində bir çox məsələlərin həllinə köməçlik göstərmiş oldu. 19 alman dövlətini və Hamburq, Bremen və Lyubek kimi azad şəhərləri vahid dövlətdə birləşdirən 1867-ci ildə yaradılmış Şimalialman ittifaqı, hansında ki, Prussiya aparıcı rolda idi, Alman-avstriya ittifaqı öz əhəmiyyətini itirdi. Ancaq digər dövlətlərlə poçt əməkdaşlığındakı problemlər qalmaqda idi.
Beynəlxalq poçt əlaqələrinin sadələşdirilməsi və qaydalaşdırılması çağrışı, ilk dəfə Amerika tərəfindən oldu. 1862-ci ilin avqust ayında ABŞ general-poçtmeysteri Montqomeri Bler müxtəlif dövlətlərin poçt qurumları nümayəndələrinin konfransının çağırılması haqqında xarici işlər naziri Styuarda təkliflə müraciət etmişdir. Razılıq aldıqdan sonra, M. Bler və onun müavini Kesson beynəlxalq poçt rabitəsi problemlərinə həsr olunmuş konfransın keçirilməsi üçün müxtəlif dövlətlərin ünvanlarına məktublar göndərdilər. Belə bir konfrans 1863-cü il mayın 11-də Parisdə keçirildi. Konfransın işində 14 dövlətin poçt qrumlarının nümayəndələri iştirak etdi. Bu konferans poçt ittifaqının gələcəyinin əsasını qoydu.
Almaniyada bu cür ideya ilə Prusiyanın poçt müşaviri Qenqix Fon Stefan (1831-1897 illər) çıxış etdi. O, öz karyerasına yazar qismində başlamış və ardıcıl olaraq Prusiya poçt iyerarxiyasının zirvələrinə doğru bütün yolu keçmişdir. İnzibati təcrübə və o vaxtçı mürəkkəb poçt tarifləri sistemi ilə yaxından tanışlıq ona imkan verdi ki, köhnəlmiş və yöndəmsiz poçt sistemində reformalar keçirərək onu müasir rabitə müəssəsinə çevirsin. Tezliklə Şimali alman ittifaqının yaranmasından sonra, "poçt xidməti haqqında" qanun qəbul edildi, hansı ki, ilk dəfə olaraq məsafə nəzərə alınmadan göndərilənlərin çəkisindən asılı olaraq poçt tariflərini müəyyənləşdirirdi. Həmçinin pul, qəzet və bağlamaların çatdırılmasına görə vahid tariflər çıxarıldı. 1868-ci ildə Stefan ümumdünya poçt uniyasının layihəsini çap etdirdi.
ABŞ-də vətəndaş (1861-1865) və Fransa-Prusiya (1870-1871) müharibələri Paris knfransında qəbul edilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsini ləngitdi.
1870-ci ildə Qenrix Fon Stefan Şimalialmaniya ittifaqı poçtunun baş direktoru vəzifəsinə təyin edildi və praktiki olaraq ÜPİ-nın təşkili ilə məşğul olmağa başladı. Onun fədakarlığı nəticəsində 19 yanvar 1874-cü ildə İsveçrənin poçt rəhbərləri Berndə keçiriləcək poçt konqresinə öz nümayəndələrini göndərmək barədə dəvətə müsbət cavab verdilər. 15 sentyabrda bütün avropa ölkələrinin, ABŞ və Misirin səlahiyyətliləri bir yerə toplandı. Toplantılarda beynəlxalq poçt rabitəsinin əsas prinsipləri müəyyənləşdirildi və 9 oktyabr 1874-cü ildə Ümum poçt ittifaqının yaradılması haqqında müqavilə imzalandı, hansı ki, 1 iyul 1875-ci il tarixdən qüvvəyə mindi.
1874-cü ildə ÜPİ artıq, ərazisi 37 mln. kv. km, əhalisi 300 mln olan 22 dövləti əhatə edirdi. 25 ildən sonrd bu rəqəmlər əhəmiyyətli dərəcədə dəyişildi. ÜPİ əhalisi 1 mlrd artıq, ərazisi 102 mln. kv km olan bir sahədə fəaliyyət göstərirdi. "İttifaqın əhatə etdiyi ərazidə hər il 5 mlrd məktub, 2 mlrd poçt vərəqələri, 8 mlrd dövrü mətbuat və kitab, 200 mln müxtəlif malların nümunələri, 50 mln qiymətli məktublar və 300 mln-dək bağlamalar və ümumilikdə 20 mlrd-dək göndərişlər həyata keçirilir".
Ümumiyyətlə ÜPİ-nın yubileyləri həmişə nəzərə çarpacaq dərəcədə qeyd edilir. Bir çox ölkələrdə yaddaş markaları buraxılır, qəzet və jurnallardap kütləvi məqalələr çap olunur, o cümlədən də statistik xarakterli. Mən istəyirəm 1899-cu ildə buraxılmış statistik toplumdan bir misal gətirəm. "Bu il ÜPİ yaranmasının 25 ili tamam olur. Vebersik tərəfindən tərtib (Weltpoststatik.V.I.Webersik.1899) olunmuş statistik poçt atlasının mövculuğundan istifadə edək. Avstraliyada 15,3, ABŞ-də 71200, Almaniyada 33219, İngiltərədə 20398, Rusiyada 6155(Finlandiya daxil olmaqla) poçt bölməsi var. Hər 10000 nəfərə ABŞ-də 10,2, İsveçrədə 11,6,Portuqaliyada 6,6, İngiltərədə 5,2 və Rusiyada 0,7 poçt bölməsi var. Hərdən korespondensiyaların sayına görə dövlətin mədəni inkişafının səviyyəsi ölkülür. Ən çox, adam başına düşən məktubların sayı İngiltərədə 47, Avstraliyada 45, İsveçirədə 42,5, ABŞ-də 37 və Rusiyada bu rəqəm 2-dir.Poçt əlaqələrinin Rusiyada yaxşılaşdırılması bizim şəxsi tələbimz deyil. Bu lozunq sənaye Rusiyasının olmalıdır, başqa cürə inkişaf etməmiş poçt Rusiyada sənayenin inkişafını ləngidəcəkdir. Valın quberniyasının Ovruç uezdinin bəzi yerlərində korespondensiyalar ayda bir dəfə alınır, bununla yanaşı Fransada məktubların gündəlik çatdırılması məcburi xarakter daşıyır.
Rusiya poçtunu bu gün də, hava proqnozu bürosu kimi əvvəlki tək söyürlər. Bu gün infliyasiyanın vəziyyəti, dövlətin köçməsi və 100 il fəaliyyətdə olan rabitə sisteminin dağılması nəticəsində poçt mürəkkəb vəziyyətə düşmüşdür. Yada salaq ki, keçmiş əsrlərdə dövlətlərin, xalqların birləşdirilməsi üçün vacib addımlardan biri də unikallaşdırılmış poçt tariflərinin tədbiq olunması oldu. Biz isə bunların əksini yaşayırıq: İttifaq respublikaları, indiki müstəqil dövlətlər arasında korrespondensiyaların daşınmasına görə tariflərin qaldırılması, insanların bir – birindən uzaqlaşmasına gətirib çıxardı. Bunun da təşəbbüskarı Pribaltika ölkələri oldu – nəticədə Rusiyada hətta məktubların daşınması üzrə şəxsi firmalar əmələ gəldi. Poçt – ümumilikdə cəmiyyətin sinir sistemidir. O, birinci növbədə şəxsi münasibətlər baxımından insanları biri-birinə bağlayır, buna görədə poçtun işi və vəziyyəti hər birimizə təsirini göstərir.
Rus poçtu ölkədəki iqtisadi böhranı necə yaşadı .Bunun üçün Rusiya poçtunun özü çap etdiyi materiallardan istifadə edək (FSPS RF).
90%-dən çox poçt korrespondensiyalarını, fərdi şəxslərdən və təşkilatlardan olan məktublar və bağlamalar, 9%-ni xidməti, 1%-dən azını isə qiymətli məktublar və bağlamalar təşkil edir. Beləliklə göstərilən məlumatların demək olar ki, hamısı adi məktublara aiddir.
1990–1995–ci illərdə Rusiyada çıxan korrespondensiyaların sayı 2,5 dəfə azalmışdır. FSPS-in məlumatlarına görə poçt daşımalarının illik həcmi ( milyonla göstərilmişdir): 1990-cı ildə – 4,409 (ildə adam başına 29 məktub), 1991-ci ildə – 3,964 (26), 1992-ci ildə – 3,033 (20), 1993-cü ildə – 2,294 (15), 1994-cü ildə – 1,800 (12), 1995-ci ildə – 1,797 (12) təşkil etmişdir.
Belə vəziyyətin yaranmasının səbəbləri bir neçədir: birincisi Rusiya vətəndaşlarının maddi durumlarının kəskin pisləşməsi, ikincisi və başlıcası poçtların nəyin bahasına olursa olsun, öz maddi vəziyyətlərini poçt tariflərinin qiymətlərini kəskin qaldırılması hesabına düzəltmək istəmələri. Nəticədə poçt xidmətlərindən əhalinin əksər hissəsi məhrum olur, bu da öz növbəsində poçt gəlirlərinin azalmasına səbəb olur və yenidən tariflərin qaldırılmasına cəhd olunur. Baha qiymətə bağlamalar göndərmək sərf etmir. Çox tez-tez poçt tarifləri, bağlamaların dəyərindən baha olur. Nəticədə əhali ya ümumiyyətlə poçt xidmətlərindən imtina edir, ya da alternativ göndərmə üsulları ( məsələn, sərnişin qatarının bələdçisi ilə ) axtarır. Bu həm sərfəli və ehtibarlıdır. Filatelistik sərcilərin iştirakçılarının kəskin azalmasıda, bir başa poçt xidmətlərinin qalxması ilə əlaqədardır, hansı ki, saxlanmasına zəmanət olmaya olmaya daşınmalara görə böyük pullar götürürlər. Məgər belə bir faktı başa düşmək olarmı ki, dövrü mətbuatın abunəçilərə çatdırılmasının qiyməti, qəzet və jurnalın qiyməti qədər olur. Bununla da bu işlə məşğul olan alternativ təşkilatlar yaranır. Yenə Rusiya poçtu özünün böyük sayda müştərilərini itirir. Biz əvvəldə qeyd ettiyimiz kimi hərdən, dövlətin mədəni inkişafı korrespondensiyaların sayı ilə ölçülür. Rus poçtunun uzaq görməyən siyasəti nəticəsində, dövlət tezliklə yenidən öz keçmiş "naliyyətlərinə" qayıdacaq. Xidmətin keyfiyyəti haqqında danışmağına belə dəyməz. Bu problem görsənir ki, heç vaxt həll edilməyəcək.
Misal üçün 300 il bundan əvvəlki tarixi faktı göstərmək olar. XVII – XVIII əsrlərdə Rusiyaya poçtla yüklər göndərilirdi, hansı ki, bunları biz poçt göndərişi hesab etməzdik:
həsir bağlamalarda 10 putdan artıq balıq, boçkalarda kürü, sirkə və şərab göndərilirdi. 1699-cu ildə A. Vinius riqa poçt işçisi Qrenada şikayyət edərək, poçt ilə göndərilmiş kürünün itirildiyini bildirərək, özünə haqq qazandırmaq əvəzinə, kobud cavablar verirdi. Belə hallara bizim vaxtdada tez-tez rast gəlinir.
Bundan sonra bədbin hallar haqqında danışmayacağıq. Bu gün ÜPİ demək olar ki, dünyanın bütün ölkələri daxildir və ittifaqın üzvülük markası ilə məktublar əlavə ödəniş olmadan hər hansı başqa dövlətə çatdırılır. Bütün dövlətlər, hansılardan ki, məktub keçir, onun daşınmasın pulsuz edirlər. Pulu ancaq göndərən dövlət alır. Bunu ədalətli saymaq olar, ona görə ki, bu hüquqdan bütün dövlətlər istifadə edir.
Sonda qeyd etmək lazımdır ki, XIX əsrin axırlarında ÜPİ-nın konqresində beynəlxalq poçt markasının qəbul edilməsi məsələsi ciddi müzakirə olunmuşdur, hansı ki, eyni zamanda bu müxtəlif dövlətlərlə münasibətlərdə beynəlxalq xırda sikkə kimi rol oynaya bilər, Bu fikir həyata keçmədi və eyni zamanda yaddan da çıxmadı. 1909-cu ildə ÜPİ-nın beynəlxalq cavab kuponları meydana çıxdı (COUPON REPONSE INTERNATIONAL), hansı ki, ÜPİ üzv ölkələrin bir çoxunda buraxılırdı. Bu kuponları hər bir şəxs öz ölkəsində alıb və başqa bir dövlətə gedəndə o, dövlətin poçt markasına dəyişə bilərdi. ÜPİ-nin qaydalarında göstərilirdi ki, "bu kuponlar ÜPİ üzv dövlətlərin hamısında, adi qaydada xaricə göndərilən məktubun ödəniş dəyərinə uyğun, bir və ya bir neçə markaya dəyişdirilə bilər". Bəzi mütəxəssislər ÜPİ-nin kuponlarını bölünməz, vahid şeylərə aid edirdilər, ona görə ki, onun nominalı var idi və onun alınma və istifadə yerlərində ona təqvim möhürü vurulur. Eyni zamanda poçt ödənişi nişanlarının və vahid şeylərin dərəcəsi ilə əlaqədar bir çox məsələlər kimi bu da mübahisəlidir.
Xarici keçidlər
- upu.int — Ümumdünya poçt ittifaqının rəsmi saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Umumdunya poct ittifaqi ing Universal Postal Union ve ya qisaca UPI ing UPU Dunya uzre en ali poct qurumu LoqoUPU abidesi BernPoct markasi 2003 1874 cu ilde teskil olunmusdur TarixiUPI nin teskil edilmesine qeder xarice gonderilen korrespondensiyalara gore gonderen sexs terefinden oz dovletinin serhedine kimi odenilirdi Sonraki xidmetlere gore ise mektubu alan unvan odeyirdi Tesevvur edin hansi cetinlikler yaranirdi eger mektub tranzit olaraq bir nece olkenin erazisini kecirdise bu da muxtelif poct tarifleri muxtelif qaydalar muxtelif pul sistemleri demekdir Butun bu problemler de poct isinin inkisafini cox lengidirdi bu da bir cox dovletlerde mutexessisleri poct tarif ve qaydalarinin unikllasdirilmasi haqqinda fikirlesmeye vadar edirdi Ancaq praktikada Milli poctlar arasinda emekdasliga cox az rast gelinirdi Universal avropa poct huququnun yaradilmasi haqqinda ilk ciddi teklifi imperiya karollugunun poct xidmetinin nezaretcisi Yozef Xext vermisdir O 1749 cu ilde isiq uzu gormus kitabinda bir birinden ehemiyyetli derecede ferqlenen Almaniya poct tariflerini unikallasdirmaga cehd etdi Ancaq Xext zamani cox qabaqlamisdi Almaniyanin feodal parcalanma veziyyetinde olmasi poctlarin birlesdirilmesine ve onlarin emekdasliginin teskiline imkan vermedi Ancaq yuz il kecenden sonra muxtelif alman poct xidmetlerinin huquqlarini tenzimleyen ilk muqavile imzalandi hansi ki Alman avstriya poct ittifaqinin yaranmasinin temelini qoydu Bu muqavile 6 aprel 1850 ci ilde baglandi Tezlikle bura Bavariyanin Saksonianin Meklenburq Sverinanin Meklenburq Strelisanin ve Slezviq Qolsteynanin poct xidmetleri qosuldular 1851 ci il erzinde onlarin ardinca Baden poct vilayeti olan Turn i Taksis Qannover Byurtemberq oba Qessena Nassau Bremen Lyuksemburq Braunsveyq Oldenburq Lyubek ve Hamburq daxil oldular 1852 ci ilde artiq Alman avstriya poct ittifaqina butun 17 alman poct idareleri daxil idi Orta esrlere aid poct maneelerini aradan goturmek alman dovletlerinin oz aralarinda iqdisadi ve medeni elaqelerinin mohkemlenmesine xidmet etmis oldu Alman avstriya poct ittifaqinin esasi bir nece boyuk ve eyni zamanda sade prinsipler oldu vahid poct tarifleri ve muqavile hansi ki gonderilen mektublara gore pul odemelerinin onu qebul eden poct idarelerinin serancaminda qalmasini tenzimleyir Alman avstriya poct ittifaqi poct emekdasliginin inkisafi ve genislenmesi istiqametinde bir cox meselelerin helline komeclik gostermis oldu 19 alman dovletini ve Hamburq Bremen ve Lyubek kimi azad seherleri vahid dovletde birlesdiren 1867 ci ilde yaradilmis Simalialman ittifaqi hansinda ki Prussiya aparici rolda idi Alman avstriya ittifaqi oz ehemiyyetini itirdi Ancaq diger dovletlerle poct emekdasligindaki problemler qalmaqda idi Beynelxalq poct elaqelerinin sadelesdirilmesi ve qaydalasdirilmasi cagrisi ilk defe Amerika terefinden oldu 1862 ci ilin avqust ayinda ABS general poctmeysteri Montqomeri Bler muxtelif dovletlerin poct qurumlari numayendelerinin konfransinin cagirilmasi haqqinda xarici isler naziri Styuarda teklifle muraciet etmisdir Raziliq aldiqdan sonra M Bler ve onun muavini Kesson beynelxalq poct rabitesi problemlerine hesr olunmus konfransin kecirilmesi ucun muxtelif dovletlerin unvanlarina mektublar gonderdiler Bele bir konfrans 1863 cu il mayin 11 de Parisde kecirildi Konfransin isinde 14 dovletin poct qrumlarinin numayendeleri istirak etdi Bu konferans poct ittifaqinin geleceyinin esasini qoydu Almaniyada bu cur ideya ile Prusiyanin poct musaviri Qenqix Fon Stefan 1831 1897 iller cixis etdi O oz karyerasina yazar qisminde baslamis ve ardicil olaraq Prusiya poct iyerarxiyasinin zirvelerine dogru butun yolu kecmisdir Inzibati tecrube ve o vaxtci murekkeb poct tarifleri sistemi ile yaxindan tanisliq ona imkan verdi ki kohnelmis ve yondemsiz poct sisteminde reformalar kecirerek onu muasir rabite muessesine cevirsin Tezlikle Simali alman ittifaqinin yaranmasindan sonra poct xidmeti haqqinda qanun qebul edildi hansi ki ilk defe olaraq mesafe nezere alinmadan gonderilenlerin cekisinden asili olaraq poct tariflerini mueyyenlesdirirdi Hemcinin pul qezet ve baglamalarin catdirilmasina gore vahid tarifler cixarildi 1868 ci ilde Stefan umumdunya poct uniyasinin layihesini cap etdirdi ABS de vetendas 1861 1865 ve Fransa Prusiya 1870 1871 muharibeleri Paris knfransinda qebul edilmis tedbirlerin heyata kecirilmesini lengitdi 1870 ci ilde Qenrix Fon Stefan Simalialmaniya ittifaqi poctunun bas direktoru vezifesine teyin edildi ve praktiki olaraq UPI nin teskili ile mesgul olmaga basladi Onun fedakarligi neticesinde 19 yanvar 1874 cu ilde Isvecrenin poct rehberleri Bernde kecirilecek poct konqresine oz numayendelerini gondermek barede devete musbet cavab verdiler 15 sentyabrda butun avropa olkelerinin ABS ve Misirin selahiyyetlileri bir yere toplandi Toplantilarda beynelxalq poct rabitesinin esas prinsipleri mueyyenlesdirildi ve 9 oktyabr 1874 cu ilde Umum poct ittifaqinin yaradilmasi haqqinda muqavile imzalandi hansi ki 1 iyul 1875 ci il tarixden quvveye mindi 1874 cu ilde UPI artiq erazisi 37 mln kv km ehalisi 300 mln olan 22 dovleti ehate edirdi 25 ilden sonrd bu reqemler ehemiyyetli derecede deyisildi UPI ehalisi 1 mlrd artiq erazisi 102 mln kv km olan bir sahede fealiyyet gosterirdi Ittifaqin ehate etdiyi erazide her il 5 mlrd mektub 2 mlrd poct vereqeleri 8 mlrd dovru metbuat ve kitab 200 mln muxtelif mallarin numuneleri 50 mln qiymetli mektublar ve 300 mln dek baglamalar ve umumilikde 20 mlrd dek gonderisler heyata kecirilir Umumiyyetle UPI nin yubileyleri hemise nezere carpacaq derecede qeyd edilir Bir cox olkelerde yaddas markalari buraxilir qezet ve jurnallardap kutlevi meqaleler cap olunur o cumleden de statistik xarakterli Men isteyirem 1899 cu ilde buraxilmis statistik toplumdan bir misal getirem Bu il UPI yaranmasinin 25 ili tamam olur Vebersik terefinden tertib Weltpoststatik V I Webersik 1899 olunmus statistik poct atlasinin movculugundan istifade edek Avstraliyada 15 3 ABS de 71200 Almaniyada 33219 Ingilterede 20398 Rusiyada 6155 Finlandiya daxil olmaqla poct bolmesi var Her 10000 nefere ABS de 10 2 Isvecrede 11 6 Portuqaliyada 6 6 Ingilterede 5 2 ve Rusiyada 0 7 poct bolmesi var Herden korespondensiyalarin sayina gore dovletin medeni inkisafinin seviyyesi olkulur En cox adam basina dusen mektublarin sayi Ingilterede 47 Avstraliyada 45 Isvecirede 42 5 ABS de 37 ve Rusiyada bu reqem 2 dir Poct elaqelerinin Rusiyada yaxsilasdirilmasi bizim sexsi telebimz deyil Bu lozunq senaye Rusiyasinin olmalidir basqa cure inkisaf etmemis poct Rusiyada senayenin inkisafini lengidecekdir Valin quberniyasinin Ovruc uezdinin bezi yerlerinde korespondensiyalar ayda bir defe alinir bununla yanasi Fransada mektublarin gundelik catdirilmasi mecburi xarakter dasiyir Rusiya poctunu bu gun de hava proqnozu burosu kimi evvelki tek soyurler Bu gun infliyasiyanin veziyyeti dovletin kocmesi ve 100 il fealiyyetde olan rabite sisteminin dagilmasi neticesinde poct murekkeb veziyyete dusmusdur Yada salaq ki kecmis esrlerde dovletlerin xalqlarin birlesdirilmesi ucun vacib addimlardan biri de unikallasdirilmis poct tariflerinin tedbiq olunmasi oldu Biz ise bunlarin eksini yasayiriq Ittifaq respublikalari indiki musteqil dovletler arasinda korrespondensiyalarin dasinmasina gore tariflerin qaldirilmasi insanlarin bir birinden uzaqlasmasina getirib cixardi Bunun da tesebbuskari Pribaltika olkeleri oldu neticede Rusiyada hetta mektublarin dasinmasi uzre sexsi firmalar emele geldi Poct umumilikde cemiyyetin sinir sistemidir O birinci novbede sexsi munasibetler baximindan insanlari biri birine baglayir buna gorede poctun isi ve veziyyeti her birimize tesirini gosterir Rus poctu olkedeki iqtisadi bohrani nece yasadi Bunun ucun Rusiya poctunun ozu cap etdiyi materiallardan istifade edek FSPS RF 90 den cox poct korrespondensiyalarini ferdi sexslerden ve teskilatlardan olan mektublar ve baglamalar 9 ni xidmeti 1 den azini ise qiymetli mektublar ve baglamalar teskil edir Belelikle gosterilen melumatlarin demek olar ki hamisi adi mektublara aiddir 1990 1995 ci illerde Rusiyada cixan korrespondensiyalarin sayi 2 5 defe azalmisdir FSPS in melumatlarina gore poct dasimalarinin illik hecmi milyonla gosterilmisdir 1990 ci ilde 4 409 ilde adam basina 29 mektub 1991 ci ilde 3 964 26 1992 ci ilde 3 033 20 1993 cu ilde 2 294 15 1994 cu ilde 1 800 12 1995 ci ilde 1 797 12 teskil etmisdir Bele veziyyetin yaranmasinin sebebleri bir necedir birincisi Rusiya vetendaslarinin maddi durumlarinin keskin pislesmesi ikincisi ve baslicasi poctlarin neyin bahasina olursa olsun oz maddi veziyyetlerini poct tariflerinin qiymetlerini keskin qaldirilmasi hesabina duzeltmek istemeleri Neticede poct xidmetlerinden ehalinin ekser hissesi mehrum olur bu da oz novbesinde poct gelirlerinin azalmasina sebeb olur ve yeniden tariflerin qaldirilmasina cehd olunur Baha qiymete baglamalar gondermek serf etmir Cox tez tez poct tarifleri baglamalarin deyerinden baha olur Neticede ehali ya umumiyyetle poct xidmetlerinden imtina edir ya da alternativ gonderme usullari meselen sernisin qatarinin beledcisi ile axtarir Bu hem serfeli ve ehtibarlidir Filatelistik sercilerin istirakcilarinin keskin azalmasida bir basa poct xidmetlerinin qalxmasi ile elaqedardir hansi ki saxlanmasina zemanet olmaya olmaya dasinmalara gore boyuk pullar gotururler Meger bele bir fakti basa dusmek olarmi ki dovru metbuatin abunecilere catdirilmasinin qiymeti qezet ve jurnalin qiymeti qeder olur Bununla da bu isle mesgul olan alternativ teskilatlar yaranir Yene Rusiya poctu ozunun boyuk sayda musterilerini itirir Biz evvelde qeyd ettiyimiz kimi herden dovletin medeni inkisafi korrespondensiyalarin sayi ile olculur Rus poctunun uzaq gormeyen siyaseti neticesinde dovlet tezlikle yeniden oz kecmis naliyyetlerine qayidacaq Xidmetin keyfiyyeti haqqinda danismagina bele deymez Bu problem gorsenir ki hec vaxt hell edilmeyecek Misal ucun 300 il bundan evvelki tarixi fakti gostermek olar XVII XVIII esrlerde Rusiyaya poctla yukler gonderilirdi hansi ki bunlari biz poct gonderisi hesab etmezdik hesir baglamalarda 10 putdan artiq baliq bockalarda kuru sirke ve serab gonderilirdi 1699 cu ilde A Vinius riqa poct iscisi Qrenada sikayyet ederek poct ile gonderilmis kurunun itirildiyini bildirerek ozune haqq qazandirmaq evezine kobud cavablar verirdi Bele hallara bizim vaxtdada tez tez rast gelinir Bundan sonra bedbin hallar haqqinda danismayacagiq Bu gun UPI demek olar ki dunyanin butun olkeleri daxildir ve ittifaqin uzvuluk markasi ile mektublar elave odenis olmadan her hansi basqa dovlete catdirilir Butun dovletler hansilardan ki mektub kecir onun dasinmasin pulsuz edirler Pulu ancaq gonderen dovlet alir Bunu edaletli saymaq olar ona gore ki bu huquqdan butun dovletler istifade edir Sonda qeyd etmek lazimdir ki XIX esrin axirlarinda UPI nin konqresinde beynelxalq poct markasinin qebul edilmesi meselesi ciddi muzakire olunmusdur hansi ki eyni zamanda bu muxtelif dovletlerle munasibetlerde beynelxalq xirda sikke kimi rol oynaya biler Bu fikir heyata kecmedi ve eyni zamanda yaddan da cixmadi 1909 cu ilde UPI nin beynelxalq cavab kuponlari meydana cixdi COUPON REPONSE INTERNATIONAL hansi ki UPI uzv olkelerin bir coxunda buraxilirdi Bu kuponlari her bir sexs oz olkesinde alib ve basqa bir dovlete gedende o dovletin poct markasina deyise bilerdi UPI nin qaydalarinda gosterilirdi ki bu kuponlar UPI uzv dovletlerin hamisinda adi qaydada xarice gonderilen mektubun odenis deyerine uygun bir ve ya bir nece markaya deyisdirile biler Bezi mutexessisler UPI nin kuponlarini bolunmez vahid seylere aid edirdiler ona gore ki onun nominali var idi ve onun alinma ve istifade yerlerinde ona teqvim mohuru vurulur Eyni zamanda poct odenisi nisanlarinin ve vahid seylerin derecesi ile elaqedar bir cox meseleler kimi bu da mubahiselidir Xarici kecidlerVikianbarda Umumdunya poct ittifaqi ile elaqeli mediafayllar var upu int Umumdunya poct ittifaqinin resmi sayti