Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Zərdab rayonu haqqındadır. Şəhər üçün Zərdab səhifəsinə baxın. |
Zərdab rayonu — Azərbaycan Respublikasında rayon. İnzibati mərkəzi Zərdab şəhəridir.
| Rayon | |
| Zərdab | |
|---|---|
|
| |
| Ölkə | |
| Daxildir | Mərkəzi Aran |
| İnzibati mərkəz | Zərdab |
| İcra başçısı | Mərdan Camalov |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 05.02.1935 |
| Sahəsi | 855.6 km² |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 60000 nəfər |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | AZ-ZAR |
| Telefon kodu | (+994) 20 |
| Poçt indeksi | AZ 6300 |
| Avtomobil nömrəsi | 63 |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Zərdab rayonunun ərazisi arxeoloji cəhətdən, demək olar ki, öyrənilməmişdir. Mərkəzi əvvəllər Əlvənd olub.
Zərdab ərazisində tapılmiş (təsərrüfat işləri ilə əlaqədar şum aparılarkən) şirli və şirsiz məişət əşyalarının, qab-qacaqların qalıqları bu ərazinin arxeoloji cəhətdən geniş tədqiq edilməsi zərurətini yaradır.
İbtidai icma quruluşunun tunc dövrü mərhələsində insanların daha geniş ərazilərə yayılması, yaşayış yerlərinin çox zaman çay kənarlarında salınması bunu deməyə əsas verir ki, Zərdab ərazisində insanlar tunc dövründən başlayaraq yaşamışlar.
XIV əsrin Azərbaycan tarixçisi Əbu Bəkr əl-Qütbi əl-Əhəri "Tarix-e Şeyx Uveys" əsərində monqol hökmdarları Hülakuların tarixindən bəhs edərək yazır ki, Abaqa xanın hakimiyyəti dövründə (1265–1282) Hülakular dövləti lazımi qədər möhkəm idilər. 1266-cı ildə "Abaqa xan buyurdu ki, Kür çayı sahilindən və Delan Naurdan Gərdmun səhrasına kimi ərazini şahzadələrdən Səmağar, Menku-Temur və Ulcay xatun tutsunlar. Bu yer onların qışlaq yurdu oldu."
Əsərdə haqqında danışılan Delan Naur monqol dilində "yetmiş göl, yetmiş nohur" (müasir monqolca "Dalan nuur" / Далан нуур) deməkdir, monqollar Kürün şimalında Hacıqabul—Kürdəmir—Zərdab ərazilərində mövcud olmuş gölləri bu cür adlandırmışlar.
Rəvayətə görə çox-çox qədimlərdə Zərdab ərazisində – Bıçaqçı kəndi yaxınlığından başlanan Yerayız adlı böyük və zəngin şəhər varmış. Bu şəhər hansı səbəbdənsə məhv olmuşdur. Hətta indi də o ətrafdakı kəndlərdə adamlar bir-birlərinə, "İndi ki Yerayız şəhəri yoxdur ki, qaçıb orada gizlənəsən, səni də tapmaq mümkün olmaya" deyirlər.
ZərdabınYuxarı Seyidlər kəndi yaxınlığında Qanlıca adlanan göl var. Bu adın nə ilə əlaqədar yarandığı hələ də dəqiq bilinmir. Lakin məlumdur ki, bu göldə su qan rəngindədir. Yerli sakinlərin dediyinə görə nə zamansa gölün dərinliyində qırmızı kərpicdən bina batmışdır, suya qırmızı rəng verən də həmin binanın kərpicləridir.
IX–X əsrlərdə yaşamış ərəb coğrafiyaşünasları və səyyahları yazırlar ki, orta əsrlərdə Təbriz-Ərdəbil-Beyləqan-Bərdə-Şamaxı-Dərbənd ticarət yolunda – Kür vadisində mühüm ticarət mərkəzi Bərzənd (bəzi mənbələrdə Bərzənc) şəhəri vardır, karvanlar bu şəhərdən keçib gedirdi.
X əsrdə yaşamış İbn Həvqəl "Yollar və məmləkətlər" əsərində yazırdı ki, "Bərdədən Bərzəncə 18 fərsəng yoldur. Bərzəncdən Kürü keçərək Şəmaxiyyəyə 14 fərsəng yol var…" Minorski sübut etmişdir ki, bu şəhər Zərdabın Körpükənd adlanan kəndinin lap yaxınlığında – Bərdədən təqribən 35 km. şərqdə mövcud olmuşdur.
Görkəmli alimlərin Bərzəncin yaşıdı hesab etdikləri, bu gün də qədim adını yaşadan Körpükənd barədə qeydlər orta əsrlərin sonuna aid sənədlərdə yazılmışdır. Həmin tarixi mənbələrdə deyilir ki, Körpükənddə bərə vardı, Şamaxıdan gəlib Qarabağa, Gürcüstana, İrana, İrəvana gedən karvanlar bu körpüdən keçirdi.
Zərdabın adına yazılı mənbələrdə ilk dəfə 1500-cü ildə rast gəlinir. "Azərbaycan SSR atlası" kitabında (Bakı-Moskva, 1963, səh.208.) göstərilir ki, Şah İsmayıl Xətai Səfəvi qoşunları ilə 1500–1501-ci illərdə Ərzicandan Təbrizə hərəkət edərkən indiki Zərdab şəhərinin qarşısından ("Qoyun ülumu"ndan — bu sözlər qoyun yığışan, qoyun cəmləşən, toplaşan yer mənasını verir) Kürü keçmiş, Şamaxıya getmişdir. I Şah Təhmasib öz ordusu ilə Şirvana (1538-ci il) və Şəkiyə (1551) hərəkət edərkən Cavaddan (Sabirabad rayonu) Kürü keçmiş, Zərdaba ("Qoyun ülumu"na) gəlmiş, buradan Qəbələyə, sonra Şamaxıya yürüş etmişdir. "Azərbaycan Səfəvilər dövləti" əsərində yazırdı: "I Şah Təhmasib Gürcüstan yürüşündən qayıdarkən Gəncədən keçdi, Yevlax adlanan yerdə dayandı… Zülhiccənin 11-də "Qoyun ülumu" kecidinin yanından Kürü keçdi…
Bu günkü Zərdab şəhəri 1578-ci ilə aid türk mənbələrində "" kimi göstərilir. Həsən bəy Zərdabi 1884-cü ildə Zərdabın 500 evdən ibarət olduğunu yazırdı. 1827-ci ildən yelkənli iri çay gəmiləri Zərdab ərazisində Kür çayı boyunca yük daşıyırdılar. H.Zərdabi qızı Pəri xanımın əri Əlimərdan bəy Topçubaşovun H.Z.Tağıyevdən icarəyə götürdüyü və redaktorluğun ona həvalə olunduğu "Kaspi" qəzetində 1892-ci ildə yazırdı: "Bizim kəndimizdə 800-ə yaxın ev var, güman ki, Zərdabda 5 minə yaxın adam yaşayır…"
1935-ci ildə Zərdab bölgəsi Göyçay rayonunun tərkibində idi. 1933-cü ildə Bakıda nəşr olunmuş "Azərbaycan Sosialist Şuralar Cəmiyyəti, Naxçıvan Sosialist Şura Cəmiyyəti və Muxtar Dağlıq Qarabağ Oblastı inzibati bölünüşü" statistik məlumatından indiki Zərdab rayonu haqqında xeyli maraqlı bilgi əldə etmək mümkündür. Həmin məlumata əsasən 1933-cü ildə Zərdab bölgəsində 37 yaşayış məntəqəsi olmuşdur. Sosialist Şuralar Cəmiyyətinin 1920-ci ildən hakimiyyətə yiyələnməsinə baxmayaraq kəndlərdə təsərrüfatlar hələ tam ümumiləşdirilməmişdi. 14 kənddə bir təsərrüfat belə ümumiləşməmişdi. Təsərrüfatlar fərdi fəaliyyətlə məşgul olurdular.
Nisbətən böyük kəndlərdə isə təsərrüfatların ümumiləşdirilməsinə başlanmışdı. Belə təsərrüfatların sayı Məliklidə 74, Gəndəbildə 69, Xələcdə 52 (o vaxt Xələc kəndi Zərdabın inzibati ərazi vahidinə daxil idi, hazırda isə Ucar rayonundadır), Gəlmədə 44, Burunluda 39, Çallıda 37, Nəzərallıda 36 idi. Zərdab bölgəsində 8 kənd şurası fəaliyyət göstərirdi. Bu kənd şuraları sonralar kənd zəhmətkeş deputatları sovetinə çevrilmiş, 1977-ci ilədək bu ad altında, 1977-ci ildən SSRİ dağılanadək isə xalq deputatları soveti kimi fəaliyyət göstərmişlər.
XIX–XX əsrlərdə Göyçay qəzasının iri kəndlərindən olan Zərdab sonralar inkişaf edərək 1935-ci ildə rayon mərkəzinə çevrilmişdir.
Coğrafi mövqeyi
Rayonun Bakıdan şose yolu ilə məsafəsi 231 km-dir. Rayon mərkəzi dəniz səviyyəsindən 11 metr aşağıda yerləşmişdir.
Relyefi
Rayonun səthi düzənlik olub, əsasən, okean səviyyəsindən aşağıdadır.
Geoloji quruluşu
Antropogen çöküntüləri yayılmışdır.
Çayları və su hövzələri
Əsas çayları Kür və Türyançayın aşağı axını olan Qarasuçaydır. Aşağı Şirvan Kollektoru (AŞK) rayon və həmçinin şəhər ərazisi boyunca keçir. Kür çayı mühafizə bəndi ilə məhdudlaşdırıldıqdan sonra keçmişdə keçdiyi axın yataqları indi rayonun ərazisində su tutar (axmaz)kimi qalmışdır
Landşaftları və bioloji müxtəlifliyi
Ərazinin iqlimi yayı quraq keçən mülayim isti və qum-çöl iqlimidir. Boz-çəmən, şoran və şorakətli torpaqlar yayılmışdır. Kür çayı sahillərində ləkə şəklində tuqay meşələri vardır. Tuqay meşələrində müxtəlif söyüd növləri, ağyarpaq qovaq və s. ağaclara rast gəlinir. Burada kollardan çoxbudaqlı yulğun , xəzər iydəsi , qaratikan və s. növlər vardır.Ərazinin yovşanlı yarımsəhra sahələri, əsasən, yovşanlı-efcmcrli bitkilərdən ibarətdir. Burada qara- şoran, yovşan , acılıq , enliyarpaq çilədağı , soğan biberşteyn göyəyi əkin indausu, ikirəngli nalotu və s. bitkilərə rast gəlinir.
Faunası
Zərdab rayonu ərazisində sürünənlərdən aralıqdənizi tısbağası , Levant irigiirzəsi , qırmızıqarın təlxə , qafqaz kələzi yayılmışdır. Tuğay meşələri üçün qırqovul, adi qurqur , saxsağan , qarabaş vələmirquşu , ağ titrəkquyruq , abıquş xarakterikdir. Bozqır və yarımsəhra ərazilərdə çobanalda- dan , muy- mulu qızılquş , böyük qartal və s. quşlara rast gəlinir. Məməlilər sinfi ərazidə canavar , adi tülkü , boz dovşan, porsuq , qamışlıq pişiyi ilə təmsil olunmuşdur. Burada rast gəlinən kəlləşəkilli haf salınmışdır.
Əhalisi
Əhalinin 23%-i şəhərdə, 77%-i isə qəsəbə və kəndlərdə yaşayır.
Etnik tərkibi
| Etnik qrup | 27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa. | 13–22 aprel, 2009-cu yıl sa. | ||
|---|---|---|---|---|
| Sayı | % | Sayı | % | |
| Cəmi | 46 091 | 100.00 | 52 870 | 100.00 |
| Azərbaycanlılar | 46 009 | 99.82 | 52 846 | 99.95 |
| Ruslar | 50 | 0.11 | 19 | 0.04 |
| Tatarlar | 10 | 0.02 | 1 | 0.00 |
| Ukraynalılar | 10 | 0.02 | 0 | 0 |
| Türklər | 7 | 0.01 | 0 | 0.00 |
| Ləzgilər | 3 | 0.01 | 1 | 0.00 |
| Avarlar | 1 | 0.00 | 0.00 | 0.00 |
| Digərləri | 1 | 0.00 | 3 | 0.01 |
İri yaşayış məntəqələri
Rayon ərazisində 1 şəhər, 1 qəsəbə və 40 kənd olmaqla, 42 yaşayış məntəqəsi vardır. İnzibati mərkəzi – Zərdab şəhəridir. Rayon Bəyimli qəsəbəsini və Bıçaqçı, Yuxarı Seyidlər, Sileyli, Körpükənd, Məlikli, Burunlu, Qoruqbağı, Sarıqaya, Məmmədqasımlı, Gödəkqobu, Yarməmmədbağı, Lələağacı, Pərvanlı, Gəlmə, Salahlı, Hüseynxanlı, Xanməmmədli, Əlibəyli, Allahqulubağı, Çallı, Məlikumudlu, Birinci Alicanlı , İkinci Alicanlı, Cülovxanlı, Dəli Quşçu, Dəkkəoba, İsaqbağı, Qaravəlli, Böyük Dəkkə, Nəzəralılı, Şıxbağı, Kəndəbil, Ağabağı, Şahhüseynli, Şəftəhal, Aşağı Seyidlər, Əlvənd, Otmanoba, Təzəkənd kəndlərini özündə birləşdirir.
İqtisadi xarakteristikası
Rayonun iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı xüsusi rol oynayır. Kənd təsərrüfatının əsasını pambıqçılıq, taxılçılıq, baramaçılıq, balıqçılıq və heyvandarlıq təşkil edir. Rayonda pambıqtəmizləmə, çörək, asfalt, süd zavodları fəaliyyət göstərir.
Maddi-mədəni irsi
XX yüzilliyin 70-ci illərində Zərdab ərazisində görülən meliorasiya işləri zamanı bu yerlərdən keçən qədim karvan yolları boyunca ovdanlar, küp qəbirlər, əsrlər boyu torpaq altında qalsa da rəngini və kefiyyətini itirməyən çini və keramik qablar, Eldəgizlər (Azərbaycan Atabəyləri) və digər hakimiyyətlər dövründə buraxılmis mis pullar, qədim bəzək, məişət və mədəniyyət əşyaları üzə çıxdı və indi bunların bir çox nümunələri Zərdab tarix-diyarşünaslıq muzeyində eksponat kimi nümayiş etdirilir.
"Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli (N-132) qərarı ilə Xanməmmədli kəndində aşkar edilmiş küp qəbirləri nekropolu I əsrə aid edilərək ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına daxil edilmişdir.
Zərdab rayonunun Dəli Quşçu kəndi ərazisində kütləvi qəbristanlıqlar – Ağtəpə adlanan kurqan bu gün də mövcuddur və bu kütləvi məzarlığın tarixi barədə konkret bilgi yoxdur və bu təpədə əsaslı qazıntı-tədqiqat işinə ciddi ehtiyac var.
Bir zamanlar Zərdabın bəzi ərazilərində, o cümlədən Məlikumudlu kəndi yaxınlığındakı qədim yaşayış məskənlərində torpaq işləri görülərkən gümüş və qızıldan düzəldilmiş qadın zinət şeyləri, qırmanc dəstəyi, əsa başı, sikkələr tapanlar çox olmuşdur.
İstinadlar
- "İcra hakimiyyətinin başçısı". Zərdab Rayon İcra Hakimiyyəti. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- Ümumi məlumat. — Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — İnzibati kənd rayonları (01.01.2006), səhifə 12. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-02.
- "Şəhərlərarası telefon kodları". Azərbaycan Respublikası Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi. 2018-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- "Zərdab Poçt Filialı". nav.az. 2022-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- "Nömrə nişanlarının kodları". Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi. 2020-11-24 tarixində . İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- "Rayon haqqında" (Azərbaycan). zerdab-ih.gov.az. 8 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyun 2023.
- Şükürov E., Əskərov F., Zaytsev Y, Azərbaycanın səhra və yanmsəhı-alarınm bitki müxtəlifliyi. Bakı: Nurlar, 2008.
- Tuayev D. Azərbaycan quşlannın kataloqu. Bakı: Şur, 1996
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Arxivləşdirilib 2015-06-27 at Archive.today
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census 2012-02-07 at the Wayback Machine
Xarici keçidlər
- Zərdab 2013-08-20 at the Wayback Machine
- Zərdab rayonu 2010-09-22 at the Wayback Machine
- Zərdab rayon İcra Hakimiyyəti 2012-03-01 at the Wayback Machine
- Kosmosdan Zərdab rayonunun və qonşu rayonların görünüşü
- Kosmosdan Zərdab rayonunun və qonşu rayonların görünüşü
Həmçinin bax
 | Zərdab rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Zerdab rayonu haqqindadir Seher ucun Zerdab sehifesine baxin Zerdab rayonu Azerbaycan Respublikasinda rayon Inzibati merkezi Zerdab seheridir RayonZerdab40 13 06 sm e 47 42 30 s u Olke AzerbaycanDaxildir Merkezi AranInzibati merkez ZerdabIcra bascisi Merdan CamalovTarixi ve cografiyasiYaradilib 05 02 1935Sahesi 855 6 km EhalisiEhalisi 60000 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ ZARTelefon kodu 994 20Poct indeksi AZ 6300Avtomobil nomresi 63Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiZerdab rayonunun erazisi arxeoloji cehetden demek olar ki oyrenilmemisdir Merkezi evveller Elvend olub Zerdab erazisinde tapilmis teserrufat isleri ile elaqedar sum aparilarken sirli ve sirsiz meiset esyalarinin qab qacaqlarin qaliqlari bu erazinin arxeoloji cehetden genis tedqiq edilmesi zeruretini yaradir Ibtidai icma qurulusunun tunc dovru merhelesinde insanlarin daha genis erazilere yayilmasi yasayis yerlerinin cox zaman cay kenarlarinda salinmasi bunu demeye esas verir ki Zerdab erazisinde insanlar tunc dovrunden baslayaraq yasamislar XIV esrin Azerbaycan tarixcisi Ebu Bekr el Qutbi el Eheri Tarix e Seyx Uveys eserinde monqol hokmdarlari Hulakularin tarixinden behs ederek yazir ki Abaqa xanin hakimiyyeti dovrunde 1265 1282 Hulakular dovleti lazimi qeder mohkem idiler 1266 ci ilde Abaqa xan buyurdu ki Kur cayi sahilinden ve Delan Naurdan Gerdmun sehrasina kimi erazini sahzadelerden Semagar Menku Temur ve Ulcay xatun tutsunlar Bu yer onlarin qislaq yurdu oldu Eserde haqqinda danisilan Delan Naur monqol dilinde yetmis gol yetmis nohur muasir monqolca Dalan nuur Dalan nuur demekdir monqollar Kurun simalinda Haciqabul Kurdemir Zerdab erazilerinde movcud olmus golleri bu cur adlandirmislar Revayete gore cox cox qedimlerde Zerdab erazisinde Bicaqci kendi yaxinligindan baslanan Yerayiz adli boyuk ve zengin seher varmis Bu seher hansi sebebdense mehv olmusdur Hetta indi de o etrafdaki kendlerde adamlar bir birlerine Indi ki Yerayiz seheri yoxdur ki qacib orada gizlenesen seni de tapmaq mumkun olmaya deyirler ZerdabinYuxari Seyidler kendi yaxinliginda Qanlica adlanan gol var Bu adin ne ile elaqedar yarandigi hele de deqiq bilinmir Lakin melumdur ki bu golde su qan rengindedir Yerli sakinlerin dediyine gore ne zamansa golun derinliyinde qirmizi kerpicden bina batmisdir suya qirmizi reng veren de hemin binanin kerpicleridir IX X esrlerde yasamis ereb cografiyasunaslari ve seyyahlari yazirlar ki orta esrlerde Tebriz Erdebil Beyleqan Berde Samaxi Derbend ticaret yolunda Kur vadisinde muhum ticaret merkezi Berzend bezi menbelerde Berzenc seheri vardir karvanlar bu seherden kecib gedirdi X esrde yasamis Ibn Hevqel Yollar ve memleketler eserinde yazirdi ki Berdeden Berzence 18 ferseng yoldur Berzencden Kuru kecerek Semaxiyyeye 14 ferseng yol var Minorski subut etmisdir ki bu seher Zerdabin Korpukend adlanan kendinin lap yaxinliginda Berdeden teqriben 35 km serqde movcud olmusdur Gorkemli alimlerin Berzencin yasidi hesab etdikleri bu gun de qedim adini yasadan Korpukend barede qeydler orta esrlerin sonuna aid senedlerde yazilmisdir Hemin tarixi menbelerde deyilir ki Korpukendde bere vardi Samaxidan gelib Qarabaga Gurcustana Irana Irevana geden karvanlar bu korpuden kecirdi Zerdabin adina yazili menbelerde ilk defe 1500 cu ilde rast gelinir Azerbaycan SSR atlasi kitabinda Baki Moskva 1963 seh 208 gosterilir ki Sah Ismayil Xetai Sefevi qosunlari ile 1500 1501 ci illerde Erzicandan Tebrize hereket ederken indiki Zerdab seherinin qarsisindan Qoyun ulumu ndan bu sozler qoyun yigisan qoyun cemlesen toplasan yer menasini verir Kuru kecmis Samaxiya getmisdir I Sah Tehmasib oz ordusu ile Sirvana 1538 ci il ve Sekiye 1551 hereket ederken Cavaddan Sabirabad rayonu Kuru kecmis Zerdaba Qoyun ulumu na gelmis buradan Qebeleye sonra Samaxiya yurus etmisdir Azerbaycan Sefeviler dovleti eserinde yazirdi I Sah Tehmasib Gurcustan yurusunden qayidarken Genceden kecdi Yevlax adlanan yerde dayandi Zulhiccenin 11 de Qoyun ulumu kecidinin yanindan Kuru kecdi Bu gunku Zerdab seheri 1578 ci ile aid turk menbelerinde kimi gosterilir Hesen bey Zerdabi 1884 cu ilde Zerdabin 500 evden ibaret oldugunu yazirdi 1827 ci ilden yelkenli iri cay gemileri Zerdab erazisinde Kur cayi boyunca yuk dasiyirdilar H Zerdabi qizi Peri xanimin eri Elimerdan bey Topcubasovun H Z Tagiyevden icareye goturduyu ve redaktorlugun ona hevale olundugu Kaspi qezetinde 1892 ci ilde yazirdi Bizim kendimizde 800 e yaxin ev var guman ki Zerdabda 5 mine yaxin adam yasayir 1935 ci ilde Zerdab bolgesi Goycay rayonunun terkibinde idi 1933 cu ilde Bakida nesr olunmus Azerbaycan Sosialist Suralar Cemiyyeti Naxcivan Sosialist Sura Cemiyyeti ve Muxtar Dagliq Qarabag Oblasti inzibati bolunusu statistik melumatindan indiki Zerdab rayonu haqqinda xeyli maraqli bilgi elde etmek mumkundur Hemin melumata esasen 1933 cu ilde Zerdab bolgesinde 37 yasayis menteqesi olmusdur Sosialist Suralar Cemiyyetinin 1920 ci ilden hakimiyyete yiyelenmesine baxmayaraq kendlerde teserrufatlar hele tam umumilesdirilmemisdi 14 kendde bir teserrufat bele umumilesmemisdi Teserrufatlar ferdi fealiyyetle mesgul olurdular Nisbeten boyuk kendlerde ise teserrufatlarin umumilesdirilmesine baslanmisdi Bele teserrufatlarin sayi Meliklide 74 Gendebilde 69 Xelecde 52 o vaxt Xelec kendi Zerdabin inzibati erazi vahidine daxil idi hazirda ise Ucar rayonundadir Gelmede 44 Burunluda 39 Callida 37 Nezerallida 36 idi Zerdab bolgesinde 8 kend surasi fealiyyet gosterirdi Bu kend suralari sonralar kend zehmetkes deputatlari sovetine cevrilmis 1977 ci iledek bu ad altinda 1977 ci ilden SSRI dagilanadek ise xalq deputatlari soveti kimi fealiyyet gostermisler XIX XX esrlerde Goycay qezasinin iri kendlerinden olan Zerdab sonralar inkisaf ederek 1935 ci ilde rayon merkezine cevrilmisdir Cografi movqeyiRayonun Bakidan sose yolu ile mesafesi 231 km dir Rayon merkezi deniz seviyyesinden 11 metr asagida yerlesmisdir RelyefiRayonun sethi duzenlik olub esasen okean seviyyesinden asagidadir Geoloji qurulusuAntropogen cokuntuleri yayilmisdir Caylari ve su hovzeleriEsas caylari Kur ve Turyancayin asagi axini olan Qarasucaydir Asagi Sirvan Kollektoru ASK rayon ve hemcinin seher erazisi boyunca kecir Kur cayi muhafize bendi ile mehdudlasdirildiqdan sonra kecmisde kecdiyi axin yataqlari indi rayonun erazisinde su tutar axmaz kimi qalmisdirLandsaftlari ve bioloji muxtelifliyiErazinin iqlimi yayi quraq kecen mulayim isti ve qum col iqlimidir Boz cemen soran ve soraketli torpaqlar yayilmisdir Kur cayi sahillerinde leke seklinde tuqay meseleri vardir Tuqay meselerinde muxtelif soyud novleri agyarpaq qovaq ve s agaclara rast gelinir Burada kollardan coxbudaqli yulgun xezer iydesi qaratikan ve s novler vardir Erazinin yovsanli yarimsehra saheleri esasen yovsanli efcmcrli bitkilerden ibaretdir Burada qara soran yovsan aciliq enliyarpaq ciledagi sogan bibersteyn goyeyi ekin indausu ikirengli nalotu ve s bitkilere rast gelinir FaunasiZerdab Boyukdimdik Bozca jpg Zerdab rayonu erazisinde surunenlerden araliqdenizi tisbagasi Levant irigiirzesi qirmiziqarin telxe qafqaz kelezi yayilmisdir Tugay meseleri ucun qirqovul adi qurqur saxsagan qarabas velemirqusu ag titrekquyruq abiqus xarakterikdir Bozqir ve yarimsehra erazilerde cobanalda dan muy mulu qizilqus boyuk qartal ve s quslara rast gelinir Memeliler sinfi erazide canavar adi tulku boz dovsan porsuq qamisliq pisiyi ile temsil olunmusdur Burada rast gelinen kellesekilli haf salinmisdir EhalisiEsas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Ehalinin 23 i seherde 77 i ise qesebe ve kendlerde yasayir Etnik terkibi Etnik qrup 27 yanvar 3 fevral 1999 cu il sa 13 22 aprel 2009 cu yil sa Sayi Sayi Cemi 46 091 100 00 52 870 100 00Azerbaycanlilar 46 009 99 82 52 846 99 95Ruslar 50 0 11 19 0 04Tatarlar 10 0 02 1 0 00Ukraynalilar 10 0 02 0 0Turkler 7 0 01 0 0 00Lezgiler 3 0 01 1 0 00Avarlar 1 0 00 0 00 0 00Digerleri 1 0 00 3 0 01Iri yasayis menteqeleriRayon erazisinde 1 seher 1 qesebe ve 40 kend olmaqla 42 yasayis menteqesi vardir Inzibati merkezi Zerdab seheridir Rayon Beyimli qesebesini ve Bicaqci Yuxari Seyidler Sileyli Korpukend Melikli Burunlu Qoruqbagi Sariqaya Memmedqasimli Godekqobu Yarmemmedbagi Leleagaci Pervanli Gelme Salahli Huseynxanli Xanmemmedli Elibeyli Allahqulubagi Calli Melikumudlu Birinci Alicanli Ikinci Alicanli Culovxanli Deli Quscu Dekkeoba Isaqbagi Qaravelli Boyuk Dekke Nezeralili Sixbagi Kendebil Agabagi Sahhuseynli Seftehal Asagi Seyidler Elvend Otmanoba Tezekend kendlerini ozunde birlesdirir Iqtisadi xarakteristikasiRayonun iqtisadiyyatinda kend teserrufati xususi rol oynayir Kend teserrufatinin esasini pambiqciliq taxilciliq baramaciliq baliqciliq ve heyvandarliq teskil edir Rayonda pambiqtemizleme corek asfalt sud zavodlari fealiyyet gosterir Maddi medeni irsiXX yuzilliyin 70 ci illerinde Zerdab erazisinde gorulen meliorasiya isleri zamani bu yerlerden kecen qedim karvan yollari boyunca ovdanlar kup qebirler esrler boyu torpaq altinda qalsa da rengini ve kefiyyetini itirmeyen cini ve keramik qablar Eldegizler Azerbaycan Atabeyleri ve diger hakimiyyetler dovrunde buraxilmis mis pullar qedim bezek meiset ve medeniyyet esyalari uze cixdi ve indi bunlarin bir cox numuneleri Zerdab tarix diyarsunasliq muzeyinde eksponat kimi numayis etdirilir Azerbaycan Respublikasi erazisinde dovlet muhafizesine goturulmus dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin ehemiyyet derecelerine gore bolgusunun tesdiq edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli N 132 qerari ile Xanmemmedli kendinde askar edilmis kup qebirleri nekropolu I esre aid edilerek olke ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina daxil edilmisdir Zerdab rayonunun Deli Quscu kendi erazisinde kutlevi qebristanliqlar Agtepe adlanan kurqan bu gun de movcuddur ve bu kutlevi mezarligin tarixi barede konkret bilgi yoxdur ve bu tepede esasli qazinti tedqiqat isine ciddi ehtiyac var Bir zamanlar Zerdabin bezi erazilerinde o cumleden Melikumudlu kendi yaxinligindaki qedim yasayis meskenlerinde torpaq isleri gorulerken gumus ve qizildan duzeldilmis qadin zinet seyleri qirmanc desteyi esa basi sikkeler tapanlar cox olmusdur Istinadlar Icra hakimiyyetinin bascisi Zerdab Rayon Icra Hakimiyyeti 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 29 noyabr 2016 Umumi melumat Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi vahidleri Inzibati kend rayonlari 01 01 2006 sehife 12 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017 Arxivlenmis suret 2020 06 07 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 02 Seherlerarasi telefon kodlari Azerbaycan Respublikasi Rabite ve Yuksek Texnologiyalar Nazirliyi 2018 01 16 tarixinde Istifade tarixi 29 noyabr 2016 Zerdab Poct Filiali nav az 2022 01 23 tarixinde Istifade tarixi 29 noyabr 2016 Nomre nisanlarinin kodlari Bas Dovlet Yol Polisi Idaresi 2020 11 24 tarixinde Istifade tarixi 29 noyabr 2016 Rayon haqqinda Azerbaycan zerdab ih gov az 8 iyun 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 iyun 2023 Sukurov E Eskerov F Zaytsev Y Azerbaycanin sehra ve yanmsehi alarinm bitki muxtelifliyi Baki Nurlar 2008 Tuayev D Azerbaycan quslannin kataloqu Baki Sur 1996 Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Arxivlesdirilib 2015 06 27 at Archive today Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census 2012 02 07 at the Wayback MachineXarici kecidlerVikianbarda Zerdab rayonu ile elaqeli mediafayllar var Zerdab 2013 08 20 at the Wayback Machine Zerdab rayonu 2010 09 22 at the Wayback Machine Zerdab rayon Icra Hakimiyyeti 2012 03 01 at the Wayback Machine Kosmosdan Zerdab rayonunun ve qonsu rayonlarin gorunusu Kosmosdan Zerdab rayonunun ve qonsu rayonlarin gorunusuHemcinin bax Zerdab rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin