Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Model (fr. modèle, lat. modulus — "ölçü, analoq, nümunə") – orijinalın hər hansı bir xüsusiyyətlərinin öyrənilməsini təmin edən obyekt-orjinalın əvəzcisidir. Mülahizələri sadələşdirən və hadisələrin təbiətini dəqiqləşdirən eksperiment keçirilməsinə imkan verən məntiqi sxemlər və məntiqi quruluşlar model adlandırılırlar. Gerçək şəraitin və ya obyektin riyazi, yaxud qrafik təsviri; məsələn, kainatda maddələrin paylanmasının riyazi modeli, işgüzar əməliyyatların (ədədi) modeli elektron cədvəl, yaxud molekulun qrafik modeli. Modellər, ümumiyyətlə, dəyişdirilə və ya idarə oluna bilər, buna görə də onların yaradıcıları gerçək şəraitə necə təsir etməyi görməyə cəhd edə bilər. Zaman-zaman fiziki modellərdən (maketlərdən) istifadə olunması çoxlu sayda insanın həyatını xilas etmiş, külli miqdarda xərclərdən və vaxt itkisindən azad etmişdir. Əksinə, fiziki modellərdə alınmış nəticələrin nəzərə alınmaması fəlakətlərə səbəb olmuşdur. Bu baxımdan 1870-ci ildə İngiltərədə hazırlanmış "Captain" zirehli gəmisi ilə bağlı hadisə çox ibrətamizdir. XIX əsrin ortalarında metallurgiyanın inkişafı və buxar maşınlarının yaradılması nəticəsində ağacdan hazırlanmış yelkənli gəmilərdən metal gəmilərə keçid başlanıldı. Yavaş sürətli yelkənli gəmilər üçün korpusun forması o qədər də böyük önəm daşımırdı. Ancaq sürətli gəmilərdə yanacaq sərfi və üzmə uzaqlığı korpusun formasından çox asılı idi. Korpusun formasının seçilməsi məsələsini birbaşa təcrübə yolu ilə həll etmək, əlbəttə ki, mümkün deyildi. Müxtəlif formalı korpusları olan gəmilər düzəldib, onları sınaqdan keçirmək çox böyük məsrəflər tələb edirdi. Bu vəziyyətdən yeganə çıxış yolu gəmilərin maketlərindən – fiziki modellərindən istifadə etmək idi. Britaniya donanmasının baş konstruktoru Edvard Rid (Edward James Reed) "Captain" zirehli gəmisinin fiziki modelini hazırlayır və onun son dərəcə dayanıqsız olmasını aşkarlayır. Modelləşmə göstərir ki, açıq dənizdə hətta kiçik dalğa zirehli gəmini aşıracaq. Baş konstruktorun nəticələri haqqında Böyük Britaniyanın Dəniz Nazirliyinə məlumat verilir. Ancaq admirallar "oyuncaq model" vasitəsilə alınmış nəticələri ciddi qəbul etmirlər. Açıq dənizə buraxılan "Captain" gəmisinin çevrilməsi nəticəsində 523 dənizçi həlak olmuşdur.
Model maddi və ya xəyali göstərilə bilən elə obyetdir ki, tədqiqat prosesində obyek orijinalı əvəz edir və onun bilavasitə öyrənilməsi obyekt orijinalı haqqında yeni biliklər verir. Model özünəməxsus bir idrak vasitəsidir. Tədqiqatçı onu maraqlandıran obyekti məhz onun köməyi ilə öyrənir. "Model" termini insan fəaliyyətinin müxtəlif sahələrində geniş istifadə olunur və geniş mənada hər hansı obyektin, prosesin, hadisənin əvəzləyicisi kimi istifadə olunan obrazdır. Təsvir, sxem, çertyoj, qrafik, plan, riyazi ifadə və s.başqa sözlə model- real obyektin sadələşdirilmiş oxşarıdır.
Ədəbiyyat
- İsmayıl Sadıqov,İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Modelləşdirmə
Obyektin modelinin köməyi ilə obyekt orjinalın əsas xüsusiyyətləri barəsində məlumatın alınması məqsədilə bir obyektin başqası ilə əvəz edilməsi moddelləşdirmə adlanır. Başqa sözlə modellərin yaradılmasına və öyrənilməsinə yönələn insan fəaliyyətinə modelləşdirmə deyilir.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Model fr modele lat modulus olcu analoq numune orijinalin her hansi bir xususiyyetlerinin oyrenilmesini temin eden obyekt orjinalin evezcisidir Mulahizeleri sadelesdiren ve hadiselerin tebietini deqiqlesdiren eksperiment kecirilmesine imkan veren mentiqi sxemler ve mentiqi quruluslar model adlandirilirlar Gercek seraitin ve ya obyektin riyazi yaxud qrafik tesviri meselen kainatda maddelerin paylanmasinin riyazi modeli isguzar emeliyyatlarin ededi modeli elektron cedvel yaxud molekulun qrafik modeli Modeller umumiyyetle deyisdirile ve ya idare oluna biler buna gore de onlarin yaradicilari gercek seraite nece tesir etmeyi gormeye cehd ede biler Zaman zaman fiziki modellerden maketlerden istifade olunmasi coxlu sayda insanin heyatini xilas etmis kulli miqdarda xerclerden ve vaxt itkisinden azad etmisdir Eksine fiziki modellerde alinmis neticelerin nezere alinmamasi felaketlere sebeb olmusdur Bu baximdan 1870 ci ilde Ingilterede hazirlanmis Captain zirehli gemisi ile bagli hadise cox ibretamizdir XIX esrin ortalarinda metallurgiyanin inkisafi ve buxar masinlarinin yaradilmasi neticesinde agacdan hazirlanmis yelkenli gemilerden metal gemilere kecid baslanildi Yavas suretli yelkenli gemiler ucun korpusun formasi o qeder de boyuk onem dasimirdi Ancaq suretli gemilerde yanacaq serfi ve uzme uzaqligi korpusun formasindan cox asili idi Korpusun formasinin secilmesi meselesini birbasa tecrube yolu ile hell etmek elbette ki mumkun deyildi Muxtelif formali korpuslari olan gemiler duzeldib onlari sinaqdan kecirmek cox boyuk mesrefler teleb edirdi Bu veziyyetden yegane cixis yolu gemilerin maketlerinden fiziki modellerinden istifade etmek idi Britaniya donanmasinin bas konstruktoru Edvard Rid Edward James Reed Captain zirehli gemisinin fiziki modelini hazirlayir ve onun son derece dayaniqsiz olmasini askarlayir Modellesme gosterir ki aciq denizde hetta kicik dalga zirehli gemini asiracaq Bas konstruktorun neticeleri haqqinda Boyuk Britaniyanin Deniz Nazirliyine melumat verilir Ancaq admirallar oyuncaq model vasitesile alinmis neticeleri ciddi qebul etmirler Aciq denize buraxilan Captain gemisinin cevrilmesi neticesinde 523 denizci helak olmusdur Tecili yardim masinin modeli Model maddi ve ya xeyali gosterile bilen ele obyetdir ki tedqiqat prosesinde obyek orijinali evez edir ve onun bilavasite oyrenilmesi obyekt orijinali haqqinda yeni bilikler verir Model ozunemexsus bir idrak vasitesidir Tedqiqatci onu maraqlandiran obyekti mehz onun komeyi ile oyrenir Model termini insan fealiyyetinin muxtelif sahelerinde genis istifade olunur ve genis menada her hansi obyektin prosesin hadisenin evezleyicisi kimi istifade olunan obrazdir Tesvir sxem certyoj qrafik plan riyazi ifade ve s basqa sozle model real obyektin sadelesdirilmis oxsaridir EdebiyyatIsmayil Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s ModellesdirmeEsas meqale Moddellesdirme Obyektin modelinin komeyi ile obyekt orjinalin esas xususiyyetleri baresinde melumatin alinmasi meqsedile bir obyektin basqasi ile evez edilmesi moddellesdirme adlanir Basqa sozle modellerin yaradilmasina ve oyrenilmesine yonelen insan fealiyyetine modellesdirme deyilir Xarici kecidler