Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zərərsiz dəlibəng (lat. Datura innoxia) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin dəlibəng cinsinə aid bitki növü.
| Zərərsiz dəlibəng | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Zərərsiz dəlibəng | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik (kulturada birillik) ot bitkisi olub, yabaşəkilli-budaqlanan, qırmızımtıl-bənövşəyi gövdəyə malikdir. Yarpaqları növbəli, enli yumurtavari, dayaz oyuqlu, sıx tükcüklü, uzun saplaqlı, kəskin məstedici iyi vardır. Çiçəkləri tək, düzgün, beşüzvlü, ikiqat çiçək yatağı vardır. Kasacığı boruşəkilli, yaşıl, tacı boruşəkilli-qıfabənzər, ağ rəngli olub, uzunluğu 20 sm-dir. Meyvəsi başı aşağı əyilmiş, demək olar ki, şarşəkilli qutucuqdan ibarət, sıx yumşaq tikancıqlardan ibarətdir. Toxumları çoxsaylı, yastılaşmış, böyrəkvari olmaqla, açıq-sarı rənglidir. İyuldan oktyabr ayına qədər çiçəkləyir, meyvələri isə avqustda yetişir.
Qutucuqları əl ilə toplanılmalıdır. Yetişməmiş şirəli meyvələri toplanılır.Qutucuğu kəsilir, küləş doğrayan maşınla doğranır, günəşin altında və ya 40-50°С-da quruducu şkafda qurudulur. Qutucuqlarından toxumları ayrılır, texnoloji proseslərlə tərkibindəki alkaloidlər alınır.
Xammalında qutucuğu müxtəlif forma və böyüklükdə olmaqla, sıx, iti, nazik, 1 sm-ə qədər uzunluğunda tikanlı, toxumlu və şirəlidir. Özünəməxsus zəif iylidir. Dadını müəyyən etmək olmaz.
Meyvə və toxumları B siyahına daxildir. Meyvələrinin saxlama müddəti 1 il, toxumları isə 3 ildir.
Tərkibi və təsiri
Bitkinin bütün hissələri tropan sırası alkaloidlərdən (skopolamin və hiosçiamin) ibarətdir. Alkaloidlərin çox miqdarı meyvə və toxumlarının tərkibində olur. Yetişməmiş qutucuğunun tərkibində 0,55%, toxumlarının tərkibində isə 0,31% yüksək keyfiyyətli alkaloidlər vardır.
Skopolamin hidrobromid, toz(substansiya), 0,05%-li məhlul. Mərkəzi və periferik M-xolinoblakatr və sedativ maddədir.
Aeron, həb, 0,0005 q, (skopolamin kamforat 0,0001 q və hiosçiamin kamforat 0,0004 q), M-xolinoblakatr dərmandır.
Xammalındanskopolamin alınır. M-xolinoblakatr dərmandır.
Tərkibində skopolamin alkaloidi vardır. Skopolaminin kimyəvi tərkibi atropindən mürəkkəb efir olan, skopin spirtindən və tropin turşusundan ibarətdir. Skopolaminin mərkəzi sinir sisteminə sedativ təsir edərək, hərəki aktivliyi azaltmaqla, yuxugətirici təsir edir. Periferik M – xolinoreseptorlara atropindən güclü təsir edərək, qısa müddətli midriatik təsir göstərir, akkomodasiyanı iflic edir, ürəyin yığılmasını azaldaraq, saya əzələlərin tonusunu, mədə-bağırsaq sekresiyasını və tər vəzilərinin ifrazını aşağı salır.
Hind dəlibəngininmeyvə və toxumlarından alınan skopolamin alkaloidi sinir-psixi praktikada keyfiyyətli sedativ dərman maddəsidir. Aeron dərmanının tərkibində olan skopolamin kamforat dəniz və hava xəstəliklərinin müalicəsində, Menyer xəstəliyində, üzdə və yuxarı tənəffüs yolu xəstəliklərində müvəffəqiyyətlə tətbiq edilir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zerersiz delibeng lat Datura innoxia bitkiler aleminin qusuzumucicekliler destesinin qusuzumukimiler fesilesinin delibeng cinsine aid bitki novu Zerersiz delibengElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste QusuzumuciceklilerFesile QusuzumukimilerYarimfesile Triba Cins DelibengNov Zerersiz delibengBeynelxalq elmi adiDatura innoxiaSeklin VikiAnbarda axtarisiITIS 30517Botaniki xarakteristikasiCoxillik kulturada birillik ot bitkisi olub yabasekilli budaqlanan qirmizimtil benovseyi govdeye malikdir Yarpaqlari novbeli enli yumurtavari dayaz oyuqlu six tukcuklu uzun saplaqli keskin mestedici iyi vardir Cicekleri tek duzgun besuzvlu ikiqat cicek yatagi vardir Kasacigi borusekilli yasil taci borusekilli qifabenzer ag rengli olub uzunlugu 20 sm dir Meyvesi basi asagi eyilmis demek olar ki sarsekilli qutucuqdan ibaret six yumsaq tikanciqlardan ibaretdir Toxumlari coxsayli yastilasmis boyrekvari olmaqla aciq sari renglidir Iyuldan oktyabr ayina qeder cicekleyir meyveleri ise avqustda yetisir Qutucuqlari el ile toplanilmalidir Yetismemis sireli meyveleri toplanilir Qutucugu kesilir kules dograyan masinla dogranir gunesin altinda ve ya 40 50 S da quruducu skafda qurudulur Qutucuqlarindan toxumlari ayrilir texnoloji proseslerle terkibindeki alkaloidler alinir Xammalinda qutucugu muxtelif forma ve boyuklukde olmaqla six iti nazik 1 sm e qeder uzunlugunda tikanli toxumlu ve sirelidir Ozunemexsus zeif iylidir Dadini mueyyen etmek olmaz Meyve ve toxumlari B siyahina daxildir Meyvelerinin saxlama muddeti 1 il toxumlari ise 3 ildir Terkibi ve tesiriBitkinin butun hisseleri tropan sirasi alkaloidlerden skopolamin ve hiosciamin ibaretdir Alkaloidlerin cox miqdari meyve ve toxumlarinin terkibinde olur Yetismemis qutucugunun terkibinde 0 55 toxumlarinin terkibinde ise 0 31 yuksek keyfiyyetli alkaloidler vardir Skopolamin hidrobromid toz substansiya 0 05 li mehlul Merkezi ve periferik M xolinoblakatr ve sedativ maddedir Aeron heb 0 0005 q skopolamin kamforat 0 0001 q ve hiosciamin kamforat 0 0004 q M xolinoblakatr dermandir Xammalindanskopolamin alinir M xolinoblakatr dermandir Terkibinde skopolamin alkaloidi vardir Skopolaminin kimyevi terkibi atropinden murekkeb efir olan skopin spirtinden ve tropin tursusundan ibaretdir Skopolaminin merkezi sinir sistemine sedativ tesir ederek hereki aktivliyi azaltmaqla yuxugetirici tesir edir Periferik M xolinoreseptorlara atropinden guclu tesir ederek qisa muddetli midriatik tesir gosterir akkomodasiyani iflic edir ureyin yigilmasini azaldaraq saya ezelelerin tonusunu mede bagirsaq sekresiyasini ve ter vezilerinin ifrazini asagi salir Hind delibengininmeyve ve toxumlarindan alinan skopolamin alkaloidi sinir psixi praktikada keyfiyyetli sedativ derman maddesidir Aeron dermaninin terkibinde olan skopolamin kamforat deniz ve hava xesteliklerinin mualicesinde Menyer xesteliyinde uzde ve yuxari teneffus yolu xesteliklerinde muveffeqiyyetle tetbiq edilir IstinadlarHemcinin bax