Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zəlləq döyüşü (ərəb. معركة الزلاقة) — Murabitilərlə İspaniyadakı xristian krallıqları arasında 23 oktyabr 1086-cı ildə baş vermiş hərbi münaqişə.
| Zəlləq döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 Zəlləq döyüşünü təsvir edən miniatüra | |||
| Tarix | 23 oktyabr 1086 | ||
| Yeri |
| ||
| Nəticəsi | Murabitilərin qəti zəfəri. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Döyüş öncəsi
23 oktyabr 1086-cı ildə murabitlər və İspaniyadakı müsəlman əmirliklərinin birləşmiş qüvvələri ilə Kastiliya krallığının qoşunları arasında Zəlləq döyüşü baş verib. Murabit bugünkü İspaniya və Fəs torpaqlarında orta əsrlərdə mövcud olmuş güclü dövlət və bu dövləti qurmuş xalqın adıdır. XI əsrdən etibarən pireneylilərin yarımadanı zəbt etmiş müsəlmanlara qarşı təzyiqi artdığından əmirliklər getdikcə zəifləyirdi. Bu səbəbdən murabitlərin başçısı Yusif ibn Tafşin Sevilya, Badaxos və Qranada müsəlman əmirliklərinin çağırışı ilə Pireneydəki yerli xristianlara, xüsusilə də Kastiliya krallığına qarşı vuruşmağa gəlmişdi. Onlar isə bu fürsətdən istifadə edərək həm döyüşdəki əsas komandanlığı həyata keçirmək, həm də torpaq ələ keçirmək niyyətində idi. Döyüş zamanı murabitlərə Yusif ibn Tafşin, Pireney əmirliklərinə Mutəmid başçılıq edirdi. Kastiliya qoşunlarına kral VI Alfonso komandanlıq edirdi. O, müttəfiqlərə qarşı tab gətirmək üçün qonşu Leon krallığından yardım istəmişdi. Döyüşdən öncə Tafşin ibn Yusif kral Alfonsonun qarşısına üç şərt qoymuşdu: İslamı qəbul etmək, təslim olmaqla cizyə vermək və döyüşmək. Alfonso döyüşmək qərarına gəlir.
Döyüşün gedişi
Cümə günü sübh tezdən Kastiliya ordusu hücuma keçir. Yusif qoşunu 15, 11 və 4 minlik əsgərdən ibarət 3 bölüyə ayırmışdı. Birinciyə Sevilya əmiri Mutəmid, ikinciyə isə özü başçılıq edirdi. Üçüncü bölükdə hind qılıncı və mizraqları ilə silahlanmış zənci Afrika döyüşçüləri vuruşurdu. Alfonsonun hücumu Mutəmidin bölüyünə qarşı baş vermişdi. Döyüşün ən qızğın hissəsi bu bölüklər arasında baş vermiş, axşamadək davam etmişdi. Qoçaq müsəlman sərkərdəsi Mutəmid döyüşdə yaralansa da, güclü hücum qarşısında tab gətirərək ordunun birliyini saxlaya bilmişdi. Günortadan sonra kastiliyalıların bir hissəsini yox edən Yusif ibn Taşfin yaralı Mutəmidin köməyinə gələrək kral Alfonsonun qoşununu arxadan mühasirəyə alır. Artıq döyüşün taleyi həll olunmuşdu. Kastiliyalılar az zaman içində məhv edilir. Kral Alfonso ayağını itirsə də, döyüşdən sağ çıxa bilir. Murabit-əmirlik ittifaqı qələbə qazanır.
Nəticə
Kastiliyanın itkiləri barədə müəmmalı məlumatlar mövcuddur. Ən geniş yayılanı budur ki, 60 minlik ordunun 59.500-ü məhv edilmiş, cəmi 500-ü sağ qalmış, onlardan isə 100 nəfəri Kastiliyaya çata bilmişdi. Bu məlumat müasir tarixçilər tərəfindən şişirdilmiş hesab olunur. Ağlabatan ikinci versiyaya görə, 14 minlik Kastiliya ordusunun yarıdan çoxu qırılmış, kral Alfonso və bəzi aristokratlar sağ qala bilmişdi. Murabitlər də az itki verməmişdi. İtkinin çoxluğuna görə onlar geri çəkilməli olmuş, bu səbəbdən döyüşün nəticəsi olaraq Kastiliya krallığı geniş ərazi itirməmişdi.
"Zəlləq" sözünün mənası
Döyüşün baş verdiyi yeri ispanlar Saqraxas adlandırır. Həmin döyüşün digər adı da elə buradan yaranıb. Zəlləq isə yer adı deyil, ərəbcədən "sürüşkən yer" mənasını verir. Döyüş o qədər qanlı keçmişdi ki, yerə axan qanın çoxluğundan əsgərlərin ayağı tez-tez sürüşdüyünə görə ona belə ad verilmişdi.
İstinadlar
- Dupuy, R. Ernest and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military history, (HarperCollins Publishers, 1993), 324.
- Lewis, David Levering, God's Crucible, (New York: W & W Norton Inc, 2008), 364.
- Bernard F. Reilly, The Contest of Christian and Muslim Spain:1031-1157, (Wiley-Blackwell, 1996), 88; To the battle which took place on October 23, 1086, at Zalaca just north of Badajoz, Alfonso brought an army that numbered about 2,500 men....
- Lewis, God's Crucible, 361.
Ədəbiyyat
- Dupuy, R. Ernest and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military history, HarperCollins Publishers, 1993.
- France, John, Western Warfare in the Age of the Crusades, 1000-1300 (Ithaca: Cornell University Press, 1999),
- Heath, I. (1989). Armies of Feudal Europe 1066-1300 (2nd ed.). Wargames Research Group.
- Kennedy, H. (1996). Muslim Spain and Portugal: A political history of al-Andalus. London: Longman.
- Lewis, David Levering, God's Crucible: Islam and the Making of Europe, 570 to 1215 (New York: W & W Norton Inc, 2008), .
- Livermore, H. V.(1966) A New History of Portugal. Cambridge University Press.
- Nicolle, D.(1988) El Cid and the Reconquista 1050-1492 (Men-at-Arms 200). Osprey.
- Smith, C.(1989-92) Christians and Moors in Spain, Aris & Phillips
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zelleq doyusu ereb معركة الزلاقة Murabitilerle Ispaniyadaki xristian kralliqlari arasinda 23 oktyabr 1086 ci ilde bas vermis herbi munaqise Zelleq doyusuZelleq doyusunu tesvir eden miniaturaTarix 23 oktyabr 1086Yeri Badaxos d Neticesi Murabitilerin qeti zeferi Munaqise terefleri Kastiliya Araqon Elmurabitiler Komandan lar el Mutemid ibn Abbas Tereflerin quvvesi2 500 esger Kastiliya ordusundan uc defe cox Itkilernamelum namelumDoyus oncesi23 oktyabr 1086 ci ilde murabitler ve Ispaniyadaki muselman emirliklerinin birlesmis quvveleri ile Kastiliya kralliginin qosunlari arasinda Zelleq doyusu bas verib Murabit bugunku Ispaniya ve Fes torpaqlarinda orta esrlerde movcud olmus guclu dovlet ve bu dovleti qurmus xalqin adidir XI esrden etibaren pireneylilerin yarimadani zebt etmis muselmanlara qarsi tezyiqi artdigindan emirlikler getdikce zeifleyirdi Bu sebebden murabitlerin bascisi Yusif ibn Tafsin Sevilya Badaxos ve Qranada muselman emirliklerinin cagirisi ile Pireneydeki yerli xristianlara xususile de Kastiliya kralligina qarsi vurusmaga gelmisdi Onlar ise bu fursetden istifade ederek hem doyusdeki esas komandanligi heyata kecirmek hem de torpaq ele kecirmek niyyetinde idi Doyus zamani murabitlere Yusif ibn Tafsin Pireney emirliklerine Mutemid basciliq edirdi Kastiliya qosunlarina kral VI Alfonso komandanliq edirdi O muttefiqlere qarsi tab getirmek ucun qonsu Leon kralligindan yardim istemisdi Doyusden once Tafsin ibn Yusif kral Alfonsonun qarsisina uc sert qoymusdu Islami qebul etmek teslim olmaqla cizye vermek ve doyusmek Alfonso doyusmek qerarina gelir Doyusun gedisiCume gunu subh tezden Kastiliya ordusu hucuma kecir Yusif qosunu 15 11 ve 4 minlik esgerden ibaret 3 boluye ayirmisdi Birinciye Sevilya emiri Mutemid ikinciye ise ozu basciliq edirdi Ucuncu bolukde hind qilinci ve mizraqlari ile silahlanmis zenci Afrika doyusculeri vurusurdu Alfonsonun hucumu Mutemidin boluyune qarsi bas vermisdi Doyusun en qizgin hissesi bu bolukler arasinda bas vermis axsamadek davam etmisdi Qocaq muselman serkerdesi Mutemid doyusde yaralansa da guclu hucum qarsisinda tab getirerek ordunun birliyini saxlaya bilmisdi Gunortadan sonra kastiliyalilarin bir hissesini yox eden Yusif ibn Tasfin yarali Mutemidin komeyine gelerek kral Alfonsonun qosununu arxadan muhasireye alir Artiq doyusun taleyi hell olunmusdu Kastiliyalilar az zaman icinde mehv edilir Kral Alfonso ayagini itirse de doyusden sag cixa bilir Murabit emirlik ittifaqi qelebe qazanir NeticeKastiliyanin itkileri barede muemmali melumatlar movcuddur En genis yayilani budur ki 60 minlik ordunun 59 500 u mehv edilmis cemi 500 u sag qalmis onlardan ise 100 neferi Kastiliyaya cata bilmisdi Bu melumat muasir tarixciler terefinden sisirdilmis hesab olunur Aglabatan ikinci versiyaya gore 14 minlik Kastiliya ordusunun yaridan coxu qirilmis kral Alfonso ve bezi aristokratlar sag qala bilmisdi Murabitler de az itki vermemisdi Itkinin coxluguna gore onlar geri cekilmeli olmus bu sebebden doyusun neticesi olaraq Kastiliya kralligi genis erazi itirmemisdi Zelleq sozunun menasiDoyusun bas verdiyi yeri ispanlar Saqraxas adlandirir Hemin doyusun diger adi da ele buradan yaranib Zelleq ise yer adi deyil erebceden surusken yer menasini verir Doyus o qeder qanli kecmisdi ki yere axan qanin coxlugundan esgerlerin ayagi tez tez surusduyune gore ona bele ad verilmisdi IstinadlarDupuy R Ernest and Trevor N Dupuy The Harper Encyclopedia of Military history HarperCollins Publishers 1993 324 Lewis David Levering God s Crucible New York W amp W Norton Inc 2008 364 Bernard F Reilly The Contest of Christian and Muslim Spain 1031 1157 Wiley Blackwell 1996 88 To the battle which took place on October 23 1086 at Zalaca just north of Badajoz Alfonso brought an army that numbered about 2 500 men Lewis God s Crucible 361 EdebiyyatDupuy R Ernest and Trevor N Dupuy The Harper Encyclopedia of Military history HarperCollins Publishers 1993 France John Western Warfare in the Age of the Crusades 1000 1300 Ithaca Cornell University Press 1999 ISBN 0 8014 8607 6 Heath I 1989 Armies of Feudal Europe 1066 1300 2nd ed Wargames Research Group Kennedy H 1996 Muslim Spain and Portugal A political history of al Andalus London Longman Lewis David Levering God s Crucible Islam and the Making of Europe 570 to 1215 New York W amp W Norton Inc 2008 ISBN 0 393 06472 7 Livermore H V 1966 A New History of Portugal Cambridge University Press Nicolle D 1988 El Cid and the Reconquista 1050 1492 Men at Arms 200 Osprey Smith C 1989 92 Christians and Moors in Spain Aris amp Phillips