Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zövnə — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 8 fevral 2000-ci il tarixli, 809-IQ saylı Qərarı ilə Lerik rayonunun Osyedərə kənd inzibati ərazi vahidinin Zövnə kəndi Züvüc kənd inzibati ərazi vahidinin tərkibinə verilmişdir.
| Zövnə | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| | |
Toponimikası
Toponim olaraq "Zövnə" sözünün mənasının bəzi hallarda talış dilindən tərcümədə "su çox olan yer" kimi izah olunması yanlışdır. Belə ki, talışca Zövnə sözünün qurluşunda su anlamını ifadə edən kəlmə yoxdur. Həmçinin kəndin ərazisində su ehtiyatlarının az olması da bu cür izahın məntiqə uyğun olmadığı qənaətinə gəlməyə əsas verir. Zövnə sözü cənub bölgəsində Zuvand, Züvüc, Zövlə və Zevin kəndlərinin adlarını ifadə edən sözlərlə eyni kökdən olub "güclü", "qüvvətli" mənalarını bildirir.
Tarixi
Zövnə kəndinin çox qədim tarixi vardır. Ərazidə tapılan küp qəbirlər, daşdan yonulmuş qədim qoç heykəlləri və qəbir abidələri bunu daha dəqiq sübuta yetirir. Hindona, Lara və sair yerlərdə belə qədim qəbir abidələrinə çox rast gəlinir.Kəndin əsasının kim tərəfindən və nə zaman qoyulduğu dəqiq bilinmir. Kəndin kiçik olmasına baxmayaraq bir neçə tayfa vardır. Onlardan Həsənlilərın tarixdə öz yeri olan Təkəli tayfasından olmaqla Cəlilabad rayonunun Təklə kəndindən, Feyruzlu və Nəcililərin isə Ərdəbil ətrafından bir neçə əsr əvvəl gələrək bu kənddə məskunlaşdığı kənd əhalisinə məlumdur. Lakin kəndin ərazisində olan yer adlarının çoxunun talış dilində olması kənd əhalisinin çoxunun talışlardan ibarət olmasını izah edir.
Çox güman ki, əvvəllər burada indikindən daha böyuk bir yaşayış məntəqəsi olmuşdur.Yaxın keçmişdə Zövnə, ərazinin ən böyük kəndi olmuşdur. Lakin, əhalinin keçən əsrin əllinci illərindən sonra əsasən Sumqayıt və digər şəhərlərə kütləvi şəkildə köçməsi kəndin əhalisinin azalmasına səbəb olmuşdur. Hazırda, əslən bu kənddən olub Sumqayıt şəhərində yaşayanların sayı kəndin özündə yaşayanların sayından təxminən on dəfə çoxdur. Kəndin yaxınlığında XIX əsrə qədər "Lara", daha əvvəllər isə, "Hindona" kəndləri mövcud olmuşdur. Bu yerlərdə olan çoxlu kütləvi məzarlıqlar bu mülahizə üçün açıq aşkar bir dəlildir. Mülahizəyə görə Hindona adlanan yerdəki qəbiristanlıqdakı məzarlar vəba və yaxud taun xəstəliyi səbəbindən həyatını itirənlərə məxsusdur. Lakin məzarlıqlarda olan qoç qəbirüstü abidələri dəfn edilən şəxslərin Qaraqoyunlu və ya Ağqoyunlu dövlətlərinin döyüşçülərinin olması ehtimalına gətirib çıxarır ki, bu da həmin məzarlıqların döyüşlər nəticəsində yaranması nəticəsinə gəlməyə əsas verir.
Coğrafiyası və iqlimi
Kənd Lerik rayonunun şimal qərbində, Peştəsər silsiləsinin ətəyində, Pornayım adlanan ərazidə, qədim "Qız" və "Oğlan" qalaları ilə üz-üzə, rayon mərkəzindən 35 km məsafədə yerləşir. Kənd Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulana qədər Lənkəran qəzasının "Vərgədüz" nahiyəsinin tərkibində olmuş, Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1938-ci ilə qədər Sovet Azərbaycanının "Vərgədüz" rayonunun inzibati ərazisinə aid olmaqla, sonradan "Zuvand" rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir.
Ərazisinin əksər hissəsi təbii olaraq meşələrlə örtülüdür. Şehri-Tük çayı boyunca Gəndov (Lerik) kəndi ilə, daha sonra isə, Osyodərə (Lerik), Züvüc (Lerik), Əngəvül (Yardımlı) və Bilnə (Yardımlı) kəndləri ilə əhatələnib. Yayı isti və quraq, qışı isə soyuq və şaxtalı olur. Yanvar ayının orta temperaturu 1-4 C°, iyulun orta temperaturu isə 36-38 C° təşkil edir.
Əhalisi
Əhalisi 337 nəfərdir. Zövnə kiçik kənd olmasına baxmayaraq Böyük Vətən Müharibəsi illərində kənddən cəbhəyə 30-a yaxın adam getmişdir və onlardan 22-i şəhid olmuş (yəni:qara kağızı gəlmişdir, bəlkə də sağ qalanı olub) qalanları isə sağ-salamat vətənə qayıtmışdır. Həmçinin Dağlıq Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə Kazımov Fərman Salman oğlu şəhid olmuş (Ağdərədə). Əliyev Tələt Əli oğlu isə 2 dəfə yaralanaraq qazi kimi kəndə dönmüşdür. Zövnə kəndi həmçinin bir sıra ziyalıların da doğma kəndidir. Hazırda Şabran rayonunun İcra Başçısı olan Novruz Novruzov, uzun illər Zövnə və digər qonşu kəndlərdə həkimlik etmiş mərhum Əli Əliyev, Kürdəmir Rayon Polis Şöbəsinin rəis müavini Mehman Novruzov da bu kəndin yetirməsidir. Bundan başqa polis, hərbi, səhiyyə, təhsil və digər dövlət orqanlarında işləyən kəndin yetirmələri də az deyil. Hal-hazırda kənd məktəbindəki müəllimlərin də əksəriyyəti bu kəndin öz sakinləridir və həmçinin hazırda respublikamızın müxtəlif nüfuzlu ali məktəblərində təhsil alan Zövnə gəncləri yetərincə vardır.
İqtisadiyyatı
Yaşayış məntəqəsində kənd təsərrüfatı, xüsusilə maldarlıq və əkinçilik inkişaf edib. Kəndin əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. Maldarlıq və əkinçilik başlıca təsərrüfat sahələridir. Həmçinin sakinlər həyətyanı sahələrdə fərdi istifadə üçün meyvə və tərəvəzlər yetişdirilir. SSRİ zamanı Səməd Vurğun adına kolxoza məxsus olmuş üzümlük və digər sahələr 1996-cı ildə kənd sakinlərinin xüsusi istifadəsinə verilmişdir (fərdi olaraq) və hazırda taxıl sahəsi kimi istifadə olunur.
Əvvəllər Zövnə kəndində mövcud olmuş susuzluq problemi də son illərdə öz həllini tapmışdır. 1996-cı ildə hələ o vaxt Lerik Rayon İcra Başcısı vəzifəsində çalışan N.Novruzovun şəxsi təşəbbüsü ilə Böyük Vətən Müharibəsində həlak olan şəhidlərin xatirəsinə hörmət əlaməti olaraq ümumkənd istifadəsi üçün "Xatirə" bulağı inşa olunmuş, daha sonra isə qazılmış 1 neçə artezian quyusu bu susuzluq problemini köklü olaraq həll etmişdir.
Mədəniyyəti
Kənddə kitabxana, klub mövcuddur.
Təhsil
Kənddə Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuş F.Kazımovun adını daşıyan 9 illik orta məktəb fəaliyyət göstərir.
Din
2012-ci ildə isə kənd ağsaqqalı Həsənağa Qasımovun şəxsi təşəbbüsü ilə məscid binası ucaldılıb.
Kənddə Zövnə kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.
İstinadlar
- "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 8 fevral 2000-ci il tarixli, 809-IQ saylı Qərarı". 2021-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-29.
- Zövnə // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN .
- Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.
- MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2017-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər 2022-06-26 at the Wayback Machine. scwra.gov.az (az.)
Həmçinin bax
 | Lerik rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zovne Azerbaycan Respublikasinin Lerik rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 8 fevral 2000 ci il tarixli 809 IQ sayli Qerari ile Lerik rayonunun Osyedere kend inzibati erazi vahidinin Zovne kendi Zuvuc kend inzibati erazi vahidinin terkibine verilmisdir Zovne38 51 sm e 48 19 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle ZovneToponimikasiToponim olaraq Zovne sozunun menasinin bezi hallarda talis dilinden tercumede su cox olan yer kimi izah olunmasi yanlisdir Bele ki talisca Zovne sozunun qurlusunda su anlamini ifade eden kelme yoxdur Hemcinin kendin erazisinde su ehtiyatlarinin az olmasi da bu cur izahin mentiqe uygun olmadigi qenaetine gelmeye esas verir Zovne sozu cenub bolgesinde Zuvand Zuvuc Zovle ve Zevin kendlerinin adlarini ifade eden sozlerle eyni kokden olub guclu quvvetli menalarini bildirir TarixiZovne kendinin cox qedim tarixi vardir Erazide tapilan kup qebirler dasdan yonulmus qedim qoc heykelleri ve qebir abideleri bunu daha deqiq subuta yetirir Hindona Lara ve sair yerlerde bele qedim qebir abidelerine cox rast gelinir Kendin esasinin kim terefinden ve ne zaman qoyuldugu deqiq bilinmir Kendin kicik olmasina baxmayaraq bir nece tayfa vardir Onlardan Hesenlilerin tarixde oz yeri olan Tekeli tayfasindan olmaqla Celilabad rayonunun Tekle kendinden Feyruzlu ve Necililerin ise Erdebil etrafindan bir nece esr evvel gelerek bu kendde meskunlasdigi kend ehalisine melumdur Lakin kendin erazisinde olan yer adlarinin coxunun talis dilinde olmasi kend ehalisinin coxunun talislardan ibaret olmasini izah edir Cox guman ki evveller burada indikinden daha boyuk bir yasayis menteqesi olmusdur Yaxin kecmisde Zovne erazinin en boyuk kendi olmusdur Lakin ehalinin kecen esrin ellinci illerinden sonra esasen Sumqayit ve diger seherlere kutlevi sekilde kocmesi kendin ehalisinin azalmasina sebeb olmusdur Hazirda eslen bu kendden olub Sumqayit seherinde yasayanlarin sayi kendin ozunde yasayanlarin sayindan texminen on defe coxdur Kendin yaxinliginda XIX esre qeder Lara daha evveller ise Hindona kendleri movcud olmusdur Bu yerlerde olan coxlu kutlevi mezarliqlar bu mulahize ucun aciq askar bir delildir Mulahizeye gore Hindona adlanan yerdeki qebiristanliqdaki mezarlar veba ve yaxud taun xesteliyi sebebinden heyatini itirenlere mexsusdur Lakin mezarliqlarda olan qoc qebirustu abideleri defn edilen sexslerin Qaraqoyunlu ve ya Agqoyunlu dovletlerinin doyusculerinin olmasi ehtimalina getirib cixarir ki bu da hemin mezarliqlarin doyusler neticesinde yaranmasi neticesine gelmeye esas verir Cografiyasi ve iqlimiKend Lerik rayonunun simal qerbinde Pesteser silsilesinin eteyinde Pornayim adlanan erazide qedim Qiz ve Oglan qalalari ile uz uze rayon merkezinden 35 km mesafede yerlesir Kend Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulana qeder Lenkeran qezasinin Vergeduz nahiyesinin terkibinde olmus Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra 1938 ci ile qeder Sovet Azerbaycaninin Vergeduz rayonunun inzibati erazisine aid olmaqla sonradan Zuvand rayonunun terkibine daxil edilmisdir Erazisinin ekser hissesi tebii olaraq meselerle ortuludur Sehri Tuk cayi boyunca Gendov Lerik kendi ile daha sonra ise Osyodere Lerik Zuvuc Lerik Engevul Yardimli ve Bilne Yardimli kendleri ile ehatelenib Yayi isti ve quraq qisi ise soyuq ve saxtali olur Yanvar ayinin orta temperaturu 1 4 C iyulun orta temperaturu ise 36 38 C teskil edir EhalisiEhalisi 337 neferdir Zovne kicik kend olmasina baxmayaraq Boyuk Veten Muharibesi illerinde kendden cebheye 30 a yaxin adam getmisdir ve onlardan 22 i sehid olmus yeni qara kagizi gelmisdir belke de sag qalani olub qalanlari ise sag salamat vetene qayitmisdir Hemcinin Dagliq Qarabag ugrunda geden doyuslerde Kazimov Ferman Salman oglu sehid olmus Agderede Eliyev Telet Eli oglu ise 2 defe yaralanaraq qazi kimi kende donmusdur Zovne kendi hemcinin bir sira ziyalilarin da dogma kendidir Hazirda Sabran rayonunun Icra Bascisi olan Novruz Novruzov uzun iller Zovne ve diger qonsu kendlerde hekimlik etmis merhum Eli Eliyev Kurdemir Rayon Polis Sobesinin reis muavini Mehman Novruzov da bu kendin yetirmesidir Bundan basqa polis herbi sehiyye tehsil ve diger dovlet orqanlarinda isleyen kendin yetirmeleri de az deyil Hal hazirda kend mektebindeki muellimlerin de ekseriyyeti bu kendin oz sakinleridir ve hemcinin hazirda respublikamizin muxtelif nufuzlu ali mekteblerinde tehsil alan Zovne gencleri yeterince vardir IqtisadiyyatiYasayis menteqesinde kend teserrufati xususile maldarliq ve ekincilik inkisaf edib Kendin ehalisi esasen kend teserrufati ile mesgul olur Maldarliq ve ekincilik baslica teserrufat saheleridir Hemcinin sakinler heyetyani sahelerde ferdi istifade ucun meyve ve terevezler yetisdirilir SSRI zamani Semed Vurgun adina kolxoza mexsus olmus uzumluk ve diger saheler 1996 ci ilde kend sakinlerinin xususi istifadesine verilmisdir ferdi olaraq ve hazirda taxil sahesi kimi istifade olunur Evveller Zovne kendinde movcud olmus susuzluq problemi de son illerde oz hellini tapmisdir 1996 ci ilde hele o vaxt Lerik Rayon Icra Bascisi vezifesinde calisan N Novruzovun sexsi tesebbusu ile Boyuk Veten Muharibesinde helak olan sehidlerin xatiresine hormet elameti olaraq umumkend istifadesi ucun Xatire bulagi insa olunmus daha sonra ise qazilmis 1 nece artezian quyusu bu susuzluq problemini koklu olaraq hell etmisdir MedeniyyetiKendde kitabxana klub movcuddur TehsilKendde Qarabag ugrunda geden doyuslerde sehid olmus F Kazimovun adini dasiyan 9 illik orta mekteb fealiyyet gosterir Din2012 ci ilde ise kend agsaqqali Hesenaga Qasimovun sexsi tesebbusu ile mescid binasi ucaldilib Kendde Zovne kend mescidi dini icmasi fealiyyet gosterir Istinadlar Azerbaycan Respublikasinin bezi rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 8 fevral 2000 ci il tarixli 809 IQ sayli Qerari 2021 09 16 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 29 Zovne Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti II cild Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 156 0 Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki 2010 MUSELMAN DINI ICMALAR 2017 ci ilde qeydiyyatdan kecenler 2022 06 26 at the Wayback Machine scwra gov az az Hemcinin bax Lerik rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin