Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Züheyr ibn Əbu Sülmə (520–609) — ərəb şairi.
| Züheyr ibn Əbu Sülmə | |
|---|---|
| ərəb. زهير بن أبي سلمى | |
 | |
| Doğum tarixi | 520 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 609 |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
 | |
Həyatı
Züheyr ibn Əbu Sülmə şairlər nəslinə mənsubdur. Onun babası, atası, dayısı və övladları da şair olmuşlar. Şair təxminən 530-cu ildə Nəcddə anadan olmuşdur. O, Mudari tayfasının Muzayna qəbiləsindən idi. Şairin atası Rəbiə öz tayfasını buraxmış və Qatafan tayfasına getmişdir. Burada Umm Amru adlı qızla evləndikdən sonra bu tayfa ilə qohumluq əlaqələri ilə bağlandığından tayfanı tərk etməmişdir. Burada onların Qatafan tayfasında böyüyüb tərbiyə alacağı övladları Züheyr dünyaya gəlmişdir. Tayfa nümayəndələri arasında Züheyrin dayısı olan iflic olmuş müdrik Bəşamə adlı bir qoca da var idi. Züheyr Bəşamədən ayrılmır, ona qulluq edir, ondan həyatın müxtəlif cəhətləri, eyni zamanda şer sənətinin incəliklərini öyrənirdi. Bəşamənin övladı olmamış, vəfat etməzdən öncə sərvətini qohumları arasında paylamış, nə qədər qəribə olsa da, hamıdan çox sevdiyi Züheyrə heç bir sərvət qoymamışdır. İncik düşən Züheyr bunun səbəbini soruşarkən Bəşamə "mən ən qiymətli sərvəti-şairlik sənətini sənə vermişəm"-deyir. Sonralar Züheyrin atası vəfat edir və o, anasının ərə getdiyi Mudari tayfasından olan Aus ibn Həcərdən dərs almağa başlayır. Züheyr öz yaradıcılığında onun davamçısına çevrilir.
Züheyr həmişə Qatafan tayfasında yaşamışdır. Burada o, iki dəfə ailə həyatı qurur. Birinci dəfə Umm Aufa adlı qızla evlənir ki, nəticədə onun uşağının olmadığına görə ondan boşanır. İkinci dəfə isə o, Kəbşə ilə evlənir. Kəbşə ona iki oğul – Kəb və Buceyri dünyaya gətirir. Sonralar onların ikisi də şair olur. Kəb ibn Züheyr məşhur "Bənət Suad" şerinin müəllifidir.
Züheyr poeziyaya ciddi yanaşmış, öz yaradıcılığı ilə sadəcə olaraq insanları əyləndirmək deyil, onlara xeyir vermək, ərəb qəbilələrini narahat edən məsələləri yoluna qoymaq məqsədi güdmüşdür. O, ərəb poeziyasında sülh şairi kimi tanınır. Şair öz əsərlərində xeyirxah, sülhsevər insan olan Harim ibn Sinanı tərif edir, məşhurlaşdırır, ona ən yaxşı şerlərinihəsr edir. Eyni zamanda, əs-Sibak döyüşündə Əbs və Zubyan tayfaları arasında barışıq yaratmaq üçün səy göstərən əl-Haris ibn Aufu təriflədiyi müəlləqəsini də ona həsr etmişdir. Züheyrin şerləri Harisin çox xoşuna gəlirdi. O, buna görə Züheyrə çoxlu hədiyyələr verirdi. Məhz buna görə də, Züheyr öz var-dövləti və xeyirxah işləri ilə islamaqədərki dövrə qədər olan ən məşhur insanlardan olmuşdur.
Züheyr təqribən 627-ci ildə, 97 yaşında vəfat etmişdir. O, sakit həyat tərzi sürmüş, daim sülhə, ədalətə can atmış və ömrünü xeyirxah işlər görməklə keçirmişdir. Onun şerlərində təkallahlılığın izləri aydın şəkildə özünü göstərir. O, həmçinin, axirət dünyasına da inanmışdır.
Yaradıcılığı
Züheyrin əsərləri onlara bir neçə dəfə şərh yazılmış divanda toplanmışdır. Əl-Əlyamə əş-Şəntəmirinin şərhləri 1888-ci ildə Leydendə və 1905-ci ildə Misirdə çap olunmuşdur. Züheyrin divanı ilk dəfə 1870-ci ildəVilyam Alvard tərəfindən çap olunmuşdur. Divanda Qatafan tayfasının tanınmış şəxslərini, eyni zamanda, əl-Haris ibn Auf, Haris ibn Sinan və onların ailələrini də tərif etdiyi şerlər vardır. Bu topluda qəzəl, hicə və fəxriyyə də vardır. Lakin digər şerlərə nisbətən, bu növlərdə yazdığı şerlərə az təsadüf olunur. Bunlarla yanaşı, divanda vəsf və hikmə adlı aforizmlər də toplanmışdır. Onun "mimiyyə" qəsidəsi daha çox məşhurluq qazanmışdır.
Züheyr ərəb ədəbiyyatı tarixində حوليات "bir illik" şeirlər müəllifi kimi tanınır. Belə ki, bəzən bir qəsidə üzərində bir il işləyir, onu dönə-dönə təkmilləşdirirdi.
Züheyrin müəlləqəsi 64 beytdən ibarətdir, təvil bəhrində yazılmışdır və "mim" hərfi ilə qafiyələnir. Əz-Zuzani, ət-Təbrizi və başqaları bu müəlləqəyə şərh yazmışlar. Müəlləqə cürbəcür nəşrlərlə müxtəlif yerlərdə nəşr olunmuşdur. Eyni zamanda, bir çox dillərə, o cümlədən, latın, fransız və ingilis dillərinə tərcümə olunmuşdur.
Müəlləqə Əbs və Zubyan tayfaları arasında müharibənin başa çatması münasibətilə yazılmışdır. Müəlləqədə sülh yaradanlar tərif olunur və müharibənin, nahaq yerə qan tökülməsinin dayandırılmasına çağırılır. Şair müharibəni heç də mərdlik, igidlik əlaməti hesab etməyib onun törətdiyi fəlakətlərdən bəhs edir. Əntərə və Tərəfə şeirlərinin cəngavərlik ruhu ilə tərbiyələnmiş ərəb dinləyicisi Züheyrin bu müəlləqəsinə biganə qala bilərdi. Lakin belə bir biganəlik şairi narahat etmir. O, sanki sülhü tərənnüm edən dastan yazır.
Müəlləqə iki böyük hissədən ibarətdir. Birinci hissə lirik hissədir. Tərk edilmiş obanın və köçün təsvirinə həsr olunub (1–15-ci beytlər). İkinci hissə sülh, barışıq hissəsidir. Bu hissənin özü də bir sıra bölmələrdən ibarətdir.
- 1. Sülh yaradanların tərifi və onların bu barışığa hansı yollarla nail olmalarının hekayəsi (16–25-ci beytlər)
- 2. Barışanlara məsləhətlər, müharibənin təsviri və müharibəyə qarşı ehtiyatlı olmaq barəbə Əbs tayfasına müraciət (26–35-ci beytlər)
- 3. Zubyan tayfasının bağışlanması haqqında hekayə (36–48-ci beytlər)
- 4. Hikmətamiz kəlamlar və aforizmlər (49–64-cü beytlər)
Həmçinin bax
Esat Ayyıldız, Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020. s.220–231.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118906550 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Esat Ayyıldız, Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020. s.220–231.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Zuheyr ibn Ebu Sulme 520 609 ereb sairi Zuheyr ibn Ebu Sulmeereb زهير بن أبي سلمى Dogum tarixi 520Dogum yeri Necd Seudiyye ErebistaniVefat tarixi 609Fealiyyeti sair yaziciHeyatiZuheyr ibn Ebu Sulme sairler nesline mensubdur Onun babasi atasi dayisi ve ovladlari da sair olmuslar Sair texminen 530 cu ilde Necdde anadan olmusdur O Mudari tayfasinin Muzayna qebilesinden idi Sairin atasi Rebie oz tayfasini buraxmis ve Qatafan tayfasina getmisdir Burada Umm Amru adli qizla evlendikden sonra bu tayfa ile qohumluq elaqeleri ile baglandigindan tayfani terk etmemisdir Burada onlarin Qatafan tayfasinda boyuyub terbiye alacagi ovladlari Zuheyr dunyaya gelmisdir Tayfa numayendeleri arasinda Zuheyrin dayisi olan iflic olmus mudrik Besame adli bir qoca da var idi Zuheyr Besameden ayrilmir ona qulluq edir ondan heyatin muxtelif cehetleri eyni zamanda ser senetinin inceliklerini oyrenirdi Besamenin ovladi olmamis vefat etmezden once servetini qohumlari arasinda paylamis ne qeder qeribe olsa da hamidan cox sevdiyi Zuheyre hec bir servet qoymamisdir Incik dusen Zuheyr bunun sebebini sorusarken Besame men en qiymetli serveti sairlik senetini sene vermisem deyir Sonralar Zuheyrin atasi vefat edir ve o anasinin ere getdiyi Mudari tayfasindan olan Aus ibn Hecerden ders almaga baslayir Zuheyr oz yaradiciliginda onun davamcisina cevrilir Zuheyr hemise Qatafan tayfasinda yasamisdir Burada o iki defe aile heyati qurur Birinci defe Umm Aufa adli qizla evlenir ki neticede onun usaginin olmadigina gore ondan bosanir Ikinci defe ise o Kebse ile evlenir Kebse ona iki ogul Keb ve Buceyri dunyaya getirir Sonralar onlarin ikisi de sair olur Keb ibn Zuheyr meshur Benet Suad serinin muellifidir Zuheyr poeziyaya ciddi yanasmis oz yaradiciligi ile sadece olaraq insanlari eylendirmek deyil onlara xeyir vermek ereb qebilelerini narahat eden meseleleri yoluna qoymaq meqsedi gudmusdur O ereb poeziyasinda sulh sairi kimi taninir Sair oz eserlerinde xeyirxah sulhsever insan olan Harim ibn Sinani terif edir meshurlasdirir ona en yaxsi serlerinihesr edir Eyni zamanda es Sibak doyusunde Ebs ve Zubyan tayfalari arasinda barisiq yaratmaq ucun sey gosteren el Haris ibn Aufu teriflediyi muelleqesini de ona hesr etmisdir Zuheyrin serleri Harisin cox xosuna gelirdi O buna gore Zuheyre coxlu hediyyeler verirdi Mehz buna gore de Zuheyr oz var dovleti ve xeyirxah isleri ile islamaqederki dovre qeder olan en meshur insanlardan olmusdur Zuheyr teqriben 627 ci ilde 97 yasinda vefat etmisdir O sakit heyat terzi surmus daim sulhe edalete can atmis ve omrunu xeyirxah isler gormekle kecirmisdir Onun serlerinde tekallahliligin izleri aydin sekilde ozunu gosterir O hemcinin axiret dunyasina da inanmisdir YaradiciligiZuheyrin eserleri onlara bir nece defe serh yazilmis divanda toplanmisdir El Elyame es Sentemirinin serhleri 1888 ci ilde Leydende ve 1905 ci ilde Misirde cap olunmusdur Zuheyrin divani ilk defe 1870 ci ildeVilyam Alvard terefinden cap olunmusdur Divanda Qatafan tayfasinin taninmis sexslerini eyni zamanda el Haris ibn Auf Haris ibn Sinan ve onlarin ailelerini de terif etdiyi serler vardir Bu topluda qezel hice ve fexriyye de vardir Lakin diger serlere nisbeten bu novlerde yazdigi serlere az tesaduf olunur Bunlarla yanasi divanda vesf ve hikme adli aforizmler de toplanmisdir Onun mimiyye qesidesi daha cox meshurluq qazanmisdir Zuheyr ereb edebiyyati tarixinde حوليات bir illik seirler muellifi kimi taninir Bele ki bezen bir qeside uzerinde bir il isleyir onu done done tekmillesdirirdi Zuheyrin muelleqesi 64 beytden ibaretdir tevil behrinde yazilmisdir ve mim herfi ile qafiyelenir Ez Zuzani et Tebrizi ve basqalari bu muelleqeye serh yazmislar Muelleqe curbecur nesrlerle muxtelif yerlerde nesr olunmusdur Eyni zamanda bir cox dillere o cumleden latin fransiz ve ingilis dillerine tercume olunmusdur Muelleqe Ebs ve Zubyan tayfalari arasinda muharibenin basa catmasi munasibetile yazilmisdir Muelleqede sulh yaradanlar terif olunur ve muharibenin nahaq yere qan tokulmesinin dayandirilmasina cagirilir Sair muharibeni hec de merdlik igidlik elameti hesab etmeyib onun toretdiyi felaketlerden behs edir Entere ve Terefe seirlerinin cengaverlik ruhu ile terbiyelenmis ereb dinleyicisi Zuheyrin bu muelleqesine bigane qala bilerdi Lakin bele bir biganelik sairi narahat etmir O sanki sulhu terennum eden dastan yazir Muelleqe iki boyuk hisseden ibaretdir Birinci hisse lirik hissedir Terk edilmis obanin ve kocun tesvirine hesr olunub 1 15 ci beytler Ikinci hisse sulh barisiq hissesidir Bu hissenin ozu de bir sira bolmelerden ibaretdir 1 Sulh yaradanlarin terifi ve onlarin bu barisiga hansi yollarla nail olmalarinin hekayesi 16 25 ci beytler 2 Barisanlara meslehetler muharibenin tesviri ve muharibeye qarsi ehtiyatli olmaq barebe Ebs tayfasina muraciet 26 35 ci beytler 3 Zubyan tayfasinin bagislanmasi haqqinda hekaye 36 48 ci beytler 4 Hikmetamiz kelamlar ve aforizmler 49 64 cu beytler Hemcinin baxEsat Ayyildiz Klasik Arap Siirinde Emevi Donemine Kadar Hiciv Ankara Gece Kitapligi 2020 s 220 231 IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 118906550 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Esat Ayyildiz Klasik Arap Siirinde Emevi Donemine Kadar Hiciv Ankara Gece Kitapligi 2020 s 220 231