Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
“Yaddaşın normal fəaliyyət göstərməsi üçün əsas şərtlərdən biri düşüncənin aydın olmasıdır. Düşüncənin pozulması ilə müşayyət olunan bütün hallarda tam amnezyya qeyd olunur. Bir çox təsadüflərdə amneziyalar beyinin travmaları və ruhi sarsıntıları ilə əlaqədar olaraq baş verdiyi üçün travmanın vaxtından asılı olaraq o bir neçə formaya bölünür.
Retroqrad amneziya
Düşüncənin pozulması ilə müşayiət olunan hadisə zamanı ( travma ) və ondan əvvəlki hadisələrin müəyyən müddət unudulmasına deyilir. Məsələn, avtomobil qəzası nəticəsində düşüncənin qısa müddətli pozulması ilə müşayiət olunan kəllə travması alan adam, maşına mindiyi ana qədər hadisələri ya dəxşı yadına saldığı halda ondan sonrakı travmayadək olan hadisələri tamamilə unutmuşdur. Nəqliyyat hadisəsi maşın yola düşəndən 15 dəqiqə sonra baş vermişdir. Başqa bir xəstə travmaya qədərki beş gün müddətində baş vermiş hadisələri unutmuşdur.
Anteroqrad amneziya
Travmadan sonrakı hadisələrin bu və ya başqa müddət ərzində unudulmasına deyilir. Müddəti bir neçə dəqiqədən bir neçə günə qədər ola bilər.
Retroanteroqrad amneziya
Həm travmadan əvvəlki, həm də travmadan sonrakı dövrləri əhatə edə bilər. Retadik amneziya zamanı xəstə tutma halından çıxdıqdan sonra müəyyən hadisələri yadına salır lakin bir neçə gündən sonra hər şeyi unudur. Epilepsiya xəstəliyi ilə əlaqədar düşüncənin alaqaranlıq pozuntularında, beyin damarlarının xəstəliklərində təsadüf edilir.
Affektogen amneziya
İnsanın öz şəxsi həyatının bəzi mühüm anlarının, xüsusi ilə təəssüratlarla əlaqədar hadisələrin unudulmasıdır. Bu mərkəzi sinir sisteminin üzvi xəstəliklərində (beyin damarlarının aterosklerozu, qocalıq psixozları) və isteriya nevrozu zamanı təsadüf edilir.
Amnestik desorientasiya
Xəstələr əşyaların adlarını yada salmır. Bəzən xəstələr harda olduqlarını, vaxtı unudurlar. Qocalıq ağıl zəifliyində rast gəlinir.
Fiksatsion amneziya
Yadda saxlamaq qabiliyyətinin pozulmasına deyilir. İnsan eşitdiyi, şahidi olduğu hadisələri dərhal unudur, bəzən bir qədər əvvəl gördüyü adamla yenidən salamlaşır, eyni sözü dəfələrlə soruşur. Korsakov amnestik sindromunda, kəllə travmalarında, beyin şişlərində , və digər üzvü pozuntularda rast gəlinir. Tədricən artan proqresiv amneziya - adından məlum olduğu kimi yavaş – yavaş güclənən yadda pozuntusu olub beyin damarlarının patologiyasında qocalıq psixozlarında rast gəlinir”.
Ümumiyyətlə gərgin iş qrafiki, informasiya çoxluğu, gecə həyatı, düzgün balanslaşdırılmamış qidalanma beynin fəaliyyətinə də öz təsirini göstərir. Yaşlılarda yaddaşın pozulması çox zaman bir sıra xəstəliklərin (beyin damarlarının aterosklerozu, qocalıq ağıl zeifliyi, Alsqeymer xəstəliyi və s.) nəticəsi olur. Müalicə də bu yönümdə aparılmalıdır. Cavan şəxslərdə isə yaddaş pozğunluğu yorğunluğun, qeyri-düzgün həyat tərzinin, həddən artıq informasiya yüklənməsinin nəticəsidir. Bundan başqa bir şeyi yadda saxlayarkən onu düzgün, nə iləsə əlaqələndirib(assosiativ) yadda saxlamaq lazımdır.
Yaddaşın gücləndirilməsi
Öncəliklə rejimə riayət etmək, vaxtlı-vaxtında yatıb durmaq, zehni işlə fiziki işi növbələşdirmək, vaxtlı-vaxtında istirahət etmək lazımdır. Qidalanarkən tərkibində aminturşular(zülallar), Fosfor, Kalsium, A, E, B qrup vitaminlər olan qidalara çox yer verilməlidir. Bunlara misal olaraq Balıq eti, balıq yağı, kürü, lobya, qarğıdalı, banan, kişmiş, qaysı, qoz, günəbaxan, süd və süd məhsulları, yumurta, kakao və s. göstərmək olar. Səhər və axşamlar bal şərbəti və ya şirinçay içmek beynin qlükozaya olan tələbatını ödəməklə yaddaşı yaxşılaşdırır. İdman etmək, xüsusile də onurğa sütununun idmanları beyin qan dövranını gücləndirir və yaddaşı yaxşılaşdırır. Bundan başqa beyin qan dövranını yaxşılaşdıran dərman maddələri – sinnarizin, nootropil, qlisin və s. mövcuddur. Yaddaşı yaxşılaşdırmağı, informasiyaları daha asan ve effektiv yadda saxlamağı öyrənən xüsusi bir elm sahəsi – Mnemonika mövcuddur. Bele ki, çoxsaylı informasiyanı (məsələn, İngilis dilində sözlər, telefon nömrələri) yadda saxlamaq, beyinin bu sahədə imkanlarından maksimal istifadə etmək üçün xüsusi treyninq proqramlar, cürbəcür üsullar düşünülübdür. Onların əksəriyyəti assosiativ üsullardır”. Onu da qeyd edək ki, həkimlər bir çox qidalardan beyinin və yaddaşın gücləndirilməsinə müsbət təsirini vurğulayırlar.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yaddasin normal fealiyyet gostermesi ucun esas sertlerden biri dusuncenin aydin olmasidir Dusuncenin pozulmasi ile musayyet olunan butun hallarda tam amnezyya qeyd olunur Bir cox tesaduflerde amneziyalar beyinin travmalari ve ruhi sarsintilari ile elaqedar olaraq bas verdiyi ucun travmanin vaxtindan asili olaraq o bir nece formaya bolunur Retroqrad amneziyaDusuncenin pozulmasi ile musayiet olunan hadise zamani travma ve ondan evvelki hadiselerin mueyyen muddet unudulmasina deyilir Meselen avtomobil qezasi neticesinde dusuncenin qisa muddetli pozulmasi ile musayiet olunan kelle travmasi alan adam masina mindiyi ana qeder hadiseleri ya dexsi yadina saldigi halda ondan sonraki travmayadek olan hadiseleri tamamile unutmusdur Neqliyyat hadisesi masin yola dusenden 15 deqiqe sonra bas vermisdir Basqa bir xeste travmaya qederki bes gun muddetinde bas vermis hadiseleri unutmusdur Anteroqrad amneziyaTravmadan sonraki hadiselerin bu ve ya basqa muddet erzinde unudulmasina deyilir Muddeti bir nece deqiqeden bir nece gune qeder ola biler Retroanteroqrad amneziyaHem travmadan evvelki hem de travmadan sonraki dovrleri ehate ede biler Retadik amneziya zamani xeste tutma halindan cixdiqdan sonra mueyyen hadiseleri yadina salir lakin bir nece gunden sonra her seyi unudur Epilepsiya xesteliyi ile elaqedar dusuncenin alaqaranliq pozuntularinda beyin damarlarinin xesteliklerinde tesaduf edilir Affektogen amneziyaInsanin oz sexsi heyatinin bezi muhum anlarinin xususi ile teessuratlarla elaqedar hadiselerin unudulmasidir Bu merkezi sinir sisteminin uzvi xesteliklerinde beyin damarlarinin aterosklerozu qocaliq psixozlari ve isteriya nevrozu zamani tesaduf edilir Amnestik desorientasiyaXesteler esyalarin adlarini yada salmir Bezen xesteler harda olduqlarini vaxti unudurlar Qocaliq agil zeifliyinde rast gelinir Fiksatsion amneziyaYadda saxlamaq qabiliyyetinin pozulmasina deyilir Insan esitdiyi sahidi oldugu hadiseleri derhal unudur bezen bir qeder evvel gorduyu adamla yeniden salamlasir eyni sozu defelerle sorusur Korsakov amnestik sindromunda kelle travmalarinda beyin sislerinde ve diger uzvu pozuntularda rast gelinir Tedricen artan proqresiv amneziya adindan melum oldugu kimi yavas yavas guclenen yadda pozuntusu olub beyin damarlarinin patologiyasinda qocaliq psixozlarinda rast gelinir Umumiyyetle gergin is qrafiki informasiya coxlugu gece heyati duzgun balanslasdirilmamis qidalanma beynin fealiyyetine de oz tesirini gosterir Yaslilarda yaddasin pozulmasi cox zaman bir sira xesteliklerin beyin damarlarinin aterosklerozu qocaliq agil zeifliyi Alsqeymer xesteliyi ve s neticesi olur Mualice de bu yonumde aparilmalidir Cavan sexslerde ise yaddas pozgunlugu yorgunlugun qeyri duzgun heyat terzinin hedden artiq informasiya yuklenmesinin neticesidir Bundan basqa bir seyi yadda saxlayarken onu duzgun ne ilese elaqelendirib assosiativ yadda saxlamaq lazimdir Yaddasin guclendirilmesiOncelikle rejime riayet etmek vaxtli vaxtinda yatib durmaq zehni isle fiziki isi novbelesdirmek vaxtli vaxtinda istirahet etmek lazimdir Qidalanarken terkibinde amintursular zulallar Fosfor Kalsium A E B qrup vitaminler olan qidalara cox yer verilmelidir Bunlara misal olaraq Baliq eti baliq yagi kuru lobya qargidali banan kismis qaysi qoz gunebaxan sud ve sud mehsullari yumurta kakao ve s gostermek olar Seher ve axsamlar bal serbeti ve ya sirincay icmek beynin qlukozaya olan telebatini odemekle yaddasi yaxsilasdirir Idman etmek xususile de onurga sutununun idmanlari beyin qan dovranini guclendirir ve yaddasi yaxsilasdirir Bundan basqa beyin qan dovranini yaxsilasdiran derman maddeleri sinnarizin nootropil qlisin ve s movcuddur Yaddasi yaxsilasdirmagi informasiyalari daha asan ve effektiv yadda saxlamagi oyrenen xususi bir elm sahesi Mnemonika movcuddur Bele ki coxsayli informasiyani meselen Ingilis dilinde sozler telefon nomreleri yadda saxlamaq beyinin bu sahede imkanlarindan maksimal istifade etmek ucun xususi treyninq proqramlar curbecur usullar dusunulubdur Onlarin ekseriyyeti assosiativ usullardir Onu da qeyd edek ki hekimler bir cox qidalardan beyinin ve yaddasin guclendirilmesine musbet tesirini vurgulayirlar