Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yusif əfəndi Allahyarzadə — məşhur din xadimi, Borçalı qazısı.
| Yusif əfəndi Allahyarzadə | |
|---|---|
| Yusif əfəndi Əfəndiyev | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Hasanxocalı, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Arıxlı, Gürcüstan SSR, SSRİ |
| Dəfn yeri | Arıxlı |
| Uşaqları | , , , |
| Atası | Allahyar |
Yusif Allahyarzadə 1859-cu ildə Həsənxocalıda anadan olub. İlk təhsilini Qazax mahalının Şıxlı kəndində aldıqdan sonra Şəkidə ruhani təhsilini davam etdirib. Yusifin dinə, oxumağa olan marağı o dövrün ziyalılarının diqqətini çəkib. Onların maddi köməkliyi sayəsində təhsilini davam etdirməsi üçün Türkiyənin İstanbul şəhərinə göndərilib. İstanbulda yüksək dini təhsilini başa vuran Yusif Əfəndi 1892-ci ildə doğma kəndi Həsənxocalıya qayıdıb. O, Zaqafqaziyanın müftisi Hüseyn əfəndi Qayıbov tərəfindən Borçalı mahalına qazı təyin olunub və Sovetlər hakimiyyətinə qədər bu vəzifədə işləyib. 1897-ci ildə Qafqaz canişinliyinin icazəsiylə Borçalı qazılığı Şüləverdən Arıxlı kəndinə köçürülüb. Yusif əfəndi üçün 300 gümüş pula Arxılı Emin aganın mülkündən ev alınıb. 1899-cu ildə Türkiyədən Arıxlı kəndində inşa edilməsi üçün məscid layihəsini də o, gətirib. Məscidin tikintisinə rəhbərlik etməyi isə kənd mollası Hacı Mahmud Əfəndiyə tapşırıb. Məscidin tikintisi hicri-qəməri tarixiylə 1330-cu ildə (miladi 1912) başa çatıb. Minarənin tikintisi isə iki il sonra başa çatdırılıb. Borçalı qazısı Yusif Allahyarzadə 1916-cı ildə oz kəndi Həsənxocalıda da bir məscid tikdirib. Onun şeirlər külliyatı durur, Keşəli kəndində molla Əflatundadır. Yusif əfəndi Allahyarzadə 1905-1907-ci illərdə Tiflisdə azərbaycanların silahlı ermənilər tərəfindən qırğının qarşısının alması üçün Borçalı atlı dəstələrinin təşkil edilməsində və onların bu şəhərə göndərilməsində xidməti böyükdür. 1918-1920-ci illərdə isə vəziyyət daha ağir idi. Həmin dövrdə Borçalı Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan arasında mübahisəli əraziydi və bu məsələ son dərəcə qarmaşıq xarakter almışdı. Qüzey Qafqaz cümhuriyyətləri müstəqil bəyan olunandan sonra Borçalı ərazisini Sənain stansiyasına qədər Alman qoşunları tutmuşdular. Qalan yerlər – Gümrü, Cəlaloğlu, Kolagirən yörələri Türkiyə qoşununun tabeliyidə qalırdı. Yerli Müsəlmanlar Alman qoşunlarına qarşı açıqdan-açığa etirazlarını bildirir və çıxış yolunu Azərbaycana birləşməkdə görürdülər. 1918-ci ildə Borçalıların Azərbaycan Cümhuriyyəti Nazirlər Şurası sədrinə göndərdikləri müraciətdə deyilirdi: ... Bu torpağın pionerləri bizik, sayca əksər çoxluğu biz tuturuq, burada hakim xalq olmaq üçün hər cür ləyaqətimiz var. Ona görə də Türkiyə Sultanına və böyük vəzirə müraciət edərək, bizim mərkəzi üsul-idarə Tiflis şəhərində olmaqla Türkiyənin himayədarlığı altında Qarapapaq adıyla yarımmüstəqil xanlıq kimi tanınmağımız və bizim Tiflis şəhəriylə birlikdə Azərbaycana birləşməyimiz xüsusunda məsələ qaldırırıq. İndi biz Azərbaycan hökumətindən rica eirik ki, bizə qarşı hələ də törədilən fəlakətlərə son qoyulması üçün gərəkli tədbirlər görülsün, evlərimizə, bütöv kəndlərmizə od vurulması, kəndlərin dağıdılması, müxtəlif yerlərdə əmlakımızın yağmalanması və qarət edilməsi sonucunda bizə dəyən zərərin nə qədər olduğunu, bu zərərin ödənilməsini, tezliklə bizə Müsəlman kəndlərində güvənli yaşayışımızın təminatı üçün qoşun göndərilməsi imkanını aydınlaşdıracaq istintaq komissiyası təşkil edilsin. Ədalət və müqəddəs Müsəlmançılıq haqqları adına öz xeyirxahlığıyla hamıya bəlli olan Sizə Gürcüstanda yaşayan bütün Müsəlmanlar adından müraciət edirik. 1337 (1918) ili Məhərrəm ayının 5-i. İmzalar: Gürcüstanda yaşayan bütün Müsəlmanlar adından: Borçalının Sünnü təriqəti üzrə qazısı Allahyarzadə Yusif Əfəndi; Borçalının Şiə təriqəti üzrə qazısı Mühəmməd Şeyx Mühəmməd Əli; Borçalı Xeyriyyə Cəmiyyəti sədri və üzvləri, sədr, üzvlər: Qurban-Əli Əfəndi Xəlilzadə və İsa. (Azərbaycan Mərkəzi Dövlət Arxivi, fond 970, siyahı 1, iş 24, vərəq 14–15; Azərbaycan EA Xəbərləri, Tarix, Fəlsəfə və Hüquq seriyası, # 2, Elm, Bakı 1990, səh. 68-69). Burada adları keçənlərdən Yusif Əfəndi Allahyarzadə Şəkidə, İstanbulda ali ruhani təhsili almışdı, Borçalı qazısı rütbəsini qazanmışdı, 1945-ci ilədək Arıxlı kəndində yaşamışdı. Onun üç oğlu – Sirəcəddin, Ziyəddin (Ziya Borçalı), Bahəddin Əfəndiyevlər (Əfəndizadələr) Borçalıda təhsilin, mədəniyyətin inkişafında önəmli rol oynamışdılar.
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yusif efendi Allahyarzade meshur din xadimi Borcali qazisi Yusif efendi AllahyarzadeYusif efendi EfendiyevDogum tarixi 1859Dogum yeri Hasanxocali Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1943Vefat yeri Arixli Gurcustan SSR SSRIDefn yeri ArixliUsaqlari Atasi Allahyar Yusif Allahyarzade 1859 cu ilde Hesenxocalida anadan olub Ilk tehsilini Qazax mahalinin Sixli kendinde aldiqdan sonra Sekide ruhani tehsilini davam etdirib Yusifin dine oxumaga olan maragi o dovrun ziyalilarinin diqqetini cekib Onlarin maddi komekliyi sayesinde tehsilini davam etdirmesi ucun Turkiyenin Istanbul seherine gonderilib Istanbulda yuksek dini tehsilini basa vuran Yusif Efendi 1892 ci ilde dogma kendi Hesenxocaliya qayidib O Zaqafqaziyanin muftisi Huseyn efendi Qayibov terefinden Borcali mahalina qazi teyin olunub ve Sovetler hakimiyyetine qeder bu vezifede isleyib 1897 ci ilde Qafqaz canisinliyinin icazesiyle Borcali qaziligi Suleverden Arixli kendine kocurulub Yusif efendi ucun 300 gumus pula Arxili Emin aganin mulkunden ev alinib 1899 cu ilde Turkiyeden Arixli kendinde insa edilmesi ucun mescid layihesini de o getirib Mescidin tikintisine rehberlik etmeyi ise kend mollasi Haci Mahmud Efendiye tapsirib Mescidin tikintisi hicri qemeri tarixiyle 1330 cu ilde miladi 1912 basa catib Minarenin tikintisi ise iki il sonra basa catdirilib Borcali qazisi Yusif Allahyarzade 1916 ci ilde oz kendi Hesenxocalida da bir mescid tikdirib Onun seirler kulliyati durur Keseli kendinde molla Eflatundadir Yusif efendi Allahyarzade 1905 1907 ci illerde Tiflisde azerbaycanlarin silahli ermeniler terefinden qirginin qarsisinin almasi ucun Borcali atli destelerinin teskil edilmesinde ve onlarin bu sehere gonderilmesinde xidmeti boyukdur 1918 1920 ci illerde ise veziyyet daha agir idi Hemin dovrde Borcali Gurcustan Ermenistan ve Azerbaycan arasinda mubahiseli eraziydi ve bu mesele son derece qarmasiq xarakter almisdi Quzey Qafqaz cumhuriyyetleri musteqil beyan olunandan sonra Borcali erazisini Senain stansiyasina qeder Alman qosunlari tutmusdular Qalan yerler Gumru Celaloglu Kolagiren yoreleri Turkiye qosununun tabeliyide qalirdi Yerli Muselmanlar Alman qosunlarina qarsi aciqdan aciga etirazlarini bildirir ve cixis yolunu Azerbaycana birlesmekde gorurduler 1918 ci ilde Borcalilarin Azerbaycan Cumhuriyyeti Nazirler Surasi sedrine gonderdikleri muracietde deyilirdi Bu torpagin pionerleri bizik sayca ekser coxlugu biz tuturuq burada hakim xalq olmaq ucun her cur leyaqetimiz var Ona gore de Turkiye Sultanina ve boyuk vezire muraciet ederek bizim merkezi usul idare Tiflis seherinde olmaqla Turkiyenin himayedarligi altinda Qarapapaq adiyla yarimmusteqil xanliq kimi taninmagimiz ve bizim Tiflis seheriyle birlikde Azerbaycana birlesmeyimiz xususunda mesele qaldiririq Indi biz Azerbaycan hokumetinden rica eirik ki bize qarsi hele de toredilen felaketlere son qoyulmasi ucun gerekli tedbirler gorulsun evlerimize butov kendlermize od vurulmasi kendlerin dagidilmasi muxtelif yerlerde emlakimizin yagmalanmasi ve qaret edilmesi sonucunda bize deyen zererin ne qeder oldugunu bu zererin odenilmesini tezlikle bize Muselman kendlerinde guvenli yasayisimizin teminati ucun qosun gonderilmesi imkanini aydinlasdiracaq istintaq komissiyasi teskil edilsin Edalet ve muqeddes Muselmanciliq haqqlari adina oz xeyirxahligiyla hamiya belli olan Size Gurcustanda yasayan butun Muselmanlar adindan muraciet edirik 1337 1918 ili Meherrem ayinin 5 i Imzalar Gurcustanda yasayan butun Muselmanlar adindan Borcalinin Sunnu teriqeti uzre qazisi Allahyarzade Yusif Efendi Borcalinin Sie teriqeti uzre qazisi Muhemmed Seyx Muhemmed Eli Borcali Xeyriyye Cemiyyeti sedri ve uzvleri sedr uzvler Qurban Eli Efendi Xelilzade ve Isa Azerbaycan Merkezi Dovlet Arxivi fond 970 siyahi 1 is 24 vereq 14 15 Azerbaycan EA Xeberleri Tarix Felsefe ve Huquq seriyasi 2 Elm Baki 1990 seh 68 69 Burada adlari kecenlerden Yusif Efendi Allahyarzade Sekide Istanbulda ali ruhani tehsili almisdi Borcali qazisi rutbesini qazanmisdi 1945 ci iledek Arixli kendinde yasamisdi Onun uc oglu Sireceddin Ziyeddin Ziya Borcali Baheddin Efendiyevler Efendizadeler Borcalida tehsilin medeniyyetin inkisafinda onemli rol oynamisdilar Hemcinin baxIstinadlar