Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaxsay (qum. Яхсай) — qumuq kəndi.
| Yaxsay | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 34 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 368031 |
| Digər | |
| мо-аксай.рф | |
| | |
Coğrafiyası
Yaxsay Xasavyurtun şimalında Axsay çayının sahilində, Çeçenstanla sərhəddə yerləşir.
Tarixi
Yaxsay yaxın yüzillərdə Dağıstanın ən inkişaf etmiş inzibati mərkəzlərindən biri olmuşdur. Buradakı mədrəsədə dövrünün savadlı din bilginləri çalışmışlar. Onlarda təhsil və tərbiyə alanların bir çoxu sonralar Doğuda məşhurlaşmışlar.
Şair Seyid Əzim Şirvani də bu mədrəsədə oxumuşdur. 1835-ci il iyulun 10-da Şamaxıda anadan olan Seyid Əzim 7 yaşında atasını itirir. Anası Gülsüm xanım övladlarını da götürüb Yaxsayda qazi-şəriət hakimi işləyən atası Molla Hüseynin yanına gedir
Molla Hüseyn Seyid Əzimin fərasətinə, hazırcavablığına, diribaşlığına görə onu əzizləyir və təhsilini davam etdirməsinə yardımçı olur. On ilə yaxın Yaxsayda yaşayan Seyid Əzim 1853-cü ildə anası Gülsüm xanımla geriyə — Şamaxıya qayıdır. Şair sonralar həmin günləri xatırlayaraq yazır:
Oldum ol gün ki, çardəh salə, Düşmədim fikri-dövləti malə. Eylədim arifanə kəsbi-ülum,
…Oxudum nəhvü -sərfü, fiqhü üsul, Hikmətü heyət eylədim məhsul.
Çox təəssüf ki, Seyid Əzimin və babası Molla Hüseynin yaşamının Yaxsay dövrü gərəyincə öyrənilməmişdir. Mədrəsədə yeniyetmə Əzimə kimlər dərs deyib, kimlərlə dostluq edib, sonralar qumuq ziyalılarından kimlərlə ünsiyyətdə olub? Bu suallara cavab verən araşdırmaya hələ rast gəlməmişik. Seyid Əzimlə M. E. Osmanovun arasında yaş fərqi o qədər də çox deyildi. Hər ikisi eyni mədrəsədə oxumuşdur. Yəqin ki, bir-birini tanıyırmışlar.
Azərbaycan qaynaqlarında Yaqsay və Aksay, Ağsay kimi yazılan bu kənddə M. E. Osmanov, M. Alibekov, N. və Z. Batırmurzayevlər, A. Muhammadov, A. P. Salavatov, A. V. Suleymanov, S. Toqbolatov, Ş. Alberiyev, M. Atabayev, L. Hajaqayev, M. A. Adilxanov Y. Alimxanov kimi şair, yazıçı, publisistlər, Ahmat Sayıp Əfəndi kimi alim və pedaqoq, Rəşid xan Qaplanov kimi dövlət xadimi, rus yazıçısı M. Bulqakovun dostu və onunla birlikdə pyes yazmış, uzun illər Vladiqafqazda hüquqşünas işləmiş Tajuttin Penzullayev və b. aydınlar doğulub boya-başa çatmışlar. Bu kənddə oxumuşların adlarını da əlavə etsək böyük bir siyahı yaranar. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin naziri olmuş Rəşid xan Zabit oğlu Qaplanov da 1883-cü ildə Yaxsayda doğulmuşdur.
XIX əsrdə Qarabağa gəlmiş əslən Yaxsaylı Xasay xan Usmiyev Qasım bəy Zakirlə düz dolanmadı. Şair onu həcv etmişdi:
O yaxsay, mən qarabaği, mənimlə yox sərü kari, Nə istər bilməzəm məndən genə xingəl-quşay knyaz.
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- "Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более" (XLSX) (rus). 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-01..
- Köçərli Firudin, 1981:30, 2-ci cild.
- Hüseynov Sadıq, 1977:13.
- Dağıstan ədəbiyyatı antologiyası, 1959, ASE. 1980, 8-ci cild, Köçərli Firidun, 1981.
- Zakir, Qasım bəy. Seçilmiş əsərləri, tərt. K. Məmmədov. — Bakı : Avrasiya Press, 2005. — 400 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yaxsay qum Yahsaj qumuq kendi Yaxsay43 27 22 sm e 46 28 55 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 34 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 11 380 nef 2021 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 368031Digermo aksaj rfXeriteni goster gizle YaxsayCografiyasiYaxsay Xasavyurtun simalinda Axsay cayinin sahilinde Cecenstanla serhedde yerlesir TarixiYaxsay yaxin yuzillerde Dagistanin en inkisaf etmis inzibati merkezlerinden biri olmusdur Buradaki medresede dovrunun savadli din bilginleri calismislar Onlarda tehsil ve terbiye alanlarin bir coxu sonralar Doguda meshurlasmislar Sair Seyid Ezim Sirvani de bu medresede oxumusdur 1835 ci il iyulun 10 da Samaxida anadan olan Seyid Ezim 7 yasinda atasini itirir Anasi Gulsum xanim ovladlarini da goturub Yaxsayda qazi seriet hakimi isleyen atasi Molla Huseynin yanina gedir Molla Huseyn Seyid Ezimin ferasetine hazircavabligina diribasligina gore onu ezizleyir ve tehsilini davam etdirmesine yardimci olur On ile yaxin Yaxsayda yasayan Seyid Ezim 1853 cu ilde anasi Gulsum xanimla geriye Samaxiya qayidir Sair sonralar hemin gunleri xatirlayaraq yazir Oldum ol gun ki cardeh sale Dusmedim fikri dovleti male Eyledim arifane kesbi ulum Oxudum nehvu serfu fiqhu usul Hikmetu heyet eyledim mehsul Cox teessuf ki Seyid Ezimin ve babasi Molla Huseynin yasaminin Yaxsay dovru gereyince oyrenilmemisdir Medresede yeniyetme Ezime kimler ders deyib kimlerle dostluq edib sonralar qumuq ziyalilarindan kimlerle unsiyyetde olub Bu suallara cavab veren arasdirmaya hele rast gelmemisik Seyid Ezimle M E Osmanovun arasinda yas ferqi o qeder de cox deyildi Her ikisi eyni medresede oxumusdur Yeqin ki bir birini taniyirmislar Azerbaycan qaynaqlarinda Yaqsay ve Aksay Agsay kimi yazilan bu kendde M E Osmanov M Alibekov N ve Z Batirmurzayevler A Muhammadov A P Salavatov A V Suleymanov S Toqbolatov S Alberiyev M Atabayev L Hajaqayev M A Adilxanov Y Alimxanov kimi sair yazici publisistler Ahmat Sayip Efendi kimi alim ve pedaqoq Resid xan Qaplanov kimi dovlet xadimi rus yazicisi M Bulqakovun dostu ve onunla birlikde pyes yazmis uzun iller Vladiqafqazda huquqsunas islemis Tajuttin Penzullayev ve b aydinlar dogulub boya basa catmislar Bu kendde oxumuslarin adlarini da elave etsek boyuk bir siyahi yaranar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin naziri olmus Resid xan Zabit oglu Qaplanov da 1883 cu ilde Yaxsayda dogulmusdur XIX esrde Qarabaga gelmis eslen Yaxsayli Xasay xan Usmiyev Qasim bey Zakirle duz dolanmadi Sair onu hecv etmisdi O yaxsay men qarabagi menimle yox seru kari Ne ister bilmezem menden gene xingel qusay knyaz IstinadlarGEOnet Names Server 2018 Tablica 5 Chislennost naseleniya Rossii federalnyh okrugov subektov Rossijskoj Federacii gorodskih okrugov municipalnyh rajonov municipalnyh okrugov gorodskih i selskih poselenij gorodskih naselennyh punktov selskih naselennyh punktov s naseleniem 3000 chelovek i bolee XLSX rus 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 01 Kocerli Firudin 1981 30 2 ci cild Huseynov Sadiq 1977 13 Dagistan edebiyyati antologiyasi 1959 ASE 1980 8 ci cild Kocerli Firidun 1981 Zakir Qasim bey Secilmis eserleri tert K Memmedov Baki Avrasiya Press 2005 400 s