Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yan Arnost Smoler (y.sorb Jan Arnošt Smoler, alm. Johann Ernst Schmaler; 3 mart 1816 – 13 iyun 1884, Bautzen, Saksoniya) — sorb filoloqu və yazıçısı. 19-cu əsrdə sorbların milli intibah dövrünün ən mühüm nümayəndələrindən biri olmuşdur.
| Yan Arnost Smoler | |
|---|---|
| y.sorb Jan Arnošt Smoler, alm. Johann Ernst Schmaler | |
 | |
| Doğum tarixi | 3 mart 1816 |
| Vəfat tarixi | 13 iyun 1884(68 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | dilçilik |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya
Yan Arnost Smoler 1816-cı ildə Sorbianın Prussiya hissəsində, Hoyersverdadan uzaq olmayan Luço kəndində anadan olmuşdur. Atası Korla Yan Smoler Loza kəndində xidmət edən protestant müəllim idi. Yan Smoler Lozada ibtidai məktəbdə oxuyub. 1827-ci ildə Smoler Bautzen Gimnaziyasına daxil olur. 1836-cı ildə gimnaziyanı bitirdikdən sonra Breslau Universitetinin İlahiyyat fakültəsinə daxil olmuş və 1840-cı ilə qədər burada oxumuş. 1840–1845-ci illərdə şair Çelakovskinin rəhbərliyi altında oxuduğu slavyan dilçiliyi və ədəbiyyatı ilə maraqlanmışdır. Artıq gimnaziyada Smoler digər tələbələrlə Sorb dilini öyrəndiyi bir dərnəyi təşkil edirdi. Tətil günlərində Smoler Sorb ətrafında səyahət edir, müxtəlif folklor əsərlərini qeyd edirdi. Doğma yurdu ətrafında gəzintilər zamanı o, Sorb torpaqlarının sərhədləri və əhalisinin sayı haqqında məlumat toplayırdı. 1841-ci ildə o, "Müharibədən olan oğlanlarımız gəlir" sorb epik nəğməsini nəşr etdi. Universiteti bitirdikdən sonra Smoler özünü dilçilik sahəsində tədqiqatlara həsr edir, sorb dilinin öyrənilməsi üçün lüğətlər, dərsliklər yazır və nəşr edir. 1847-ci ildə Smolerin fəal iştirakı ilə əsas vəzifəsi ana dilində nəşriyyat olan "Matitsa Serbskaya" Sorb milli mədəni-maarif cəmiyyəti yaradıldı. Smoler sorb dilində dövri nəşrlərin redaktə edilməsində və nəşrində fəal iştirak etmişdir. 1841-ci ildə "Jutnička" ədəbi qəzetinin nəşrinin təşəbbüskarlarından biri olmuşdur. 1848–1852-ci illərdə "Časopis Maćicy Serbskeje" mədəni, sosial və ədəbi jurnalının baş redaktoru olub. O, J. P Jordan ilə həftəlik "Jutnička" qəzetinin nəşrində əməkdaşlıq edir, 1849-cu ildə "Tydźenska Nowina" redaktoru vəzifəsini alır. 1850–1854-cü illərdə onun naşiri oldu və 1884-cü ilə qədər qəzeti nəşr etdi. 1851-ci ildə Budışində tarixdə ilk Sorb kitab mağazasını açdı. Daha geniş oxucu dairəsini sorb xalqının, onların tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı materiallarla tanış etmək üçün Smoler alman dilində də dövri nəşrlər ilə nəşr etdirirdi. 1859–1883-cü illərdə bir neçə dəfə Rusiyada olmuş, həm ruslarla, həm də digər slavyan ölkələrinin və regionlarının alimləri ilə əməkdaşlıq etmiş, panslavizm ideyalarının tərəfdarı olmuşdur. Xüsusilə, akademik İ. İ. Sreznevskinin Smolerə böyük təsiri olmuşdur. Smoler bütün həyatını sorb dilinin və mədəniyyətinin öyrənilməsinə, həm də onların qorunub saxlanması və inkişafının təşviqinə həsr etmiş, onun bütün fəaliyyətini milli mənlik şüurunun oyanmasına və almanlaşmaya fəal müqavimət göstərməyə çalışmışdır. Yan Arnost Smoler 13 iyun 1884-cü ildə Bautzendə vəfat edib və Jidov qəbiristanlığında dəfn edilib.
Post şöhrəti
Yan Arnost Smolerin 150 illik yubileyi münasibətilə 1966-cı ildə ADR poçt markası buraxıldı. 1991-ci ildə Bautzendəki Domovina nəşriyyatı Smolerin nəşriyyat kitab mağazasını yenidən qurdu. Bu, müasir Sorb ədəbiyyatının tam çeşidinə malik yeganə kitab mağazasıdır. Orada geniş ikinci əl kitab mağazası da var. Domovina'nın Bautzen regional birliyi "Jan Arnošt Smoler" adını daşıyır.
Nəşrləri
- Wendish-German talks, Bautzen, 1841;
- Folk songs of the Wends in Upper and Lower Lusatia, 2nd vol. 1841 and 1843 (edited together with Leopold Haupt);
- Krotke wułpoženje powšitkomneho Serskeho prawjepisanja (Brief description of the general Wendish spelling), Bautzen, 1843;
- German-Wendish dictionary. With a representation of the general Wendish spelling, Bautzen, 1843;
- Remains of ancient mythology in the Wendish Lausitz, 1848;
- Sorbian-Wendish language teaching, Bautzen, 1850;
- A short grammar of the Serbian-Wendish language in Upper Lusatia, Bautzen, 1852;
- The Slavic place names in Upper Lusatia and their meaning. Festschrift for the 300th anniversary of the Budissin grammar school, Bautzen, 1867;
- Fonts published by Smoler (selection);
- Eduard Rüffer: The Balkan Peninsula and its peoples before the solution of the oriental question: A political-ethnographic-military sketch, 1869;
- P. Broniš: The Slavic family names in Lower Lusatia, 1867;
- Karl August Jentsch: History of the Lausitzer Predigergesellschaft zu Leipzig and a list of all its members from 1716–1866, 1867;
- Christian Traugott Pfuhl: Phonology and form theory of the Upper Lusatian-Wendish language. With special consideration for Old Slavonic, 1867;
- Christian Traugott Pfuhl, Handrij Zejler: Lusatian Wendish dictionary, 1866;
- Slavisches Centralblatt: weekly for literature, art, science, and national interests of general slavery. (Journal 1865/1866);
- Central sheet for Slavic literature and bibliography. (Journal 1867/1868);
- Journal of Slavic Literature, Art and Science;
- Alexander Hilferding: Bosnia, 1858;
- Alexander Hilferding: The linguistic monuments of the Drevjan and Glinjan Elbslaven in the Lüneburg Wendland, 1857;
- Yearbooks for Slavic literature, art, and science 1852–1856.
Ədəbiyyat
- Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, səh. 4, 64, 94–97, 99–100, 102, 105, 107–108, 120,
- Kunze P. Jan Arnošt Smoler. Ein Leben für sein Volk // Schriften des Sorbischen Instituts Band 10. — Domovina. — Bautzen, 1995. — . (Kunz P. Štóž swoju narodnosć z česću zańdźe. Nadźije a skutki Jana Arnošta Smolerja // Wobrazki ze Serbow. 1. — Ludowe Nakł. Domovina. — Budyšin, 1995. — .)
- Lier H. A. Schmaler, Johann Ernst // Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 31. — Duncker & Humblot. — Leypsiq, 1890. — səh. 617–619.
- Česko-lužicke styky v 1.polovině 19. století// Česko-lužický věstník, 2007, səh. 55
İstinadlar
- Jan Arnošt Smoler // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-04-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-20.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-04-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yan Arnost Smoler y sorb Jan Arnost Smoler alm Johann Ernst Schmaler 3 mart 1816 13 iyun 1884 Bautzen Saksoniya sorb filoloqu ve yazicisi 19 cu esrde sorblarin milli intibah dovrunun en muhum numayendelerinden biri olmusdur Yan Arnost Smolery sorb Jan Arnost Smoler alm Johann Ernst Schmaler Dogum tarixi 3 mart 1816 1816 03 03 Vefat tarixi 13 iyun 1884 1884 06 13 68 yasinda Vefat yeri Bautzen Saksoniya Almaniya Reyxi d Elm sahesi dilcilikUzvluyu Macica Serbska 1847 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyaYan Arnost Smoler 1816 1884 Bautzende ucaldilmis Yan Arnost Smoler abidesiProtsenberqdeki Smoler ailesinin mezari Yan Arnost Smoler 1816 ci ilde Sorbianin Prussiya hissesinde Hoyersverdadan uzaq olmayan Luco kendinde anadan olmusdur Atasi Korla Yan Smoler Loza kendinde xidmet eden protestant muellim idi Yan Smoler Lozada ibtidai mektebde oxuyub 1827 ci ilde Smoler Bautzen Gimnaziyasina daxil olur 1836 ci ilde gimnaziyani bitirdikden sonra Breslau Universitetinin Ilahiyyat fakultesine daxil olmus ve 1840 ci ile qeder burada oxumus 1840 1845 ci illerde sair Celakovskinin rehberliyi altinda oxudugu slavyan dilciliyi ve edebiyyati ile maraqlanmisdir Artiq gimnaziyada Smoler diger telebelerle Sorb dilini oyrendiyi bir derneyi teskil edirdi Tetil gunlerinde Smoler Sorb etrafinda seyahet edir muxtelif folklor eserlerini qeyd edirdi Dogma yurdu etrafinda gezintiler zamani o Sorb torpaqlarinin serhedleri ve ehalisinin sayi haqqinda melumat toplayirdi 1841 ci ilde o Muharibeden olan oglanlarimiz gelir sorb epik negmesini nesr etdi Universiteti bitirdikden sonra Smoler ozunu dilcilik sahesinde tedqiqatlara hesr edir sorb dilinin oyrenilmesi ucun lugetler derslikler yazir ve nesr edir 1847 ci ilde Smolerin feal istiraki ile esas vezifesi ana dilinde nesriyyat olan Matitsa Serbskaya Sorb milli medeni maarif cemiyyeti yaradildi Smoler sorb dilinde dovri nesrlerin redakte edilmesinde ve nesrinde feal istirak etmisdir 1841 ci ilde Jutnicka edebi qezetinin nesrinin tesebbuskarlarindan biri olmusdur 1848 1852 ci illerde Casopis Macicy Serbskeje medeni sosial ve edebi jurnalinin bas redaktoru olub O J P Jordan ile heftelik Jutnicka qezetinin nesrinde emekdasliq edir 1849 cu ilde Tydzenska Nowina redaktoru vezifesini alir 1850 1854 cu illerde onun nasiri oldu ve 1884 cu ile qeder qezeti nesr etdi 1851 ci ilde Budisinde tarixde ilk Sorb kitab magazasini acdi Daha genis oxucu dairesini sorb xalqinin onlarin tarixi ve medeniyyeti ile bagli materiallarla tanis etmek ucun Smoler alman dilinde de dovri nesrler ile nesr etdirirdi 1859 1883 cu illerde bir nece defe Rusiyada olmus hem ruslarla hem de diger slavyan olkelerinin ve regionlarinin alimleri ile emekdasliq etmis panslavizm ideyalarinin terefdari olmusdur Xususile akademik I I Sreznevskinin Smolere boyuk tesiri olmusdur Smoler butun heyatini sorb dilinin ve medeniyyetinin oyrenilmesine hem de onlarin qorunub saxlanmasi ve inkisafinin tesviqine hesr etmis onun butun fealiyyetini milli menlik suurunun oyanmasina ve almanlasmaya feal muqavimet gostermeye calismisdir Yan Arnost Smoler 13 iyun 1884 cu ilde Bautzende vefat edib ve Jidov qebiristanliginda defn edilib Post sohretiYan Arnost Smolerin 150 illiyi 1966 ci ilden GDR markasi Yan Arnost Smolerin 150 illik yubileyi munasibetile 1966 ci ilde ADR poct markasi buraxildi 1991 ci ilde Bautzendeki Domovina nesriyyati Smolerin nesriyyat kitab magazasini yeniden qurdu Bu muasir Sorb edebiyyatinin tam cesidine malik yegane kitab magazasidir Orada genis ikinci el kitab magazasi da var Domovina nin Bautzen regional birliyi Jan Arnost Smoler adini dasiyir NesrleriYan Arnost Smoler gore texminen 1843 cu ilde sorb sahesiWendish German talks Bautzen 1841 Folk songs of the Wends in Upper and Lower Lusatia 2nd vol 1841 and 1843 edited together with Leopold Haupt Krotke wulpozenje powsitkomneho Serskeho prawjepisanja Brief description of the general Wendish spelling Bautzen 1843 German Wendish dictionary With a representation of the general Wendish spelling Bautzen 1843 Remains of ancient mythology in the Wendish Lausitz 1848 Sorbian Wendish language teaching Bautzen 1850 A short grammar of the Serbian Wendish language in Upper Lusatia Bautzen 1852 The Slavic place names in Upper Lusatia and their meaning Festschrift for the 300th anniversary of the Budissin grammar school Bautzen 1867 Fonts published by Smoler selection Eduard Ruffer The Balkan Peninsula and its peoples before the solution of the oriental question A political ethnographic military sketch 1869 P Bronis The Slavic family names in Lower Lusatia 1867 Karl August Jentsch History of the Lausitzer Predigergesellschaft zu Leipzig and a list of all its members from 1716 1866 1867 Christian Traugott Pfuhl Phonology and form theory of the Upper Lusatian Wendish language With special consideration for Old Slavonic 1867 Christian Traugott Pfuhl Handrij Zejler Lusatian Wendish dictionary 1866 Slavisches Centralblatt weekly for literature art science and national interests of general slavery Journal 1865 1866 Central sheet for Slavic literature and bibliography Journal 1867 1868 Journal of Slavic Literature Art and Science Alexander Hilferding Bosnia 1858 Alexander Hilferding The linguistic monuments of the Drevjan and Glinjan Elbslaven in the Luneburg Wendland 1857 Yearbooks for Slavic literature art and science 1852 1856 Smoler ailesinin kecmis evi Seidauer Strasse 40 da melumat lovheleriEdebiyyatGugnin A A Vvedenie v istoriyu serboluzhickoj slovesnosti i literatury ot istokov do nashih dnej Rossijskaya akademiya nauk Institut slavyanovedeniya i balkanistiki nauchnyj centr slavyano germanskih otnoshenij M 1997 seh 4 64 94 97 99 100 102 105 107 108 120 ISBN 5 7576 0063 2 Kunze P Jan Arnost Smoler Ein Leben fur sein Volk Schriften des Sorbischen Instituts Band 10 Domovina Bautzen 1995 ISBN 3 7420 1624 5 Kunz P Stoz swoju narodnosc z cescu zandze Nadzije a skutki Jana Arnosta Smolerja Wobrazki ze Serbow 1 Ludowe Nakl Domovina Budysin 1995 ISBN 3 7420 1637 7 Lier H A Schmaler Johann Ernst Allgemeine Deutsche Biographie ADB Band 31 Duncker amp Humblot Leypsiq 1890 seh 617 619 Cesko luzicke styky v 1 polovine 19 stoleti Cesko luzicky vestnik 2007 seh 55IstinadlarJan Arnost Smoler Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Arxivlenmis suret 2023 04 20 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 20 Arxivlenmis suret 2023 04 20 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 20